Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Ábishev isi 6588 7 pikir 24 Qantar, 2020 saghat 12:07

Advokattardyng jaryssózdegi aighaqtary...

Redaksiyadan. Qazir Núr-Súltan qalasynda QR Su resurstary komiytetining búrynghy tóraghasy, Dýniyejýzilik «Qazaq kýresi» federasiyasynyng búrynghy preziydenti Islam Ábishevting jәne federasiyanyng búrynghy viyse-preziydenti Serik Týkiyevting ýstinen qozghalghan qylmystyq is boyynsha jaryssóz prosessteri ótip jatqanyn jurnalist Sәule Ábildahanqyzy әleumettik jelide jazghan bolatyn.

Býgin redaksiyamyzdyng elektrondy poshtasyna advokattar Sayan Jýnisbaev pen Almas Abdrahmanovtyng sotta keltirgen aighaqsózderi kelip týsti. Ábishev pen Týkiyev isi qazir qogham talqysynda. Osy rette biz advokattar aitqan aighaqtardy oqyrman nazaryna úsynghandy jón kórdik.

Abai.kz aqparattyq portaly erkin aqparat alany. Múnda oy jarystyryp, pikir almastyrugha әrkim qúqyly. Spiykerlerding pikiri redaksiya ústanymyn bildirmeydi. Aldaghy uaqytta maqalada esim-soylary atalghan jekelegen azamattar redaksiyamyzgha jauap beruge niyetti bolsa, olardyng da pikirin beruge әzirmiz.


Sayan Jýnisbaev, advokat, BQO Advokattar alqasynyng mýshesi:

- Qúrmetti sot jәne iske qatysushylar!

Býgin ýsh aidan astam uaqytqa sozylghan basty sot talqylauyn ayaqtalaghaly jatyrmyz.

Ózimning jaryssózimde aiyptau tarabynyng Islam Almahanúly Ábishevti QR Qylmystyq kodeksining 24-baby 3-bóligi, 366-babynyng 4-bóligimen, yaghny «asa auyr qylmys jasady» dep aiyptaudyng negizi bolyp tabylatyn basty dәlelderge toqtalyp, olargha bagha bergim kelip túr.

Eng aldymen taghylghan aiyptyng qysqasha mazmúnyna toqtalsaq:

«Islam Ábishev qyzmettik ókilettigine kiretin әreketi ýshin asa iri mólsherde para alu ýshin jalpy sommasy 5 980 598 463 tenge bolatyn «Soltýstik Qazaqstan oblysy Qyzyljar audanynda Sokolov toptyq su qúbyryn qayta janartu jәne qosylghan auyldyq eldimekenderding taratu jelilerin salu, II-kezek» qúrylysy boyynsha QR Su resurstary komiyteti (SRK) men «Qazbaylyq Astana» JShS arasynda kelisimshart týzu ýshin songhy mekemening basshylarynan qúrylystyng jalpy sommasy 4-5% yaghni, 250 000 000 tenge aqshany «otkat» retinde A.K.Shaymerdenov arqyly talap etip, onyng 60 000 000 tengesin, yaghny 10 000 000 tengesin S.A.Týkiyevke beruge, al paranyng qalghan bóligi 50 000 000 tenge aqshany keyin ózi alugha oqtalghan» dep aiyptaluda.

Búl aiypty rastaytyn búltartpas, dausyz dәlelderi retinde aiyptau taraby sotqa osy qaralyp otyrghan qylmystyq isting qújattaryn, atap aitqanda: jasyryn tergeu amaldaryn jýrgizu kezinde alynghan audio-viydeo taspalar (stenogrammalar), olar boyynsha jýrgizilgen sot psihologiyalyq-filologiyalyq saraptamalar qorytyndylary, negizgi kuәlar Shaymerdenovtin, Jampozovtyn, Shyndauletovtyng jauaptaryn úsynyp otyr.

Búl dәleldemelerge toqtalatyn bolsaq, naqty aiyptau taraby tújyrymdap otyrghan aiyp óz dәlelin tappay, teriske shygharylady jәne búl dәleldemeler, kerisinshe, sotqa deyingi tergep-tekseru qanshalyqty aiyptau baghytynda jýrgizilip, kóptegen óreskel zanbúzushylyqtargha jol berilgenin rastaytyn derekter bolyp tabylatyny aiqyn aqiqat.

Búl orayda, eng aldymen QR Sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres Últtyq burosynyng (SJQK ÚB)  jedel qyzmetkerleri men Shaymerdenovting jasyryn tergeu amaldaryn jýrgizu barysyndaghy kópe-kórneu zansyz әreketterine toqtalghym kelip túr.

Qylmystyq isting qújattaryna sәikes Islam Ábishev pen Serik Týkiyevke jәne taghy basqa túlghalargha qatysty jasyryn tergeu amaldary 23.12.2018 j. bastap 14.03.2019 j. deyin túraqty týrde ýzdiksiz jýrgizilip kelgen. QR «Jedel-izdestiru qyzmetu turaly» Zanynyng 15-babynda, jedel izdestiru qyzmetin jýrgizu kezinde azamattardy qúqyq búzushylyqqa iytermeleuge jәne arandatugha tikeley shekteuler qoyylghan. Osyghan qaramastan QR SJQK ÚB-nyng jedel qyzmetkerleri men Shaymerdenovting jasaghan әreketteri qylmysty immitasiyalau emes, arnayy Islam Ábishevti jәne Serik Týkiyevti qúqyq búzushylyqqa iytermeleuge jәne paraqorlyqqa arandatushylyqqa anyq baghyttalghan.

Isting mәn-jaylaryna sәikes, SJQK ÚB-nyng qyzmetkerleri, sonyng ishinde Ismagulov Jәrdem, Shaymerdenovti para berushi rólinde me, әlde kuә retinde me, әlde jәbirlenushi retinde me, әli kýnge deyin belgisiz, әiteuir ony paydalana otyryp, Islam Ábishev parany alugha niyettenbese de, onyng qylmys jasaghany turaly dәleldemelerin jasandy týrde qalyptastyru maqsatynda jasyryn tergeu amaldaryn jýrgizgen. Ismagulov pen Shaymerdenov, Islam Ábishevti paraqorlyqqa arandatu maqsatynda «Qazbaylyq Astana» JShS-ne qatysy bar adamdy tanityn A.Makiyshevke óz betinshe (óz inisiativasymen) jolyghyp, oghan: «Islam Ábishev «Qazbaylyq Astana» JShS-nen 250 000 000 tenge aqshalay para talap etip jatyr» dep jetkizedi. Al A.Makiyshev óz kezeginde osy mekemege resmy qatysy joq (beyresmy qúryltayshy) A.Tulegenovke jolyghyp, habarlaydy. Songhysy búghan kelispey bas tartady.

Sonymen qatar, para beru sebebin tudyratynday «Qazbaylyq Astana» JShS men Su resurstary komiyteti arasynda osy sharttyng oryndaluymen baylanysty eshqanday problemalar bolmaghanyn jәne ol qalypty oryndalyp otyrghanyn atap kórsetti (30.10.2019 j. sot tergeuindegi – para beruden bas tartqany jәne mýldem oiy bolmaghany turaly A.Tulegenovting jauaby).

Eng manyzdysy, dәl sol kezende IY.Ábishev A.Shaymerdenovting búl әreketterinen beyhabar bolghan. Óitkeni qylmystyq iste qylmystyq qudalau organy tarapynan IY.Ábishevting qylmystyq niyetin rastaytyn birde-bir dәleldeme joq. Soghan qaramastan, Azamat Shaymerdenov 21.12.2018 j. QR SJQK ÚB-na jazbasha aryzdanyp, ózining aryzynda «03.07.2014 j. SRK men «SMP-610» JShS aralaryndaghy jasasqan sharty ýshin Islam Ábishevke onyng jaqyn adamy Qalybekov Ibadulla arqyly 1 mln. AQSh dollaryn bergenin jәne atalghan shart búzylghannan keyin Islam Ábishev sonau «2014 jyly Shaymerdenovten alghan parasyn Shaymerdenovke keri qaytaru ýshin» «Qazbaylyq Astana» JShS-nen 250 mln. tenge para talap etip, onyng 190 mln.tengesin Shaymerdenovting ózine aluyn, al qalghan 60 mln. tengesin әkep beruin talap etti» dep kórsetedi.

Al aryzda (1-buma, 3-bet) jәne 22.12.2018 j. jauabynda (15-buma, 1-8 better) kórsetilgen A.Shaymerdenovting 1 mln. AQSh dollaryn Islam Ábishevke onyng jaqyn adamy Kalybekov Ibadulla arqyly aparyp berdim degen uәjderi esh dәlelin tappaghan, tek qana qúr sóz bolyp shyqty.

Óitkeni sotqa deyingi tergep-tekseru kezinde anyqtalyp, jauaptalghan Kalybekov Ibadulla óz jauabynda (16-buma, 14-19 better) jәne Shaymerdenovpen ótkizgen bettestirude (16-buma, 29-betten bastalady) songhynyng jauabyn tolyghymen teriske shyghardy.

Osylaysha Shaymerdenovting búl jauaby esh dәlelsiz qúr sózge ainalady. Sol sebepti de tergeu organy 31.07.2019 j. qaulylarymen IY.Ábishev pen IY.Qalybekovke qatysty QR QPK-ning 35-babynyng 1-bólimining 2-tarmaghymen, yaghny «qylmys qúramynyng bolmauyna oray» qylmystyq qudalaudy toqtatady (28-buma, 176-200 betteri).

Endi QR SJQK ÚB-nyng jedel qyzmetkerleri «Qazbaylyq Astana» JShS-tarapynan Islam Ábishevke para beruden bas tartuyna oray, ony para berushi rólinde paydalana almaytynyn bilip, A.Shaymerdenovting kómegimen әri qaray qylmysty immitasiyalaudy syltauratyp, para alu niyeti bolmasa da, Ábishevti paraqorlyqqa arandatugha kirisedi. Sóitip, 24.12.2018 j. bastap 14.03.2019 j. jasyryn tergeu amaldaryn jýrgizedi, sonyng ishinde A.Shaymerdenov ózining denesine  dybys jәne beyne qúraldaryn taghyp alyp, 8 ret S.Týkiyevtin, eki ret IY.Ábishevting әngimelerin jazyp alady. «Qazbaylyq Astana» JShS A.Shaymerdenovtyn  para beruge ýgitteuinen bas tartqasyn, Últtyq buronyng jedel qyzmetkerleri Shaymerdenovting óz bastamasymen demeushilikke bergisi kelgen aqshalaryn para retinde paydalanyp, S.Týkiyevke 10 mln.tenge berip, qújattandyryp alady.

Alayda, jasyryn tergeu amaldary osy qylmystyq is boyynsha tergep-tekseru merzimi QR QPK-ning 45-babynyng 7-bóligining 1-tarmaghymen, yaghny «kinәli túlghanyng anyqtalmauyna oray» 3 ret kópe-kórneu zansyz ýzilgen aralyqtarda jýrgizilip otyrghan. Atap aitqanda:

1) 24.12.2018 j. ýzilgen (1-buma, 19-bet), 10.01.2019j. merzim qalpyna keltirilgen (1-buma, 21-bet).

2) 10.01.2019 j. eshqanday tergeu amaldary jýrgizilmey merzim ýzilgen (1-buma, 23-bet), 20.02.2019 j. merzim qalpyna keltirilgen (1-buma, 25-bet).

3) 20.02.2019j. eshqanday tergeu amaly jýrgizilmey merzim ýzilgen (1- buma, 27-bet), 11.03.2019 j. merzim qalpyna keltirilgen (1-buma, 34-bet).

Al QR QPK-ning 45-babynyng 7-bóligining 1-tarmaghynyng tikeley maghynasyna sәikes, dәl osy negizben qylmystyq qúqyq búzushylyqty jasaghan túlgha anyqtalmaghan jaghdayda ghana merzim ýziledi. Yaghny jasyryn tergeu amaldarynyng nәtiyjeleri sotqa deyingi tergep-tekseru merzimining zansyz ýzilu kezinde alynghan.

Búdan bólek QR Bas prokuraturasynyng QS jәne AE Komiytetining mәlimetterine sәikes, ýsh ret tergeu merzimin ýzu turaly sheshimning tek birinshisi ghana resmy tirkelgen, qalghan eki sheshimi tirkelmegen, yaghny merzimdi ýzu jәne qalpyna keltiru turaly sheshimderding kartochkalary qoyylmaghan.

Endigi kezekte jasyryn tergeu amaldarynyng jýrgizilu nәtiyjesinde alynghan jazbalardyng mazmúndaryna kóz jýgirtsek, asa iri mólsherde para alugha oqtaldy dep aiyptalyp otyrghan Islam Ábishevke qatysty aqsha turaly mәlimetter men әngimeler tek qana eki jaghdayda jazylyp alynghan:

1) 20.01.2019 j. Riksos qonaq ýiinde.

2 07.03.2019 j. Núr-Súltan-Shymkent baghytyndaghy úshaqta.

Birinshi jaghdayda, IY.Ábishev ózining «Qazbaylyq Astana» JShS-nan aqsha alghan synayly jalghan әngimeler tarqap ketkenin Shaymerdenovke aityp, renishin bildirude jәne ýshinshi túlghalarmen beriletin aqshalay qarajattar «Qazaq kýresi» Federasiyasyna demeushilik kórsetuge arnalghany A.Shaymerdenov, IY.Ábishev jәne S.Týkiyev aralaryndaghy ýshjaqty әngimelerding mazmúnynan anyq kórinip túr (9-buma, 121-138 betterde, SPFS qorytyndysynda kórsetilgen).

Ekinshi jaghdayda, IY.Ábishev pen A.Shaymerdenov aralaryndaghy әngimelerde birinshisi ekinshisinen aqsha talap etip jatqanyn kórsetetin naqty belgiler joq (9-buma, 165 bette, SPFS qorytyndysynda). Dәl osy jerde manyzdy jaghdaylardy atap ketsek:

1. Shaymerdenovtyng aryzy boyynsha 60 mln.tenge para talap etti degen Ábishev qonyrau shalyp Shaymerdenovti kezdesuge shaqyrmaghan, kezdesu taghayyndamaghan, aqsha mýldem súramaghan, eshqashan habarlaspaghan. Búl jaghday Ismagulov pen Shaymerdenovting sotta bergen jauabymen de rastalady;

2. Sol kýngi, 7 nauryz 2019 jylghy úshaqtaghy kezdesu Ismagulovtyng josparymen Shaymerdenovting bastamasymen ghana oryn alghan, óitkeni qorqytyp aqsha talap etti degen Ábishev eshqashan habarlaspaghan son, onyng úshyqqa otyryp Shymkent qalasyna úshyp bara jatqanyn bilip, últtyq buronyng jedel qyzmetkeri Ismagulov Jәrdem shúghyl týrde әuebiyletin alyp, Shaymerdenovti dereu Núr-Súltan qalasynyng әuejayyna shaqyryp alyp, sol jerde saghat 14.45-14.50 uaqyt aralyghynda oghan «Moskiyt» markaly diktofonyn berip (13-buma, 29-bette arnayy qúraldy tapsyru turaly hattama), úshaqqa otyrghyzady. Úshaqta otyryp, ózine habarlaspaghan, shaqyrmaghan, Shaymerdenovpen kezdesu oiynda da bolmaghan Ábishevke baylanysqa shyghady, ózi súranyp qasyna kelip otyryp alghan;

3. Ábishevting qasyndaghy adamgha ótinish aityp, óz ornyn auystyryp, Ábishevting janyna kelip otyryp alghan Shaymerdenov aqsha turaly әngimeni ózinen-ózi bastaghan. Stenogrammadaghy әngime mazmúnynda Ábishev Shaymerdenovting aqsha turaly әngimelerine qoldap jauap qatpaghan jәne aqsha talap etu nemese súrau turaly әngime qozghamaghan. Al 50 mln.tenge aqsha turaly әngimeler mýldem basqa, yaghny taqyrypqa qatysy joq «Qazbaylyq Astana» JShS-ning qos merdigerligimen baylanysty taqyrypta qozghalghan;

4. Stenogramma mazmúnyna sәikes, Ábishev Týkiyevting Federasiyagha demeushilik retinde Shaymerdenovten 10 mln. tenge alghanynan da beyhabar bolyp shyqqan. Dәl osy jaghday stenogramma mazmúnymen ghana dәleldenip qoymay, 31.10.2019 j. sotta bergen Shaymerdenovting jәne Ismagulov Jәrdemning ózderining jauaptarymen rastalady. Atap aitsaq, 20.01.2019 j. bastap 07.03.2019 j. úshaqqa otyrghangha deyin búryn-sondy 50 mln.tenge aqsha talap etti degen Ábishev ózining tarapynan eshqanday da qorqytyp para talap etushilik әreketin jasamaghan, Shaymerdenovke habarlaspaghan, ony kezdesuge shaqyrmaghan. Sol sebepti sotta jauaptalghan jedel qyzmetker Ismagulov Jәrdem 7 nauryz 2019 jyly úshaqta Shaymerdenov pen Ábishev aralaryndaghy kezdesudi qoldan úiymdastyrghanyn rastap berdi (hotel ubeditisya...!).

Osylaysha QR SJQK ÚB-nyng jedel qyzmetkerleri birneshe aigha sozylghan jasyryn tergeu amaldarynyng týpkilikti nәtiyjesi bolmaytynyn bilip, 07.03.2019 j. Ábishevting Shymkent qalasyna úshyp bara jatqanyn bilip, Shaymerdenovpen kezdesudi qoldan úiymdastyryp, ony әuejaygha shaqyrtyp alyp, oghan dybys jazba qúralyn tapsyryp, úshaqta Ábishevting qasyna otyryp alyp, aqsha turaly әngime qozghaugha әdeyi iytermelegen әreketteri jedel qyzmetker Ismagulov Jәrdem men Shaymerdenovting paraqorlyqqa arandatushylyq-aydap salushylyq jasaghanynyng aiqyn kórinisi. Jedel top qyzmetkerleri men Shaymerdenovting ózderining әreketterimen Ábishevti paraqorlyqqa arandatqany jogharyda kórsetilgen dәlelderden bólek, Shaymerdenovting Shymkent qalasynyng әuejayynda jedel qyzmetkerlerimen kezdesip, diktofongha jazylghan әngimelerin talqylap jatqan sózderinen anyq bayqalady (tansuytte, togda otdam fleshku). Alayda dәl osy әngimelerdi sot psihologiyalyq-filologiyalyq saraptamasynyng zertteu obektisine jedel qyzmetkerler әdeyi kirgizbey qoyady!

Ayyptau tarabynyng kelesi uәjine bagha beretin bolsaq: «Ábishev hattyng týskenin paydalanyp, Respublikalyq budjetting qysqartyluynyng Komiytetke eshqanday qatysy joqtyghyn bile túra, ózi aldynda asa iri mólsherde talap etken parany tolyghymen alu maqsatynda, «Qazbaylyq Astana» JShS-ning zandy mýddelerine zalal keltirui mýmkin әreketterdi jasaymyn dep, olargha 28.01.2019j. №18-3-1-169-KVR hatymen Respublikalyq bujetting qysqartyluy mýmkin ekendigine baylanysty 14.11.2018 j. týzilgen №42 kelisimshartqa qosymsha týziletin kelisimshart aldaghy kezde uaqytsha toqtatyla túruy da mýmkin ekenin habarlap, para berushini qorqytyp, «Qazbaylyq Astana» JShS-ning basshylaryn ózine asa iri mólsherde para beruge mәjbýr bolatynday jaghdaygha qasaqana qoyghan» deydi.

Ayyptau taraby búl tújyrymyn Shaymerdenovting jauabymen negizdegen (15-buma, 22-bette), yaghny Shaymerdenovtyng jauabyna say, ol 2019 jyldyng aqpan aiynyng basynda Makiyshevpen kezdesken kezde, Ábishev ózine jәne Týkiyevke uәde etken aqshany talap etuin jalghastyryp jatqanyn, әitpese SRK «Sokolov» su qúbyryn jóndeu júmystaryna bólingen budjet qarajatyn qysqartyp (sekvestirovaniye) tastaytynyn, sonyng saldarynan «Qazbaylyq Astana» JShS-men sharttyng oryndaluyn qamtamasyz etu ýshin banktik kepil retinde berilgen 500 mln.tengesin qaytaryp alugha qiyndyq tughyzatynyn aitqan synayly. Keyinirek «Ábishev tek qana qorqytyp qoymay, «Qazbaylyq Astana» JShS-ne budjetti qysqartuy (sekvestirovaniye) turaly hat joldaghan» deydi.

Alayda 31.10.2019 j. sot tergeuinde jauaptalghan Shaymerdenov «búl mәlimetterdi Makiyshevten estigenin, «Qazbaylyq Astana» JShS-ning ózi 2019 j. júmysyn josparlau maqsatynda qarjylandyru josparyn súrap, SRK-gha jazghan haty turaly mýldem bilmegenin» aityp qashty.

Degenmen, aiyptaudyng búl tújyrymdary óz dәlelin tappaghany bylay túrsyn, isting kezekpen oryn alghan mәn-jaylary men ózi qabyldaghan prosessualdyq sheshimderine qarama-qayshy keledi:

- Eger shyn mәninde Ábishev ózine jәne Týkiyevke uәde etken aqshany talap etuin jalghastyryp, osy aqshany iyemdenu ýshin «Qazbaylyq Astana» JShS-ne bólinetin aqshalay qarajattardy qysqartyp tastaymyn dep qorqytyp-ýrkitu oiy bolsa, onda nege 2019 j. aqpan aiynyng basynda-aq әli «talap etken parany» almay jatyp, «Qazbaylyq Astana» JShS-men qosymsha kelisimshartqa otyryp, ony 2019 jylgha qarjylandyrugha jol beredi? Yaghni, «Qazbaylyq Astana» JShS men SRK arasynda qosymsha kelisim esh kedergisiz jasalghan.

- «Respublikalyq budjettik qarjylandyrylu uaqytsha toqtatyluy mýmkin ekendigi» turaly hatty SRK «Qazbaylyq Astana» JShS-ne óz taraptarynan jazbaghan, kerisinshe, «Qazbaylyq Astananyn»  21.01.2019 j. jazghan súranys hatyna jauap retinde jazghan. Al «Baymen» JShS búnday súranys hat joldamaghasyn, oghan dәl osynday sipatta jauap hat jazbaghan.

- Shyn mәninde Ábishev para berudi talap etken bolsa, onda nege 20.01.2019 j. bastap 07.03.2019 j. A.Shaymerdenovke habarlasyp, onymen kezdesudi taghayyndap, parany súramaydy. Yaghny búl jaghday Ábishevting oiynda para alu bolmaghanyn kórsetedi, sondyqtan da Shaymerdenovke habarlasu mýldem josparynda bolmaghan.

- SRK «Sokolov» su qúbyryn jóndeu júmystaryna bólingen budjet qarajatyn qysqartu (sekvestirovaniye) saldarynan «Qazbaylyq Astana» JShS-men sharttyng oryndaluyn qamtamasyz etu ýshin banktik kepil retinde berilgen 500 mln.tengesin qaytaryp alugha qiyndyq tughyzady degen tergeu organynyng tújyrymy ótirik bolyp shyqty. Óitkeni 2019 jyldyng qantar, aqpan ailarynda «Qazbaylyq-Astana» JShS qosymsha shart jasau ýshin 500 mln. tengege eshqandayda banktik kepil bermegendigi anyqtaldy. Búl oraydaghy banktik kepildi 04.03.2019 j. tek qana 34 mln. tengege bergen. Sol sebepti de, qosymsha shart jasalmaghan kýnning ózinde, «Qazbaylyq-Astana» JShS-ne 500 mln tg aqshalay shyghyn keledi» degen tergeu organynyng uәji shyndyqqa janaspaydy.

Ayyptau tarabynyng taghy bir uәjine bagha beretin bolsaq: Ayyptau aktisinde kórsetilgendey, óz kezeginde, «para talap etushi Ábishevting qylmystyq әreketinen habarsyz onyng tughan inisi Q.Ábishev, Q.Shyndauletovke habarlasyp, onymen 13.03.2019j. jolyghyp, A.K.Shaymerdenovten aqsha aludy tapsyrghan» dep aiyptaydy. Ayyptaudyng búl tújyrymy tek qana dәlelsiz boljam bolyp, tergeu organynyng istegi prosessualdyq sheshimining tújyrymyna tikeley qayshy bolyp shyqty. Óitkeni Ábishev ózining tughan inisi Q.Ábishevke, ol óz kezeginde Q.Shyndauletovke habarlasyp, para nysanyn aludy tapsyrsa, onda nege aiyptau taraby búl turaly jasyryn tergeu amaldary barysynda jazylghan әngimelerdi sotqa úsynbady?

Odan bólek, sotqa deyingi tergep-tekseru organynyng 31.07.2019 j. qylmystyq is boyynsha jekelegen túlghalargha qatysty sotqa deyingi tergep-tekserudi toqtatu turaly (28-buma, 176-200 better) qaulylary IY.Ábishevting 14.03.2019 j. Q.Shyndauletov A.Shaymerdenovten alghan aqshagha qatystylyghyn joqqa shygharady.

Jogharyda kórsetilgen mәn-jaylardy tújyrymday kele, QR SJQK ÚBnyng jedel qyzmetkeri Ismagulov Jәrdem men Shaymerdenov úiymdasqan týrde, arnayy maqsatta, qylmystyq әreketti imitasiyalau úghymyn býrkenip, para alugha niyeti bolmaghan Ábishevti paraqorlyqqa arandatu-aydap salu әreketin jasaghan.

Búl maqsatta qylmystyq әreketterdi imitasiyalaushy túlgha retinde 21.12.2018j. Sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres qyzmetine Ábishev pen  Týkiyevting ýstinen aryzdanghan mýddeli Shaymerdenovti qatystyrghan. QR SJQK ÚB-nyng jedel qyzmetkerlerining búl sheshimi kezdeysoq emes. Óitkeni is boyynsha para berushi bolyp tabylatyn «Qazbaylyq Astana» JShS-ning ókilderi Malgajdarov ta, Tulegenov te Ábishevke SRK-men jasasqan sharty ýshin «otkat» retinde para bermek týgili, ol turaly mýldem oilarynda bolmaghan, óitkeni qosymsha shart esh kedergisiz jasalynghan jәne ol boyynsha júmystar qalypty jaghdayda oryndalyp otyrghan.

Al últtyq buro tergeushileri men Shaymerdenov «Qazbaylyq Astananyn» diyrektory dep kórsetken Makiyshevting «para berushi» bolyp tabylatyn «Qazbaylyq Astana» JShS-na mýldem qatysy joq bolyp shyqty. Sot tergeuinde jauaptalghan Makiyshev para beruge de, «Qazbaylyq Astana» JShS-ne mýldem qatysy joq ekenin anyq kórsetken.

Dәl osy jaghdaygha qaramastan, QR SJQK ÚB-nyng lauazymdy týlghalary qylmystyq istegi barlyq prosessualdyq qújattarda (jasyryn tergeu amaldaryn jýrgizu, seziktilerge qatysty búltartpau sharasyn qoldanu, olardyng merzimderin úzartu turaly qaulylarda) resmy anyqtalghan mәlimet retinde is boyynsha para berushi retinde «Qazbaylyq Astana» JShS jәne onyng diyrektory retinde Makiyshevti jәne songhy SRK-men jasasqan sharty ýshin «otkat» retinde 250 mln.tenge para beruge kelisimin berdi» dep kópe-kórneu jalghan mәlimetter engizip-kórsetip, sanksiya alghan, sot organdaryn shatastyryp, Ábishev pen Týkiyevke qatysty qate tújyrym jasaugha әkelip soqtyrghan.

QR SJQK ÚB-nyng qyzmetkerlerining prosessualdyq әreketteri qylmystyq prosesstik zang túrghysynan eshqanday syn kótermeydi.

Óitkeni sot tergeuinde 28-bumadan túratyn qylmystyq isting qújattaryn zertteu kezinde qylmystyq qudalau organynyng Shaymerdenovting qatysuymen «jasyryn endiru jәne (nemese) qylmystyq әreketti imitasiyalaudy jýrgizu» turaly qaulysy qylmystyq is qújattary tiziminde (opisi) joq bolyp shyqty, yaghny sotqa úsynylyp otyrghan qylmystyq isting qújattarymen Shaymerdenovting qatysuymen jýrgizilgen jasyryn endiru jәne (nemese) qylmystyq әreketterdi imitasiyalau turaly әreketter zang túrghysynan negizdelmegen bolyp tabylady.

Búl orayda, QR QPK-ning 112-babynyng 3-bóliginde, «eger kýdiktinin, jәbirlenushining jәne kuәning aighaqtary, sarapshynyn, mamannyng qorytyndysy, zattay dәleldemeler, tergeu jәne sot әreketterining hattamalary jәne ózge de qújattar qylmystyq is materialdarynyng tizimdemesine engizilmese, olardy aiyptau negizine jatqyzugha bolmaydy» dep kórsetken.

Búdan bólek qylmystyq isting 14-bumasynyng 47-49 betterinde QR SJQK ÚB-nyng tergeushisi D.Bahytovtyng Shaymerdenovting qatysuymen «qylmystyq әreketti imitasiyalaudy jýrgizu» turaly tapsyrmasynda merzimderi kórsetilmegen. Osylaysha qylmystyq iste Shaymerdenovting qatysuymen qylmystyq әreketti imitasiyalaudy jýrgizu әreketterin qylmystyq prosesstik zannamanyng talaptary túrghysynan zandy jәne negizdi dep tanityn eshqanday qúqyqtyq prosesstik qújattar joq.

Jogharyda kórsetilgen mәn-jaylardy tújyrymday kele, QR SJQK ÚB-nyng jedel qyzmetkerleri men Shaymerdenovting әreketterin qylmystyq әreketterdi imitasiyalau emes, para alugha niyeti bolmaghan Ábishevke qatysty jasandy dәleldemelerdi qoldan jasau maqsatynda paraqorlyqqa arandatu-aydap salu bolyp tabylady.

QR Jogharghy Sotynyng «Keybir sybaylas jemqorlyq qylmystardy qarau praktikasy turaly» 2015 jylghy 27 qarashadaghy №8 normativtik qaulysynyng 24-tarmaghyna sәikes, «qylmystyq qudalau organdarynyng QK- ning 366-babynyng 1-bóliginde kórsetilgen adamdy qylmystyq qudalau organdarynyng aralasuynsyz para alu niyeti tuyndamaytynyn jәne qylmystyng jasalmaghanyn aighaqtaytyn mәn-jaylar bolghan kezde para nysanasyn alugha kóndiruding nәtiyjesinde kelisim alynghan kezde oghan para beruden túratyn arandatushylyq-aydap salushylyq әreketteri ózine qatysty osy әreket jýzege asyrylghan adam jasaghan әreketting qylmystylyghyn joyady».

Osy normativtik qaulynyng 25-tarmaghyna say, QK-ning 417-babynyng 2-bóligi boyynsha paraqorlyqqa arandatu ýshin jauaptylyq QK-ning 366-babynyng 1-bóliginde kórsetilgen adamgha para nysanasyn beruge әrekettengen adamnyng ol adamnyng parany alugha kelisimining joq ekenin bile túra, ózining әreketining qylmys jasaudyng nemese bopsalaudyng dәleldemelerin jasandy týrde qalyptastyru maqsatynda jýzege asyrghan jaghdayda ghana tuyndaydy».

Osyghan oray QR SJQK ÚB-nyng qyzmetkerlerining jәne aryzdanushy A.Shaymerdenovting әreketterinde paraqorlyqqa arandatushylyq-aydap salushylyqty tanyp, jýrgizilgen qylmystyq әreketti imitasiyalaudy zansyz dep tanu turaly sotta jariyalanghan ótinishterdi qanaghattandyrugha tolyq negiz bar dep sanaymyn.

Endigi kezekte aiyptau tarabynyng basty dәleldemelerining biri retinde sot psihologiyalyq-filologiyalyq saraptamalar qorytyndylaryna bagha beretin bolsaq: Is boyynsha «para berushinin» de, «para alushynyn» da statusy týsiniksiz jәne kýmәndi, onyng ýstine para naqty adresatqa jetpegen. Búnday jaghdayda, negizgi dәlel retinde iske qatysushylardyng ózara sóilesken sózderi jәne oghan sarapshylardyng beretin bagha, yaghny psihologiyalyq-filologiyalyq saraptama qorytyndylary mindetti týrde basty dәlelge ainalyp shyghady.

Qylmystyq isting 8 bumasynda ShQO boyynsha sot saraptamasy institutynyng sarapshysy G.K.Kudaybergenovanyn №1348 sandy 28.06.2019 j., №1349 sandy 21.06.2019 j., №1350 sandy 25.06.2019 j., №1351 sandy 24.06.2019 j., sot psihologiyalyq-filologiyalyq saraptamalarynyng qorytyndylary (SPFS) tirkelgen.

Saraptama qorytyndylarynyng sapasy syn kótermeydi, onda sәikessizdikter men qarama-qayshylyqtar óte kóp oryn alghan.

Mәselen, №1351 saraptamanyng sintezdeu bóligindegi Shyndauletovtyng sózderi az boluy sebepti, onyng para alugha iytermeleu bóliginde anyqtau mýmkin emestigi jәne qúqyqtyq bagha beruge jatatyny sebepti, SPFS mindetine jatpaytyny turaly jazylady da, alayda qorytyndy bóliginde SPFS mindetine jatpaytyny turaly bóligi qalyp qoyghan. №1349 sandy saraptamanyng qorytyndy bólginde, sarapshy №5-6 súraqtaryn biriktire jauap bere kelip, tyrnaqshanyng ishine aqsha somasynyng kelisimning 10% boluy mýmkin ekendigi turaly boljam jasaghan.

Birinshiden, sarapshynyng qorytyndysy boljamgha negizdelmeui kerek, ekinshiden, aqsha somasynyng shyqqan tegin anyqtau nemese kelisimning qansha payyzyna jatatyny turaly tergeushi tarapynan súraq qoyylmaghan, soghan qaramastan sarapshy Kudaybergenova qoyylghan súraq shenberinen asyp ketken. Osy súraqtyng zertteu bóliginde, Ábishevke tiyesili emes sózdi sarapshy jazyp qoyghan, onday sóz stenogrammada joq. Osy saraptamanyng №10 súraghyn zertteu bóliginde bir-birine qarama-qayshy eki tújyrym jasalghan, 1. Taraptardyng әngimesi bir-birine týsiniksiz 2. Bir-birine týsinikti dep, qorytyndygha jetkilikti negizdelmese de, ekinshi ketip qalghan. №1348 sandy saraptamanyng qorytyndysynda 5-58 súraqtaryn biriktire jauap bergen sarapshy zertteu bóliginde negizdep, naqty sózderden mysal keltirmegen.

Ári qaray osy qorytyndysynyng 25 betinde, sarapshy Kudaybergenova №12, 19, 25, 31, 37, 44, 51 sandy súraqtardy biriktirip, bir jauap bergen, yaghny 7 súraq bir súraqqa biriktirilgen. Súraqtyng oryssha mәtini tergeushi tarapynan bylay (saraptama basynda orys tilinde taghayyndalghan) qoyylghan (mysaly №12 súraq) «IYmeetsya ly v razgovore mejdu Tukiyevym y Shaymerdenovym ot 03.01.2019 g., (ssylka na diski) so storony Tukiyeva, smyslovoy komponent trebovaniya denejnyh sredstv y na kakie nujdy?». Sarapshy biriktirilgen súraqtargha jauap bere kelip, atap aitqanda, Týkiyev tarapynan Shaymerdenovten aqsha talap etu faktisi joq, aqsha beruge iytermeleu әreketi bar dey kele, sarapshy súraqtyng eng manyzdy túsyn, ol aqshanyng qanday qajettilikke (na kakie nujdy) súraghanyna jauap bermey ketken! Al búl súraqtyng óte manyzdy jeri! Sebebi, barlyq stenogrammalarda jәne basqa da is materialdarynda Týkiyevtyng Shaymerdenovten 10 000 000 tenge aqshany «Qazaq kýresi» federasiyasynyng sportshylaryn Gollandiyagha issapargha – sporttyq jarysqa aparu ýshin demeushilik retinde almaqshy bolghany anyq kórsetilgen! Búl jerde sarapshy Kudaybergenovanyng tolyq emes jauaby isting kvalifikasiyasyna tikeley әser etetinin aitu kerek!

Osyghan úqsas, №1349 sandy saraptamanyng birinshi betinde sarapshy Kudaybergenova tergeushining №1 súraghy bylay qoyylghanyn kórsetedi (sózbe-sóz) «Soderjit ly tekst v razgovore mejdu Abiyshevym y Shaymerdenovym ot 07.03.2019 g., (disk №1 papka «69s ot 11.03.19 g» fayl: 2019 mart 07 15- 00.wav) obshie temy y pozvolyaet ly leksiko-sintaksicheskiy analiz tekstov besedy govoriti o tom, chto uchastniky vedut razgovory na ponyatnuy drug drugu temu (obshuy dlya nih temu) y kto yavlyaetsya inisiatorom vstrechi, razgovora y nachala kakiyh-libo tem dlya razgovora?».

Alayda, saraptamanyng zertteu bóliginde (№8 beti) bizge belgisiz sebeptermen, súraqtyng songhy abzasy tolyghymen týsip qalghan! Yaghni, sarapshy Kudaybergenova óz betinshe tergeu tarapynan qoyylghan súraqty ózgertip tastaghan!

Nәtiyjesinde, qorghau tarapy ýshin óte manyzdy «kezdesulerdin, әngimening jalpy oqigha bastaluynyng sebepkeri kim?» degen súraqty sarapshy Kudaybergenova jauapsyz qaldyrghan!

Al is materialdary men stenogrammalar mәtini sәikes, jogharyda kórsetilgen mәseleler boyynsha sebepker Shaymerdenov ekeni anyq kórinip túr! SPFS jýrgizu barysynda sarapshy Kudaybergenova әdistemelik jәne qúqyqtyq sipattaghy qatelikter men zang búzushylyqqa jol bergeni ýshin Sot saraptama ortalyghynyng 04.10.2019 j. №20-05-15, 3133 sandy resenziyalau nәtiyjesi turaly hatyna sәikes tәrtiptik jauapkershilikke tartylghan.

Sonday-aq, qorghaushy taraby QR QPK-ning 70-babynyng 3-bóligining 5- tarmaghynyng tәrtibimen sharttyq negizde saraptama ótkizip, 19.09.2019 j. sarapshy (liysenziya №14008132 05.06.2014j.) A.G.Esbaevtyng qorytyndysy alynyp, ótinish negizinde sotpen iske jalghandy.

Búl saraptamanyng qorytyndysy sarapshy Kudaybergenova jol bergen kemshilikterding ornyn toltyryp, qorghaushy taraby ýshin manyzdy súraqtargha, yaghny 20.01.2019 j. kezdesudegi Ábishevting әngimelerindegi aqsha qarajattary federasiyany qoldaugha baghyttalghanyn jәne 07.03.2019 j. úshaqtaghy kezdesu Shaymerdenovting bastamasymen jәne búl әngimede Ábishev aqsha talap etip jatqany bayqalmaytyny turaly tolyq qandy jauap bergen.

Ayyptau tarabynyng sottalushylardy kinәli dep tanu ýshin úsynyp otyrghan jetkiliksiz jәne bir-birine qarama-qayshy keletin dәleldemelerin zerttep bagha beru kezinde QR QPK-ning jәne QR Jogharghy Sotynyng «Qylmystyq ister boyynsha dәleldemelerdi baghalaudyng keybir mәseleleri turaly» 20.04.2006 j.№4 Normativtik Qaulysynyng talaptaryn basshylyqqa alady dep oilaymyn.

Óitkeni QR QPK-ning 125, 393-baptary men atalghan Normativtik Qaulynyng 12, 13-tarmaqtarynyng talaptaryna sәikes, әrbir dәleldeme – onyng qatystylyghy, jol beriletindigi, anyqtyghy, al barlyq jinalghan dәleldemeler óz jiyntyghynda qylmystyq isti sheshu ýshin jetkiliktiligi túrghysynan baghalanugha tiyis. Eger dәleldenuge jatatyn mәn-jaylardyng barlyghy jәne әrqaysysy turaly aqiqatty eshqanday kýdiksiz jәne dausyz belgileytin, iske qatysty jol beriletin jәne anyq dәleldemeler jinalsa, dәleldemelerding jiyntyghy qylmystyq isti sheshu ýshin jetkilikti dep tanylady.

Ayyptau ýkimin boljamdargha negizdeuge bolmaydy jәne ol sot talqylauy barysynda sottalushynyng qylmystyq qúqyq búzushylyq jasaugha kinәliligi sottyng zerttegen dәleldemelerining jiyntyghymen rastalghan jaghdayda ghana shygharylady.

Al sottyng ýkimi sottalushy men jәbirlenushining taldanbaghan, aqiqaty salystyrylmaghan jәne basqa dәleldemelermen: kuәlardyng aighaqtarymen, prosestik әreketterding hattamalarymen, sarapshylardyng qorytyndylarymen, zattay dәleldemelermen jәne ózge de qújattarmen rastalmaghan aighaqtarynyng negizinde ghana shygharylsa, ony zandy dep tanugha bolmaydy.

Sot әrtýrli kuәlardyng is jýzindegi bir mәn-jaylar jóninde qarama-qayshy aighaqtaryn baghalay otyryp, basqa dәleldemelerdin, aighaqtardyng ózindegi qarama-qayshylyqtardy taldaudyng kómegimen, biri qabyldanyp, kelesileri shyndyqqa sәikes kelmeui saldarynan teriske shygharylghan dәleldemelerding uәjderin sot aktisinde kórsetip, olardy sheshui tiyis.

Degenmen, sot tergeuinde anyqtalghanday, aiyptau taraby úsynyp otyrghan basty dәleldemeleri bir-birine qarama-qayshy keledi jәne bir-birin teriske shygharady. Sonyng ishinde basty kuә A.Shaymerdenovtyng sotqa deyingi tergep-tekseru jәne sot tergeuinde bergen jauaptarynyng ózi bir-birine jәne qylmystyq istegi jasyryn tergeu amaldarynyng nәtiyjelerine jәne sot psihologiyalyq-filologiyalyq saraptamalar qorytyndylary tikeley qarama-qayshy kelip, teriske shygharyp túr.

Atap aitsaq, sot tergeuinde bergen A.Shaymerdenovting jauaptaryna sәikes, IY.Ábishev odan jasyryn tergeu amaldaryn jýrgizu barysynda eki ret kezdesken kezde aqsha talap etti dep kesip aitqan.

Olar:

1. 20.01.2019 j. Riksos qonaq ýiinde.

2. 07.03.2019 j. Núr-Súltan-Shymkent baghytyndaghy úshaqta.

Birinshi kezdesken kezde, A.Shaymerdenovting aituy boyynsha «IY.Ábishev «Qazbaylyq Astana» JShS aralarynda kelisimshart týzu ýshin songhy mekemening basshylarynan qúrylystyng jalpy sommasy 4-5% yaghni, 250 000 000 tenge aqshany «otkat» retinde A.K. Shaymerdenov arqyly talap etip, onyng 60 000 000 tenge aqshasynan 10 000 000 tengesin S.A.Týkiyevke beruin, al qalghan bóligi 50 000 000 tenge aqshany keyin ózi alatynyn aitqan».

Kuә A.Shaymerdenovting dәl osy jauaptary jasyryn tergeu amaldaryn jýrgizu barysynda jazylyp alynghan әngimelerding /stenogrammalar/ mazmúnyna tikeley qarama-qayshy keledi.

Óitkeni, stenogramma jazbalaryna sәikes, búl kezdesude IY.Ábishev ózining «Qazbaylyq Astana» JShS-nan aqsha alghan synayly әngimeler tarqap ketkenin Shaymerdenovke aityp, renishin bildirude jәne ýshinshi túlghalarmen beriletin aqshalay qarajattar «Qazaq kýresi» Federasiyasynyng Gollandiyada ótetin chempionatqa baryp qaytugha baylanysty demeushilik kórsetuge arnalghany A.Shaymerdenov, IY.Ábishev jәne S.Týkiyev aralaryndaghy ýshjaqty әngimelerding mazmúnynan anyq kórinip túr (9 buma, 121-138 betterde, SPFS qorytyndysynda kórsetilgen).

Ekinshi kezdesken kezde, A.Shaymerdenovting aituy boyynsha, «IY.Ábishev 7 nauryz 2019 j. úshaqta qasyna ózi shaqyryp alyp, aqsha turaly әngimeni ózi bastap, «Qazbaylyq Astana» JShS-nen Shaymerdenov arqyly aqsha talap etudi jalghastyrghan».

Kuә Shaymerdenovting búl jauaptary jasyryn tergeu amaldaryn jýrgizu kezinde audiojazba qúralyna ózi jazyp alghan әngimelerding /stenogrammanyn/ mazmúndaryna tikeley qarama-qayshy keledi. Óitkeni, audiojazbadaghy әngimelerding mazmúnyna say, úshaqta Shaymerdenov óz bastamasymen súranyp IY.Ábishevting qasyna kelip otyryp alady da, jalpy aqsha turaly әngimelerdi ózinen-ózi bastaydy. Al «Qazbaylyq Astana» JShS turaly әngime aqsha súraumen emes, tek qana qos merdigerlikpen baylanysty taqyrypta ghana qysqa-núsqa qozghalady (9-buma, 165 bette, SPFS qorytyndysynda).

Búdan basqa kuә A.Shaymerdenov sotqa deyingi tergep-tekseru kezinde 4 ret bergen jauabynda «IY.Ábishev «Qazbaylyq Astana» JShS-nen Shaymerdenov arqyly aqsha talap etuin kuә A.Jampozov arqyly jýzege asyryp otyrdy» degenindey birde-bir sózderi joq. Al sot tergeuinde kenetten búrynghy bergen jauabyn týbegeyli ózgerte otyryp, «IY.Ábishev Shaymerdenovten aqshany A.Jampozov arqyly talap etti» dep kórsetedi.

Búlay jauap beruining sebebi, aiyptau tarabynyng kuәsi A.Jampozov sot tergeui barysynda QR SJQK ÚB-nyng jedel qyzmetkeri J.Ismagulovtyng jәne kuә Shaymerdenovting tarabynan birneshe ret qonyrau shalyp, qysymshylyqtar men qorqytular kórsetilulerine qaramastan, olardyng yqpalynan shyghyp, sotqa kelip, tergeudegi jauabyn qoldamay teriske shygharyp, sotta shynayy jauap berip, tergeu organynyng lauazymdy túlghalarynyng qúqyqqa qayshy әreketterin әshkerelep beruinde.

Sonday-aq kuә A.Shaymerdenovting jauaby boyynsha «IY.Ábishev «Qazbaylyq Astana» JShS-nen sharttyng somasynyng 4-5 payyzyn talap etti» dese, sot psihologiyalyq-filologiyalyq saraptamanyng qorytyndysynda para somasy 10 payyz dep kórsetilgen. Ári qaray aiyptau aktisinde, 12.03.2019 j. Núr-Súltan qalasyna (sol kezdegi Astana qalasyna) K.A.Ábishevting tanysy Týrkistan oblysynyng túrghyny K.K.Shyndauletov kelgen. Óz kezeginde, «para talap etushi» I.A.Ábishevting «qylmystyq әreketinen» habarsyz onyng tughan inisi K.A.Ábishev, I.A.Ábishevting «qylmystyq әreketinen habarsyz K.K. Shyndauletovke habarlasyp, onymen 13.03.2019 j. jolyghyp, A.K.Shaymerdenovten aqsha aludy tapsyrghan. 14.03.2019 j. Núr-Súltan qalasy (sol kezde Astana qalasy), Túran kóshesi №33 meken-jaydaghy «Tradisional» meyramhanasynda I.A.Ábishevting «qylmystyq әreketinen» habarsyz K.K.Shyndauletovke qatysty jasyryn tergeu әreketterin jýrgizu barysynda, әri qaray I.A.Ábishevke berilui tiyis para berushi retinde qylmystyq әreketti imitasiyalaghan A.K.Shaymerdenovten 49 000 000 tengesi mulyaj, 1 000 000 tenge shynayy aqsha, jalpy sommasy 50 000 000 tenge aqshany qolma-qol alu barysynda ústalghan», dep kórsetip qoyghan.

Ayyptau tarabynyng dәl osy tújyrymdary rastalmaghany bylay túrsyn, ózderi sotqa úsynyp otyrghan dәlelmeler men qújattargha qarama-qayshy keledi. Q.Shyndauletov 14.03.2019 j. 50 mln.tengeni IY.Ábishev ýshin alyp jatqany dәleldenbegen. Al IY.Ábishev bolsa Shyndauletovke nemese Qanybek Ábishevke A.Shaymerdenovten 50 mln.tenge aqshany alyp keluin tapsyrghany jóninde, yaghny aralaryndaghy baylanys eshqanday audio-beyne jazba dәlelderimen rastalmaydy, al jasyryn tergeu amaldary songhy kýnge deyin ýzdiksiz jýrgizilip kelgen. Sol sebepti de 31.07.2019 j. Shyndauletov pen Q.Ábishevke qatysty is-әreketterinde qylmys qúramynyng bolmauyna oray, QR QPK-ning 35-babynyng 1-bólimining 2-tarmaghymen aqtalatyn negizde toqtatylghan bolatyn.

Degenmen, QR SJQK ÚB-nyng qyzmetkerleri men A.Shaymerdenovting dәlelderdi qoldan jasau maqsatynda paraqorlyqqa arandatushylyq-aydap salushylyq әreketterining aiqyn kórinisi – Q.Shyndauletov әli Astana qalasyna kelmey jatyp, onymen aqsha turaly sóilespey jatyp, Shaymerdenov ÚB-nyng qyzmetkerlerinen aldyn ala 11.03.2019 j. 50 mln. tengeni Shyndauletovke beru ýshin qara sómkege salyp alyp, 3 kýn boyy ózimen ústap kýtip jýrgen. Búl kórinis A.Shaymerdenovting arandatushylyq әreketin jasaghanynyng kórinisi ghana bolmay, songhy SJQK ÚB-nyng qyzmetkerlerimen tyghyz baylanysta bolghanyn rastaydy.

Óitkeni, Shaymerdenov qúqyq búzushylyqqa beyim bolyp qana qoymay, búryn SJQK ÚB-da asa manyzdy ister boyynsha inspektor bolyp júmys jasaghan jәne osy vedomstvanyng jedel qyzmetkerlerimen baylanysyn jalghastyryp kelgen.

Ayyptau tarabynyng osynshama bir-birine qarama-qayshy keletin jәne birin-biri teriske shygharatyn jetkiliksiz dәleldemeleri sottyng nazarynan tys qalmay, tiyisti baghasyn alady dep oilaymyn.

Sondyqtan da, óz jaryssózimdi ayaqtay kele, jogharyda kórsetilgen derekter men aighaqtardyng negizinde QR SJQK ÚB-nyng qyzmetkerleri men A.Shaymerdenovting әreketterinde arandatushylyq-aydap salushylyq belgilerin tany otyryp, sottalushylar IY.Ábishev pen S.Týkiyevti aqtaudy súraymyn.

Almas Abrahmanov, advokat, Núr-Cúltan qalasy Advokattar alqasynyng mýshesi:

- Qúrmetti sot jәne iske qatysushylar!

Men óz jaryssózimde aiyptau tarabynyng Ábishev pen Týkiyevke taghylyp otyrghan aiyptaudyng mәn-jayyn rastaytyn dәiekterine, naqty aitsam dәleldeme retinde kuәlәrining jauaptaryna toqtalyp, bagha bergim keledi.

Óz kezeginde aiyptau taraby ózining qoldap otyrghan aiybyn sotta jauaptalghan kuәlardyng jauaptarymen bekitkisi kelgen. Alayda aiyptau tarabynyng kóptegen kuәlary aiyptau aktisinde kórsetilgen mәn-jaylardy rastamaq týgili, olardy teriske shygharyp, qorghau tarabynyng paydasyna jauaptaryn berdi.

Atap aitsaq, múnday kuәlardyng qatarynda Jampozov, Makiyshev, Tulegenov, Malgajdarov, Shyndauletov jәne taghy basqalar bar.

Atalghan kuәlar sotqa deyingi tergep tekseru kezinde tergeu hattamagha engizip qoyghan jauaptarynyng mazmúny men mәtinderin qoldamay teriske shygharyp, sotta shynayy jauap berdi.

Naqty toqtalatyn bolsaq, sot tergeuinde jauaptalghan:

Kuә A.Jampozov tergeu kezinde bergen 4 birdey jauabynan tolyq bas tartyp, ózine tergeu tobynyng kórsetken qysymy turaly ashyq mәlimdedi. Eng shynayy jauap biylghy jyldyng aqpan aiynda tergeushi Idrisovke bergen jauap alu hattamasyn tergeutobynyng jetekshisi A.Agibaev mamyr aiynda jyrtyp tastap, Idrisovtyng atynan alynghan jauapty qayta jasaqtap, soghan qol qoygha mәjbýrlegen. (Kuә sózining jauaby, sol hattamada jauap alghan túlgha retinde Idrisovtyng kórsetilip, hattama sonynda Agibaevtyng qol qongymen qújat týrinde de rastalady!). Odan keyingi  jauaptardyng bәrin de tergeushiler ózderi jasaqtaghan, Ol tek qolyn qongmen ghana shektelgen. Tergeu toby is sotqa jetkennen keyinde qysym kórsetuin qoymaghan.  Olar kuәni ózderine shaqyrtyp, telefon arqyly qorqytqan, «vatsap» arqyly 4 jauap hattamasyn joldap, sotta sol hattamalarda jazylghan sózderdi ghana qaytalap aityp, al advokattar súraghyna «esimde joq» dep aituyn tapsyrghan. Kuәning ol sózderi ózi sotqa úsynghan jәne is materialdaryna jalghanghan tergeu toby mýshelerining jazghan SMS habarlamalarymen tolyq dәleldendi. Kuәning jazbasha ótinishi boyynsha sot oghan qorghau taghayyndap, qorghaudy ÚQK qyzmetkerlerine tapsyrdy. Ózining ómirine jәne densaulyghyna qauip tóndirip otyrghan túlghalar retinde kuә sotta SJQK Últtyq Burosy qyzmetkerleri men osy is boyynsha aryzdanushy A.Shaymerdenovty atap kórsetti jәne oghan naqty dәlelderin úsyndy.

Al sotta bergen kuә Makiyshevting jauabyna nazar audarsaq, tergeude bergen jauaptarynan bas tartyp, ózining tek qana A.Shaymerdenov pen «Qazbaylyq» JShS basshylaryn tanystyru maqsatynda ghana әreket etkenin, eshqashan eshkimnen aqsha alyp, ony Shaymerdenov nemese basqa bireuge beru oiy bolmaghanyn, sonymen qatar ózining eshqashan «Qazbaylyq» JShS diyrektory bolmaghanyn jәne eshkimge diyrektorymyn dep aitpaghanyn kórsetti. I.Abiyshev pen S.Týkiyevke qatysty aqparatty tek qana A.Shaymerdenovten estigenin, ol aqparattardyng basqa eshqanday derekkózi bolmaghanyn atap ótti. Odan basqa, tergeu organdarynyng oghan qatysty «Qazbaylyq» JShS diyrektory retinde JISh (jedel izdestiru sharalary) jýrgizgenin bilmegenin, ol jalghan aqparat ekenin, aryzdanushy A.Shaymerdenov onyng diyrektor emes ekenin jaqsy biletinin kórsetti.

Búdan basqa aiyptaudyng basty kuәlәrining biri Tulegenovting sotta bergen jauaby aiyptaudyng mәn-jayyn tipti tolyghymen teriske shygharyp tastady. Yaghny Abiyshev odan eshqashan para talap etpegenin, tiridey ony sotta birinshi ret kórip túrghanyn, Makiyshevting úsynysyna para beruden mýldem bas tartqanyn jәne para beru eshqashan oiynda bolmaghanyn, SRK-men qosymsha kelisim eshqanday kedergisiz jasaqtalghanyn, ózine qatysty qylmystyq qudalaudy toqtatu turaly prosessualdyq sheshimning qabyldanghany turaly sotta birinshi ret estip túrghanyn kórsetti.

Dәl sol siyaqty aiyptaudyng basty kuәsining biri Malgajdarovta osy sipatta jauap berdi, olda sotta Abiyshev para talap etpegenin, SRK-men qosymsha kelisim esh kedergisiz jasaqtalghanyn, Sekvestirovanie turaly hatty SRK-ne 2019 jylgha qarjylyq júmys josparyn jasaqtau maqsatynda ghana joldaghanyn, tipti Makiyshevti de, Shaymerdenovti de tanymaytynyn atap kórsetti.

Sotta aiyptau tarabynyng bir ghana kuәsi óz jauabyn ózgertse, ol kezdeysoqtyq nemese kuәning jeke mýddeli sebeptermen ózgertui mýmkin dep bagha beruge bolatyn edi. Alayda sot tergeuinde ózderiniz kuә bolghanday aiyptau tarabynyng bir ghana kuәsi emes, qatarynan birneshe basty kuәlәri  tergeude bergen jauaptaryn qoldamay, sotta shynayy jauaptar berui, ol kezdeysoqtyq emes, ol tergeu organynyng osy kuәlәrding jauaptaryn aiypty kýsheytu maqsatynda hattamagha әdeyi búrmalay otyryp engizgen degen jalghyz tújyrym jasaugha iytermeleydi.

Jogharyda atalghan kuәlәrding sotta bergen jauaptaryn sot basshylyqqa alyp, tiyisti baghasyn beredi degen senimdemin. Óitkeni búl dәlelder aiypty rastaugha jetkiliksiz. Kerisinshe sottalushylardyng kinәsizdigin rastaugha jetkilikti dәleldemeler dep baghalaugha jatady.

Búl túrghyda QR QPK-ning 125, 393-baptarynyng talaptaryna sәikes, әrbir dәleldeme – onyng qatystylyghy, jol beriletindigi, anyqtyghy, al barlyq jinalghan dәleldemeler óz jiyntyghynda qylmystyq isti sheshu ýshin jetkiliktiligi túrghysynan baghalanugha tiyis. Eger dәleldenuge jatatyn mәn-jaylardyng barlyghy jәne әrqaysysy turaly aqiqatty eshqanday kýdiksiz jәne dausyz belgileytin, iske qatysty jol beriletin jәne anyq dәleldemeler jinalsa, dәleldemelerding jiyntyghy qylmystyq isti sheshu ýshin jetkilikti dep tanylady.

Ayyptau ýkimin boljamdargha negizdeuge bolmaydy jәne ol sot talqylauy barysynda sottalushynyng qylmystyq qúqyq búzushylyq jasaugha kinәliligi sottyng zerttegen dәleldemelerining jiyntyghymen rastalghan jaghdayda ghana shygharylady.

Al sottyng ýkimi sottalushy men jәbirlenushining taldanbaghan, aqiqaty salystyrylmaghan jәne basqa dәleldemelermen: kuәlardyng aighaqtarymen, prosestik әreketterding hattamalarymen, sarapshylardyng qorytyndylarymen, zattay dәleldemelermen jәne ózge de qújattarmen rastalmaghan aighaqtarynyng negizinde ghana shygharylsa, ony zandy dep tanugha bolmaydy.

Sot әr týrli kuәlardyng is jýzindegi bir mәn-jaylar jóninde qarama-qayshy aighaqtaryn baghalay otyryp, basqa dәleldemelerdin, aighaqtardyng ózindegi qarama-qayshylyqtardy taldaudyng kómegimen, biri qabyldanyp, kelesileri shyndyqqa sәikes kelmeui saldarynan teriske shygharylghan dәleldemelerding uәjderin sot aktisinde kórsetip, olardy sheshui tiyis.

Degenmen sot tergeuinde anyqtalghanday, aiyptau taraby úsynyp otyrghan basty dәleldemeleri bir-birine qarama-qayshy keledi jәne bir-birin teriske shygharady.

Sonday-aq sot tergeuinde qosymsha kuә retinde shaqyrtylyp, jauaptalghan Últtyq buronyng qyzmetkerleri Atashev, Agibaev, Idrisov jәne Ismagulovtar sotta Shaymerdenovting naqty statusyn anyqtay almay, ony aryzdanushy nemese para beruge deldal nemese para berushi dep әr týrli sipatta jauap berip, shatasa bastady. Búl jaghdayda sottyng nazarynan tys qalmay, bagha beriledi dep senemin.

Sóitip ózimning jaryssózimdi ayaqtay kele Abiyshev pen Tukiyevting kinәsin rastaytyn dәleldemelerding jetkiliksiz boluyna, al istegi bar dәleldmeler bir-birine qarama-qayshy kelip, teriske shyghauyna oray sot aqtau ýkimin shygharady dep senemin.

Qosymsha: Búl advokattar Sayan Jýnisbaev pen Almas Abdrahmanovtyng sottaghy jaryssózde sóilegen sózderi...

Abai.kz

7 pikir