Sәrsenbi, 1 Mamyr 2024
46 - sóz 8418 0 pikir 4 Qarasha, 2014 saghat 09:14

ARUAQTARDAN KEShIRIM SÚRAU DEGEN QAYDA?

Qazaqstan jazushylar odaghyna 80 jyl tolghan eken. 
Toylau da kerek shyghar. Biraq...
Ókinishtisi mynau: merekelik "Qazaq әdebiyeti" gazetin, osy kýnge oray jariyalanghan bayandamalar men maqalalardy oqyp shyqtym. Eger jazushylar últtyn, qoghamnyng ary, úyaty, namysy, janayqayy degenderi ras bolsa, onda arylu, aruaqtardan keshirim súrau degen qayda? 
Býgingi JO-ghy keshegi 1920-1950 jj. JO-nyng izbasary ekeni haq. Búdan eshkim bas tartyp kórgen emes. Sol kezdegi qazaqtyng qalamgerlerine osy úiymnyng jasaghan qiyanaty, qysastyghy, qughyndauy turaly nege aitylmaydy? 
JO-nyng qararlary, otyrystarynyng stenogrammalary, bir-birine jazghan syny, aryzdary, shaghymdary talay talantty jazushynyn, qazaq marqasqalarynyng taghdyryn syndyryp, olardyng qudaluyna, tipti ólimine alyp kelgen joq pa? 
1920-1930 jyldardaghy qazaq gazetterin oqyp kórinizdershi? Donostyng ýstine jazylghan donostar ghoy! Býgingi ziyaly qauym ortasyndaghy biraz dau-damay, jikshildik sol 1920-1930 jyldardan bastau alyp kele jatqan joq pa?
Kenestik, kenesektik formattaghy jazushylar qoghamnyn, últtyng sanasyn búrmalady, totalitarlyq mashinanyng iydeologiyalyq júmysyn jasady. JO elimizdegi totalitarlyq tendensiyalardyng óris aluyna qyzmet etti, solardy aqtap, ýgittep, nasihattady. Osy ýshin halyq aldynda keshirim súrasa da artyq bolmas edi. 
Áriyne, býgingi JO-nyng basshylary adam atqan joq shyghar. Biraq, qoghamgha, últqa, biylikke jaqsy ýlgi kórsetui kerek edi. Abaygha taghzym etu kerek, odaqqa mýshe bolghan qazaq qalamgerlerin eske alu kerek. 
Mening oiymsha, osy kýnderi JO-nyng basshylyghy bolghan jaydy aityp, atylghan, qudalanghan aqyn-jazushylar, olardyng tuystary aldynda basyn iyip keshirim súrauy kerek edi. Arnayy qúrban shalyp, sheyit bolghan Alash azamattaryna baghyshtap dúgha qyluy kerek edi. Qazaq qoghamyn totalitarlyq zamannyng qylmystaryn әshkereleuge shaqyryp, tazaru, arylu, otarsyzdanu júmysyn ózderinen bastap ketui tiyis edi dep sanaymyn.
Ókinishti...
Bәlkim býgingi jazushylardyng úly dýniyelerdi jaza almay jýrgenine osy "kýnә" men "kinә" kedergi jasap otyrghan bolar. Últ, qogham bolyp arylsaq, ishimiz tazarsa, qanshama últqa qajetti shygharmashylyq energiyany bosatyp, kәdege jarata alar edik.

(Avtordyng feysbuktegi paraqshasynan alyndy)

0 pikir

Ýzdik materialdar