Júma, 26 Sәuir 2024
3826 1 pikir 19 Qyrkýiek, 2019 saghat 12:39

OTF: Qytay men Resey 110 elge senzura men andu tehnologiyasyn eksporttap jatyr

Resey men Qytay aqparatty baqylau ýlgisi, andu tehnologiyasy men senzurany 110 elge taratyp jatyr. Amerikalyq Open Technology Fund jariyalaghan "Aqparatty baqylaudyng reseylik jәne qytaylyq ýlgisi" atty esepte osynday derek aitylady.

Esepte Qytay nemese Reseymen baylanysy bar avtoritarlyq nemese gibridtik rejimderding aqparatty baqylau ýlgisin op-onay qabyldap alatyny aitylghan. Aqparatty baqylau tehnologiyasy, ony basqaru әdisteri jәne soghan sәikes zandar "Bir beldeu - bir jol" bastamasyna qosylghan elderde (qytaylyq modeli) jәne TMD elderine (reseylik modeli) enip jatyr.

Bayandamada búghan qosa, Qytay men Reseyding aqparatty baqylau tehnologiyasy songhy 13 jylda eleuli týrde ózgergeni, búryn shetelge ashyq senzura men andu qúraldary jetkizilgen bolsa, songhy uaqytta anaghúrlym jetilgen tehnologiyanyng tasymaldanyp jatqany aitylghan.

Qor esebinde adamnyng bet-jýzin tanityn baqylau kameralary, sifrlyq jabdyqtaudyng san aluan týrleri, smart-kart formatyndaghy tólqújattar, biylikke arnalghan smart derek qorlary, aqyldy qala tehnologiyasy siyaqty ónim týrlerining dýniyejýzi boyynsha kóptep tarala bastaghany aitylady.

Esep avtory Valentin Veber múnday әreketterge demokratiyalyq elderding reaksiya tanytuy qiyn ekenin, týrli maqsatta jasalghan tehnologiyanyng taratyluyna tyiym salu mýmkin emestigin aitady. Onyng ýstine demokratiyalyq elderding ózi aqparatty baqylau qúraldaryn satyp ala bastaghan.

Veberding oiynsha, demokratiyalyq elder de qarapayym azamattar qoldanatyn baylanys qúraldary men arnalaryn týrli andu-sýzu tehnologiyalarynan qorghau amaldaryn oilastyruy tiyis. Biraq ol "qazir jaghday kerisinshe bolyp otyr" dep esepteydi.

Esep avtory әlemdegi sóz bostandyghy jәne adam qúqyghy ahualy barghan sayyn nasharlap bara jatyr dep tújyrym jasaydy. Avtordyng pikirinshe, demokratiyalyq elder "tehnologiyany avtoritarizmdi damytu maqsatynda qoldanugha tótep berui tiyis jәne azamattardyng jeke ómirine qol súqpay-aq últtyq qauipsizdikti qamtamasyz etip, qylmyspen kýresuge bolatynyn dәleldeui tiyis".

Abai.kz

1 pikir