Sәrsenbi, 1 Mamyr 2024
Kórshining kólenkesi 3323 18 pikir 16 Aqpan, 2022 saghat 16:14

Resey úrany: Bólip al da, biyley ber!

Resey Memlekettik Dumasy Ukraina jerin bólshekteuge negizdelgen jobany úsyndy. Atap aitqanda, Ukraina shyghysyndaghy LHR men DHR separatistik aimaqtaryn jeke memleket dep tabugha úsynghan jobagha dauys berip, maqúldady. Joba endigi tanda el preziydenti Vladimir Putinge joldandy.

LHR men DHR separatistik aimaqtaryn derbes el dep moyyndau turaly bastama jeltoqsan aiynda naqty kóterile bastady. Búl Ukraina-Resey arasyndaghy shiyelenispen túspa tús keledi. Resey sayasatkerleri: «Batysqa jauap retinde olardy moyyndap, orys azamattaryn qorghayyq», - dep úsynys tastady. Atalmysh úsynys búghan deyin de san mәrte kóterilgen bolatyn, alayda ol memlekettik manyzdy organ shenberinde birinshi mәrte qaralyp otyr.

Pochemu oligarha Rinata Ahmetova y regionala Yuriya Boyko prochat v glavy LDNR - Gazeta.Ru

Resey NATO men AQSh-qa arnayy qauipsizdik kepildigi turaly ulitimatum qoyghan edi. Jeltoqsan aiynda ulitimatum qoyghan Mәskeu, NATO-nyng shyghysqa jyljymauyn, postkenestik elderdi NATO-gha qabyldamauyn, Ukraina men Gruziya NATO-gha kirmeuin talap etti. Áriyne, búl talapty ne NATO, ne AQSh oryndamaytynyn anyq jetkizdi.

Endigi tanda Resey LHR men DHR-dy derbes el retinde moyyndaytynyn aityp otyr. Búl halyqaralyq sharttargha say emes jәne Ukrainadaghy daghdarysty sheshuge keri әser etetini anyq. Naqtylap aitsaq «Minsk kelisimderi» týbegeyli búzyluy mýmkin. LHR men DHRdy moyyndau turaly eki joba úsynyldy. Birinshi joba Kommunistik partiya tarapynan úsynylghan joba. Atalmysh joba boyynsha Duma qarap, artynsha preziydentke qol qoiygha jiberilui tiyis. Ekinshi joba biyleushi partiya tarapynan úsynylghan joba. Ol joba boyynsha aldymen talqylau Dumada ótip, artynsha SIM kenes ótkizip, sodan keyin baryp preziydentke qol qoiygha jiberilui tiyis. Bir qyzyghy kommunistik partiya úsynghan joba basym dauyspen jeniske jetti jәne joba qol qon maqsatynda jedel týrde Putinge jiberildi. Osynyng ózi Resey ýshin búl mәselening tym kýrdeli әri manyzdy ekenin kórsetse kerek.

Resey ýshin búl alghashqy joba emes. Mәskeu KSRO ydyraghan kezden bastap separatizm arqyly geosayasy oiyndy jýrgizip keledi. 1991 jyly 5 qarashada KSRO-nyng ydyrauy aldynda Pridnestrovie Moldova Respublikasy (PMR) dep ózgeris engizildi. Búl rette KSRO barynsha ózge jerdegi býlikshi aimaqtardy qoldaugha tyrysty, alayda ekonomikalyq yqpaly az boldy. KSRO qúlaghannan keyin, atalmysh aimaqta soghys órti tútandy. Ony Resey tikeley qoldap, Europadaghy ózining bir yqpal aimaghyna ainaldyrudy kózdedi. Áskery kómek, qaru berip otyrdy.

V osade. Tamojennaya slujba Moldovy planiruet ustanoviti sovmestnyy s Ukrainoy kontroli na 13 punktah propuska na graniyse PMR | Novosty Pridnestroviya

2006 jyly PMR-de referendum ótti, onyng jariyalanghan nәtiyjeleri boyynsha saylaushylardyng 97,2% Reseyge qosylu ýshin dauys bergeni anyqtaldy. 2013 jyldyng jeltoqsanynda Pridnestrovie Jogharghy Kenesi birinshi oqylymda Resey Federasiyasynyng moyyndalmaghan respublika aumaghynda qoldanu turaly zang jobasyn qabyldady. 2014 jyldyng nauryzynda Pridnestrovie Jogharghy Kenesi Reseyding Memlekettik Dumasynan moyyndalmaghan respublikanyng Resey qúramyna kiruine mýmkindik beretin zang әzirleudi súrady. 2020 jyldyng 7 aqpanynda Moldova preziydenti Igori Dodon ózining beyne ýndeuinde Kishiynev úzaqqa sozylghan qaqtyghysty sheshu ýshin PMR-de auqymdy avtonomiya beruge әzir ekenin aitty. Ol Pridnestroviening Moldovasyz bolashaghy joq ekenin mәlimdedi. Áriyne, búl úsynysy ýlken dau tudyrdy. Resey qazirgi uaqytta Pridnestrovie jerine ózining әskery kýshterin ornalastyryp, Ukrainanyng batysyna soqqy beruge dayyndalu ýstinde.

Mәskeu 90-jyldary taghy bir aimaqtaghy qaqtyghysty qoldady. Ol Armeniya men Ázerbayjan arasyndaghy qaqtyghys bolatyn. Ázerbayjangha tiyesili Qarabaq aimaghyn Armeniya otarlap aluyna Reseyding әskery kýshteri yqpal etti. Al aragha 25 jyl salyp, Qarabaq jeri azat etilgen sәtte, Resey «bitimgerlik kýshteri» degen syltaumen atalmysh aimaqqa óz әskery kýshterin ornalastyrdy.

Operasiya «Mech»: kak nachalasi voyna v Abhaziy v 1992 godu - Russkaya semerka

90-jyldary Gruziyada etnikalyq qaqtyghystar ushyqty. Abhaziya jәne Osetiyada Resey jergilikti kýshterding separatizm әreketin qoldady. 1994 jyldan bastap Gruziya-Abhaziya soghysy boldy. 1999 jylgha deyin qyzu fazada ótken әskery qaqtyghystar, 2008 jyly Reseyding iytermeleuimen qayta jandandy. Resey 2008 jyly, 8 tamyzda «Osetiyagha Gruziya soghys ashty» degen jalghan aqpartty jeleu etip, tәuelsiz elge basyp kirdi. Artynsha eki aimaqty otarlady. Gruziya búl aimaqtardy otarlanghan jerler retinde tanyp, arnayy zang qabyldady. Búl tura Qyrym jaghdayyna úqsas edi.

Resey osylaysha separatistik aimaqtardy qoldap, ózining geosayasy oiynyn jýrgizip keledi. Áriyne, búl onyng bir qúraly. Separatizm payda bolghan elge yqpal etu rychagy. Degenmen Mәskeu ýshin onyng keri saldary da jeterlik. Sanksiyalar, halyqaralyq oqshaulau da osy agressiyalyq sayasatynyng jemisi.

Ka Myrza

Abai.kz

18 pikir

Ýzdik materialdar