Keshe qazaqsha ýirengisi keletinderding otyrysy boldy. Ártýrli әngime aityldy. Biraq sonyng ishinde bireui erekshe boldy.
Mosqal tartqan bir әiel ornynan túrdy. Áren-әreng sóilep, әngimesin bastady.

- Men sovet ýkimeti jýrgizgen til sayasatynyng qúrbanymyn dep esepteymin ózimdi. Ózim osy Aqmola oblysynyng adamymyn. Mal baqqan qazaqtyng qyzymyn. 1973 jyly qazaq mektepterin japty. Sol jyly men birinshi synypqa baruym kerek edi.
Áke-sheshem meni internatqa jiberuge mәjbýr boldy. Ýiden shyqpaghan býldirshin edim, aidaladaghy internatqa baryp týstim. Ol aty internat bolghanymen, negizi baryp túrghan abaqty edi. Tamaghy tamaq emes, kiyimi de nashar, ishi suyq. On bala baryp edik, onymyz da adam bolyp kettik. Sol kezde qalay ólip qalmaghanymyzgha tanghalamyn.
Bizge barghan boyda qazaqsha sóileuge tiym saldy. Qazaqsha sóileseng búryshqa túrghyzyp qoyady. Birinshi sabaqta sóilep qoysan, besinshi sabaqqa deyin solay túruyng kerek. Eki aiday mýlde sóilemey, auzymyzdy jauyp jýrdik. Sodan keyin mәjbýrley bastady. Dәrethanagha shyghu ýshin oryssha súranbasang jibermeymiz, oryssha rúqsat súramasang qayta kirgizbeymiz dedi. Men bala bolsam da, bútyma jiberip qoysam kýlki bolatynymdy týsinip, mojno vyity degen sózdi ýirenip aldym. Solay syrtqa súranamyn, biraq qaytyp kelgen song mojno sesti degen sózdi aita almaymyn. S, t degen siyaqty әripter qatar kelgen son, ol qazaqqa aitu qiyn sóz ghoy. Men ghana emes, birneshe bala aita almaydy. Dәretke shyqqan son, qayta otyra almay, taqtanyng janynda qatar-qatar tizilip jarty kýn túramyz.

Múghalimning temir tayaghy boldy. Sonymen úratyn. Qúlaghymyzdan qatty-qatty búraghanda qan aghyp ketetin. Biraq ýige barghanda әke-sheshemizge aitpaymyz. Aytsandar milisiyagha aityp, sottatyp jiberemiz dep qorqytyp qoyghan. Milisiya degen bar ekenin sol kezde bildik.

Sodan ne kerek, eki jyl solay oqydyq. Keyin әke-sheshem mening qinalyp jýrgenimdi týsinip, mektebi bar jaqqa kóship ketti.

Adamnyng bala kezinde kórgen qiyndyghy keyingi ómirine de әser ete me deymin...

Basqa mektepke barghan song orys tili men әdebiyetine den qoyyp, tipti jaqsy kórip kettim. Sóitip mektepti bitirgen son, orys tili men әdebiyeti degen mamandyqqa týstim. Óte jaqsy oqydym.

Keyin sovet odaghy ydyraghan son, qazaqsha múghalimder jetispey jatty da, meni qazaq synybyna bastauysh múghalimi etip aldy. Búl kezde men qazaq tilin úmytyp ýlgergen edim. Joq, sóiley alamyn, әriyne. Biraq jetkilikti dengeyde emes. Sóitip, endi qazaq tilin ýirene bastadym.

Qazaqsha bilmeytin jigitke túrmysqa shyqtym. Ýide tek oryssha sóilesemiz. Sóitip jýrgende qyzdy boldym. Ol auru bolyp tudy da, eki jarym aidan song shetinep ketti. Jylay beremin, jaman oilar mazalay beredi. Sonyng bәri әser etedi eken ghoy, ony ol kezde qaydan bileyik. Taghy bir qyz tudym. Ol segiz jasyna deyin auyryp, ol da qaytty. Keyin taghy bir úl, bir qyz tudym. Olar aman-sau, shýkir.

Úldy birinshi synypta orys synybyna bergenbiz. Bir kýni kýieuim toydan qyzyp keldi. Kónil kýii joq. Ne boldy dep aqyryndap súradym. Sóitsem bylay deydi: "Men ózim oryspyn ba, qazaqpyn ba? Oryspyn deyin desem, týrim úqsamaydy, sondyqtan maghan eshkim senbeydi. Qazaqpyn deyin desem, qazaqsha sóiley almaymyn. Men kimmin ózi?". Osylay dep qatty qinaldy. Sodan keyin, erteng balam da otyz jetige kelgende men siyaqty kinalmasyn dedi de, ertesine úldy qazaq synybyna auystyryp jiberdi.

Uaqyt óte berdi. Otbasymyzda tek oryssha sóilep jýrdik. Bir kýni Dimash Qúdaybergen Qytaygha baryp әn saldy. Sonda "Dәidiydәu" әnin shyrqady. Sol әn maghan qatty únady. "Qozghaysyng qatyp qalghan ishting dertin" deytin jeri esimnen ketpey qoydy. Ynyldap aita beremin. Odan keyin bir kýni sol sahnada túryp Dimash qazaqsha sóilegen kezde ishimde bir jarylys bolghanday boldy. Qazaq tili eshqayda jaramaytyn til dep oilaushy edim. Sóitsem shet elde de sóilep, júrtty tyndatugha bolady eken. Sol kýnnen bastap qazaqshamdy qayta qolgha aldym. Men qazaq ekenmin ghoy, qazaqsha sóileu kerek ekenmin ghoy dep, birjola kiristim. Keyin Oghyz Doghannyng sózderi de qatty әser etti. Adam degen tilinen ajyrap eshqayda kete almaydy eken. Tilinen ajyraghan adam alysqa barmaydy. Sony týsindim.

P.S: Búdan ózge de biraz jaqsy әngime aityldy. Biraq erekshe este qalghany osy boldy.