Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
3205 2 pikir 3 Tamyz, 2021 saghat 10:58

Taghy ýsh sheneunikting «telefony tyndalghan»

Izrailidik Pegasus tynshylyq baghdarlamasynyn kómegimen kiyberandugha úshyrady delingen tizimde qazaqstandyq taghy ýsh adamnyn telefony bar ekeni anyqtaldy. Olar memlekettik qyzmette istegen jәne әli kýnge deyin týrli lauazymdy qyzmet atqaryp otyr.

Jemqorlyq pen úiymdasqan qylmysty zertteu ortalyghy (OCCRP) saytyndaghy aqparatqa sәikes, kiyberandugha tómendegi adamdar úshyraghan boluy mýmkin:

- Vladimir Bojko, mәjilisting búrynghy deputaty, últtyq qauipsizdik komiytetining búrynghy tóraghasy, búrynghy tótenshe jaghday ministri;

- Sauat Mynbaev, "Qazaqstan temir joly" últtyq kompaniyasynyng búrynghy basshysy, búryn preziydent әkimshiligin basqarghan, viyse-premier, auyl sharuashylyghy ministri, energetika ministri bolghan, qazir industriya jәne sauda ministri.

- Áset Esekeshev, qazir Qauipsizdik qyzmetining hatshysy, búryn preziydent әkimshiligin basqarghan. Premier-ministrding orynbasary, astana әkimi bolghan, industriya jәne jana tehnologiya ministri qyzmetin atqarghan.

OCCRP mәlimetinshe, atalghan sheneunikterding telefony 2018 jyly tyndalghan boluy mýmkin. Bojko ol kezde mәjilis viyse-spiykeri bolghan (72 jastaghy Bojko 2021 jyldyng basynda "Núr Otan" partiyasynyng kandidattar tizimine engizilmedi, sәikesinshe deputat mandatyn alghan joq). Áset Esekeshov 2018 jyly qyrkýiekte astana әkimi qyzmetinen bosatylyp, preziydent әkimshiligi jetekshisi bolyp taghayyndaldy. Al OCCRP 2018 jyly "qúpiya milliarder" dep ataghan, auqatty Meridian Capital kompaniyasynyng artynda túrghan Sauat Mynbaev 2018 jyly "Qazaqstan temir jolyn" basqarghan. Biyl ol últtyq kompaniya tóraghasy qyzmetinen ketti. Onyng otstavkagha ketu sebebi aitylmady. Alayda búghan deyin 58 jastaghy Mynbaevtyng "belgisiz jaghdayda omyrtqasynan auyr jaraqat alghany" habarlanghan.

Búghan deyin OCCRP Pegasus-pen tyndalghan boluy mýmkin birqatar qazaqstandyqtardyng aty-jónin ataghan. Kiybertynshylyqqa úshyrady delingen adamdar qatarynda Múhtar Áblyazov, qazaqstandyq oligarh Bolat Ótemúratov, Nazarbaevtyng ortanshy kýieubalasy Timur Qúlybaevtyng jiyeni Álibek Qúlybaev, Almaty әkimi Baqytjan Saghyntaev, sonymen birge preziydent Qasym-Jomart Toqaev, premier-ministr Asqar Mamin de bar.

Zertteushiler sonymen birge Núrsúltan Nazarbaevtyng tuysy Ahmetjan Esimov jәne "Samúryq-Qazyna" últtyq әl-auqat qory basqarmasynyng búrynghy tóraghasy, Esimovting búrynghy kýieubalasy Ghalymjan Esenov te tizimde bar deydi. OCCRP jazuynsha, kәsipker Kenes Raqyshev, Qazaqstannyng Reseydegi búrynghy elshisi Imanghaly Tasmaghambetov, Qazaqstan damu banki basqarmasynyng tóraghasy Abay Sarqúlovty da andyghan boluy mýmkin.

Álem ýkimettining tapsyrysy boyynsha "andugha úshyraghan" sayasatkerler men belsendiler turaly aqparatty zertteu toby (Pegasus Project) 18 shildeden bastap jariyalay bastaghan. Tizimde 14 elding basshysy men ózge de joghary lauazymdy túlghalar, jurnalister, qúqyq qorghaushylar, belsendiler bar. Zertteu 50 mynnan astam telefon nómirdi qamtidy, 2 myny Qazaqstanmen baylanysty.

Búghan deyin zertteushiler qazirgi qolda bar derekterdi saralay kele telefondy búzyp kirip, andu kezinde "Nazarbaevtyng jaqyn ainalasyna erekshe kónil bólingen" degen qorytyndyghy kelgen.

Úiym 23 shildede jariyalaghan mәlimdemesinde: "Ondaghan nómirge nazar salsaq, Nazarbaevtyng býkil rejiymin tómennen jogharygha deyin andyghan degen boljam jasaugha bolady, olardy óz arnayy qyzmeti baqylaghan boluy әbden yqtimal" dep jazghan.

Búghan deyin preziydent әkimshiligi jetekshisining orynbasary Dәuren Abaev halyqaralyq zertteudi "dәlelsiz, intriga tudyratyn aqparat" dep ataghan.

Pegasus tynshylyq baghdarlamasyn jasaghan izrailidik firma qanday da bir zanbúzushylyq bolghanyn joqqa shygharady. Olardyng aituynsha, atalghan ónim qylmyskerler men terroristermen kýres barysynda qoldanylady, adam qúqyghy salasynda bedeli jaqsy arnayy qyzmetterge ghana berilgen.

Derekkóz: Sentralasian

Abai.kz

2 pikir