Sәrsenbi, 1 Mamyr 2024
46 - sóz 15625 0 pikir 19 Mausym, 2014 saghat 15:26

COCA-COLA IShU KÝNÁ ME?

-Koka-kolanyng audarma maghynasyna qarap, músylmandar ishpey qoydy.Keybirimiz әli de ishemiz. Kýnә jasap jýrgen joqpyz ba?

-Býginde músylmandardyng arasynda osy saual jii qoyyluda. Degenmen, shyn mәninde koka-kola susynynyng kýmәndi ekenin aitugha tiyistimiz. Elimizge alghash kele bastaghan uaqytta ziyandylyghy anyqtalghanymen, keyingi uaqytta óte ýlken mólsherde satyluy ziyandylyqqa qatysty sheshimdi basyp ozdy. Yaghni, halyq kóptep paydalanyp, onyng qúramyna, qaydan shyghyp, qaydan kelip jatqandyghyna asa nazar audarmady.

Koka-kolagha qatysty medisinalyq zertteuler tómendegidey taldaudyng nәtiyjesin úsynady. Biraq, biz búl taldamagha sýienip haram ýkimin bermeymiz. Sebebi, sharighatymyz naqty dәlelmen tyiym salmaghan. Jalpy, kýmәndi nәrselerding qataryna jatqyzamyz. Yaghni, onyng diny túrghydan rúqsat etilgeni nemese rúqsat etilmegeni haqynda eshbir ghalym naqty ýzildi-kesildi ýkim bermegen. Óitkeni, onyng qúramy anyq emes, yaghny kýmәndi.

Al, kýmәndilikten saqtanbau, taqualyqtan qaytaratyn is bolmaq. Ardaqty Payghambarymyz (s.gh.s.) hadisterining birinde: «Halal nәrseler de, haram nәrseler de (kýmәnsiz) belgili. Biraq osy ekeuining arasynda keybir kýmәndi nәrseler bar, adamdar ony bilmeydi. Kimde-kim osy kýmәndi nәrselerden boyyn aulaq salsa, dini men aryn qorghaghany» dep aitqan (Búhari, Iman, 39, Mýsliym, Mýsaqat, 107).

Koka-kolany kóp ishken erkekterding belsizdik (úryqsyzdyq) keseline shaldyghu qaupi bar. Daniyalyq zertteushi toptyng qolynda bar derekter boyynsha kola ishetin erkekterding spermasynyng mólsheri kola ishpeytin erkekterding spermasy mólsherine qaraghanda 30 payyzgha az bolady eken.

«Koka-kola» kompaniyasy ókilderining aituynsha, susynnyng negizgi qúpiyasy koshenili qúrtynan alynatyn azyq-týlik qospada eken. Ádette onyng qúramyna qant, koka aghashynyng janghaghy, fosfor qyshqyly, kofeiyn, karameli, kómirqyshqyly qosylady dep kórsetiletin. Endi óndirushiler susynnyng týsin ózgertetin boyau retinde qoldanylatyn koshenili qúrtynyng esh ziyany joq dep eldi sendiruge tyrysuda. Dәrigerlerding payymdauynsha, koka-kola, әsirese, balalardyng bas sýiegine, oilau qabiletterine orasan zor ziyan keltiredi. Jalpy gazdalghan susyndy mólsherden tys paydalanu adam aghzasyndaghy kalisiy, temir sekildi eng manyzdy elementterdi joyyp, esesine qúramyndaghy esirtki zat ómirinizdi eki esege qysqartady.

Amerikalyq densaulyq saqtau organdary «Koka Kolanyn» rak auruyn tughyzugha tikeley «septigin» tiygizetinin anyqtap otyr. Susyn qúramyndaghy karameliding shyn mәninde qonyr qyzyl kanserogenderding qosyndysy ekeni anyq boldy. Kola óndirushilerding karameli dep jýrgeni ýy jaghdayynda qantty erituden alynatyn tәtti emes. «Koka kolalyq karameli»- ammiak, sulifit jәne shekerdi reaksiyalau barysynda payda bolatyn, adam aghzasyna ziyany orasan súiyqtyq. Búl qosyndy bauyr jәne qalqansha bezi ragynyng óris aluyna jol ashady. «Koka kola» kompaniyasy shygharatyn 4 ónimde jasandy karameli paydalanylady. Al, onyng ekeuine ammiak qosylatynyn bilgen Vashingtondyq ghalymdar dabyl qaghuda.

Endi búl susynnyng tarihyna nazar audaryp kórelik.

Djon Stit Pemborton degen farmasevt adamgha quat beretin shәrbat oilap tauyp, oghan adamdy sergitetin koka japyraghyn qosqan. Búl ósimdik kópshilikke «kokaiyn» degen atpen tanys. Sol uaqytta koka japyraghyna tyiym salynbaghan edi. Uaqyt óte kele shәrbat saudagha shygharylady. Esirtkiden basqa onyng qúramynda spirt te bolghan. Kópshilikting ótinishi boyynsha spirt qúramynan alynyp tastalyp, onyng ornyna ontýstik afrikalyq «kola» janghaghynyng dәmi qosyldy. Biraq susyn tym tәtti bolyp ketti. Onyng dәmin az da bolsa ketiru ýshin, shәrbatqa su qosugha tura keldi.

Mine, osylaysha Koka-Kola payda boldy. Al onyng syrtyndaghy jazudy esepshi Frenk Robinson oilap tapty. 1886 jyly Koka-Kola gazdalyp satyla bastady. Pembortonnyng jana kәsibi birden algha baspady. Aqsha az týse bastaghan son, ghalym shәrbat formulasyn Aza Kendler degen kisige 2000 dollargha satyp jiberedi. Amerika Qúrama Shtattaryna kelgen kezinde qaltasynda nebәri 1 dollar 75 senti ghana bolghan Aza Kendler iydeyany jandandyryp, «Coca-Cola Company» kompaniyasynyng negizin qalaydy.

1903 jyly koka japyraghyna baylanysty qoghamnyng pikiri ózgerip, ol qúramnan alynyp tastalady. Songhy statistikagha jýginsek, Amerikanyng últtyq susynyna ainalghan Koka-Kolany әlem boyynsha bir minuttyng ishinde 8000 adam tútynady. Onyng әzirleu qúpiyasy jazylghan qaghaz jeti qat jerding astynda saqtauly. Yaghni, qúpiya ashylmaghan.

QMDB saytynan

 

 

0 pikir

Ýzdik materialdar