Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Janalyqtar 2875 0 pikir 4 Jeltoqsan, 2016 saghat 16:35

Auyl sharuashylyghy ónimderin óndep naryqqa shygharu jolgha qoyylyp keledi

Býginde el ekonomikasy agrarlyq sektorynyng qúrylymy jan-jaqty keneyip keledi. Desek te, shaghyn da shashyranqy auyl sharuashylyghy ónimderin óndirushiler materialdyq-tehnikalyq resurstarmen jabdyqtaushy, ónim óndeushi, sauda qúrylymdary deldaldar men tútynushylar tarapynan týrli kedergiler men qolaysyzdyqtargha kezigip otyrghany da jasyryn emes. Auyl sharuashylyghy ónimderin óndeytin iri kәsiporyndar saudada, óndeu naryqtarynda monopoliyalyq jaghdaydy paydalanyp, shaghyn sharuashylyqtardy kóbine óz degenine mәjbýrleytini de ras. Osy rette sharualardyng mýddelerin birinshi kezekke qoya otyryp, olar óndirgen ónimderdi barynsha úqsatyp, óndep naryqqa shygharu enbek ónimdiligin arttyrumen qatar diqan men eginshining manday terlerining ótemi de bolar edi. 

Ontýstik ónirde auyl sharuashylyghy ónimderin qayta óndeumen 198 kәsiporyn ainalysady. Onyng 27-si iri, 171-i orta jәne shaghyn kәsiporyn sanatynda. 2015 jyly óndirilgen etting – 18, sýtting – 26,8, kókónis pen jemis-jiydekterding 14,2 payyzy óndelgen. Qazirgi tanda júmys istep túrghan kókónis óndeytin 36 kәsiporyn jylyna 107600 tonna ónimdi óndeuge qauqarly. Byltyr 135,5 myng tonna jemis-jiydek pen kókónis óndeuden ótken. 2015 jyly oblys boyynsha jemis-jiydek jәne kókónis óndeu kәsiporyndaryna 10 million tenge investisiyalyq subsidiya tólenipti.

Ár audannyng basym baghyttary aiqyndalghanda tauly eldi mekenderde bau sharuashylyghyn damytu tiyimdilik beretini eskerildi. Sondyqtan biyl Qazyghúrt audanynda 1800 gektargha janghaq, 300 gektargha alma aghashtaryn otyrghyzyldy. Týlkibas jәne Tóleby audandarynda 1200 gektargha alma bauy egildi. Osy jobanyng qarjylyq mәselesi sheshilgen. Týlkibasta jemis-jiydek óndeytin 2 seh iske qosylghan. Industrialdy aimaqqa qosymsha 4 joba ornalastyrylmaq. Jalpy, osy audandarda bau jәne qayta óndeu klasteri qúrylmaq.

 

«Ontýstik» arnayy ekonomikalyq aimaghynda toqyma salasy barynsha qarqyn alyp keledi. Fabrikalargha shiykizat kerek. Sol ýshin de Maqtaaral audanynda maqta sharuashylyghyn qayta qolgha aludy oblys basshysy mindet etip qoydy. Qazir qolda bar maqtanyng 30 payyzyn jergilikti toqyma fabrikalary alyp jatyr. Jalpy, aimaqta toqyma salasy jan-jaqty órkendemek. Endeshe, jana toqyma fabrikalaryna shiykizat syrttan tasymaldanbauy tiyis. Maqta egistigining kólemin úlghaytu baghytyndaghy ónir basshysynyng tapsyrmasy osyghan negizdelgen. Biyl 2,5-3 milliard tenge maqta sharuashylyghyna baghyttaldy. Su, tehnika, túqymdyq shit mәseleleri de ret-retimen sheshimin tauyp jatyr. 

Shardara, Otyrar audandary men Týrkistan, Arys qalalary jýgeri men kókónis ósiruge qolayly. Sondyqtan osy aimaqtarda janadan 80 myng gektar jer ainalymgha qosylady. 20 myng gektardan astam jerding su jýieleri janghyrtylady. Mal azyghyna degen súranys qay kezende de ózekti. Osy súranysty óteu maqsatynda Otyrar audanynda qosymsha jýgeri óndeu jәne saqtau zauyty salynady.

Dayyn ónimderdi naryqqa shygharu da – ýlken tabys kózi. Búl rette Shymkent qalasynda kólik-logistikalyq ortalyghynyng qúrylysy jýrip jatyr. Osynday ortalyq Týrkistan, Saryaghash qalalarynda da boy kóteredi. Osy ortalyqtarda diqandar qysqa deyin ónimderin saqtay alady. Búzylmay jaqsy saqtalghan kókónis qysta ýlken súranysqa iye.

2016-2020 jyldar aralyghynda Maqtaaral, Qazyghúrt, Ordabasy, Sayram, Týlkibas, Saryaghash audandary men Arys, Týrkistan qalalarynda da jemis-jiydek jәne kókónis alqaptarynyng kólemin arttyru josparlanghan. Atalghan audandar men qalalar óndeu baghytyna bet búryp, ónimderdi naryqqa shygharu joldary qarastyrylyp otyr. Maqtaaral, Shardara audandary baqsha ónimderin óndep, týrli shyryndar men konsentrattar shygharudy jolgha qoyghandary jón bolar edi.

Abai.kz

0 pikir