Saylaudy baqylau – búl qosymsha mýmkindikter emes, saylaudy baqylau búl – qajettilik. Ony baqylau qalypty jaghdaygha ainaldy, alayda, ol demokratiyalyq sayasy jýieni qalyptastyru ýshin negiz bolyp tabylady. Baqylaushylardyng is-әreketteri saylaudy elde de, odan tys jerlerde, yaghny shet memleketterge de zandy (qogham tanyghan) ótuine mýmkindik beredi. Sebebi, saylauda qaqtyghystardyng jii bolatyny belgili. Mysaly, diny nemese etnikalyq qarama-qayshylyqtar negizinde nemese әleumettik toptar arasynda boluy mýmkin.

Múnday jaghdaylarda saylaudy ótkizu qauipti uaqyt kezeni bolyp esepteledi. Óitkeni, dәl saylau nauqanynda tipti azamattyq soghystargha әkeletin zorlyq-zombylyqtar boluy mýmkin. Mysaly, afrikalyq elderding tarihynda osynday jaghdaylar  kezdesken. Jәne el ishinde soghys bolghan memleketter túraqtylyqqa jetu ýshin qaytadan saylau ótkizetin bolghan. Biraq,  sol qaqtyghystardan keyin qoghamdaghy taraptardyng arasyndaghy senim dengeyi tómendeydi. Tiyisinshe saylaudy qayta ótkizu odan sayyn qiyn bola beredi. Túraqsyzdyq, senimsizdik atmosferasy barlyq uaqytta qaqtyghystardy tughyzady. Al, taraptardyng biri jengen jaghdayda sol jenisti joqqa shygharyp, moyyndau qiynday týsedi. Sol sebepti jaghday taghy da tyghyryqqa tirelui mýmkin.

Al, saylau kerisinshe qoghamnyng biriguine qyzmet etui tiyis. Biraq, múnday jaghdaylarda ony ótkizu qiyn bolady. Sondyqtan әdil әri ashyq saylaudy qamtamasyz etu ýshin baqylaushylardyng boluy manyzdy. Olar saylaugha degen senimdi qayta qalpyna keltiredi. Sol sebepti, qazirgi tynymsyz әlemde saylaudy baqylau – búl sәnge degen qúrmet emes, tek formasy ghana bar kózboyaushylyq emes, qajettilik. Mysaly, ótpeli kezenning túraqtylyghyn qamtamasyz etken Kambodjadaghy BÚÚ uaqytsha organy 1993 jylghy saylau ýshin arnayy bir jyl ishinde jergilikti azamattardan 50 mynnan astam baqylaushy oqytty. Aqyr sonynda, búl saylaudyng tabysty ótkiziluin qamtamassyz etip, úzaq uaqytqa jýiege degen senimdi qalypqa keltirip, partiyalar men azamattyq qogham damuynyng negizin qalady. Baqylaushylar әdette beytaraptylyqty ústanatyn basqa elderding nemese ýkimettik emes úiymdardyng ókilderinen qúralady. Olardyng negizgi maqsaty-saylaudyng jergilikti jәne halyqaralyq saylau normalaryna sәikes ótuin qamtamasyz etu. Onyng ýstine saylaudy baqylau tek saylau kýni ghana emes, býkil elektoraldy kezendi qamtidy. Ótken ghasyrdyng 90-jyldarynan bastap saylaudy baqylau keng tarala bastady. Óitkeni, jana demokratiyalyq memleketterding sany artty. Onyng ýstine Kenes Odaghynan ydyraghan Qazaqstan sekildi elderding kóbengi sebep boldy. Biraq songhy jyldary AQSh, Fransiya, Úlybritaniya, Shveysariya syndy búrynnan demokratiyagha jaqyn elderding ózinde  bayqaushylardyng sany ósude...

Qazaqstandaghy baqylaushy top dep "Amanat" azamattyq platformasyn aita alamyz. "Amanat" - búl әdil әri ashyq saylaugha mýddeli Qazaqstandyqtardyng tәuelsiz, erikti birlestigi. Amanattyng qúramyna qoghamdyq úiymdardyng ókilderi, jurnalister, sarapshylar, azamattyq belsendiler kiredi. Biz qazirding ózinde baqylau júmystaryn jýrgizip jatyrmyz. Bayqylaushy jaqsy dayyndaluy tiyis jәne saylauda payda bolghan kez kelgen jaghdaygha qalay jauap beru kerektigin bilui tiyis. Búl tolyq әreket algoritmderi arqyly qol jetkiziledi. Sondyqtan da júmystaghy manyzdy kezen-baqylaushylardy oqytu. Biz baqylaushylar ýshin arnayy treningter ótkizemiz. Qazir býkil el boyynsha 10 mynnan astam baqylaushyny oqytamyz. Olardyng qatarynda Almaty qalasynan 26 ÝEÚ jәne Qazaqstan halqy Assambleyasynyng 12 etnomәdeny ortalyqtarynyng ókilderi, qalalyq JOO studentteri bar. Baqylaushylar sany saylau uchaskelerining sanynan asyp týsedi, sondyqtan olar bir-birin almastyrugha ynghayly bolady. Saylaudy baqylau kópshilik ýshin formaldy, manyzy joq úqsaydy. Biz jasaghan qysqa sholu oqyrmandargha óz pikirin ózgertuge kómektesedi dep ýmittenemin. Baqylaushylar-saylau әdil jәne ashyq ótsin dep úmtylyp jýrgen patriottar dep aita alamyn. Al әdil saylau-halyqtyng senimine kepildik bere alady.

Abai.kz