Beysenbi, 2 Mamyr 2024
Janalyqtar 2672 0 pikir 23 Qazan, 2012 saghat 19:40

Halyqqa qaytarsyn baylyqty

Qarar

Halyqqa qaytarsyn baylyqty
Dóngelek ýstelge qatysushylardyng qabyldaghan qarary

Naryqtyq ekonomikagha kóshu kezeni bastalghan 1994-98 jyldary elimizde jýrgizilgen jekeshelendiru prosesinde ýlken qatelikterge jol berildi. Qazaqstandyqtardyng úrpaqtan-úrpaqqa berilip kelgen strategiyalyq manyzdy nysandaryn, tau-ken ónerkәsibi men metall óndeu óndirisin, otandyq ónerkәsip salalaryn Qazaqstan ýkimeti jekemenshikke ótkizip jiberdi. Qazaqstandaghy jekeshelendiru nauqany ýshin arnayy qúrylghan offshorly kompaniyalar osy baylyqtardyng menshikti qojasyna ainaldy.
Búlar - ENRC (Euraziyalyq top), "QAZAQMYS", "QAZMYRYSh", "MITTAL STIYL".
Jekeshelendiru nauqany "jeke joba" boyynsha qysqa merzim ishinde jasyryn-jabyq kýide jýrgizildi. Tau-ken óndirisi salasyna bedeldi әri tanymal halyqaralyq kompaniyalar qatystyrylmady, osylaysha Qazaqstannyng ekonomikalyq mýddesi tiyisti dәrejede qorghalmady. Osynyng ózinen-aq búl proseste jeng úshynan jalghasqan jemqorlyq oryn aldy dep boljaugha negiz bar.

Qarar

Halyqqa qaytarsyn baylyqty
Dóngelek ýstelge qatysushylardyng qabyldaghan qarary

Naryqtyq ekonomikagha kóshu kezeni bastalghan 1994-98 jyldary elimizde jýrgizilgen jekeshelendiru prosesinde ýlken qatelikterge jol berildi. Qazaqstandyqtardyng úrpaqtan-úrpaqqa berilip kelgen strategiyalyq manyzdy nysandaryn, tau-ken ónerkәsibi men metall óndeu óndirisin, otandyq ónerkәsip salalaryn Qazaqstan ýkimeti jekemenshikke ótkizip jiberdi. Qazaqstandaghy jekeshelendiru nauqany ýshin arnayy qúrylghan offshorly kompaniyalar osy baylyqtardyng menshikti qojasyna ainaldy.
Búlar - ENRC (Euraziyalyq top), "QAZAQMYS", "QAZMYRYSh", "MITTAL STIYL".
Jekeshelendiru nauqany "jeke joba" boyynsha qysqa merzim ishinde jasyryn-jabyq kýide jýrgizildi. Tau-ken óndirisi salasyna bedeldi әri tanymal halyqaralyq kompaniyalar qatystyrylmady, osylaysha Qazaqstannyng ekonomikalyq mýddesi tiyisti dәrejede qorghalmady. Osynyng ózinen-aq búl proseste jeng úshynan jalghasqan jemqorlyq oryn aldy dep boljaugha negiz bar.
Kýni býginge deyin osy óndiris salalarynyng basshylary eshbir baqylausyz el baylyghyn óz mýddesine qaray paydalanuda. Qysqa merzim ishinde olar jerasty baylyqtarynyng qymbat baghasynyng esebinen ekonomikalyq tabysqa jetkenin saraptama qorytyndysy kórsetti. Sonday-aq ónerkәsipterding óndiristik qorlary bolmashy ghana janartylghan, al enbek etu sharty men tehnikalyq qauipsizdik mәselesi syn kótermeytin jaghdaygha qúldyrady.
Sonymen qatar búl kompaniyalar úzaq uaqyt boyy salyq, kedendik, kólik jәne qorshaghan ortagha tiygizer ziyandyq jóninde kóptegen jenildikterin negizsiz paydalanyp keldi. "Samúryq-Qazyna" ÚÁQ-yn betke ústaghan memleket Qytay damu bankinen "Qazaqmys" ýshin 2,7 milliard dollar, "Euraziyalyq top" qajettilikteri ýshin 1,5 milliard dollar nesie aluyna kepil boldy.
Halyqtyng nesibesinen qaltasyn toltyrghan kompaniya basshylary qazaqstandyq jemqorlyqtyng ayasyn keneytip, el ekonomikasyn óz qúlqynynyng qamyna qaray paydalanuda. 2001 jyly jasyryn jolmen jekeshelendirilgen jýieqúraushy "Halyq Banki" osy "dәstýrdin" aiqyn kórinisi.  
Memleketti óz mýddelerine qaray iykemdep, olar ekonomikanyng shiykizatqa tәueldiligin arttyra týsude, industrialdy-innovasiyalyq damu men diyversifikasiyany tejeude, kapitaldaryn shetel asyryp, memleketting týbegeyli toqyrauyna yqpal etude.
150 jyl búrynghy jabayy kapitalizm әdisin Qazaqstanda qayta janghyrtu ar­qyly olar halyqty jappay kedeyshilikke úryndyrugha, әleumettik qarsylyqtar tudyrugha jәne qoghamdy ydyratugha iytermelep keledi.
Óz bolashaqtaryn Qazaqstanmen baylanystyrmaytyn, qazaqstandyqtardyng mýddesi men maqsatyn eskermeytin investorlar әr kezde de bizding memleketti payda tabu kózi retinde ghana qabyldaydy.  
Sondyqtan da biz Qazaqstandaghy әleumettik-ekonomikalyq jәne sayasy problemalardy sheshu ýshin ENRC (Euraziyalyq top), "QAZAQMYS", "QAZMYRYSh", "MITTAL STIYL", "HALYQ BANK" AQ -yn memleket menshigine qaytarudy talap etuimiz kerek dep sanaymyz.
Múnday qadam últtyq ekonomikagha ashyqtyq jәne bәsekelestik úghymdaryn endirip, qazaqstandyqtardyng kóz aldynda әdiletting ýstemdik qúrghanyn kórsetedi, memlekettik budjetti toltyru jóninde janasha prinsiptegi mýmkindikterge jol ashyp, әleumettik jәne industrialdy-innovasiyalyq damu sayasatyn kýsheytedi, orta jәne shaghyn kәsipkerlikting salyq jýktemesin azaytyp, elimizding janghyrtyluy men әrbir azamattyng layyqty ómir sýruine qatysty ózge de kóptegen problemalardy sheshedi.
Osy súraqtardy Jalpyhalyqtyq referendumgha shyghara otyryp, Qazaqstannyng bar baylyghy belgili bir topqa emes, tútas halyqqa tiyesili bolsyn degen talap qoyamyz.
Almaty, 16 qazan 2012 jyl.


Yadrolyq otyn banki men AES Qazaqstangha qajet emes

Dóngelek ýstelge qatysushylardyng qabyldaghan qarary
Bizding elimizde AES pen YaOB salu mәselesi qoghamdyq talqylausyz sheshilip jatyr. Qazaqstan - bizding óz elimiz, ortaq mekenimiz. Al múnday mәselelerdi halyqsyz, óz betinshe sheship jatqan qazirgi sheneunikter kýni erten-aq, ekologiyalyq apat bolsa, Qazaqstannan qashyp, shetelden bir-aq shyghary anyq. Býgingi tanda әlemning progressivti elderi AES-ten bas tartuda. Germaniya, Shveysariya, Beligiya, Shvesiya, Italiya, Japoniya jәne jaqynda Bolgariya da jana atom elektrstansalarynyng qúrylysyna toqtau saldy. Tek Resey ghana 2030 jylgha deyin 30 jana AES saludy qiyaldap otyr. Búghan Qytay men Iran da qosyldy. Demokratiyalyq jәne ghylymy damyghan memleketter halyqtyng qauipsizdigin eskerip sheshim qabyldaydy.
Bizde kýn men jeldin, sudyng quaty jetkilikti. HHI ghasyrda jasyl energetikany damytu kerek. Hirosima men Nagasakiydegi qasiretterdi basynan ótkergen japondyqtardy qosqanda, qazaqstandyqtar - HH ghasyrda yadrolyq jarylystardan basqa elderden әldeqayda kóp ziyan shekken halyq. 1949-89 jyldary arasynda qazaq jerinde 500-den astam yadrolyq jarylystar jasaldy. Kenestik jýie kezinde respublika aumaghynda 230 million tonnadan astam radioaktivti qaldyqtar men qoqystar jinaldy. Búghan 6 iri   uran kenderi bar geologiyalyq aimaqtar men kóptegen uran óndirip jatqan kenishterden bólinetin tabighy radiasiyany jәne tabighat qorghau erejeleri men is-sharalaryn búzushylyqtyng әserinen eselene týsetin radioaktivti qaterding úlghayghanyn qossaq, Qazaqstannyng ekologiyalyq apatty jaghdayyn payymdaymyz. Búlardan aryludyng ornyna yadrolyq qateri bar bastamalar men josparlargha qúlshynu - jauapsyzdyq әri qylmys. Chernobylidin, Fokusimanyng alapat apat әkelgenin kóre túra, Reseyding paydakýnem    jobalaryna jol ashu býgingi biylikting el ertenin boljaudan qalghanyn kórsetedi.
Biz elimizdi mekendegen barsha halyqtyng býgini, úrpaghymyzdyng keleshegi ýshin birauyzdan bylay dep mәlimdeymiz: qauipsiz әri ziyansyz tabighy quat kózderin iygeruge basymdylyq berilsin. Qazaqstanda AES salugha, YaOB ornalastyrugha kelispeymiz! Biz búl mәseleni býkilhalyqtyq referendumgha shygharudy talap etemiz.
Almaty, 16 qazan 2012 jyl.

"Jas Alash" gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar