Sary kýzben birge sarghayyp, sayasat sahnasyna elendep otyrghan halyqty búl joly Aqorda emes, Jazushylar ordasyndaghy dau jalt qaratty. Daudyng basyna ainalghan «Qúrmetti tóraghalyqtyn» osynshalyqty «qúrmetke» ie bolatynday da jóni bar eken.

IYә, bәrin basynan bastayyq. «Bolmasang da úqsap baq» dep aityp ketken úly Abaydyng úlaghatyn basqa-basqa onyng izbasarlary qatty ústanatyn sekildi... Aldymen aitarymyz, biylghy «Últ kósemi» turaly zang biraz shu shygharghany belgili. Oghan tipti Elbasynyng ózi aralasyp, «Últ kósemin» zanmen bekituge bolmaydy»-dep mәlimdedi de. Biraq bizde Preziydentting ózining «bolmaydysyn» boldyryp jiberetin jaghdaylar jetip artylady ghoy, búl da solay boldy. Biyl 70-ke tolyp otyrghan Túnghysh Preziydentine mәngilik basqarugha deyin artyqshylyqtar berudi artyq sanamaugha ainalghan qoghamymyz búghan anau aitqanday qarsylasa qoyghan joq. Hosh deyik...

Sary kýzben birge sarghayyp, sayasat sahnasyna elendep otyrghan halyqty búl joly Aqorda emes, Jazushylar ordasyndaghy dau jalt qaratty. Daudyng basyna ainalghan «Qúrmetti tóraghalyqtyn» osynshalyqty «qúrmetke» ie bolatynday da jóni bar eken.

IYә, bәrin basynan bastayyq. «Bolmasang da úqsap baq» dep aityp ketken úly Abaydyng úlaghatyn basqa-basqa onyng izbasarlary qatty ústanatyn sekildi... Aldymen aitarymyz, biylghy «Últ kósemi» turaly zang biraz shu shygharghany belgili. Oghan tipti Elbasynyng ózi aralasyp, «Últ kósemin» zanmen bekituge bolmaydy»-dep mәlimdedi de. Biraq bizde Preziydentting ózining «bolmaydysyn» boldyryp jiberetin jaghdaylar jetip artylady ghoy, búl da solay boldy. Biyl 70-ke tolyp otyrghan Túnghysh Preziydentine mәngilik basqarugha deyin artyqshylyqtar berudi artyq sanamaugha ainalghan qoghamymyz búghan anau aitqanday qarsylasa qoyghan joq. Hosh deyik...

Al sonymen el búl әngimeni endi úmyta bastaghanda taghy bir shu shyqty. Shyqqanda da, aldynghysynan da asyp týserdey, zor shyqty. Biyl Jazushylar Odaghynyng 75 jyldyq mereytoyy dýrildep ótkeni belgili. Sol toydyng kóterinki kónil-kýiining ýstinde Jazushylar Odaghy plenum ótkizip jiberip, onda qúdireti zor «qúrmetti tóragha» degen lauazym payda bolyp, qas pen kózding arasynda bekitilip ketipti. Jazushylar Odaghynyng basqarma tóraghasy Núrlan Orazalin «70 jyldyqta Núrekeng mәngilik preziydent bolyp bekigende, 75 jyldyqta (kishi Núrekeng Jazushylar Odaghynyng mereytoyyn óziniki dep oilap qalsa kerek, iyә, oilasa nesi bar, on bes jyl basqaryp keledi...) men nege mәngilik tóragha bolmaymyn» dep sheshken bolu kerek, shamasy. Búghan «búl qalay?!» degen otyz shaqty qalamger óre týregelip qarsy shyqty. Dau osylay bastalyp kete bardy.

IYә, jogharyda aitqanymyzday, Qazaqstan basshysy «últ kósemin» zanmen bekituge bolmaydy dese, Qazaqstan Jazushylar Odaghynyng basshysy «jazushylar kósemin» jarghygha qúryltaysyz-aq engizip jiberip, mәngilikke bekitip ala qoyypty. «Onda túrghan ne bar eken?» deushilerge aitarymyz, búdan keyingi Jazushylar Odaghy basshylyghynyng barlyq әreketi «qúrmetti tóraghanyn» qúzyrynda, yaghny Núrekenning «vetosynyn» betine qarap otyrady eken. «Veto» qoyady degenge ýlken Núrekeng dep oilap qalmanyzdar, kishi Núrekeng - Núrlan Orazaliyn...Qúrmetti tóragha hatshylyq sheshimine qarsy «veto» qoyyp, biyligin mәngilik jýrgizip otyra beredi eken. «Veto» dese, bet bar ma?» degen jana maqal osyndayda oiyna orala ketedi...

Túnghysh Preziydentke artyqshylyqtar beruge qazaq kóngenimen...túnghysh emes...pәlenbayynshy tóraghanyng tórde mәngilik otyruyna qazaq jazushylary kóne qoymaytyndyghyn kórsetip, dau órship keledi.

Osy arada eske týsedi. Jazushylar Odaghynyng 75 jyldyq mereytoyynda jer-jerden kelgen qonaqtar Jazushylar Odaghynan góri Odaq basshysy Orazalinge maqtau-madaqtaulardy jaudyrdy. Oghan әriyne, biz de marqayyp otyrdyq... Tipti әzerbayjandyq әriptesimiz Núrekendi «jazushylardyng patshasy» dep atap jiberdi...Abay opera - balet teatrynyng sahnasynda dýiim elding kózinshe aitylghan «eng ýlken qatelikti» saqtyghy men sayasatkerligi eshkimnen kem emes Núrekeng sol arada týzep ýlgerdi... Qoyan-qoltyq әngimening ózi qoltelefon arqyly qolma-qol Aqordagha jetip ýlgeretin zaman emes pe, Núrekeng birden «bizding elde patsha bireu, bizdi súltan deniz» dep әzerbayjan jazushysyna jauap qaytardy.

Biraq «patshalyqty» elding kózinshe qabyl­damaghanmen, Jazushylar Odaghynyng plenumyna shygharyp, qúryltaysyz-aq zanmen bekitip alatynyn ol jerde eshkim de oilaghan joq.

Ana bir jylghy, songhy qúryltayda Núrlan Orazalinge balama tabylmay, ózi de, orynbasarlary da 100 payyz dauyspen qayta saylanghany bar edi. Sol kezde aitylghan «eki Núrekene de balama joq eken, ekeui de mәngilik basqara bersin» degen jazushylar әzilin... jazushylar basshysy shyngha ainaldyryp jibergenine endi kuә bolyp otyrmyz.

IYә, Núrlan Orazalinning Odaq basshylyghyndaghy on bes jyldyq enbegin joqqa shygharugha bolmaydy. Odaqtyng kezinde talan-tarajgha úshyraghan dýniye-mýlkin qayta jinap alghany Núrekenning enbegi ekeni barlyq jerde aitylyp keledi. Jazushylar Odaghy ghimaratyn jarqyratyp qoyyp, tap-túinaqtay basqaryp kele jatqany shyndyq. Sondyqtan da bir-ekili qarsylastary bolmasa, jalpy jazushylar qauymy búlay jappay qarsy shygha qoyghan joq.

Iya, qaytalap aitamyz, Orazalinning ornyna talasushylar keyingi kezde tolastap qalghan edi. Tek «últ mýddesi, til jolynda Odaqtyng ýni nege estilmeydi?» degen aiyptaular ghana aitylyp qalatyn. Múnday әngime qozghalghanda da, ózimiz «qúrmetti tóraghasyz-aq» qúrmetteytin aghamyzgha talay ret syrttay advokat bolghanymyz da bar edi. Onday kinәlaular kezinde Orazalinning ózine súq sausaghyn bezegen memlekettik hatshy Saudabaevty ornyna qoyghanyn, «ýsh million orysqa jaltaqtaudy qashan qoyamyz» degen batyldyghyn algha tartqan kezderimiz de az emes. Ol turaly «Jas qazaq ýni» gazeti jarqyratyp jazghany da belgili. Biraq sol Saudabaevtyng súq sausaghyn bezeuge deyin tómendeuding ózi Jazushylar Odaghynyng biylik aldyndaghy bedelin kórsetpey me. degen de oy keledi endi býginde. Áytpese, óziniz elestetip kórinizshi, kezinde Jazushylar Odaghyn basqarghan jazushylargha, mysaly Ghabit Mýsirepovke, nemese Júban Moldaghaliyevke biylikting besinshi-altynshy dengeydegi basshylary týgil memleket basshysynyng ózi sausaghyn bezep, zekir me edi...

Al sol oqighany, Núrekendi kóptegen tәuelsiz gazetter qoldap-qoshtap jazyp jatqanda Jazushylar Odaghynyng basshysynyng sózin...jazushylar gazeti «Qazaq әdebiyetinin» baspauy da tanghaldyrmay qoymaydy. Ásheyinde Odaq tóraghasynyng basqan izine deyin basatyn basylym nege basshysynyng basty sózin...basudan bas tartty...Búl әlde tyz etpe ashudan keyin sart etip kele qalghan «saqtyq sindromy»  emes pe eken?

Al Qúrmetti tóraghalyqty zanmen bekitu zandy ma degenge kelsek, Núrekeng jarghygha ózgeris engizu jónindegi júmysshy tobyn basqarghan zanger Esbergen Alauhanovtyng sózin keltiripti. Qanday shygharmasymen Jazushylar Odaghynyng mýshesi bolyp jýrgenin qaydam, al zandylyghy saqtala bermeytin bizding elde onday zangerler «qúrmetti tóragha» lauazymy týgili «mәngilik tóragha» dep ashyghyn jazsang da, qatyryp túryp, «zandy» etip beretinine eshkimning kýmәni joq...

Jazushylardyng kezekten tys qúryltayyn shaqyrudy talap etip jatqan jazushylardyng oiynda Jazushylar Odaghy tóraghasynyng ornyna talasayyn degen niyet joq bolu kerek. Men bilsem, búl orynda Shahanovtyng da shataghy joq. Ábdikov pen Isabekov te úmtylyp otyrmapty. Keshe ghana Elbasy qabyldaghan klassik jazushy Dulat Isabekov Jazushylar Odaghynyng jaghdayyn aitqanda, ol oryndy súrap otyrghan joq, Jazushylar Odaghynyng jay-kýiin múndady. Jazushylardyng ashyq hatynda Odaqtyng mýlkine degen janashyrlyq bar dep bilemiz. Al, Jazushylar Odaghynyng mýlkine degen janashyrlyqty tek bir adam - Orazalin ghana jekeshelendirip aluy kónilge siyar emes...Qansha qinasaqta...

Otyz jazushynyng ashyq hatynda aitylghan jazushylardyng Shygharmashylyq ýii, «Ayagóz» bazary, 15 gektar baq, t.b qayda degen saualdyng jauabyn tek jazushylar ghana emes, jalpy halyq bilgisi kelip otyrghany anyq. Áytpese, jazushylardyng bayaghy jaylauy - býginde kimge jalgha berilgeni belgisiz Shygharmashylyq ýiine kimning jatyp shygharma jazghysy kelmeydi?.. Keshegi 75 jyldyq toyda da elden kelgen qalamgerler ol qonaq ýige qonbaq týgili kóre almay da armanda ketti emes pe?

Kóptegen basylymdarda, internette, әsirese «Abay.kz» saytynda Abaydyng býgingi izbasarlarynyng dau-damayy kýnde jazylyp, Jazushylar Odaghynyng býgingi jaghdayy qatty synalyp jatyr. Internetting sózin «it ýredi» dep qoya salugha da bolmaytyn shyghar. Jaghdaydy qalypqa keltiru ýshin Odaq basshysynyng orynbasarlarynyng  attary da aitylyp qaluda. Ásirese, aqyn Ghalym Jaylybaydy retteushi túlgha retinde qarastyratyndar az emes eken...Bizding búl sózimiz oghan ziyanyn da tiygizip ketui mýmkin, biraq kópshilikting oiyn bildirip qoi - gazetterding negizgi júmysy ghoy.

Bir orynda úzaq otyryp qalu óz «jemisin» bermey qoymaydy ghoy deymin, «qúrmetti tóragha», «mәngilik tóragha» degen astamsudyng aqyry mine, el aman júrt tynyshta, bitpes daugha ainaldy.

IYә, jayly orynda jayghasyp úzaq otyru - úzaq daugha úlasyp bara jatqany aiqyndalyp keledi. Jalpy, Núrekeng ýlken Núrekeng bara almay jýrgen batyldyqqa baryp... ornyna Putindi otyrghyzyp, arnayy zansyz-aq qúrmetti aqsaqal bolghan er Elisindey ornyna... Jaylybaydy jayghastyryp ketkende týk te bolmas edi. Áriyne әli de kesh emes. Sonda qúda da tynysh, qúdaghy da tynysh, «qúrmetti tóragha» da shyn mәninde zansyz-aq qúrmetti bolatyn edi...

Endi búl daudy tek Jazushylar odaghynyng kezekten tys qúryltayy ghana sheshe alatyn shyghar.

«Jas qazaq ýni» gazeti, №45 20.11.2010 jyl