Beysenbi, 2 Mamyr 2024
2778 4 pikir 15 Sәuir, 2019 saghat 13:56

Qazaqstannyng soltýstik ónirlerinde kóktemgi egis júmystary bastaldy

Ortalyq kommunikasiyalar qyzmetinde 2019 jyly Qazaqstannyng soltýstik aimaqtaryndaghy kóktemgi dala júmystarynyng bastaluyna arnalghan baspasóz konferensiyasy ótti.

Oghan AShGhÓO bas diyrektory Kenje Abdullaev qatysty. Jurnalistermen kezdesu barysynda ortalyq basshysy Aqmola oblysyndaghy kóktemgi-dala júmystarynyng bastaluy, AShGhÓO jana auyl sharuashylyghy tehnikasyn satyp alu, Memleket basshysynyng tapsyrmasy boyynsha Auyl sharuashylyghyn sifrlandyru baghdarlamasyn jýzege asyru, ghalymdargha royalty tóleudi qalpyna keltiru turaly aityp, BAQ ókilderining súraqtaryna jauap berdi.

«A. I. Baraev atyndaghy AShGhÓO» JShS jarghylyq kapitalyn úlghaytyp, baghdarlamalyq-nysanaly qarjylandyru arqasynda 2018 jyly jalpy somasy 823 mln tengege 19 dana auyl sharuashylyghy tehniksy men 21 dana arnayy jabdyq satyp alyndy. Onyng ishinde 63 mln tengege 6 avtokólik jәne 432 mln tengege 11 traktor, 184 mln tengege 2 kombayn jәne 144 mln tengege auyl sharuashylyghy jabdyqtary bar.

Elimizding Qazaqstan Respublikasy Auyl sharuashylyghy ministrligi AÓK-ting negizgi baghyttary boyynsha 10 jәne odan da kóp jyl jýzege asatyn úzaq merzimdi salalyq baghdarlamalar әzirledi. Osyghan oray suarmaly jerlerdi damytu jónindegi is-sharalar Jospary bekitildi. Baghdarlamanyng negizgi maqsaty - 3,5 mln ga suarmaly jerlerdi sumen qamtamasyz etu. Býgingi kýni Qazaqstan boyynsha suarmaly jerlerding kólemi - 1,4 mln. gektar. Jospardy iske asyru ainalymnan shyghyp qalghan, alayda iske jaramdy 600 myng ga suarmaly jerdi qalpyna keltirudi jәne jana 1,5 mln ga jerdi iske engizudi kózdeydi.

Osylaysha 2028 jylgha qaray qalpyna keltiriletin jәne janadan iske qosylatyn suarmaly jerlerge baylanysty baghdarlamalardy iske asyru nәtiyjesinde suarmaly jerlerden týsetin jalpy tabys 3 727 mlrd. tengege deyin, 1 qyzmetkerge óndiris 5,8 mln. tengege deyin ósui kózdelip otyr.

A. I. Baraev atyndaghy AShGhÓO-da zamanauy suaru tәsilderin, suaru rejimderin jәne auyl sharuashylyghy daqyldaryn ósiruding innovasiyalyq agrotehnologiyalaryn engizip, alynghan tәjiriybeni ary qaray auyl sharuashylyghy kәsiporyndarynyng qyzmetkerlerine ýiretu jәne oqytu maqsatynda 189 ga aumaqta suarmaly poligon qúrylyp jatyr.                   Naqty eginshilikti engizu ayasynda QR Auyl sharuashylyghy ministrligi fermalardyng 3 dengeyin anyqtap berdi: sifrly ferma, ozyq jәne bazalyq. Olar ýshin qajetti elementter jiyntyghy da anyqtaldy. Endigi júmys memlekettik qoldau arqyly fermerding óz dengeyin arttyrugha baghyttalatyn bolady.

Naqty eginshilikti engizuding aghymdaghy jay-kýii kelesidey: oblystyq әkimdikterding derekteri boyynsha 114 «ozyq» sharuashylyq pen 10 «sifrlyq» ferma bar. Basy jaman emes, alayda әkimdikter memlekettik qoldau sharalary arqyly sharuashylyqtargha sifrlyq damytudy odan әri jetildiru qajet.

Bazalyq dengey barlyq egis alqaptaryn sifrlandyru, sonday-aq topyraqtyng agrohimiyalyq jay-kýii turaly kartalardy iske qosu arqasynda E-AÓK baghdarlamasy arqyly qamtamasyz etiledi. Endi bazalyq dengeyden ozyq jәne ary qaray sifrlyq fermagha kóshu qajet. «Sfirlyq evolusiya» dep atalghan tizbek әzirlendi jәne engizilip jatyr.

Egis alqaptarynyng qúrylymyn әrtaraptandyru auyl sharuashylyghyn damytu ýshin strategiyalyq manyzy bar. Egistikti paydalanu qúrylymynda qalyptasqan jaghdaygha jýrgizilgen taldau ony oblystyng topyraq-klimattyq aimaqtary boyynsha jetildiru mýmkindigin kórsetedi.

Alayda Aqmola oblysynda egis qúrylymynda dәndi daqyldar jazdyq egistikting 84 payyzyn alady. Onyng ishinde jazdyq bidaydyng ýlesi 77% qúraydy. Egistikti paydalanu qúrylymynda jarma jәne kýzdik daqyldar bar-joghy 0,2%.

Sonday-aq egistik qúrylymyndaghy dәndi-búrshaqty daqyldar egistigin keneytuding ong mәni bar. Dәndi-búrshaqty daqyldaryng eng ónimdisi – búrshaq. Ortasha eseppen 20 jylda taza par boyynsha búrshaq túqymynyng ónimdiligi 15,1 s/ga, al orylghan jer boyynsha-14,6 s/ga.

Aua rayy qolayly soltýstik audandarda búrshaq ósiru tiyimdi. Dәndi-búrshaqty daqyldardan jaqsy nәtiyjelerdi, әsirese quang audandarda, noqat beredi. Noqat-qúrghaqshylyqqa tózimdi jәne joghary tehnologiyalyq daqyl. Ol oraq kezinde jatyp nemese shashylyp qalmaydy. Par boyynsha noqattyng ónimdiligi 12,3 s/ga, al orylghan jer boyynsha - 11,2 s/ga qúrady.              Songhy jyldary óndiris jaghdayynda jasymyq egu keng taralghan. Búryn Qazaqstanda jasymyq egilmegen jәne az zerttelgen daqyl bolyp qala berdi. Orta eseppen 12 jyl ishinde dәndi daqyldar boyynsha jasymyqtyng ónimdiligi 9,6 s/ga qúrady.

«Seleksiyalyq jetistikterdi qorghau turaly» Qazaqstan Respublikasynyng 1999 jylghy 13 shildedegi № 422-I Zanyna sәikes patent iyesi ózining seleksiyalyq jetistigin paydalanugha, onyng ishinde óndiruge nemese údayy óndiruge, túqymdardy kóbeytu maqsatynda egis kondisiyasyna deyin jetkizuge, satugha úsynugha airyqsha qúqyghy bar. Osynyng negizinde patent iyelenushi bolyp tabylmaytyn kez kelgen túlgha seleksiyalyq jetistikti patent iyelenushining rúqsatymen ghana liysenziyalyq shart negizinde paydalanugha qúqyly (Zannyng 18-baby).

Osyghan oray «A.IY.Baraev atyndaghy AShGhÓO» JShS zannamalyq dengeyde royalty (liysenziyalyq syiaqy) jinaumen ainalysatyn birneshe ghylymy kәsiporyndardyng biri. Songhy ýsh jylda kәsiporyn 32 liysenziyalyq shart jasasty. Nәtiyjesinde 2016 jyly-23 mln tenge, 2017 jyly - 47 mln tenge, 2018 jyly-27 mln tenge týsti. Qoldanystaghy zannamagha sәikes sortty jasaugha qatysqan avtorlargha týsken royalty somasynyng 30 payyzy tólenedi. Osylaysha 2016 jyly - 7 mln tenge, 2017 jyly – 14 mln tenge, 2018 jyly-8 mln tenge avtorlyq syiaqy tólendi.

Abai.kz

4 pikir

Ýzdik materialdar