Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Arylu 4911 1 pikir 28 Qyrkýiek, 2018 saghat 12:20

Pradogha aiyppúl salu bedelimizdi bes tiyngha týsirmey me?

Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng 1-babynda: “Qazaqstan – demokratiyalyq, zayyrly, qúqyqtyq memleket” dep jazylghan. Jәne jergilikti BAQ tyng sózine sensek, Tәuelsizdik alghan jyldardan beri Qazaqstan birneshe halyqaralyq sharalardyng úiytqysy bolypty.

Mәselen, N.Nazarbaev úsynghan yadrolyq qarusyzdanu jónindegi bastamalar BÚÚ dengeyinde qoldau tauyp, elimiz býkil әlemdegi yadrolyq qarusyzdanu ýderisterine bastamashy bolghan. Sonymen qatar, Europadaghy qauipsizdik jәne yntymaqtastyq úiymy (EQYÚ), Shanhay Yntymaqtastyq Úiymy, (ShYÚ), Islam Yntymaqtastyq Úiymy (IYÚ), Aziyadaghy Ózara yqpaldastyq jәne senim sharalary (AÓSShK), TÝRKISOY jәne BÚÚ Qauipsizdik Kenesi syndy iri halyqaralyq úiymdargha tóraghalyq etken tústarda Qazaqstannyng halyqaralyq bedeli “asqaqtay” týsken. Tipti, byltyr ghana ótkizgen EHRO-2017 kórmesine 115 memleket jәne 22 halyqaralyq úiym qatysyp, kórmeni tamashalaugha 3 mln adam kelgen. IYә, múnyng bәri Qazaqstannyng syrtqy imidjin kóteru ýshin jasalyp jatqan sharalar.

Alayda, 2011 jyly bolghan Janaózen oqighasy bizding әlem elderi aldyndaghy imidjimizdi basqasha qalyptastyrghan siyaqty. Qansha jasyryp -japqanymyzben ol oqigha tarih betterinde qandy әriptermen jazylyp qalghany sózsiz. 17 múnayshynyng jazyqsyz oqqa úshuy әlem elderining de nazaryn audartypty.

Keshe osy oqigha turaly derekti filim týsiruge kelgen fransuz rejisseri, jurnalist Vensan Pradony polisiya  ústap alyp ketken.Ol 27 qyrkýiek kýni tanerteng jergilikti belsendilerden súhbat alyp túrghanda polisiya ókilderi oghan "Qazaqstannyng kóshi-qon zanyn búzdy" dep aiyptap, 60 myng tenge kóleminde (shamamen 165 AQSh dollary) aiyppúl salghan. Búl turaly “Azattyq” radiosy jazdy.

47 jastaghy Vensan Prado Aqtaugha qyrkýiekting 26-sy kýni keshke kelgen. Ol ýsh kýn boyy Manghystau oblysynyng Janaózen, Shetpe aimaqtaryna baryp, "2011 jylghy Janaózen oqighasynan keyin ne ózgerdi?" degen saualdargha jauap izdep,  filim týsirudi josparlaghan.

- 60 myng tenge tóleytin boldym. Qazaqstanda akkreditasiyasy bolghan song kez kelgen tәuelsiz jurnalist júmys istey alady dep oilaghanmyn. Biraq akkreditasiyam bolsa da jurnalistik qyzmetime tyiym saldy. Osy jaghdaygha qarap, júmysshylardyn, belsendilerding adam qúqyqtary men sóz bostandyghynyng saqtalatynyna kýmәndimin, - dep súhbat bergen ol Azattyq tilshisine.

Al, halyqaralyq jurnalister qúqyghyn qorghaytyn “Shekarasyz tilshiler” úiymy Qazaqstan biyliginen fransuz rejisserin bosatudy talap etken.

Esterinizge sala keteyik, 2011 jyldyng 16 jeltoqsan kýni Manghystau oblysynyng Janaózen qalasynda ereuilge shyqqan jergilikti júmysshylar men qúqyq qorghau organdary qyzmetkeleri arasynda qaqtyghys boldy.

Búl turaly BBC arnasy “Kazakh oil strike: 10 dead in Zhanaozen clashes” (Qazaqstandaghy múnay kóterilisi: Janaózende 10 adam qaza tapty) dep habar taratqan bolatyn. Jәne,  “Qazaqstan Sovet Odaghynan Tәuelsizdik alghanyna 20 jyl toluyn merekelep jatqanda, múnayshylar ereuili bolghan”, - dep jazady BBC.

Preziydent N.Nazarbaev Qazaqstannyng syrtqy bedeli turaly osy uaqytqa deyin birneshe halyqaralyq arnalargha súhbat berdi. Alayda, keshegi fransuz jurnaliysining ústalyp, qamaluy sol bedelimizdi bes tiyngha týsirmey me? Óitkeni ol Qazaqstan turaly basqasha aqparat taratuy mýmkin ghoy. Al, jergilikti biylik osyny nege oilamaghan?

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz

1 pikir