Bilim jәne ghylym ministri Erlan Saghadiyev aimaqtaghy ústazdar qauymymen kezdesuin jalghastyruda, - dep habarlaydy Abay-aqparat ministrlikting baspasóz qyzmetine silteme jasap. Ontýstik Qazaqstan, Jambyl, Shyghys Qazaqstan, Almaty oblysynyng mektep diyrektorlary men múghalimderi ministrlik basshysynan bilim men ghylymnyng damuyna qatysty jalpy jospar turaly bilip, ózderin mazalaghan saualdargha jauap alghan bolatyn. Al juyrda ministr Almaty qalasynyng ústazdar qauymymen kezdesti, jiyngha 700-den astam adam qatysty. Ministrding 10 nauryzdaghy Almaty men

Mektepke deyingi bilim

Mektepke deyingi bilim men tәrbie beru mәselesi turaly aitqanda Erlan Saghadiyev memlekettik-jekemenshik әriptestigi әri qaray da jalghasatynyn, óitkeni búl balabaqshadaghy oryn tapshylyghyn retteuding tiyimdi sheshimi bolyp otyrghanyn aitty. 2016 jyly 825 mektepke deyingi bilim beretin mekeme ashylsa, sonyng 600-i jekemenshik balabaqsha eken. Osynyng esebinen 3-6 jas aralyghyndaghy balalardy mektepke deyingi tәrbiyemen qamtu 85%-gha ósken.

Memlekettik-jekemenshik әriptestigin qolday otyryp, zamanauy talaptargha say jana sanitarlyq normalardy engizu josparlanyp otyr. Jana sanitarlyq normalar 3 ay boyy mamandardyng qatysuymen talqylanyp, qazirgi kezde qol qong ýshin jauapty ministrlikterge jiberilgen. Sonday-aq, ministr balabaqshanyng kezegin de tәrtipke keltiru, jemqorlyqqa jol bermeu turaly aitty.

Búl maqsatta býkil balabaqshalardyng kezegi birynghay respublikalyq kezekke biriktiriledi, balabaqshagha joldama beru avtomattandyrylady jәne elektrondy ýkimetten beriledi. Osylaysha, ata-analar eng ýzdik mekemeni tanday alady (memlekettik bolsyn, jekemenshik bolsyn), memlekettik tapsyrys sol tandalghan mekemege beriledi. 2016 jyly tәrbiyeshilerding biliktiligin kóteruding birynghay baghdarlamasy janartylghan bolatyn, osynyng esebinen balabaqsha býldirshinderine bilim men tәrbie beruding de sapasy artpaq. Mektepke deyingi bilim men tәrbie beru salasyna endi dayarlyq synyby engizilmek. Mektepter men balabaqshalardyng dayarlyq synybynda balalar «Álippeni» oqidy. Biyl dayarlyq synyby pilottyq joba retinde 1000 mektep pen balabaqshagha engizilmek.

Orta bilim

Orta bilim berudegi basty jýieli ózgeris retinde janartylghan mazmúngha kóshudi aitugha bolady. Ministr Qazaqstannyng janartylghan mazmúndy keshigip engizip jatqanyna nazar audardy. Janartylghan mazmúngha say, funksionaldy sauattylyqqa erekshe mәn beriledi, yaghny bilip qana qoymay, istey alu kerek. EYDÚ-gha kiretin 35 el búl jýiege 15 jyl búryn kóshken, óitkeni 20 jyl búryn zamannyng talabyn týsingen, naqtyraq aitqanda, әr eki jyl sayyn aqparattyng eki eselenetinin, al 5 jylda keybir mamandyqtardyng joyylyp ketetinin týsingen.

Degenmen, Erlan Saghadiyev 4 jylda búl auysudy tiyimdi jýzege asyrugha bolatynyn aitty. 2016 jyldan bastap birinshi synyptar janartylghan mazmúnmen oqy bastady, al biyl 2, 5 jәne 7-synyptar jana jýiege kóshedi. Jana baghdarlamany iygeru ýshin 2016 jyldyng jazynda 74 myng múghalim kәsiby biliktiligin arttyrdy, al pedagogtarmen júmys isteu jyl boyyna jalghasyp keledi. Biyl taghy da 75 myng múghalim oqytylady.

Múnymen bir mezgilde 5 kýndik oqu jýiesine kóshu jәne bastauysh synyp oqushylary ýshin bazalyq oqulyq engizu de jýrip jatyr. Ministr kópshilikti tolghandyratyn ýshtildilik mәselesine de toqtaldy. Erlan Saghadiyev qazaq tiline basymdyq berilip kelgenin, solay jalghasa beretinin aitty. Onyng ýstine, qazir qazaq mektepterinde oqityn balalardyng jaghdayy da quantarlyq, qazaqsha sóileytin balalardyng 90%-y qazaq mektepterinde oqidy. Alayda, orys mektepterinde oqyghan balalar 11 jyl oqyghannan keyin de tildi tiyisti dengeyde mengermeytini negizgi mәsele bolyp otyr. Osyghan oray ministrlik orys tilinde bilim beretin mektepterde qazaq tilin oqytudyng әdistemesin de janartyp, ghylymy negizdelgen, kommunikativti әdiske sýiengen dengeyli baghdarlamagha kóshirmek. Búl әdisteme biyl jekelegen mektepterde synaqtan ótkiziledi. Jana әdis auyzeki sóileudi damytatyn sózdik minimumyna negizdelgen, búrynghyday oqyp, mәtin audaru degen múnda joq.

Ministr orta mektepterdegi aghylshyn tiline qatysty da sóz qozghady, biylghy jyldan bastap pәnderden aghylshyn tilinde sabaq beretin 5 myng múghalimdi 9 aigha deyin mektepten tys terendetilgen tildik kursta oqytu josparlanyp otyr. Biylghy kýzden bastap býgingi kýnge deyin aghylshyn tilinde oqytyp jýrgen 120-dan astam mekteptegi 2700 múghalimning qatary kóbeyip, jýzdegen synyp aghylshyn tilinde oqugha kóshetin bolady. Pәnderdi aghylshyn tilinde oqu erikti týrde jýredi, ol ýshin ata-ananyng jazbasha rúqsaty kerek. Erlan Saghadiyev biylghy jyly kóp súraqtyng jauaby tabylatynyn, atap aitqanda, dayyndyq uaqyty, oqytu sapasy, múghalimder men balalardyng dayyndyghy syndy mәseleler sheshiletinin aitty. Óitkeni, osy júmystyng qorytyndysyna say, jogharghy synypta 4 pәndi aghylshyn tilinde oqytu kestesine kóshu 2018 jyldyng ayaghynda qabyldanady.

Búl ózgeristerden bólek, ministr elimizdegi mektep oqushylaryna beriletin ýy tapsyrmasynyng kólemine de toqtaldy. Balalardyng ýy tapsyrmasyn oryndaugha júmsaytyn uaqyty jóninen Qazaqstan 65 elding ishinde 4-orynda. Al halyqaralyq zertteu nәtiyjeleri ýy júmysynyng kólemi men bilim salasyndaghy tabystyng arasynda tikeley baylanys joq ekenin kórsetedi. Búl mәseleni talqylau ýshin ústazdar men bilim beru salasy mamandarynyng qatysuymen 2 ret auqymdy jiyn ótip, onyng qorytyndysy boyynsha ýy júmysyn ontaylandyrudyng eki núsqasy úsynyldy. Birinshi núsqa boyynsha ýy júmysy barlyq pәnnen qysqartylsa, ekinshi núsqa jekelegen pәnder boyynsha ýy júmysyn qysqartudy úsynady. Eki núsqa boyynsha da ýy tapsyrmasyn oryndau uaqyty orta eseppen kýnine bir saghatqa qysqarady.

Ministrlikting mektep múghalimderin oqu prosessinen tys júmys pen jýktemeden bosatu ýshin tiyisti sharalar qabyldau turaly qadamyn kezdesuge jinalghan ústazdar qauymy quana qoldady. Erlan Saghadiyev basqa memlekettik organ basshylarymen kezdeskenin, aldaghy uaqytta әkimdik jәne aimaqtyq bilim beru basqarmalarynyng ókilderimen jinalys jasaudy josparlap otyrghanyn aitty.

Mekteptegi aqsha jinau mәselesi de ministrding nazarynan tys qalghan joq. Erlan Saghadiyev demeushilik jasaudyng órkeniyetti joly bar ekenin, býkil әlemde sol konsepsiya qoldanylatynyn aitty. Garvard siyaqty jetekshi oqu ornynyng ózi sol demeushilerding qarajatymen damyp kele jatqanyna toqtaldy. Mekteptegi aqsha jinau mәselesin sheshu ýshin әr mektepte qamqorshylyq kenesi qúrylmaq, oghan oqushylardyng ata-anasy, «Atameken» palatasy men mәslihattyng ókilderi kirmek. Sonday-aq, ministr mektep oqushylaryna shkaftar qoi isin Ýkimet qoldaghanyn jetkizdi.

Erlan Saghadiyevten keyin sóz kezegin alghan múghalimder men mektep diyrektorlary kóptegen súraqtardy qoyyp, bilim beru salasyn damytugha qatysty iydeyalaryn úsyndy. Múghalimder qauymyn mazalaghan negizgi mәselelerding biri janartylghan mazmúngha qatysty boldy, ústazdar oqushygha bagha qon jýiesin qayta qaraudy úsyndy. Ministr mamandardyng saualdaryna jauap berip, pedagogtar men mektep basshylarynyng qatysuymen talqylau úiymdastyrugha uәde berdi.

Abai.kz