Dýisenbi, 20 Mamyr 2024
2012 6 pikir 12 Nauryz, 2020 saghat 12:11

Jazushylar jana әlipbiydi qoldady

Keshe memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyng latyn grafikasyna negizdelgen әlipbiydi jetildiru boyynsha tapsyrmasyna sәikes, Qazaqstan Jazushylar odaghynyng Núr-Súltan qalasyndaghy filialynda jazushylar men ghalymdar arasynda әlipby talqydan ótti.

Til sayasaty komiytetining úiymdastyruymen ótken búl is-shara Preziydent Ákimshiligi Basshysynyng birinshi orynbasary M.Áshimbaevtyng tәuelsiz sarapshylarmen ótken kezdesudegi  úsynystary qaraldy. Shynymen shygharmashylyq orta dybys tanbalauyn jýrekpen sezinedi eken. Keybir tanbalardyng taza últtyq mәn maghynasyn anyqtaytyn tústaryna toqtaldy. Jazushylar jazu mәnine tereng týsinistikpen qarap, ýlken mәn berdi.

Is-sharagha Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet jәne sport  viyse-ministri Núrghisa Dәueshov, Til sayasaty komiyteti tóraghasynyng orynbasary Ádilbek Qaba, «Til-Qazyna» últtyq ghylymiy-praktikalyq ortalyghynyng bas diyrektory, jazushy, memlekettik syilyqtyng iyegeri Álibek Asqar,  Qazaqstan Jazushylar odaghy Núr-Súltan filialynyng tóraghasy Dәuletkerey Kәpúly, Qarjaubay Sartqoja, "Alash" әdeby syilyghynyng laurety, jazushy Quanysh Jiyenbay,  jazushy Qúnypiya Alpysbay  әlipbiydegi keybir tanbalar tónreginde oilaryn ortagha saldy.

Jazushylargha qazaq әlipbiyining jetildirilgen jobasyn tanystyrghan «Til-Qazyna» últtyq  ghylymi- praktikalyq ortalyghynyng ghalym hatshysy Anar Fazyljanova: «NG dybysy halyqaralyq fonetikalyq әlipbiyde bar Ŋ tanbasymen berildi. Mysaly: aŋşy, jaŋbyr, köleŋke. Fonetikalyq negizi Ŋ tanbasy múryn joldy, ýndi dauyssyz dybysty (n) belgileydi.

Al әdistemelik negizi  degende ol Ŋ qoldy ýzbey jazugha ynghayly әri jolýsti tanbalaryn kóbeytpeydi. Sonday-aq kirilnegizdi qazaq әlipbiyindegi NG grafikasyna úqsas bolghandyqtan oghan  tez daghdylanady»-dep oiyn ortagha saldy.

Al, Qazaqstan Respublikasy  Mәdeniyet jәne sport viyse-ministri  Núrghisa Daueshov:  "Talqylaudyng  Jazushylar odaghy ghimaratynda ótui de manyzdy. Álipby - búl el erteni. Ony jan-jaqty talqylap, fonetik ghalymdardyng negizdemeleri negizinde jasau býgingi kýnning basty talaby. Jazushylar ýii ruhany ómirimizding qaynaghan ordasy. Búl jerde ruhany sheshimderge jetuge bolady. Myna tarihy suretterding ózi de sóilep túr.  Alash qayratkerleri de osynday ortada Alash taghdyryn sheshken. Álipbiyge manyzdylyq berip, jeti ret ólshep bir ret sheshiletin is. Qazaqtyng әr qaripining astarynda  últtyq bolymys, qazaqty qazaq etip túrghan qasiyeti túr.  Sondyqtan da biz әlipby jasauda әr qaripke deyin jiti kónil bólip, aldylarynyzgha kelip talqylap otyrmyz "-dep oiyn týiindedi.

«Bizding qazaq tili de qypshaq tilder tobyna jatady. Demek, týrik babalarymyz bizding bayyrghy tilimizde sóilep, sol tilmen imperiyasyn basqaryp, sol tilmen әlem órkeniyetine óz ýlesin qosa bildi. Al jana әlipbi  bizding halyqtyng qajetine, kópting kәdesine jaraytynday bolghany abzal. Biz osy jobany qoldaymyz. Ásirese, myna NG tanbasynyng Ŋ tanbalanuy quantady»-  Halyqaralyq Shynghys han akademiyasynyng akademiygi, filologiya ghylymynyng doktory , jazushy Karjaubay Sartqoja.

Is-sharagha  qatysqan jazushylar men ghalymdar  jana әlipbiyge qoldau kórsetti.

Abai.kz

6 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2165
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2567
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2444
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1669