Жастар саяси авангардқа айналды
Өткен жұмада Астанада «Арман! Еңбек! Сенім!» ұранымен «Нұр Отан» халықтық-демократиялық партиясы «Жас Отан» жастар қанатының ІІ съезі өтті. Елдің барлық өңірінен келген 1100-ден аса жас делегаттың Сарыарқа велотрегіндегі осынау жиыны жасотандықтардың ғана емес, барша Қазақстан жастары үшін ерекше маңызды оқиға болды. Олай болатын себебі - алқалы жиында жастар саясатын дамыту, келешектер ісіне жаңаша қарқын беру мен соны бағыттарға жол ашу жайы сөз болды. Нәтижеде «Жастар - Отанға!» аталатын 2020 жылға дейінгі стратегия қабылданды. Ең бастысы, еліміздің келешегі саналатын жастар саясатын дамытуды ұдайы назарда ұстайтын Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы да осы жиынға қатысып, күні ертең ел тұтқасына айналар жас өрендерге арнау айтты.
Қабылданған стратегия - «Жастар - Отанға!» құжатының аты «жас отандікі» болғанымен, заты - барша қазақстандық жастардікі. Сондықтан да бұған дейін стратегия жобасы елдің түгел аймақтарында жан-жақты талқыланып, кез келген ықыласты жас оған өз ұсынысын жасауға мүмкіндік алды. Осындай ілкі ұсыныстарды іріктеген сарапшылар сапалы білім, жастардың әлеуметтік еңбекке бейімделуі, мәдени даму және бірлік, жастар кәсіпкерлігі мен ғылымды дамыту, еріктілер қозғалысын өркендету секілді келелі мәселелерді қамтып, ақыры «Жас Отан» стратегиясының 11 басты бағытын айқындапты. Ондай бағыттар туралы съезд барысында жастардың өзі де айтқан болатын.
Дегенмен стратегия қабылданбас бұрын Мемлекет басшысы жастар алдындағы келелі мәселелердің біршамасының басын қайырды. Мемлекеттік жастар саясатын одан әрі жаңғырта, жандандыра түсу үшін Үкімет пен «Нұр Отан» партиясына да қадау‑қадау тапсырмалар жүктелді. Ең бастысы, Елбасы жастар тарапынан тартылатын тың бастамаларға қашанда қолдау болатынына сендірді. Жастар да Елбасының ертеңге деген сенім үдесінен шығуға уәде берді.
«Қазақстан - қай жағынан да жас мемлекет. Ел азаматтарының 5 млн‑ға жуығы - 14 пен 29-дың аралығындағы жастар. Тәуелсіздіктің алғашқы күнінен бастап жастар мәселесі менің де, мемлекеттің де басты назарында болды. Бұл салада «Болашақ», «Жасыл ел», «Жастар - Отанға!», «Дипломмен - ауылға!», «Жастар тәжірибесі», «Жас мамандар қоры» сияқты көптеген бағдарламаның жүзеге асуы соның айғағы», - деді Елбасы жастар алдындағы сөзінде. Бұл ретте Нұрсұлтан Әбішұлы жастар саясаты саласындағы жобаларды қаржыландыру соңғы 7 жылда 10 есеге артқанын, тек биылдың өзінде жас мамандардың баспаналы болуына 12 млрд теңге жұмсалғанын, сосын 2020 жылға дейін жас отбасыларға арнап 1,2 миллион шаршы метр тұрғын үй салуды тапсырғанын жеткізді. Әрине, бұның бәрі құрғақ цифр ғана емес, әрбір көрсеткіштің артында орасан еңбек пен жастарға деген шексіз қамқорлық жатыр. Сондықтан да Мемлекет басшысы «осынау еңбектің жемісі мен қамқорлықтың жылуын жастардың жақсы білетініне кәміл сенемін», - деп мәлімдеді.
Жастар қанаты саяси авангардқа айналды
Бұдан бөлек, Елбасы өз сөзін осыдан төрт жыл бұрын құрылған «Жас Отан» атты жас партияшыларға арнады. Есте болса, сол кезде Мемлекет басшысы «Нұр Отанның» жас мүшелеріне өздерінің болашақтағы стратегиясын айқындауға мүмкіндік беру туралы шешім қабылдаған болатын. Бұл дұрыс шешім болғанын бүгінгі жан‑жақты жетістіктер паш етеді. «Біріншіден, бізде өзіміздің саяси авангардымыз пайда болды. Екіншіден, «Жас Отан» жастардың неғұрлым белсенді әрі жауапкершілікті бөлігін біріктірді. Үшіншіден, «Жас Отанның» төңірегіне студенттердің, жас фермерлер мен жұмысшылардың, ғалымдар мен шығармашылық қызметкерлердің кең ауқымды коалициясы қалыптасты. «Жас Отан», «Жас Қыран» және «Жас Ұлан» секілді жаңа балалар ұйымдарының тәлімгеріне айналды. Төртіншіден, сіздердің біздің партияның Мәжілістің соңғы сайлауында, соның ішінде кезекті президенттік сайлаулардағы жеңісіне қосқан үлестеріңіз зор. Бесіншіден, бүгін съезде «Жас Отанның» 2020 жылға дейінгі стратегиясын қабылдайсыздар. Бұл жобаны өз тәжірибелеріңіздің негізінде әзірледіңіздер. Стратегияның барлық міндеттері жастарды индустриялық-инновациялық даму, еліміздің қауіпсіздігі мен тұрақтылығын нығайту міндеттеріне тартуға бағытталған», - деп атап өтті Нұрсұлтан Әбішұлы. Президенттің пайымынша, жастар қанатында жастар өмір сүруге, сөйлесе білуге, бір-бірімен араласуға үйренеді. Іс жүзінде өздерін түрлі жағдайлардағы өмірге дайындай алады. Сондықтан жастар ұйымдарындағы белсенді жұмыс жастардың өз өмірінде пайдаға асатын болады.
Біз кім едік? Тынымсыз еңбектің арқасында қазір кім болдық?
Сонымен қатар сөз арасында Мемлекет басшысы өткенді саралап, ел болып бағындырған бүгінгі биікті де бағамдады. «Осыдан 21 жыл бұрын біз Қазақстанның Тәуелсіздігін жарияладық. Ал 15 жыл бұрын еліміздің даму көгіндегі темірқазығы болған «Қазақстан - 2030» стратегиялық бағдарламасын қабылдадық. Қазақ елінің жаңа дәуірдегі болашағын айқындап берген тағдырлы құжат бізді биік мұраттарға бастады. «Қазақстан - 2030» стратегиясын дайындасқан менің серіктерімнің көпшілігі 30-ға да толмаған жас азаматтар еді. Содан бері еліміз айтулы стратегиядан айнымай, қарыштап дамып келеді», - дей келе, Елбасы ұлт болып ұйысып өткен елдіктің даңғылына да көз жүгіртті. «Біз кеше кім едік? Тәуелсіздік алған тұста бұрынғы Кеңес Одағының соңында қалған республика болатынбыз. Экономикамыз әлсіз, қолда бар өндірістер, зауыттар әбден ескірген. Мұғалімдер мен дәрігерлерге жалақы, зейнеткерлерге зейнетақы тауып берудің өзі қияметтің қиыны болатын. Қазақстанның өзі түгіл, аты әлем елдерінің көпшілігіне бейтаныс еді. Бірақ біз еш уақытта мойыған жоқпыз. Жеріміз бай, халқымыз сауатты, жастарымыз отансүйгіш болды. Арманым орындалды. Қазіргі күндерге жету үшін біздің буын, сендердің әкелерің, аталарың көп тер төкті. Елдің сыртын жаудан, ішін даудан аман алып қалу үшін деп күндіз-түні тынбай жұмыс істедік. Қараңдаршы, сол тынымсыз еңбектің арқасында біз қазір кім болдық?» - деді Мемлекет басшысы. Қазір кім болғанымызды әлем мойындайтын көрсеткіштердің өзі айқындайды. Мәселен, жан басына шаққандағы ішкі жалпы өнім 16 есеге өсіп, 12 мың долларға жетті. Бұл - Қазақстанның Түркиямен, Малайзиямен, Шығыс Еуропа мемлекеттерімен терезесі тең болды деген сөз. Ал индустрияландыру картасы аясында жалпы құны 9,6 триллион теңге болатын 600-ден астам жоба жүзеге асуда. Бұл әсіресе жастар үшін 370 мың жаңа жұмыс орнын береді. Бұдан бөлек, Қазақстанды бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына қосу туралы Президент тапсырмасы мерзімінен бұрын орындалып келеді. Дүниежүзілік экономикалық форум мәліметтері бойынша соңғы бір жылда Қазақстан өзінің ұстанымын 21 сатыға көтеріп, 51-ші орынға шықты. Ендеше, бәсекеге қабілетті 50-дің табалдырығында тұрмыз. «Қазақстан - халқы татулыққа ұйыған, жастары жасампаздыққа ұмтылған елге айналды. Бір буын ауыспай-ақ, мүлдем басқа сипаттағы жаңа ұлт, жаңа ел болдық. Күллі әлем таныған, құрметтеп төріне оздырған беделді мемлекетпіз. Мұның бәрі бір күнде, бір сәтте бола салған жоқ. Жиырма жылда екі ғасырға татитын еңбек сіңіргендіктен ғана қос ғасырға бергісіз табысқа жеттік. Бұл табысқа күллі қазақстандықтардың, оның ішінде жастардың қосқан үлесі орасан зор», - деді Нұрсұлтан Әбішұлы.
Президент пайымдарынан:
Арабтың киімін үстімізге жапсырып, қыздарымызды орта ғасырға қарай тарта алмаймыз!
Бәріміз де жас болдық. Біздің жас кезімізде көңілде түрлі толқулар болды. Ал қазіргі өмірде де неше түрлі теріс нәрселер бар. Біздің дініміз - мұсылман, біз одан кеткеніміз жоқ. Дегенмен оның ішінде де қаншама ағымдар бар. Сондай ағымдардың жетегіндегі жастарды жасотандықтар тәрбиелеулері керек. Мұсылман екенбіз деп халқымызды орта ғасырға тартпаймыз. Біз мұсылман өркениетінің өсіп-өркендеуін қолдаймыз. Ата-бабамыздан ұстанып келе жатқан сүнниттік жолымыз бар, сол бағытты ұстанамыз. Мұсылмандықтың да, біздің де өз жолымыз бар. Әрине, басқаларын да сыйлаймыз, ой-пікірлерін құрметтейміз. Бірақ арабтардың киімін үстімізге жапсырып, қыздарымыз бен әйелдерімізді орта ғасырларға кейінге тартсақ не болады? Біз - қазақпыз, көшпелілер ұрпағымыз. Аттың үстінде ерлермен бірге қазақ әйелдері де, қыздары да жүретін. Біз сондай халықтың өкіліміз. Ержүрек елдің ұл-қыздарысыздар.
11 млн қазақ үш жүзге бөлінсек, ел бола алмаймыз!
Қазақты ешкім де жаулап алған жоқ, тек қана елдің ішіне іріткі жасап, жаулады. Ресейдің отарында болғанда қазақты жүзге бөлу, солайша билеу жүзеге асатын. Біз - қазақпыз. Кеше де айттым, 11 млн қазақ болдық. Енді соны үшке, үш жүзге бөлетін болсақ, онда ел бола алмаймыз. Ресейдегі Екатерина ІІ-нің бұйрығы болған «әр сұлтандарды, тайпаларды, байларды бір-біріне қарсы қойып, байларды соғыстырып, бір-біріне ата жау қылып, қан шығарып жаулап алыңдар» деген. Барлық жағымыздан, Қоқаннан, жоңғардан келген жау да солай істемек болған. Осындай қулықпен халқымызға қарсы әрекет жасаған. Сондықтан Тәуелсіздігіміз қолымызда тұрғанда біз бір халық, бір ұлттың баласы екенімізді ешқашан ойымыздан шығармауымыз керек. Біздің қанымыз бір, сыртта жүрсек те, іште жүрсек те осыны ұмытпайық. Тәуелсіздіктің күші мен мығымдығы - бірлікте.
Көрдіңіздер ме, жаңа Татьяна қазақша қалай сөйледі!? Теледидардан хабарлар жүргізіп отырған өзге этнос өкілдері кейбір қазақтардан артық сөйледі. Тіл мәселесін сөз еткенде кейбіреулер алып қашып, «ойбай, оңбай жатыр, неге Президент қазақша сөйлемейді» дейді. Менің қалай сөйлейтінімді көріп отырсыздар. Мен Президент болғандықтан, сөзімді барлық қазақстандықтар түсінуі тиіс. Өйтпесе мен қалай Президент боламын, сондықтан сіздер де осыған үйренулеріңіз керек. Өзіміз отырғанда өзіміз қазақша сөйлейікші алдымен. Сонда басқалар да қазақша сөйлейтін болады. Үйренемін дегенді бауырыңа тарт, қателесіп жатса - түзе.
Жастар саясатының жаңа міндеттері белгіленді
Жиын барысында Мемлекет басшысы жастар саясатының жаңа міндеттерін де айқындап берді. Атап айтқанда, Елбасы Үкімет пен «Нұр Отан» партиясына жастар саясаты жөніндегі жаңа заң жобасын бірлесіп сапалы толықтыруды және Парламентке мүмкіндігінше жедел енгізуді тапсырды. Сонымен қатар Нұрсұлтан Әбішұлы жастар саясатының жүзеге асуы әрбір қалаға, әрбір ауылға дейін жетуі керектігін, ірі өндірістік ұжымдардағы жастар істері жөніндегі комитеттердің рөлін күшейту қажеттігін, сондай‑ақ дәл осындай жұмыстар барлық ұлттық компанияларда жүргізілуі тиістігін айтты. Жас кәсіпкерге ерекше көзқарас, төтенше қолдау болатынын тапсырды. «Үкімет жаңа бастаған кәсіпкерлерге несиелік және консалтингтік көмек туралы мақсатты сегментті қамту үшін «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасына өзгерістер енгізуі керек. Жас адам өз бизнесінің болашағын шынайы танытатын болса, онда оған елеулі көмек қажет. «Жұмыспен қамту - 2020» бағдарламасы да толықтыру енгізуді қажет етеді. Мен «Жастардың еңбек биржасы» бірегей веб-порталын құруды ұсынамын», - дей келе, Елбасы жастарды толғандыратын еңбекпен қамту мәселесіне кеңінен тоқталды. Әсіресе мынадай деректерге баса назар аударылды: 2012 жылы 161 мың жас қазақстандық орта мектепті бітірген. Олардың 43 мыңы кәсіптік колледждерге түссе, 93 мыңы жоғары оқу орындарына қабылданыпты. Ал қалған 28 мың адам техникалық және кәсіби білімсіз еңбек нарқына енуге ұмтылған, яғни не колледжге, не университетке олар түскен жоқ. Әрине, барлық жасты тұтастай жоғары біліммен қамту еш бола қоймайтын шара. Дегенмен Мемлекет басшысы басты мәселе мамандық алуда, кәсіп иесі болуда екенін алға тартады. Өйткені мамандықсыз жақсы жұмыс пен еңбекақыға иек арту еш мүмкін емес. Осы жағына тереңірек тоқтаған Елбасы орта мектеп бітірген әрбір жастың мамандық алуға мүмкіндігін қамтуды Үкіметке міндет етіп жүктеді. «Мен Үкімет алдына орта мектепті бітірген әрбір қазақстандықтың мамандық алу мүмкіндігі болсын деп міндет қойдым. Бірақ барлығына бірдей жоғары білім соңынан жүру қажет емес. Экономикаға дәнекерлеуші, электрик, механика және басқа да орта буындағы техникалық жұмысшылар да керек. Сондықтан мектепте оқу аяқталысымен бірден мемлекет мониторинг жүргізуге тиіс. Басқаша айтқанда, жоғары оқу орындарына түсе алмағандар колледждерге түсудің барлық мүмкіндіктерін иеленулері керек», - деді Елбасы. Ал жұмыспен қамтылуға келсек, Қазақстанда жастар арасындағы жұмыссыздық жоғары емес. Экономикалық белсенді халықтың шамамен 3,8%-ын құрайды. Алайда ағымдағы жылы жоғары оқу орнын бітірген 161 мың түлектің 38 мыңы, 131 мың колледж бітірушінің 19 мыңы әлі күнге жұмысқа орналаспаған. Осы жағын оңды шешу үшін Президент Үкіметке арнаулы нақты бағдарламаны әзірлеп, қабылдауды тапсырды.
«Келесі бір маңызды мәселе - жастарды уақытша баспанамен қамтамасыз ету. Жастардың мобильді бөлігі алғашқы кездерде тұра алатын студенттік және жастар жатақханаларын көбірек салу қажет. Осы бағыттардың барлығы Үкіметтің жұмыспен қамту бағдарламасында қарастырылуы керек», - деді Н.Назарбаев. Бұдан бөлек, Елбасы Үкіметке жастар бастамаларының қорын құру мәселесімен айналысуды да жүктеп, барлық министрліктер мен әкімдіктердің стратегиялық жоспарларына жастармен жұмыс жөніндегі индикаторларды енгізу қажеттігін баса айтты.
Елбасының бір арманы - жаңа Жастар сарайын салу
«Бүгін мен «Жас Отан» съезі делегаттарын менің көптен бергі тағы бір арманымды жүзеге асыруға қолдау көрсетуге шақырғым келеді. Мен Астанада Жастар сарайын салуды ұсынамын! Егер сіздер қолдасаңыздар, жаңа сарай Астананың ең үздік архитектуралық шедеврлерінің бірі болуы тиіс. Бесіншіден, «Жас Отан» жастар қанаты - елді жаңғырту үдерісіндегі қазақстандық жастардың басты саяси үйлестірушісі. Жастар қанатын қалалар мен аудандар деңгейінде күшейтуді қамтамасыз ету қажет. «Жас Отан» - болашақ саясаткерлер үшін мектеп. Сондықтан жасотандық депутаттар санын өкілетті органдарда, жергілікті мәслихаттарда, Парламентте көбейту мәселесін шешу маңызды. «Нұр Отан» ХДП басшылығына осындай жұмысты жүргізуді тапсырамын», - деді Нұрсұлтан Әбішұлы.
Сонымен қатар Нұрсұлтан Назарбаев жастарға арнап адал еңбектің тез баю мен ұстамсыз тұтынуға ұмтылумен ауысқаны жайында әңгіме өрбітті. Сосын бұл бағытта бірнеше мысалдарды назарға салды. Мәселен, бүгінгі таңда «үлкен жиырмалық» елдерінде жұмыссыздар саны 20 млн-ға жуықтаған. Ал Италияда, Испанияда, Оңтүстік Африка Республикасында - әрбір екінші жас, АҚШ-та, Ұлыбританияда, Францияда, Канадада, Бразилияда, Түркияда - шамамен әрбір бесінші жаста жұмыс жоқ. «Жаһандық экономиканың даму болжамы көңіл көншітерліктей емес. Сарапшылардың көпшілігі жаһандық дағдарыстың жаңа толқынынан қашып құтылу мүмкін емес дегенді айтады. Қазақстан - осы күрделі әлемнің бір бөлшегі. Әрине, біз превентивті шаралар қабылдап, дағдарысқа қарсы бағдарламалар түздік. Сондықтан болашаққа «жеңіл саяхат жасау» деген бізде де болмайды. Мен сіздердің, жас қазақстандықтар, осыны білгендеріңізді қалаймын! Осы себепті көп нәрсе сіздердің еңбексүйгіштіктеріңізге, төзімділіктеріңізге, белсенділіктеріңізге, табандылықтарыңызға және жауапкершіліктеріңізге тәуелді болады! Мен бұлар сіздердің ең жақсы қасиеттеріңізге айналады деп сенемін!» - деді Н.Назарбаев.
Елбасы сөзінің соңын: «Енді тура бір айдан соң ел Тәуелсіздігінің 21 жылдығын атап өткелі отырмыз. Асылын ардақтай білетін халқымыз Тәуелсіздіктің қадірін бір сәт те түсірген жоқ. Тұғырын нығайтып, түтінін түзу ұшыруға барын салып келеді. Алға, Қазақстан! Алға, «Жас Отан!» - деп түйіндеді.
Нұрлан СЫДЫҚОВ, «Нұр Отан» ХДП «Жас Отан» жастар қанаты атқарушы хатшысы:
- Съезде өткенді таразылап, болашаққа бағдар жасау арқылы жастар саясатының жаңа парағын ашып, жаңа сындарға қадам басуға негіз болды. Осылайша «Жас Отанның» бір күндік бұл жиыны көпкүндік келешекті айқындайтын болады. Ал «Нұр Отан» ХДП жанындағы «Жас Отан» жастар қанатының 2020 жылға дейінгі стратегиясының негізгі мақсаты жастарды еліміздің қуат-күшін арттыру жолында нақты істерге жұмылдыру болып табылады.
Татьяна КУШТАЕВА, қызылордалық делегат:
- Қазақ халқы қашанда парасаттылық пен достықты қадір тұтып, шыдамдылық пен төзімділік секілді асыл қасиеттерді ерекше қадірлейді. Соның арқасында біз қазақ жерінде барлығымыз тату-тәтті өмір сүрудеміз. Сол үшін мен өзімнің ана тіліммен қоса, мемлекеттік тілді үйренуді парыз санадым. Ұлтым орыс болғанымен, мен қазақ жерінің ерке қызы болып өстім, туған жерімнің тарихын, мәдениетін, салт-дәстүрін және тілін білуге барынша талпындым. Енді Елбасы айтқандай, ағылшын тілін үйренуді мақсат етіп отырмын. Ал біздің алдымызда «Жастар - Отанға!» атты 2020 жылға дейінгі стратегияны қабылдап, оны жүзеге асыру міндеті тұр. Сол үшін Елбасының «Қазақстанның болашағы - қазақ тілінде» деген қанатты сөзін басшылыққа ала отырып, мемлекеттік тіліміздің қолдану аясын кеңейтіп, қазақ халқының салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, тілін меңгеруді жоғары дәрежеге көтеріп, ұлттар арасындағы достықты нығайту мақсатында жұмыс істеуге барша қазақстандық жастарды шақырамын.
Нұрлан ӨТЕШЕВ, Білім және ғылым министрлігі Жастар ісі комитетінің төраға міндетін атқарушы:
- Қазақстан жастары Қазақстанның келешекте қандай жолмен жүретіндігін өздері анықтайды. Сондықтан жастардың жағдайына, олардың біліміне, өмір салтына мемлекеттің көңіл бөлуі ұдайы назарда. Әрине, қай кезде де жастардың басында проблемалар аз болмаған. Бүгін де олар баршылық. Алайда біздің еліміздің жастарында басқа елдерге қарағанда жағдайы тәуір деуге әбден болады. Мәселен, Қазақстанда Еуропа елдерімен салыстырғанның өзінде жұмыссыздық деңгейі төменірек. Екіншіден, білімнің қолжетімділігіне қатысты елімізде біраз шаруа жасалуда. Үшіншіден, енді жастардың әлеуметтік лифтілерін жасау жолдарын анықтап, оның бәрі мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасында көрініс табатын болады. Ал бүгінгі стратегияға келсек, ол барша қазақстандықтардың тұрмысын жоғарылатып, жастар игілігіне қызмет ететін болады. Осының өзі «Жас Отанның» шынымен де дамудың жаңа биігіне көтерілгендігін көрсетеді.
Автор: Қанат ҚАЗЫ
«Алаш айнасы» газеті
