Cayasy mәdeniyetimiz ósken últpyz desek Parlamenttik basqarugha kósheyik
1923 jyly Atatýrik reformasyna kedergi keltire bergen zang shygharu organyn taratyp, jana Parlamentti qúrady. Atatýrik ózi tandap alghan adamdar ghana ótken SNP partiyasy jeniske jetip, barlyq reformany belsendi ótkizedi.
1946 jyly ekinshi preziydent Ismet Inony AQSh qysymymen oppozisiyalyq partiya qúrady. Biraq saylauda bәribir biylik jeniske jetedi. Alayda 1950 jyly oppozisiya jenip, Atatýrikting SNR partiyasy búdan әrmen eshqashan tek basyna biylikke kele almaydy. 1950-2000 jyldar arasy Týrkiyada haos, әskery tónkeris, koalisiyalyq ýkimet qúrylghan bereketsiz zaman ornaydy. Damu joq, biraq elding bәri demokratiyany auzynan tastamaghan dәuir 50 jylgha sozylady.1990 jyldary aqshanyng qúnsyzdanghany sonshalyq 1 million liragha qoghamdyq әjethanagha kiretin zaman da bastarynan ótedi. Esesine elde demokratiya ornaydy. Saylauda eshbir partiya tolyq basymdyqty ala almay, koalisiyalyq ýkimet birinen keyin biri almasyp jatty.
Týkenderding kózi 2002 jyly "Aq partiya" kelip, biylikti tolyq óz qolyna alghanda ashyldy. Ár saylau sayyn kýsheye bergen biylik, ekonomikany da ilgeriletti. Biraq, osy jerden ekinshi problema shyqty. Qazir halyq qaytadan demokratiyany súray bastady. Qarap otyrsang qyzyq sayasy tariyh.
Bizge de óz jolymyzdy qalyptastyru kerek. Tek, demokratiya dep sony 50 jyl daulasyp ótetin zamangha ketpeytin, mentaliytetimizge say joldy tandaugha tiyispiz. Abay 1 ghasyr búryn qazaqty basqaru ýshin adam bay boluy kerektigin, biyligi myqty boludyng ózektiligin aityp ketken. Eger biz baylyq pen biyligine qaramaytyn, aqyldynyng sózin tyndaytyn, sayasy mәdeniyetimiz ósken últpyz desek Parlamenttik basqarugha kósheyik. Al, oghan kýmәnimiz bolsa preziydenttik basqaru formasyn qaldyryp, tek onyng auyspaly әri tejemeli formatqa enuin qarastyru kerek. Ózimizding dengeyimizge qarap, "Biz qazaq kimbiz?" degen súraqty qoyyp baryp sayasy reformany iske asyru óte manyzdy.
Bauyrjan Serikbaydyng әleumettik jelidegi jazbasynan
Abai.kz
