Júma, 3 Mamyr 2024
2934 9 pikir 12 Mausym, 2020 saghat 10:59

Saud Arabiyasynan oralghan qandas qazaq ekenin dәleldey almay jýr

Qazaqstangha Aughanstan men Saud Arabiyasynan kóship kelgen ondaghan etnikalyq qazaq yqtiyar hat ya oralman mәrtebesin ala almay jýr. Biylik olardan sottalmaghany jayly qújat, qazaq ekenine dәlel súraydy.

2018 jyly aqpanda Saud Arabiyasynan Qazaqstangha kóship kelgen 51 jastaghy Mahmút Ábdilkәrim Jarylqaptyng (Aughanstan polisiyasy bergen anyqtamada Mahmud Abdul Karim Jar Alkab dep jazylghan) otbasyndaghy segiz adam da sodan beri qújatsyz jýr.

Mahmúttyng aituynsha, atasy Jarylqap qazirgi Qyzylorda oblysy Shiyeli audanynda tuyp ósken. Ótken ghasyrdyng otyzynshy jyldary sovet ýkimeti ornaghannan keyin Aughanstangha kóshken. 1976 jyly olar Týrkiya arqyly Saud Arabiyasyna kóship barypty, Mekkede túrghan.

- Ol kezde alty jasta edim. Jiyrmagha tolghannan keyin Jiddagha qonys audardym, Biraz uaqytym sol jaqta ótti, Istemegen júmysym joq. Alty synyptyq qana bilimim bar - deydi Mahmút.

Onyng aituynsha, otbasyndaghy jandar 40 jyldam astam uaqyt Aughanstan azamaty retinde Saud Arabiyasynda yqtiyar hatpen túrghan. Mahmúttyng әke-sheshesi men atasy 1998 jyly Saud Arabiyasynan Qazaqstangha kóship kelip, Qazaqstan azamattyghyn alghan. Keyin osynda qaytys bolghan. Mahmúttyng ózi syrqat qyzynyng densaulyghyna qaraylap, otbasymen Saud Arabiyasynda qalugha mәjbýr bolghanyn aitady. Tek arada 20 jyl ótkende atamekenge qonys audarghan.

Mahmút әke-sheshesi men atasynyng Qazaqstan azamattyghyn alghanyn rastaytyn qújattardy kórsetti. Atasy Jarylqapqa Ishki ister ministrligi bergen tólqújatta "Quan Jarylqap, 1924 jyly Qyzylorda oblysynda tughan. Últy - qazaq" dep jazylghan. Al Mahmútqa Qazaqstannyng Saud Arabiyasyndaghy elshiligi bergen vizada onyng "etnikalyq qazaq" ekeni kórsetilipti.

- Maghan Jiddadaghy elshilik S10 vizasyn berip, "ýsh aigha jaramdy, elge barghan song qújattarynyzdy rettep alasyz" dedi. Men jiyrma kýnning ishinde barlyq qújattarymdy dayyndap, kóshi-qon polisiyasyna bardym. Biraq menen "Aughanstanda sottalmaghanyng turaly qaghaz әkel" dedi. Men ol elden alty jasymda ketkem, sodan qaytyp barghan emespin. Onday qaghazdy qalay alamyn? - deydi ol nalyp.

S10 vizasy shetelde túratyn etnikalyq qazaqtargha ghana beriledi. Mahmúttyng aituynsha, otbasy mýshelerining qújatynda (Aughanstan pasportynda) últy jazylmaghan. Tek qosymsha beriletin anyqtamadaghy "tili" degen túsyna "qazaq" dep jazylypty. "Bizding últymyzdy Aughanstanda osylay anyqtaydy" deydi Mahmút. Múnday qaghaz Imam Áli Túrapta da bar.

Mahmúttyng alty balasynyng ýsheui kәmeletke tolghanyn, eki úly Mekke qalasynda 12 jyldyq mektepti bitirgenin aitady. Al qyzy Qazaqstangha kelgen song byltyr on birinshi synypty tәmamdapty. Biraq ýsheui de qazir júmyssyz otyr. Eresek balalar ana tilin endi ýirenip jýrse, mektepte oqityn ýsh balasy qazaqsha jatyq sóileydi eken.

Mahmút qant diabetimen auyratynyn, auyr júmysqa jaramaytynyn aitady.

- Yqtiyar hatpen jýrsem de Saud Arabiyasynda dәrigerler uaqytymen qarap, emdep túratyn edi. Al múnday qújatym bolmaghandyqtan dәriger de tirkeuge almaydy, qaramaydy, - deydi ol.

Otbasy qazir Qaskelendegi jamaghayyn tuysynyng ýiin jaldap túrady. Mahmúttyng әieli tigin tigedi, balalary uaqytsha júmysqa jaldanady. "Osylaysha tapqan birde bar, birde joq az-múz tabysqa kýn kórip jatyrmyz" deydi otaghasy.

Resmy túlghalardyn aytuynsha, Qazaqstan tәuelsizdigin jariyalaghannan keyingi 28 jylda shetelden tarihy atamekenine bir millionnan astam etnikalyq qazaq oralghan.

Abai.kz

9 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 753
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 572
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 467
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 481