Biyl Halyq artiysi, KSRO jәne QazKSR Memlekettik syilyqtarynyng laureaty, kinorejisser jerlesimiz Shәken Aymanovtyng tughanyna - 100 jyl!

    Qazaqtyng últtyq teatr jәne kino ónerine ólsheusiz ýles qosqan Shәken Aymanov rejisserlik shygharmashylyqpen de ainalysty, «Qazaqfilim» studiyasynyng kórkemdik jaghyn basqardy. Bayanauyl jerinde ózining birneshe filimin týsirgeni de kópshilikke ayan.

Aytayyq degenimiz Bayanauyl audanynyng ortalyghyndaghy tórt mektepting biri - №1 qazaq gimnaziya mektebi 1973 jyldan beri Shәken Aymanovtyng esimimen atalady. Mektepting irgetasy 1938 jyly qalanghan, yaghny sol jyly ghimaraty salynyp, 1939 jyly alghash ret shәkirtterin qabyldaghan eken. Jarty ghasyrdan astam uaqyttan keyin, naqtylay aitqanda 1994 jyly qúrylysy 3-4 jylgha sozylghan qazirgi ghimaratqa - Býrkitbay kóshesindegi №1 ýige kóshirilgen. O basta alystaghy malshylardyng balalary ýshin internat salu kózdelgenimen, qarajat tapshylyghyna baylanysty búl qúrylys salynbay, onyng ornyna osy mektepting búrynghy (1938 jyly salynghan) ghimaraty internat esebinde, mine kýni býginge deyin paydalanylyp keledi.

    Qazirgi uaqytta 504 oryndyq gimnaziya mektebinde 246 oqushy bilim alady, 25 týlek mektep bitiredi, 11 bala dayyndyq synybynda eken. Yaghny aldymyzdaghy jana oqu jylynda 11 bala mektep tabaldyryghyn attaydy.

    Mektepting salynghanyna az ba, kóp pe, 20 jyl, shiyrek ghasyrgha tayau uaqyt ótipti. Tau men tasty da shóktiretin uaqyt mektep ghimaratyn ainalyp ótken joq. Qazir bilim ordasy tozynqyrap túr. Jyl sayyn sylap-sipap, tazartyp, kýtimge alynghanymen, eskirgeni anadaydan kózge úrady. Mektepting shaghyn aulasynda Shәken Aymanovtyng mýsini qoyylghan. Biraq atauy ghana, әitpese mýsin túrpaty Shәken aghagha mýldem úqsamaydy әri kózge qorash, әigili akterge, qala berdi gimnaziyagha mýldem layyq emes. Ekinshi bir mәsele - janbyr jaughanda, qar erigende mektep tóbesinen su aghady.

    Bilim ordasyna 2009-2010 jyldary kýrdeli jóndeu júmystary jýrgizilgen eken. Alghashynda jylu jýiesi, kelesi jyly tóbesi men akt zaly jóndelgen.

    - Kýrdeli jóndeude ghimarattyng tóbesine júmsaq jabyn jabylghan. Ol bizding jaqtyng kýrt ózgeretin aua rayyna mýldem sәikespeydi, - deydi mektep diyrektory Bayanbek Qayyrbekúly. - Su aqqan tústardy bitum eritip, ózimiz jóndeymiz, biraq jarylyp, qaytadan su aghady. Osy jaghday jýdetip túr, - deydi ol.  

Mektepte Shәken Aymanovtyng múrajayy bar. Ótken kýzdegi bir issaparda soghyp, jay-kýiimen tanysyp ketip edik. «Bayaghy jartas - sol jartas» kýiinde túr. Shәken aghanyng kózi dep tamashalaytyn eshbir zat joq. Tek bir ghana qalamy men «Shәkeng iyghyna jamylghan edi» dep Kәuken, Asanәli aghalar syigha tartqan eki shapan ghana bar. Tórt qabyrgha toly «jәdigerler» tek akterding kinofilimderdegi fotosuretteri ghana. «Múghalimder Almatydaghy «Qazaqfilimge» baryp, jәdigerler izdestirip edi, eshtene tabylmady. Ol jaqtaghy Shәkenning múrajayy jóndeude eken» deydi Bayanbek Qadyrbekúly. Mektep újymy akterding osy fotosuretterin týrli-týsti etip jasaudy kózdep otyr. Jalpy, múrajay ishin talaptaghyday jasau ýshin qarajat bólinbekshi. Ol qalay bolar eken? Bir qalamsap pen eki shapan ýshin aqsha shyghyndap, múrajay ishin altynmen aptap, kýmispen kýptese de, jәdiger bolmasa mәni bolmaydy ghoy.

    Akterding tughanyna 100 jyl toluyna oray mektep aulasyndaghy mýsinning ornyna layyqty eskertkish ornatylmaq degen iygi habar da estildi. Bәrekeldi! Ol eskertkish Shәkendey óner alybynyng ataghyn aspandatyp, mektep ghimaratynyng ishi men syrty talapqa say bolsa, qanekey!

    Últtyq teatr jәne kino ónerin biyikke kóterip ketken, Qazaqstan Kiynematografister odaghyn úiymdastyrugha atsalysqan talantty jerlesimiz Shәken Aymanovqa kórsetiler qúrmet onyng ataq-danqyna, elge sinirgen enbegine layyq boluy tiyis!

    Jogharyda mekteptegi múrajaydy sóz ettik. «Oydy oy qozghaydy» demekshi, taghy bir mәsele - Bayanauyl audany - qazaqtyng әdebiyeti men mәdeniyetine, óneri men ghylymyna asa qomaqty ýles qosqan úly túlghalardyng Otany. Búqar jyrau, Shong bi, Mәshhýr Jýsip Kópeyúlynan bastap S.Torayghyrov, Q.Sәtbaev, Sh.Shókiyn, Á.Marghúlan, Á.Bektúrov, E.Bekmahanúly, J.Aymauytov, D.Ábilev, Z.Shashkiyn, Z.Aqyshev, Q.Isabaev, Sh.Aymanov, K.Kenjetaev, J.Shanin , t.b. osy ónirding tumalary. Árqaysysy bir-bir tariyhqa ainalghan osynau túlghalardyng arasynda Q.Sәtbaev, Mәshhýr Jýsip Kópeyúly, S.Torayghyrovtyng ghana (keybireuleriniki mektepterde bar) múrajaylary bar. E.Bekmahanov, J.Shaniyn, Sh.Aymanov, K.Kenjetaev, Z.Aqyshev, D.Ábilev, t.b. esimderi men enbekteri tek mereytoylarynda ghana tam-túmdap aitylghanymen, eleusiz qalyp keledi. Olardyng ómiri men shygharmashylyqtary bir ýlken muzeyge súranyp-aq túr. Bayanauyldyng ortasynda ólketanu muzeyi ashylyp, jogharydaghy esimderi atalghan túlghalargha bir-birden zal arnalyp, keninen dәriptelse degen oy mazalaydy.

Saya MOLDAYYP

Derekkóz: «Saryarqa samaly» gazeti

Taqyryp ózgertilip alyndy. Týpnúsqadaghy taqyryp: «Jyrtyq ýige tamshy jau»-dyng kýiin keshude!