QR Bilim jәne ghylym ministri Ashat Aymaghambetov bilim beru salasyn basqaru jýiesi ózgeretinin aitty. Búl turaly ministr Facebook paraqshasynda mәlimdedi.

Bilim berudi basqaru organdary jýiesining dúrys úiymdastyryluy – bilim beru sapasy men tiyimdiligin arttyrudyng manyzdy sharttarynyng biri.

Sarapshylar audandyq, qalalyq jәne oblystyq bilim basqarmalarynyng ózara baylanysy men júmys jýrgizu jýiesindegi kemshilikter turaly úzaq uaqyt boyy aityp keledi. Búl mәseleni eskere otyryp, jýieni ózgertu turaly sheshim qabyldandy.

Memleket basshysynyng tapsyrmasy boyynsha tiyisti Zang qabyldanghany belgili.

Endi 2021 jyldan bastap audandyq jәne qalalyq bilim beru bólimderin qarjylandyru jәne basqaru qúzyreti oblystyq bilim beru basqarmalaryna beriledi, yaghny әr mektep pen balabaqshanyng mәseleleri oblystyng baqylauynda bolady. Búl – jalpy bilim beru salasy ýshin óte manyzdy qadam.

Mysaly, auyldaghy mektepke jóndeu júmystary qajet bolsa, mektep diyrektory audandyq bilim bólimine jýginedi. Al, audandyq bilim bólimining basshysy audan әkimine emes, birden oblystyq bilim basqarmasyna ótinish jiberedi.

Ayta keteyin, qazir audandyq jәne qalalyq bilim bólimderi (yaghny mektepter men balabaqshalar) audan әkimine qaraydy. Sәikesinshe, qarjylandyru mәselesi sol audan men qalanyng mýmkindikterine (budjetine) tikeley baylanysty.

Múnday ózgerister Bilim jәne ghylym ministrliginen әr mektep pen balabaqshagha deyingi «joldy» qysqartugha jaghday jasaydy.

Mysaly, bir ghana Qostanay oblysynda jiyrmagha juyq audan men qala bar, yaghni, 20 әkim júmys isteydi. Bilim bólimderining oblystyq bilim basqarmalaryna berilui sheshim qabyldau ortalyghynyng da 20-gha qysqaratynyn bildiredi.

Bastysy, jana ózgerister bilim beru úiymdaryndaghy jaghdaydy tenestiruge mýmkindik beredi.

Elimizde birynghay normativtik qúqyqtyq aktiler, birynghay standarttar men talaptar bolghanynyng ózinde, bilim sapasy ónirlerde ghana emes, bir oblystyng audandarynda da әrtýrli ekeni jasyryn emes. Halyqaralyq zertteuler nәtiyjesi de bir oblystyng ishinde bilim sapasyndaghy aiyrmashylyq ýlken ekenin kórsetti.

Osy siyaqty qarjylandyru dengeyi men basqaru tәsilderining әrtýrli boluy mektepterdi jylytu mausymyna dayyndau, oqulyqtarmen, kompiuterlermen qamtamasyz etu, jóndeu júmystaryn jýrgizu barysyna da әser etedi.

Taghy da mysal keltirip óteyin, sol Qostanay oblysyndaghy iri tauar óndirushi kәsiporyndar shoghyrlanghan audandarda (Qostanay, Mendiqara, Áuliyekól audandary) budjetke audarym kóbirek týsedi. Degenmen, ónirdegi Altynsarin jәne Qamysty audandary múnday kórsetkishpen maqtana almaydy. Yaghny búl bilim salasyn qarjylandyrugha, jóndeu júmystaryna, kompiuterlermen jәne oqulyqtarmen qamtamasyz etuge әser etedi.

Bilim salasyndaghy múnday basqaru jýiesi keri baylanysqa, bilim salasyndaghy sayasattyng tiyimdi implementasiyasyna kedergi keltiredi. Nәtiyjesinde qarjylandyru boyynsha, jóndeu júmystaryna, kadrlyq mәselelerge qatysty tensizdikter oryn alady.

Ashyq aitu qajet, qazirgi uaqytta audan men qala әkimdikterine baghynatyn mektepter men balabaqshalargha Bilim basqarlamalary is jýzinde әser ete almaydy.

Basqarmalardyng qúzyretinde kolledjder, daryndy jәne erekshe qajettilikteri bar balalargha arnalghan 5-10 mektep, balalar ýii, PMPK bar. Endi mektepter men balabaqshalar bir ortalyqtan basqarylsa, qarjylandyrudy tenestiru jәne arttyru problemalary keshendi týrde sheshiletin bolady.
Búl – jaqyn arada bilim beru jýiesin әldeqayda tiyimdi etuge negiz bolatyn qajet sheshim.

Taghy bir janashyldyq – bilim bólimderining basshylaryn audan jәne qala әkimderi emes, oblystyq bilim basqarmasy basshysy taghayyndaytyn bolady.

BGhM talaptaryna sәikes olar is-tәjiriybelik jәne funksionaldyq daghdylary bar kadrlar, bilim beru jýiesinde tómengi basshylyq lauazymdarda jaqsy tәjiriybe jinaghan mamandar boluy tiyis. Songhy jyldary búl lauazymdargha bilim salasyna qatysy joq adamdardy taghayyndau faktileri jii kezdesti, oghan jol bermeuimiz kerek.

Ministrlik pen bilim basqarmalary arasyndaghy ózara baylanysta da birqatar mәseleler bar ekeni jasyryn emes. Búl da – әkimshilik jәne úiymdastyrushylyq baghynystylyqtyng bolmauynyng әseri.
Bilim jәne ghylym ministrligi óz kezeginde balabaqsha, mektep, kolledjderge tek janama týrde, MJBS, oqu baghdarlamalary men NQA arqyly yqpal ete alady.

Ministrlik bilim basqarmalary men bólimderining basshylaryn taghayyndamaydy, mektepterdi, balabaqshalardy, kolledjderdi qarjylandyrmaydy.

Búl rette qoldanystaghy úiymdastyrushylyq jәne qarjy jýiesi boyynsha ministrlikting 20 myngha juyq úiymdy tiyimdi basqaruy mýmkin emes ekenin týsinu kerek.

Búl jaghday jan basyna qarjylandyrudy kezen-kezenmen engizgennen keyin, buhgalteriya, satyp alu jәne taghy basqa júmysty sifrlandyrghannan keyin, bilim beru úiymdary janyndaghy korporativtik basqaru organdaryn engizgip, basqa da sharalardy qoldanghannan keyin ghana ózgeredi.

Ázirshe biz oblystyq basqarmalar men qalalyq/audandyq bilim bólimderining basshylaryn taghayyndau barysynda Bilim jәne ghylym ministrligimen kelisilu boyynsha jәne bilim bólimderin oblystyq basqarmalargha beru jóninde normalardy engizuge bastama jasadyq. Búdan әri jaghdaydy taldap, osy baghyttaghy kelesi qadamdardy jasaymyz.

Basqaru jýiesin ózgertu jәne bilim bólimderin mekteptermen jәne balabaqshalarmen birge oblystyq dengeyge beru, audandyq jәne qalalyq bilim bólimderi men bilim basqarmalarynyng basshylaryn taghayyndau men júmystan bosatudy BGhM-men kelisu turaly normany engizu, birynghay biliktilik talaptaryn qalyptastyru jәne qalalyq, audandyq bilim bólimderi men oblystyq bilim basqarmalarynyng basshylyghyna kәsibiy-praktikterdi tartu, diyrektorlardy taghayyndau jýiesin ózgertu, olardy attestattau jәne rotasiyalau institutyn engizu, qarjylandyru jýiesin derbestendirilgen jәne jan basyna shaqqandaghy dengeyge ózgertu – jalpy bilim beru jýiesining tiyimdiligin arttyrugha sep bolatynyna senimdimin.