Azamattyq qoghamnyng damuy ýshin qoghamdyq úiymdardyng qosatyn róli manyzdy. Qalyptasqan dәstýr boyynsha qoghamdaghy salmaqty mәselelerdi sheship jýrgen qoghamdyq úiymdar men qozghalystar jәne biylik instituttary arasynda azamattyq forum ótti. Núr-Súltan qalasynda ótken forum «Qogham men memleketting túraqty damuy mýddesindegi әriptestikting 30 jyldyghyna» arnaldy. Qazaqstan Respublikasy Aqparat jәne әleumettik damu ministri Aida Balaeva óz sózinde forumnyng jay ghana mereytoylyq shara emes, júmysy Qazaqstan Respublikasy Tәuelsizdigining 30 jyldyghyn qorytyndylaugha arnalghan manyzdy oqigha ekenin atap ótti.

Ministr forumgha bastapqyda jiyrmadan astam ýkimettik emes úiym kirse, býginde búl Ortalyq Aziyadaghy eng damyghan memlekettik mekeme bolyp tabylatynyn, ol jyl sayyn keminde 150 jana qatysushyny tolyqtyratynyn atap ótti. Balaevanyng aituynsha, forumdy ótkizu – búl qoldanbaly iydeyalar men bastamalar tuyp, ministrler men oblys basshylary azamattyq belsendilermen birge birlesken is-sharalar josparyn әzirleytin júmys prosesi.

Biylghy jyly Qazaqstannyng Azamattyq forumynyng júmysyna EQYÚ, YuNIYSEF, YuNESKO siyaqty halyqaralyq úiymdar qatysqan. «Men búl missiyalargha syndarly dialog pen qúndy úsynystar, ózara týsinistik pen qoldau, adamgershilik pen ashyqtyq ýshin alghys aitqym keledi», - dedi Aida Balaeva.

Qazaqstanda Azamattyq forum Qazaqstan Respublikasynyng Túnghysh Preziydenti Núrsúltan Nazarbaevtyng bastamasymen 2003 jyldan beri ótkizilip keledi. Sarapshylar búl túghyrnama elimizde azamattyq qogham qúrugha irgeli ýles qosqanyn atap ótti.

Ótken jyly koronavirustyq pandemiyagha baylanysty bes kýndik forum onlayn rejiyminde ótti. Virtualdy kezdesuge qatysushylar әleumettik sala mamandaryn el súranysy ýshin basym mamandyqtar tizimine engizu, ýkimettik emes úiymdar (ÝEÚ) salasynda kәsiby kózqarastardy damytu, ekologiyalyq aghartu, әleumettik salany damytudyng tetikteri syndy taqyryptardy talqylady. memlekettik әleumettik tapsyrystardyn, memlekettik organdar, ÝEÚ jәne biznes arasyndaghy qarym-qatynastardyng ashyqtyghyn qamtamasyz etu, sifrlandyru dengeyin arttyru. Talqylaugha qazaqstandyq blogerler men jurnalister, reseylik sarapshylar men futurologtar qatysty.

Qazaqstannyng Azamattyq forumy «ýshinshi sektordy» – qúrylymy ýkimettik emes, kommersiyalyq emes, ýkimettik emes qoghamdyq úiymdardyng jiyntyghyn qúraytyn әleumettik institutty bildiredi. Damyghan elderde azamattyq qogham býginde ýsh qúramdas bólik týrinde úsynylyp, әrqaysysynda júmys isteytin negizgi instituttardy bólip kórsetuge bolady.

Birinshi sektor – memlekettik. Búl barlyq dengeydegi biylik organdary, sonday-aq kez kelgen salada, sonyng ishinde әleumettik salada júmys isteytin memlekettik kәsiporyndar men úiymdardyng barlyq týrleri. Kәsiporyndar memleketting qatysu ýlesi basym memlekettik jәne aralas menshik nysandaryna negizdelgen. Ekinshi sektor – kommersiyalyq. Búl payda tabatyn ýkimettik emes úiymdar.

Ýshinshi sektor, búl ýkimettik emes úiymdar, óitkeni oghan kiretin qúrylymdar ýkimetting tolyq biyligi men ókilettiligine ie emes, degenmen olardyng keybireuleri óz ókilderi arqyly ýkimetke yqpal ete alady, tipti biylik funksiyalaryn jýzege asyrady. Mysal retinde Amerika Qúrama Shtattarynda liysenziya beruge qúqyghy bar oqu mekemelerin keltiruge bolady. Sarapshylar búl «ýshinshi sektor» azamattardy qoghamdyq ómirge tartudyng negizgi qúraly ekenin algha tartady.

«Ýshinshi sektor» úiymdary tәuelsiz, óitkeni qyzmetting qarjylyq kózderining kóptigi olardy memleketten de, biznesten de salystyrmaly týrde erkin etedi.

«Ýshinshi sektordy» «erikti qyzmet sektory» dep te ataydy, óitkeni ol eriktiler enbegin keninen paydalanady. Mәselen, Úlybritaniyada halyqtyng shamamen 30%-y aptasyna 7 saghatqa deyin volonterlik qyzmet kórsetedi, al AQSh-ta eresek túrghyndardyng 54%-y apta sayyn shamamen 4 saghat eriktiler júmysyn beredi. 2009 jyly AQSh Kongresi Amerika Qúrama Shtattarynyng býkil tarihynda «ýshinshi sektordaghy» júmys manyzdy ról atqarghanyn jәne amerikandyqtardyng qayyrymdylyq pen әleumettik qamqorlyq siyaqty әleumettik belsendilikting týrlerine qatysuyn kórsetetin «Amerikagha qyzmet etu turaly» aktini qabyldady. Yaghny ýshinshi sektor myghym damu ýshin, aldymen eki sektor jaqsy júmys isteui tiyis.

Sarapshylar Qazaqstanda azamattyq forum ayasynda ýkimettik emes jәne kommersiyalyq emes úiymdardy biriktiru «halyq ýnine qúlaq asatyn memleket» qúrudyng manyzdy tetikterining biri bolyp tabylatynyn atap ótti. Atalmysh forumdar elimizde azamattyq qoghamnyng nyq damuyna әser etetini anyq.

Abai.kz