Mәlimdemede "preziydent saylauynyng nәtiyjesine kýmәn keltiruge negiz bolatyn zanbúzushylyqtar bolmady" dep jazylghan.

Ras. Saylau "zannama normalaryna say ótti". Biraq, Bas Prokuratura әleumettik jelilerde taraghan jýzdegen zang búzushylyqtargha kóz júma qarap otyrghany qalay?

Mәselen...

Mynau әleumettik jelide keng taralghan viydeolardyng biri. Birneshe buletendi qatar alyp, keminde bes adamnyng atynan dauys bermek bolghan búl zansyzdyq  saylau baqylaushylarynyng nazaryna ilikti.

Al, mynau Qyzylorda qalasynda bolghan desedi. Bir múghalim kiyimin auystyryp, ekinshi ret dauys berip jatyr.

Taghy bir Zansyzdyq -  Manghystau oblysynda bolghan. Ónirdegi 11-shaghyn audannyng №21 saylau uchaskeskesinde  saylau komissiyasynyng tórayymy baqylaushylargha saylau nәtiyjesi kórsetilgen hattamany beruden bas tartty. Jәne, esh sebebin aitpastan, esikten shyghyp ketken.

Osyghan úqsas jaghday Almaty qalasyndaghy №49 saylau uchaskesinde de oryn aldy. Komissiya tóraghasy Bijanov Atyghay Býrkitbayúly baqylaushylardyng erkin júmys isteuine kedergi jasap, saylau ayaqtalar tústa baqylaushylargha saylau nәtiyjesi kórsetilgen hattamany beruden bas tartty. Sonday-aq, Bijanov myrza ózining pensiyagha shyqqanyn jәne eshkimnen qoryqpaytynyn algha tartty. Al, komissiya qúramyndaghy №62 mektep múghalimderi baqylaushylargha tym belsendi bolmaudy eskertip, "eshkimning әkesin saylap jatqan joqpyz ghoy" dep renish bildirgen.

Al, myna beynekóriniste saylaugha kelgen egde jastaghy әiel adamnyng atynan oghan deyin bireu dauys bergen. Biraq, ol jýiening qalay jýzege asqany әzirge belgisiz.

Biz Bas prokuraturanyng mәlimdemesinen keyin әleumettik jeli arqyly taralghan saylaudaghy zansyzdyqtardyng bir bóligin ghana kórsettik. Al, múnday viydeolardyng tym kóp ekenin jәne birazynyng óshirilip tastaghanyn eskersek, Bas Prokuratura tez arada osy Zansyzdyqtardy anyqtap, kinәli adamdargha shara qoldanuy tiyis emes pe edi?

Qosh! Endi resmy mәlimetke kezek bersek...

Prokuratura BAQ pen әleumettik jelilerde jariyalanghan bulleteniderdi toptap salu men basqa da zanbúzushylyqtar turaly viydeolar boyynsha tekseris jýrgizip jatqanyn aitady. "Mәlimetterding kóbi rastalmady" dep jazady vedomstvo. Áli jalghasyp jatqan tekseru qorytyndysy boyynsha zansyz әreketter anyqtalghan jaghdayda kinәlilerdi jauapqa tartu ýshin Bas prokuratura materialdardy "sotqa jibermek".

Vedomstvo dereginshe, saylau kezinde 36 әkimshilik qúqyq búzushylyq turaly is qozghalyp, sotqa jiberilgen. Onyng otyzy sotta qaralghan, altauy qaralyp jatyr. "Basqa adamdar atynan dauys beru ýshin azamattargha bulletenider bergeni ýshin uchaskelik saylau komissiyasynyng 11 mýshesi әkimshilik kodeksting 110-babymen jauapqa tartyldy. Olargha 25 ailyq eseptik kórsetkish (63 125 tenge) kóleminde aiyppúl salyndy" dep jazady vedomstvo.

Mәlimdemege qaraghanda, otbasy mýsheleri ýshin bulletenider alghan toghyz saylaushygha saylau qúqyghy turaly talapty búzghany ýshin aiyppúl salynghan. "Osy bap boyynsha taghy tórt is әli sotta qaralyp jatyr" deydi prokuratura.

9 mausymda Qazaqstanda preziydent saylauy ótip, eldi otyz jylday basqarghan Núrsúltan Nazarbaev úsynghan kandidat Qasym-Jomart Toqaev jetpis payyzdan asa dauyspen jenip shyqqan. Saylau kezinde de, nәtiyjesi shyqqan song da Qazaqstannyng birneshe qalasynda myndaghan azamat narazylyqqa shyghyp, biri saylaugha boykot jariyalap, keybiri dauys beru nәtiyjesin zansyz dep tanudy talap etti.

Saylaudan song tәuelsiz baqylaushylar da dauys beru kezinde jappay zanbúzushylyq bolghanyn aitqan. Olardyng keybiri baqylaushylar alghan hattama men saylau komissiyasy bekitken hattama nәtiyjelerinde aiyrmashalyq baryn aityp, Toqaevty "zansyz preziydent" dep tanudy talap etken.

Jelide saylau kýni jәne uchaskeler jabylghan son, bulleteniderdi toptap salu, bir saylaushygha birneshe bulleteni beru, uchaskelik saylau komissiyasy hattamalaryn mazmúnyn ózgertip qayta jazu, "karuseli" siyaqty zanbúzushylyqtar bolghany jóninde aqparat tarady. Zanbúzushylyqtardyng birqataryn saylaugha erikti týrde baqylaushy bop qatysqan azamattar anyqtady. 9 mausymda Bas prokuratura saylau kýni 19 zanbúzushylyq faktisi tirkelgenin habarlady. Biraq hattamalardy qayta jazu oqighalaryna baylanysty týsinikteme bermedi.

12 mausymda Qazaqstannyng birneshe qalasynda qauipsizdik kýsheyip, internet búghattaldy. BÚÚ-nyng adam qúqyqtary jónindegi basqarmasy "Beybit sherude narazylardy jappay ústau – Qazaqstannyng adam qúqyghy boyynsha alghan mindettemelerine qayshy ekeni anyq" dep mәlimdedi. Úiym Qazaqstandy azamattardyng beybit jiyn ótkizu men pikir aitu erkindigin saqtaugha, azamattargha konstruktivti týrde sayasy ómirge aralasugha mýmkindik beruge shaqyrdy.

Núra Matay

Abai.kz