Beysenbi, 2 Mamyr 2024
Talqy 1404 23 pikir 4 Sәuir, 2024 saghat 20:22

Túran jolbarysy qayta «tirile» me?...

Búryndary Qazaqstan aumaghyn meken etip, býginde túqymy qúryghan januarlardyng biri - Túran jolbarysy. XX ghasyrdyng ortasyna deyin qazaq jerinde jortyp jýrgen saryala jolbarystardy qayta reintroduksiyalau ýshin býginde ekologiya ministrligi budjetten qarajat súrauda.

Joba maqsaty - tarihy mekendeu oryndarynda joyylyp ketken túran jolbarysynyng populyasiyasyn reintroduksiyalau ýshin qajetti jaghdaylar jasaugha, Úlytau tau silemining tabighy jәne tarihiy-mәdeny múra obektilerin saqtau jәne útymdy paydalanu ýshin túraqty negiz qalyptastyrugha, sonday-aq әrtýrli nysanaly toptardyng aqparattylyghy men ekologiyalyq bilim dengeyin arttyrugha baghyttalghan.

Jalpy soma – T3 132 928 000.

Túran jolbarysynyng joyylyp ketui

Tarihy derekterge kóz jýgirtsek, Túran jolbarysyn bilekterin arqanmen orap, ýsterine qalyng teri jamylghan qazaq anshylary kezinde jalang qanjarmen-aq jayratyp otyrghan. Europalyqtar kelgenshe Qazaqstandaghy jolbarys populyasiyasy birshama boldy. Jolbarysty josparly týrde aulau 1891 jyldan bastalady. Jedel atylatyn joyqyn qarumen jaraqtanghan orys armiyasy otarlanghan jerdi jyrtqyshtardan tazalau ýshin arnayy otryadtar úiymdastyrdy. Jekelegen anshylar da týgi qúlpyrghan qymbat terisi ýshin jolbarysty ayausyz qyrghan.

(Karazin N.N. (1842-1909 j) salghan suret. Túran jolbarysy atylghan sәt)

Songhy Túran jolbarysy Balqash kólining ainalasynda, Ile ózenining boyyndaghy qamystardan 1948 jyly aulanghany aitylady. Odan beri de jarty ghasyrdan asa uaqyt ótken, Túran jolbarysyn qazaq dalasynan kezdestirdik degen jan tabylmady.

Tipten, esterinizde bolsa Resey men Qazaqstan preziydentteri eki elding óniraralyq yntymaqtastyq forumynda jolbarystar turaly daulasyp ta qalghan bolatyn.

HH ghasyrdyng birinshi jartysyna deyin Qazaqstanda ómir sýrgen jolbarystar populyasiyasyn qalpyna keltirudi josparlap otyrghanyn aitqan Toqaevqa:

- Jo-joq, Reseyde eng ýlken jolbarys. Áriyne, ol Qiyr Shyghysta, - degen bolatyn Resey Preziydenti.

 - IYә, men bilemin, Amur jolbarysy. Biz sizding taygagha qalay barghanynyzdy, jolbarystardyng populyasiyasyna jeke qatysqanynyzdy kórdik. Múny bәrimiz bilemiz, degenmen jolbarystyng aty jolbarys, ol qay jerde bolsa da birdey, - dedi Qazaqstan basshysy.

Darigha Asqar

Abai.kz

23 pikir

Ýzdik materialdar