Biylghy 1 jeltoqsan eleuli kýnder qatarynda qyrghyz jylnamasyna kireri sózsiz. Elding jana tarihynda preziydenttik biylik birinshi ret beybit týrde bir qoldan ekinshisine ótpekshi. Áytse de, jana preziydentting iske kirisuining saltanatty rәsimi qalyng kópshilikti onsha qyzyqtyryp otyrghan joq.
Ýsh preziydentting taqqa otyru joralghysyn kórip eti ýirenip qalghan el ózderining kýndelikti әreketimen әlek. Biraq biylikti kózdegen sayasy kýshterding talas-tartysy shyrqau shegine jetti. Jogharghy Keneshting bir top deputattarynyng ózderining tóraghasy Ahmetbek Keldibekovti parlament minberinen ashyqtan-ashyq syngha aluy sonyng bir kórinisi ispetti. Olardyng sózine qaraghanda, Ahmetbek Keldibekúly qyzmetin asyra paydalanyp, memleket qazynasyn ysyrapqa úshyratqan. Spiyker bolsa, keybir kemshilikterding oryn alghanyn moyyndap, bir aidan beri keybir sayasatshylar ony jamanatty qylu ýshin barlyq aila-amaldaryn istep jatqanyn mәlimdedi. Synshylardyng Jogharghy Keneshting qyzmetkerlerine beriletin kense tauarlaryn, tóraghanyng brondalghan kóligining dóngelekterin satyp alugha qansha aqsha ketken qazbalaghanyna qaraghanda spiykerding sózining jany bar. Áytkenmen, spiykerding qoghamdyq kenesshilerining óz kólikterine memlekettik KG nómirin taghynyp tayrandap jýrgeni, Jogharghy Keneshte istegen hatshy-referentterding 18 myng som ailyq alghany elding yzasyn tudyrghany anyq. Óitkeni budjet qyzmetkerlerining (olardyng qatarynda joghary kvalifikasiyaly dәrigerler, múghalimder bar) ortasha ailyghy 7 myng somgha jetpey otyr.
Preziydent Roza Otynbaeva ótken aptada AQSh-qa barghan saparynan oralghan son-aq, oghan «qym-quyt» kýnder bastalyp ketti. Kýn sayyn 3-4 is-sharagha qatysumen boldy. Ministrlikter, mekemeler jәne jogharghy oqu oryndary «manyzdy» syltaulardy tauyp, Preziydentke rizashylyghyn bildirip jatty. Qorghanys ministrligi mekemelik «Enbek sinirgeni ýshin» medalin tapsyrsa, J. Balasaghún atyndaghy últtyq uniyversiytet ardaqty professor dәrejesin tartulady. 29 qarashada Roza Otynbaeva Preziydent qatary jurnalistermen aqyrghy kezdesuin ótkizip, BAQ-tardyng ókilderine «esep» berdi. Roza Isaqovna ózi memleket basshysy bolyp túrghandaghy Qyrghyzstannyng eng ýlken jetistigi- ólkening parlamenttik basqarugha ótip alghandyghy ekendigin aitty. Ókinishtisi - sot reformalaryn ayaghyna shyghara almay qalghan. Aldaghy is jospary boyynsha ol «bilim beru, mәdeniyet, әleumettik jәne syrtqy baylanystar salalarynda kóp nәrselerdi jasay alatynyn» aityp, búl baghytta qayrymdylyq qoryn ashugha niyettenip jatqanyn mәlimdedi. Ózine «eks-preziydent» arnayy statusyn úigharyp, oghan sәikes, tynysh, tau bókterindegi auasy taza preziydenttik reziydensiyanyng aumaghynan ýi, mingenge kólik berse quana túrghandyghyn, eger kólik berilmey qalsa, mashina aiday almaytyndyghynan, ózi jaqsy kóretin velosiypedpen-aq qalagha qatynap túrugha maqúl ekenin bildirdi. Ayta ketsek, Asqar Aqaevke jәne Qúrmanbek Bakiyevke «eks-preziydent» statusy berilgen emes.
30 qarashada Preziydent Roza Otynbaeva Jogharghy Keneshting jinalysyna qatysyp, Qyrghyzstan halqyna ýndeu jasady. Memleket basshysy ólkede ózi basqarghan 1 jyl 8 ay merzimdegi jaghdaygha bagha berip, respublikanyng ósip-órkendeui ýshin eldi yntymaqta bolugha shaqyrdy.
1 jeltoqsanda ótetin preziydenttik inaugurasiyagha búl joly Qazaqstannan - premier-ministr Kәrim Mәsimov kelmekshi. Týrkiyadan Preziydent Abdullah Gýl, Gruziyadan Preziydent Mihail Saakashvili, sonday-aq, shet ólkelerden basqa da jogharghy dәrejeli meymandar shaqyrylghan.
30 qarashada Premier-ministr otstavkagha shyqty. Búl kýnnen bastap ministrler kabiy­netining mýsheleri qyzmetterin uaqytsha atqara bastady. Bir-eki kýnnen keyin jana Preziydent - Almazbek Atambaev Jogharghy Keneshtegi bes partiyanyng bireuining jetekshisine parlamentte kópshilikting koalisiyasyn qúryp, jana ýkimetti jasaqtaugha tapsyrma beredi. Negizi, jana koalisiyany qúrmay-aq, búrynghysha kete berse de bolar edi. Biraq parlamentting ishindegi talas-tartystar osyghan mәjbýrleydi. Eger A. Atambaev koalisiya qúrudy «Ata Júrt» partiyasyna tapsyrsa, osy partiyanyng mýshesi - qazirgi tóragha Ahmatbek Keldibekovting qyzmetinde qaluyna kóbirek mýmkinshilik tuady. Búryn kópshilikting koalisiyasyna ýsh partiya birikken. Búl joly oghan tórt partiya kirip qaluy mýmkin. Ólkening Konstitusiyasy boyynsha, barlyq partiya bir koalisiyagha birige almaydy. Óitkeni parlamentting «densaulyghyn» kýnde tekserip túratyn bir oppozisiyashyl «sanitar» partiya kerek.

Nazarbek BAYJIGITOV, «Týrkistannyn» Qyrghyzstandaghy menshikti tilshisi

«Týrkistan» gazeti