Beysenbi, 2 Mamyr 2024
4648 0 pikir 31 Mamyr, 2020 saghat 19:21

Almaty oblysy: Sayasy qughyn-sýrgin kýnine oray 86 onlayn shara ótti

31 mamyr elimizde jalpyhalyqtyq aza tútu kýni. Dәl osy kýni alash balasy ótken jýzjyldyqtaghy jappay sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryna qúrmet kórsetedi. Tarihtan belgili qoldan jasalghan asharshylyq zúlmat zamanda 1,5 millionnan astam qazaqtardyng ómiri qiyldy. Al, 600 myny tarihy otanyn tastap ketuge mәjbýr boldy. Nalaly qazaq jalaly bolyp, 1,5 mln adam Qazaqstangha kýshtep jer audaryldy. Elbasy jarlyghymen osynau qasterli kýn 1997 jyldan bastap sayasy qughan sýrgin qúrbandaryn eske alu kýni bolyp bekitildi. Búl sheshim tarihy әdilettilikti qalpyna keltiruge yqpal etti. 

Almaty oblysynda Elbasynyng tapsyrmasymen 2018 jyly «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda Talghar audany Janalyq auylynda qughyn-sýrgin qúrbandaryna arnap múrajay ashyldy. El mýddesi jolynda qudalau kórip, jazyqsyz atylyp ketken 4 mynnan asa bozdaq dәl osy janalyqta jerlengen. 

Erlerding óshpes erligin aighaqtaytyn mekende bastapqyda eskertkish ornatylghan bolatyn. Keyin memorialdyq keshenge jaqyn mandaghy aumaqty qayta qúru boyynsha auqymdy júmystar bastaldy. Sonday-aq, múrajaydan 100 metr qashyqtyqta qaza tapqandardyng beyiti ornalasqan.   Osydan eki jyl búryn oblys әkimi tapsyrmasymen salynghan tendessiz múrajay aumaghy 635 sharshy metrdi qúraydy. Qúrylysyna jergilikti budjetten 260,3 million tenge bólindi. Qúndy jәdigerler toptastyrylghan ekspozisiya ýsh zaldan túrady. Atap aitsaq, «1916 jyldan 1986 jylgha deyingi Qazaqstandaghy qughyn-sýrgin tarihy», «Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu Rekviyemi», «Ádilet» tarihi-aghartu qoghamy jәne onyng qyzmeti syndy bólimderi bar. 

Birinshi jәne ekinshi zaldarda: onyng eksponattary 1930-1950 jyldardaghy qughyn-sýrgin, atap aitqanda ashtyq, terror, deportasiya turaly bayandaydy.  Almaty oblysy boyynsha tútqyndalghan, qughyn-sýrginge úshyraghan jәne aqtalghan adamdardyng isterding kóshirmeleri qoyylghan. Sonday-aq, qara mәrmәrdan jasalghan stelada qazaqtardyn, tatarlardyn, úighyrlardyn, orystardyn, evreylerdin, atylghan jәne Janalyq auylynda jerlengen qazaqtardyng 4125 aty-jóni, olardyng jeke zattary beynelengen. Ýshinshi zalda «Ádilet» tarihi-aghartu qoghamynyng qyzmeti turaly bayandalady. 

Ayta ketu kerek, karantinge baylanysty qughyn-sýrgin kýni erekshe formatta toylandy. Almaty oblysynda 86 shara onlayn týrde ótti.  

«Mәn manyzy joghary, el ýshin qúndy azaly kýn eleusiz qalmaydy. Óitkeni, biz ýshin, úrpaghymyz ýshin ótkendi este saqtau, tarihy múrany bilu, oghan úqypty qarau jәne jer betindegi beybitshilik pen kelisimdi este saqtau manyzdy», - dedi Almaty oblysy ishki sayasat basqarmasynyng basshysy Rustam Alpysbaev. 

Mysaly, Tekeli monoqalasynda «Tarih – ghasyrlar kuәsi» atty aqparattyq kórme, «Tarih pen taghdyrdaghy izder» atty әdeby kesh, 31 Mamyrda «halyqtyng Surovaya dramasy» atty onlayn konsert úiymdastyryldy. Panfilov audanynda 18 mamyrdan bastap jazyqsyz sottalghandar men óltirilgen adamdardy eske alugha arnalghan beynerolik kórsetildi, sondayq-aq, suretterding kórmesine onlayn sholu jýrgizildi. Jarkent qalasyna kire berisinde barlyq sanitarlyq normalardy eskere otyryp, gýl shoqtaryn qoi rәsimi ótti. Kóksu audanynda «Zúlmat jyldar zardaby» atty onlayn kitap kórmesi, derekti filimder, instoriyalyq, aqparattyq saghattar, «Jazyqsyz japa shekkender» teatrlandyrylghan qoyylym boldy. Osynday onlayn kezdesuler, әngimeler, dәrister men onlayn saghattar Jetisu ónirining barlyq audandary men qalalarynda ótti. 

Ayman Asyl 

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar