Álem túrghyndarynyng 20 payyzyn (1,5 milliard adam)  qamtyp otyrghan feysbuk әleumettik jelisinin  negizin qalaghan әlemdegi jas milliarder Mark Sukerbergting ómirine kóz jýgirtsek, jastayynan bilimge qúshtar bolyp, ózining  tabandylyghynyng arqasynda maqsatyna  jetken  onyng ómir joly qyzyqty da, ghibratqa toly.

1984 jyly amerikalyq evrey otbasynda  dýniyege kelgen әigili feysbuk jelisining qojayyny Mark Sukerberg 22 jasynda әlemdegi eng tanymal baylardyng qatarynan oryn alady.

10 jasynan bastap kompiuterlik baghdarlamalardy iygergen jasóspirim bala ózine qajetti  oiyn baghdarlamalaryn jasaghan. Onyng júldyzy muzykalyq pleer,  yaghny óz betinshe  muzykalyq sabaq  alugha arnalghan «Sinapse» baghdarlamasyn jasaghan sәtten bastap  jandy dese de bolady. Jas balanyng júmysyna Microsoft kompaniyasy qyzyghushylyq tanytyp, oghan baghdarlamasyn satu jóninde  úsynys jasaydy. Alayda ol úsynystan bas tartyp, keyinnen «Sinapse»-ti ashyq qoldanysqa qoyady.

Jasynan matematika men jaratylystanu pәnine beyim bolghan oghan shet tilderin mengeru kóp qiyndyq әkelgen joq. Býginde Mark fransuz, latyn, ejelgi grek jәne ivriyt, qytay tilderin jetik mengergen.

Áleumettik jeli ashu iydeyasy mektep qabyrghasynda jýrgen kezden bastap qalyptasqan eken. Oqushy Mark synyptastarynyng tizimin jasap, mektep oqushylarynyng kompiuterlik anyqtamasyn dayyndaydy. Synyptas dostary talapty qúrdastarynyng talantyna tәnti bolyp, ony «The Focebook» («Kitap beti») dep ataghan.

Garvard uniyversiytetine oqugha týsken kezde de óz  qatarlastaryn óz qabiletimen tanqaldyru әdetinen  bir  tanghan joq. Markke «Óner tarihy» pәni boyynsha 500 kartinka  tarihynan emtihan tapsyru kerek boldy. Uaqyt tyghyz. Emtihangha eki-aq saghat qaldy. Tyghyryqtan shyghudyng jolyn izdegen Mark barlyq suretterdi ózi jasaghan jelige salyp, studentterden әr kartinagha týsinik beruin súraydy. Eki saghattyng ishinde Marktyng oiy jýzege asyp, synaqtan sәtti ótedi.

Al  kezekti saytyn jasau kezinde ol uniyversiytet saytyn búzyp, ondaghy fotolardy óz portalyna ornalastyrady. Uniyversiytet әkimshiligi studentti hakerlik әreketi ýshin aiyptap, onyng jelisin jabady. Osy  oqighadan keyin onyng oiyna әleumettik jeli ashu jóninde oy keledi. Sayt jasau júmysyna  Sukerbergting birneshe kurstastary qatysady. Markting aituynsha әleumettik jeli jeti kýn ishinde jasalyp bitken eken.

Keyinnen joghary kursta oqityn aghayyndy Uinklovos pen Daviya Narendra iydeyamyzdy úrlady dep Markti aiyptaydy. Olar ózderi qúryp jatqan jelining júmysyn ayaqtau ýshin Markti jaldaghan edi. Olardyng aituynsha, Mark tapsyrysty tolyq ayaqtamay, olardyng iydeyasyn óz baghdarlamasyna paydalanghan. Mark olardyng aiybyn moyyndamaydy. Alayda 2009 jyly sotqa jetken isti basu ushyqtyrmau ýshin   Mark aiyptaushy jaqqa 45 mln. dollar tóleydi. Bir sózinde M.Sukerberg: «Bir jau tappay, 500 mln. dos tabu mýmkin emes», - degen edi.

Degenmende qauyrt damyghan biznes mol qarajatty qajet etedi. Marktyng jobasyna qarajat  tartuy óz aldyna bir ýlken әngime. 2013 jyly Focebook-tyng bir jyldyq tabysy 1,5 milliardqa kóteriledi. 2006 jyly Sukerberg sayty    750 mln. dollargha satudan bas tartqan edi. 2014 jyly atalmysh jelining naryqtyq qúny – 150 milliardqa jetedi.

Býginde 1,5 milliardtan astam akauanty bar «Feysbuk»  әleumettik jelisin Qytay men Ýndistannan keyingi halyq sany kóp «memleket» dep te ataydy.

Álemge әigili Mark Sukerberg   7 bólmeli kottedjde qarapayym ómir sýrude. 2010 jyldan bastap Mark ózining 50 payyz tabysyn qayyrymdylyq sharasyna júmsaytyn filantropikalyq kompaniyagha kirgen.

Sanauly jyldar ishinde  ýlken tabysqa jetken Mark óz qúpiyasyn ashugha jәne  basqagha  aqyl-kenes beruge asyghar emes.

Degenmende әr adam óz kәsibin jan – tәnimen  sýietin bolsa, mol baylyq adamdy ózi izdep tabatynyn Mark Sukerbergting ómir joly dәleldep otyr.

Dәulet Tileuberdiyev, Semey qalasy

Abai.kz