Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Janalyqtar 5389 0 pikir 1 Sәuir, 2013 saghat 10:54

Tablighy jamaghat – elge jat aghym

2013 jylghy 29 nauryzda Jambyl oblysynyng Qorday auylynda Qazaqstan Respublikasynyng Din isteri agenttigi men Jambyl oblysynyng әkimdigi birlese otyryp, «Tablighy jamaghat - elge jat aghym» taqyrybynda respublikalyq ghylymiy-praktikalyq konferensiya ótkizdi.

Atalghan sharagha ortalyq jәne jergilikti memlekettik jәne tiyisti organ ókilderi, ghalym-sarapshylar, azamattyq qogham instituttarynyng ókilderi, Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng meshit imamdary jәne sheteldik qonaqtar qatysty.

Konferensiyanyng maqsaty - Qazaqstanda sot sheshimimen ekstremistik úiym retinde tanylghan jәne tyiym salynghan «Tablighy jamaghat» diniy-missionerlik úiymynyng qyzmetin toqtatugha baghyttalghan týsindiru júmystaryn jýrgizudi pysyqtau, qoghamdaghy islamdyq baghyttaghy dәstýrli emes aghymdar men úiymdardyng kelensiz әreketterining aldyn alu mәselelerin jan-jaqty talqylau bolyp tabyldy.

Konferensiya barysynda QR Din isteri agenttigining Tóraghasy Q.Lama Shariyf, Qyrghyz Respublikasynyng Din isteri jónindegi memlekettik komissiyasynyng diyrektory A.Júmabaev, tәjikstandyq dintanushy-ghalym D.Nazirov, Jambyl oblysynyng Ishki ister departamentining Ekstremizmge qarsy kýres basqarmasy bastyghy N.Qalymbetov, «Qazaqstan qajylary assosiasiyasy» qoghamdyq qorynyng tóraghasy E.Duanaev, M.H.Dulaty atyndaghy Taraz memlekettik uniyversiytetining professory R.Bakirov sóz sóiledi.

2013 jylghy 29 nauryzda Jambyl oblysynyng Qorday auylynda Qazaqstan Respublikasynyng Din isteri agenttigi men Jambyl oblysynyng әkimdigi birlese otyryp, «Tablighy jamaghat - elge jat aghym» taqyrybynda respublikalyq ghylymiy-praktikalyq konferensiya ótkizdi.

Atalghan sharagha ortalyq jәne jergilikti memlekettik jәne tiyisti organ ókilderi, ghalym-sarapshylar, azamattyq qogham instituttarynyng ókilderi, Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng meshit imamdary jәne sheteldik qonaqtar qatysty.

Konferensiyanyng maqsaty - Qazaqstanda sot sheshimimen ekstremistik úiym retinde tanylghan jәne tyiym salynghan «Tablighy jamaghat» diniy-missionerlik úiymynyng qyzmetin toqtatugha baghyttalghan týsindiru júmystaryn jýrgizudi pysyqtau, qoghamdaghy islamdyq baghyttaghy dәstýrli emes aghymdar men úiymdardyng kelensiz әreketterining aldyn alu mәselelerin jan-jaqty talqylau bolyp tabyldy.

Konferensiya barysynda QR Din isteri agenttigining Tóraghasy Q.Lama Shariyf, Qyrghyz Respublikasynyng Din isteri jónindegi memlekettik komissiyasynyng diyrektory A.Júmabaev, tәjikstandyq dintanushy-ghalym D.Nazirov, Jambyl oblysynyng Ishki ister departamentining Ekstremizmge qarsy kýres basqarmasy bastyghy N.Qalymbetov, «Qazaqstan qajylary assosiasiyasy» qoghamdyq qorynyng tóraghasy E.Duanaev, M.H.Dulaty atyndaghy Taraz memlekettik uniyversiytetining professory R.Bakirov sóz sóiledi.

Din isteri agenttikting tóraghasy Qayrat Lama Sharif óz sózinde Prokuratura organdarynyng úsynuymen 2013 jyldyng 26 aqpanynda Astana qalasynyng Saryarqa audandyq sotynyng sheshimimen atalghan diny úiymnyng Qazaqstan aumaghyndaghy  qyzmetine de tyiym salynghanyn atap ótti.

Atalmysh sot sheshimi Elbasymyzdyng Qazaqstan halqyna arnaghan Joldauynda aitylghan mindetterge tolyq sәikes keledi. Memleket Basshysy óz Joldauynda: «Býginde bizding halqymyz ýshin dәstýrli emes jalghan diny aghymdar mәselesi ótkir túr. Jastarymyzdyng bir bóligi osy jat diny kózqarasty kózsiz qabyldaydy, óitkeni bizding qoghamnyng bir bóligining shetten kelgen jalghan diny әserlerge immuniyteti әlsiz», - dey otyryp, dәstýrli emes sektalar men jalghan diny aghymdardyng qyzmetine qatang tosqauyl qong qajettigine basa mәn bergen bolatyn.

Tabliyghshylar Ortalyq Aziya elderining barlyghynda belsendi qyzmet atqaryp keldi. Alayda Ózbekstan, Týrkmenstan jәne Tәjikstan elderinde jәne Resey Federasiyasynda olardyng qyzmetine tyiym salynghanyna birshama uaqyt boldy.

«Tablighy jamaghat» destruktivti diny úiymdardyng qataryna jatady. Teologiyalyq jaghynan atalghan diny úiym islamnyng sunnittik baghytyn ústanghanymen, birqatar ghalym-sarapshylardyng pikirinshe onyng iydeologiyasy islamnyng birqatar qaghidalaryna qayshy jәne radikaldyq túrghydan uahabizmge jaqyn. Yaghni, búl qozghalystyng iydeyasy da balama oilar men pikirlerdi joqqa shygharady. Shyndyghynda, islamnyng hanafy baghytyna múnday birjaqtylyq tәn emes edi.

Islam dinin ziyandy әserlerden tazalaudy algha tarta otyryp, búl qozghalys ózge dinderding ghana emes, islamnyng basqa tarmaqtarynyng ómir sýruine qarsy bolu arqyly, dinishilik әri dinaralyq qaqtyghystardyng tuyndauyna sebepker bolmaq.

«Tablighy jamaghat» óz mýshelerin Allagha boyúsynugha, qúlshylyqtardy retimen oryndaugha, dindesterge qúrmet kórsetip, islam qúndylyqtaryn nasihattaugha ýndeydi. Degenmen, tabliyghshylar óz iliminde islam dinin ústanushylardyng basqalardan artyqshylyghy turaly oilardy keninen nasihattaydy. Múnday iydeyalardyng búqaralyq dengeyde qoghamdyq sanagha engizilui, óz kezeginde, onyng mýshelerining basqa din ókilderine qatynastaghy tózimsizdigining tuyndauyna alyp barady. Eng bastysy - zayyrly zandar men qaghidalardy jәne qoghamnyng tarihiy-mәdeny dәstýrlerin oryndaudan alystatady. Osy rette aitar bolsaq, songhy 20-30 jyl ishinde tabliyghshylardyng ózge din ókilderin qabyldamaugha beyimdiligi zamanauy әlemdegi diny radikalizmnin, ekstremizm men terrorizmning qozghaushy kýshine ainalyp otyr.

Negizinen «Tablighy jamaghat» úiymynyng erushileri sanaly-sanasyz týrde terrorister ústanatyn  jihadshylyq iydeologiyadan asa erekshelenbeytin islamdyq senimdi ústanady. Dinge bet búryp jýrgen jas músylmandardyng basym kópshiligining diny sanasynyng radikaldanuynyng alghashqy qadamy «Tablighy jamaghat» qataryna qosyludan bastalady. Fransuzdyq basylymdardyng baghalauynsha, islamdyq ekstremistterding 80 payyzy osy úiym qatarynan shyqqan. «Tablighy jamaghat» úiymy oqshaulanghan qozghalys bolyp tabylady. Onyng negizgi ortalyqtary Ýndistanda, Pәkistan men Bangladeshte ornalasqan bolsa, úiymnyng baghdarlamalary men núsqaulary qozghalys basshylarynyng shaghyn tobyna ghana belgili. Múnday tәsil islam qaghidalaryna qayshy, óitkeni dәstýrli islam oqshaulanu men soqyr boyúsynushylyqty qúp kórmeydi.

Din isteri Agenttiginde qyzmet etetin dintanushylar tabliyghshylardyng negizgi kitaby bolyp tabylatyn «Fazail amali» kitabyna taldau júmystaryn jýrgizip, qozghalystyng iydeyalyq negizderi óz mýshelerining erik-jigerlerin basyp tastaugha әri olardyng kәsiby jәne intellektualdyq is-әreketterin shekteuge baghyttalghanyn anyqtady. Búl kitaptyng mazmúnynda «adamdy Allamen baylanystyra alatyn» dindar sheyhty tabu әri «oghan qyzmet etip, óz erking men qalaularyndy joq etip onyng aitqanymen jýru kerektigi jәne onyng әmirlerin búljytpay oryndau qajettigi» nasihattalady.

Kitapta tipti otbasynyng múqtajdyghyn óteuge múrsha bermeytin dәrejede dinge sheksiz qyzmet etuge kóp kónil bólingen. «Tablighy jamaghattyn» iydeologiyasy boyynsha otbasyny qamtamasyz etuge júmsalatyn júmys uaqyty din maqsattaryna sәikes kelmeydi nemese jetkiliksiz.

Bizding qoghamymyzda da «Tablighy jamaghattyn» izbasarlary «din taratu» maqsatynda otbasylaryn tastap ketu faktileri oryn ala bastauda. Tabliyghshylardyng otbasylarynyng ydyrauynyn, olardyng әielderi men bala-shaghalarynyng әleumettik-ekonomikalyq jәne ruhany taryghushylyqtarynyng sebepteri osy emes pe? Al islam dini  músylmannyng óz otbasyn baghyp-qaghugha jәne júbayyna kónil bóluge júmsaghan uaqytyn ghibadattyng bir týri dep ýiretedi. Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasy men zandary da azamattardyng otbasylaryn baghyp-qaghuyn paryz dep belgilegen.

Songhy kezderi Qazaqstandaghy «Tablighy jamaghat» belsendilerining is-әreketteri ózining sayasy beytaraptyghyna qaramastan, resmy qyzmet atqaryp otyrghan diny birlestikterding qúrylymdaryna enuge baghyttaluda.

Ártýrli jat diny aghymdar men sektalardan qazaqstandyq jastargha keletin qaupine erekshe nazar audara otyryp, Din isteri Agenttigi «Tablighy jamaghat» úiymynyng is-әreketterin zertteu boyynsha jýrgizgen taldau júmystary 2012 jyly búl úiymnyng Qazaqstannyng barlyq aimaqtarynda belsendiligin artqandyghyn, әri «ústazdardyn» yqpalymen kóptegen jastardyng atalghan úiymnyng qataryna qosyluynyng artqandyghyn anyqtady. Olardyng keybireuleri zannamany búzghandyghy ýshin әkimshilik jauapkershilikke tartylsa, kópshiligine týsindiru júmystary jýrgizildi.

Jalpy alghanda, «Tablighy jamaghat» qozghalysy missionerlerining san ghasyrlardan beri músylman bolyp tabylatyn qazaq halqynyng arasynda belsendi týrde jýrgiziluine saqtyqpen qarauymyz kerek-aq. Osy orayda, kez-kelgen missionerlik qyzmetting ózge din ókilderine baghyttalatyndyghyn eskerer bolsaq, búl mәsele óte múqiyat nazar audarudy qajet etetindigi sózsiz.

«Tablighy jamaghat» qyzmetining әdistemesin ekige bólip qaraugha bolady. Yaghni, óz qyzmetterin jariya týrde atqarugha bolatyn jaghdayda qozghalys mýsheleri missionerlik әreketterdi ashyq jýrgizedi. Al, qogham men memleket tarapynan qanday da bir tosqauyldargha úshyraghan jaghdayda, olar úiymdasqan týrde jasyryn әreket etuge kóshedi. Osy sebepterden bolsa kerek, «Tablighy jamaghat» jaqtastarynyng jihadshylyq iydeyany ústanatyn toptargha qosylyp, keyinnen qaruly qaqtyghystargha qatysuy jii oryn aluda. Demek, «Tablighy jamaghat» qozghalysy osy sipaty boyynsha terroristik jәne ekstremistik úiymdar men basqa da zansyz jauyngerlik jasaqtargha «әsker» dayyndaytyn orta bolyp tabylady.

«Tablighy jamaghat» qozghalysy Qazaqstanda qyzmet atqarghan uaqytynda eshqashan resmy tirkeulerden ótpey, is jýzinde belsendi týrde beyresmy qyzmet atqaryp keldi. Al 2011 jyly qabyldanghan «Diny qyzmet jәne diny birlestikter turaly» zang kýshine engennen bastap olardyng is-әreketteri tipti zansyz bolyp tabylady. Elimizde әr jyly ondaghan tabliyghshylar әkimshilik jazagha tartyluda.

Sonymen, «Tablighi  jamaghattyn» qoghamgha qauip tóndiretini kýdiksiz. Búl qozghalystyng diny ústanymy qoghamnyng diniy-ruhany bólinuine sebepker bolyp, onyng mýsheleri men izbasarlarynyn  konstitusiyalyq qúqyqtar men mindetterdi eskermeui «Tablighy jamaghattyn» destruktivti sipatqa ie ekendigin kórsetedi.

Sondyqtan, Din isteri Agenttigining tóraghasy Qazaqstanda «Tablighy jamaghat» úiymynyng qyzmetine tyiym salynuy memleket tarapynan qoghamdyq qauipsizdikti qamtamasyz etu maqsatynda der uaqytynda qabyldanghan shara dep sanaydy.

Konferensiyagha qatysushylar «Tablighy jamaghat» úiymynyng mysalynda elimizde tyiym salynghan úiymdardyng iydeologiyalarynyng taraluymen baylanysty mәselelerdi jan-jaqty talqylay otyryp, atalghan úiymdy qoghamymyz ben memleketimizding mýddesine ziyan tiygizetin jat diny úiym dep tanugha shaqyrdy.

Konferensiyagha qatysushylar el azamattaryn dindi ústanuda beybit qatar ómir sýruine shaqyratyn shynayy islamdyq qúndylyqtardy basshylyqqa alugha basa nazar audartty. Olar memlekettik mekemeler men qoghamdyq birlestikterdi diny ekstremizm men radikalizm kórinisterine qarsy әreket etu men aldyn alu boyynsha tyghyz yntymaqtastyqta júmys atqaru qajettiligin atap ótti.

Din isteri agenttigining Baspasóz qyzmeti

Abai.kz

0 pikir