Júma, 26 Sәuir 2024
Qogham 12302 0 pikir 14 Nauryz, 2017 saghat 16:39

RESEY "KSRO AZAMATTARYNA" TÓLQÚJAT TARATPAQ

Resey Federasiyasy búrynghy Kenes odaghy elderi azamattaryna tólqújat taratpaq kórinedi. Resey Dumasynyng Últtar isi jónindegi komiyteti Resey azamattyghyn alghysy kelgen nemese búrynghy odaq aumaghynda tughan-tuystary bar azamattargha jenildetilgen jolmen RF azamattyghyn beru mәselesin talqygha salmaq.

(https://news.mail.ru/politics/29059398/), (http://www.politonline.ru/interview/22889503.html).

Jenildetilgen jýie boyynsha RF pasportyn alu ýshin túryp jatqan elining azamattyghynan shyqpay-aq qoysa bolady eken.

Reseylik BAQ bajaylap jatqan osy mәsele 17 nauryz kýni Dumada qaralady. Zang jobasynyng avtory – TMD isteri jónindegi komiytetting tóraghasy, Euraziyalyq integrasiya boyynsha kenesshi Konstantin Zatulin («Edinaya Rossiya» partiyasy). Zatulinning «zateyasyn» Vladimir Putin tizginshilik etetin partiyalastary qoldap otyr. Putin demekshi, búl Zang jobasy tipti RF preziydenti Vladimir Putinning júmys ýstelinde jatqan kórinedi.

(Dәl sol reseylik deputat  Konstantin Zatuliyn)

Múndaghy mәsele ne? Birinshiden, Resey tólqújaty orys tili men orys mәdeniyetin nasihattap, tútynyp jýrgen azamattargha, sonyng ishinde, Resey imperiyasy men Kenes odaghynda tughan adamdardyng tikeley úrpaqtaryna beriledi-mis (neobhodimo razrabotati uskorennyy poryadok predostavleniya rossiyskogo grajdanstva nosiytelyam russkogo yazyka y russkoy kulitury, pryamym potomkam teh, kto rodilsya y v Rossiyskoy imperii, y v Sovetskom Soyze, tem, kto hochet pereehati na postoyannoe jiytelistvo v nashu stranu i, sootvetstvenno, otkazatisya ot svoego segodnyashnego grajdanstva).

«Abai.kz» portaly mәselening mәn-jayyn bilmek bolyp, Resey Federasiyasynyng Qazaqstandaghy Elshiligine habarlasty. Astana qalasyndaghy Elshilik kenesimen baylanysqa shygha almaghandyqtan, súraqtarymyzda RF Elshisining atyna baghyttap, elektrondy poshtalaryna ýshbu hat jazyp jiberdik. Aldaghy uaqytta Elshilik týsiniktemesin jariyalaytyn bolamyz.

Osy tústa Kremliding japatarmaghay tólqújat taratugha kirisui kónilge kýdik úyalatady. Eger búl mәsele zandy kýshine enetin bolsa, orystar jii qonystanghan "búrynghy odaqtas respublikalarda" sayasy problemalar tuuy mýmkin be? Nege Duma Zanynda «etnikalyq orystar» degen anyqtauysh kórsetilmegen? Jenildetilgen rәsimdeude «ózge elding azamattyghynan shyghu turaly qújat» nege mindettelmegen? Búl turaly sayasatkerler ne aitady?

QR SIM RESEY ELShISINE QARSY NOTA TAPSYRU TIYIS!

Aydos Sarym, sayasattanushy:

- Áriyne, alandaugha negiz bar. Sebebi, bizding Soltýstik Qazaqstan jaqtarda qazirgi kýnning ózinde qos azamattyghy bar adamdar turaly aqparattar shyghyp jatyr. Eki elding zeynetaqysyn alyp otyrghan adamdar da bar. Nemese, ótkendegi Óskemendegi, ShQO mәslihatynyng deputatyna qatysty naqty qanday shara qoldanylghany belgisiz. Sondyqtan, Qazaqstannyng Syrtqy ister ministrligi Reseyding Qazaqstandaghy elshisin shaqyryp, narazylyq notasyn tapsyru kerek. Múnyng artynda ýlken qauip bar.

Múnda birinshi nazar audara ketetin jayt – eger búl Reseyding ishki mәselesi bolatyn bolsa, qabyldanatyn zandarynda etnikalyq orys azamattary jәne túrghylyqty memleketting azamattyghynan shyghu turaly qújat arqyly ghana jýzege asuy tiyis. Al kórip otyrghanymyzday, jenildetilgen jýiemen pasport ýlestiru – azamattyqtan shyghu turaly qújatty kereksiz dep tanu, sonday-aq KSRO-da tuylghandargha jalpylama beremiz degeni arandatushylyq ispetti kórinedi. Sebebi, men de KSRO kezinde tudym. Demek, kez kelgen Qazaqstan azamaty Resey pasportyn ala alady degen sóz. Búl óz kezeginde Qazaqstannyng Zandaryn búzu bolyp tabylady.

Ekinshiden, kezindegi Abhaziyany belesiz ghoy. Resey pasporttaryn taratyp jiberdi de, artynan býlik shyghardy. Erteng sol jaghday qaytalanbasyna kim kepil?..

Ras, Reseyde qazir depopulizasiya jýrip jatyr, enbek kýshi az. Álemdik sayasatta adam resurstaryna talas ýlken. Resey ishki demografiyasyn osylay rettemek kórinedi. Biraq, kimning esebinen? Sondyqtan, SIM bir shara qoldanuy kerek.

SIMPATIZANTTARGhA TAPTYRMAS MÝMKINDIK

Ázimbay Ghali, sayasattanushy:

- Búl jerde dәl qazir bolmasa da, arada azdaghan uaqyt ótken song territoriyalyq dau tuyndaytyny sózsiz. Sosyn Reseyde qazir júmys qoly joq. Postkenestik territoriyady orys tildiler kóp bolghandyqtan, arzan júmys kýshin tartudyng joly, búl. Reseyding jappay pasport taratuy – qos azamattyqty ornatugha jasap otyrghan qadamy. Egerde әngime, etnikalyq orystarda bolsa, onda alandaugha negiz joq. Sebebi, shyndyghynda qazir Qazaqstanda 19 payyz ghana orys últy bar. Onda da shal-shauqan ghana. Múnda jalpy KSRO-da tughandargha jәne olardyng úrpaqtaryna dep túr ghoy. Bizde jasyratyny joq, sayasy simpatizanttar bar. Soltýstik Qazaqstan jaqtaghy, Petropavldaghy bir qazaq jigiti «Men Putin ýshin on qazaqtyng múrnyn búzamyn» degenin de estigenbiz. Sebebi, Resey telearnalarymen aqparattanghan. Sanalary ulanghan azamattar kóp. Solar ýshin myna Zang taptyrmaytyn mýmkindik bolatyny ras.

Múnyng syrtynda sayasy yqpal jasau qauipi taghy bar. Qazirgi basshylyq «qazaq tilinin» baghyn әdeyi baylap otyrghan joq. Geosayasy jaghday soghan mәjbýrlep otyruy yqtimal. Biraq, bir dýniyeni úmytpaghan jón. Resey LNR men DNR arqyly ekonomikalyq әleuetining joq ekenin týsindi. Sondyqtan, dәl qazirgi jaghdayda Kremli ekspansiya jasay qoyy ekitalay. Oghan qazir enbek kýshi ghana kerek. Al búl taqyryp biraz uaqyttan song qayta qozghaluy mýmkin.

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz

0 pikir