جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 4785 0 پىكىر 28 شىلدە, 2011 ساعات 05:40

اشىق حات. «تۇركىستان - شىرىكستان...» (ۆيدەو)

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆ مىرزاعا

اشىق حات

اسا قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى! ءسىزدىڭ ەل ءۇشىن اتقارىپ جۇرگەن جۇمىسىڭىزدىڭ شاش ەتەكتەن ەكەنىن ءبىز جاقسى بىلەمىز. سولاي بولسا دا سىزگە مىنا ءبىر جايتتى اشىق ايتۋعا تۋرا كەلىپ تۇر. ويتكەنى، ءبىلىپ تۇرىپ بىلمەۋ، كورىپ تۇرىپ كورمەۋ، ونى دەر كەزىندە ايتپاۋ - ادامگەرشىلىككە جاتپايدى، ءارى ەلگە دە، سىزگە دە قيانات جاساۋ. سوندىقتان سىزگە تازا ويىمىزدى ايتۋ - ءبىزدىڭ  بورىشىمىز بولماق.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆ مىرزاعا

اشىق حات

اسا قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى! ءسىزدىڭ ەل ءۇشىن اتقارىپ جۇرگەن جۇمىسىڭىزدىڭ شاش ەتەكتەن ەكەنىن ءبىز جاقسى بىلەمىز. سولاي بولسا دا سىزگە مىنا ءبىر جايتتى اشىق ايتۋعا تۋرا كەلىپ تۇر. ويتكەنى، ءبىلىپ تۇرىپ بىلمەۋ، كورىپ تۇرىپ كورمەۋ، ونى دەر كەزىندە ايتپاۋ - ادامگەرشىلىككە جاتپايدى، ءارى ەلگە دە، سىزگە دە قيانات جاساۋ. سوندىقتان سىزگە تازا ويىمىزدى ايتۋ - ءبىزدىڭ  بورىشىمىز بولماق.

الەمدى ىندەتتەي جايلاعان، ورتتەي قاۋلاعان ءدىني ەكسترەميزمنىڭ سويقاندى سيپاتتارى سوڭعى كەزدە ءبىزدىڭ ەلدە دە اشىق كورىنە باستادى. اقتاۋداعى، اقتوبەدەگى، استاناداعى، بالقاشتاعى جارىلىستار مەن شۇبارشي، كەڭقياقتاعى اتىس-شابىستار - سونىڭ ايعاعى. شەتەلدەردەگى بولعان كوپتەگەن تەررورلىق ارەكەتتەر ۇستىندە وققا ۇشقان، قارۋ-جاراقپەن، لاڭكەستىك مازمۇنداعى پاراقشالارمەن قولعا تۇسكەن قازاق جاستارى قانشاما! مۇنىڭ ءبارى قوعامعا قاتەرلى قارا كۇشتىڭ بەلەڭ الىپ بارا جاتقاندىعىن كورسەتەدى. جاقىندا قاراعاندى وبلىسى زيالى قاۋىمىنىڭ «ۋاحابشىلار ۋايىم بولدى.» دەگەن تاقىرىپتاعى وزىڭىزگە ارنالعان اشىق حاتى رەسپۋبليكالىق باق («Masa.kz» ينتەرنەت-گازەتى جانە ت.ب.) بەتىندە جارىق كوردى. اقتوبە وبلىسىندا ورىن العان قاندى قىرعىننان كەيىن شىلدەنىڭ 13-ىندە قازاقستاننىڭ مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى «ينتەرفاكس-قازاقستان» اقپارات اگەنتتىگى ارقىلى «سالافيانى» ەلدەگى قاۋىپتى ءدىني اعىم  دەپ ەسەپتەپ، وسى ءدىني اعىمنىڭ قىزمەتىنە تىيىم سالۋ كەرەكتىگى جونىندە ارنايى مالىمدەمە تاراتتى... سوندىقتان:

ءار جەردەن وقتا-تەكتە شۋ شىعادى،

بۇل شۋدى ەسكەرمەسە ۋشىعادى.

سولاردى ەستىگەندە بارلىق  قارتتىڭ

نامىسى ىشتە قوزىپ تۇنشىعادى، قۇرمەتتى نۇرەكە!

قاشان دا قاۋىم اراسىنا جايىلعان كەز كەلگەن قۇبىلىستىڭ ۇگىت-ناسيحاتتان باستالارى انىق. ادەتتە، لاڭكەستىك ناسيحات جاسىرىن جۇرەتىندىكتەن، بۇل ارەكەت ولاردىڭ جەدەل دامۋىنا كوپ سەپتىگىن تيگىزە المايدى. ال، بىزدەگى قازىرگى جاعدايدىڭ قاۋىپتىلىگى سوندا - ۋاححابيلىك باعىت ناسيحاتتىڭ قارقىندى، وتە ىقپالدى جانە اشىق تۇرىنە قول جەتكىزگەندىگى. ولار ۇلتتىق ايتىس ونەرىمىزدى وزدەرىنىڭ يدەولوگيالىق قۇرالىنا اينالدىرىپ الدى دەۋگە تولىق نەگىز بار. ويتكەنى، ولار بۇل ماقساتقا ايتىس اقىندارىنا دەمەۋشىلىك جاساپ، قاجىلىققا اپارۋ ارقىلى قول جەتكىزىپ وتىر. جالعىز اقىندار عانا ەمەس، قانشاما ونەر ادامدارى، عىلىم-ءبىلىم، سپورت، مەملەكەتتىك قىزمەت، باق، ت.ب. سالا وكىلدەرى قاجىلىققا تەگىن بارىپ كەلەمىز دەپ، تەگىن ساتىپ، ۋاححابيلەردىڭ شىلاۋىنا ىلىكتى.

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ ءساۋىر ايىنىڭ ىشىندە ءبىر مەزگىلدە تاعى 55 (!) اقىن دەمەۋشىلىكپەن كىشى قاجىلىققا بارىپ كەلدى. ناتيجەسى ەكى اپتادان سوڭ، دالىرەك ايتقاندا ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 2 مامىرى كۇنى، الماتى قالاسىنداعى جولداسبەكوۆ اتىنداعى ستۋدەنتتەر سارايىندا وتكەن ايتىستا انىق كورىندى. بۇل ايتىستا اتا-بابا ءداستۇرىن مانسۇقتاۋدىڭ، ساقال قويۋدى، حيدجاب كيۋدى ۋاعىزداۋدىڭ دورەكى، جۇرتشىلىقتى باسىنعان ءتۇرى كورىنىس تاپتى. اقىندار بىرىنەن-ءبىرى قالىسپاي ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىمىزدى مانسۇقتاپ، قاسيەتتى قارا شاڭىراق، رۋحاني استانا - تۇركىستاندى تىلدەپ، حالقىمىزدى قورلاپ، ەسەسىنە ارابتاردى ماقتاپ، حيدجاب كيۋگە، ساقال قويۋعا ۇندەپ، قاجىلىقتى «جۇماققا بەرىلگەن جولداما» دەپ دارىپتەدى. ايتىستىڭ ءتورتىنشى جۇبىندا شىققان ديدار قاميەۆ قاسيەتتى تۇركىستاندى «شىرىكستان» دەپ قورلادى.

ءسوزىمىز دالەلدى بولۋى ءۇشىن ينتەرنەت ارقىلى بەرىلگەن ە. قاينازاروۆ پەن د. قاميەۆتىڭ ايتىسىنان ءۇزىندى كەلتىرە كەتكەندى ءجون كوردىك:

«- ەرەكە، كەلگەن جەرىڭ تۇركىستان عوي،

اڭگىمەم وسى جەردەن بەكىمەك پە.

سول جەردى «كىشى مەككە» دەيتىندەر كوپ،

ونى دا ايتا كەتەيىن وسى رەتتە.

كىشى قاجى بولام دەپ تالاي قازاق،

بارىپ ءجۇر التى رەت پە، جەتى رەت پە.

قالاڭنىڭ قاسيەتى بار دەيدى عوي،

بەدەۋدى جىبەرەتىن دەكرەتكە.

كيەلى تۇركىستاندى «شىرىكستان» قىپ،

ۇياتتىڭ قىزىلى تۇر ەكى بەتتە.

جاقىندا ۋمراعا بارىپ كەلدىڭ،

كىشى قاجىلىقتى وتەۋدىڭ رەتى كەپ تە.

كوزىڭمەن ءوزىڭ كورىپ قايتتىڭ بە ەكەن،

الەمدە بولمايتىنىن ەكى مەككە.

وسىنى جەرلەستەرىڭە ءتۇسىندىرىپ،

قالاڭداعى جاعدايدى تەز رەتتە.

«تۇركىستان - كىشى مەككە» دەگەن ءسوزدىڭ،

جوق ەكەنىن نە قۇران، نە سۇننەتتە.

كىشى قاجى بولمايتىنىن تۇركىستاندا،

قىسى-جازى تۇرساڭ دا وشىرەتتە.

ادامنىڭ اداسۋى ءبىر-اق ساتتە،

يمان كامىل بولماسا كوكىرەكتە.» - دەپ لەپىردى.

ونداعى كەكەسىنى - حالقىمىزدىڭ تۇركىستاندى كيەلى ساناپ، «ەكىنشى مەككە» اتاۋى جانە وندا سانسىز كوپ حالىقتىڭ ۇزدىكسىز زيارات جاساۋى ەكەن. مۇنداعى زياراتشىلاردىڭ كوپتىگىنە قاراپ، «كوپتىڭ ويى - كەمەڭگەر»، مۇندا ءبىر جاقسىلىق بار شىعار دەپ ويلانۋدىڭ ورنىنا، ونى «وشىرەت» دەپ كەلەكەلەدى. «كىشى قاجى بولمايسىڭ تۇركىستاندا، قىسى-جازى تۇرساڭ دا وشىرەتتە. ادامنىڭ اداسۋى ءبىر-اق ساتتە، يمان كامىل بولماسا كوكىرەكتە» دەپ، تۇركىستانعا - ازىرەت سۇلتانعا زيارات جاساپ كەلۋشىلەردى «اداسۋشىلار» دەپ ايىپتادى. انشەيىندە ارابشا ءسوزدىڭ ءبىر دىبىسىن ءسال عانا ءتول تىلىمىزگە بەيىمدەپ ايتۋعا انت بۇزعانداي قينالاتىن ولار «شيرك» ءسوزىن «شىرىك» («شىرىكستان») دەپ قاساقانا وزگەرتىپ جەتكىزۋىندە دە قۇيتىرقى كەكەسىن، ءوز حالقىنا قارسى ىزا، وشپەندىلىك جاتقانىن اڭعارۋ قيىنعا تۇسپەيدى. ال، «قالاڭنىڭ قاسيەتى بار دەيدى عوي، بەدەۋدى جىبەرەتىن دەكرەتكە»  دەگەنى - ارسىزدىقتىڭ، ادەپسىزدىكتىڭ جانە ءوز حالقىن مەنسىنبەگەن مەنمەندىكتىڭ ابدەن اسقىنعاندىعىنىڭ ايعاعى. وسىلاي اۋزىنا كەلگەندى ايتقان د.قاميەۆ تۇركىستاندىق قارسىلاسى ەركەبۇلان قاينازاروۆقا «وسىنى جەرلەستەرىڭە ءتۇسىندىرىپ، قالاڭداعى جاعدايدى تەز رەتتە» دەپ تاپسىرسا، ە.قاينازاروۆ مەككە مەن تۇركىستاندى سالىستىرا وتىرىپ، تۇركىستاننىڭ ەكىنشى مەككە ەكەندىگىن جوققا شىعارىپ، ەكى جاقتىڭ ۇقساستىعى تەك ىستىقتىعى بولماسا، باسقا ەش ۇقساستىعى جوق ەكەندىگىن ايتىپ، «اراپتاردى پەرىشتەدەي پاك، قازاقتاردى كاپىردەن بەتەر كۇناھار» دەپ سارنايدى...

وسىلايشا، ايتىسكەرلەردىڭ دەنى قانشاما عاسىر سىننان ءوتىپ، حاقتىعىنا كوز جەتىپ، كوڭىل بەكىگەن قاستەرلى امالدى سوگىپ، ابىرويدى توكتى. ابىروي بولعاندا، جەكە باسىنىڭ ەمەس، ەلدىڭ ابىرويىن. ارينە، بۇل بەيباستاقتىقتىڭ ءتۇپ نەگىزى بىلمەستىكتەن، ناداندىقتان شىعاتىنى ايان. بۇلار تۇركىستاننىڭ «ەكىنشى مەككە» اتانۋى قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ «ەكىنشى احمەت» ء(بىرىنشى ءمادينادا - مۇحاممەد پايعامبارىمىز س.ع.س.) ەسىمىمەن بايلانىستى تۋعانىن، ول ەسىمدى قازاقتار عانا ەمەس، ءيسى مۇسىلمان، سونىڭ قاتارىندا ارابتار (ولار «احمەد ءساني» دەگەن) دا قولدانعانىن; ارقاسىن پىرگە سۇيەگەن قاسيەتتى حالقىمىزدىڭ «ءولى ريزا بولماي، ءتىرىنىڭ جارىمايتىنىنا» رۋحاني-لادۋني ءىلىمى ارقىلى دا، قانشاما عاسىرعا سوزىلعان تاجىريبە ارقىلى دا كوز جەتكىزگەندىگىن بىلسە، مۇنداي سوراقى سوزدەردى ايتپاس ەدى.

ءيا، وسىنىڭ تۇپكى نەگىزىندە ءوز حالقىن سۇيمەۋ جاتىر. ولار حالقىن سۇيسە، ونىڭ قالپىن دا سۇيەر ەدى، مۇنداي قادامعا بارماس ەدى. بۇل - وتە قاۋىپتى جاعداي. جاستارىمىزدىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋعا شارا تاپپاي جۇرگەنىمىزدە، انتيپاتريوتتىق كەسەل الدىمىزدان شىقتى! ايتىسكەرلەردىڭ وسى كەمشىلىگىن جازباي تانىپ، ولاردى قولجاۋلىق قىلىپ، سول ارقىلى ەل ىشىنە سىنا قاعىپ، بالەنىڭ وتىن ءوربىتۋدى كوزدەپ، وزدەرى تاسادا تۇرعان الپاۋىت كۇشتەردىڭ بارىن بۇگىندە جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. بىراق بۇل الپاۋىت كۇشتىڭ زىمياندىعى ءوزىنىڭ مەكەن-جايىن تولىق جاريا ەتپەي تۇر.

اتالعان ايتىستا كوڭىلگە سالقىن ءسوز ايتىپ، كوزگە جات قىلىق كورسەتكەن تاجىريبەسىز جاستار عانا ەمەس، جۇرتقا تانىمالى بولعان ايبەك قاليەۆ سياقتى ەستيار، عىلىم كانديداتىنىڭ جوعارىداعىداي تەرىس پيعىلداعى ءسوز ايتقانىنا قاتتى رەنجىدىك. ول ءتىپتى ءسىزدىڭ ناۋرىز ايىندا تۇركىستان قالاسىندا زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن كەزدەسۋ ساتىندە حيدجاب جايىنداعى كوزقاراسىڭىزدى تەرىستەيتىن، مەملەكەت ساياساتىنا قايشى، ار-نامىسقا تيەتىن مىنا سياقتى:

«حيدجابقا قارسى ۇكىمەت زاڭ شىعارماق،

اپىراي، ءسىرا، يمان بار ما ولاردا؟

حيدجاب كيگەن قىزدارعا تيىم سالۋ،

اقىلدىنىڭ ءىسى ەمەس، اڭداعانعا.

ايەلدىڭ كيىمىمەن ارپالىسىپ،

بيلىكتە باسقا جۇمىس قالماعان با؟» - دەپ، مىسقىل سوزدەر ايتتى. ەركەبۇلان قاينازاروۆتىڭ، جانداربەك بۇلعاقوۆتىڭ، سىرىم اۋەسحاننىڭ (سىرىم اۋەسحان - ونىنشى سىنىپ وقۋشىسى) سوزدەرىندە دە ۇلتىمىزعا جات، راديكالدىق ويلار كورىنىس تاپتى.

ءبىزدىڭ قوزعاپ وتىرعان ماسەلەمىز، ايتىستاعى حالقىمىز بەن ەلباسىنىڭ ار-نامىسىنا تيەتىن، مەملەكەتتىگىمىزگە، ۇلتتىق مادەنيەتىمىزگە، ءسىزدىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتىڭىزعا قارسى باعىتتا ايتىلعان سوزدەردىڭ بوسقا قالىپ قويماسى بەلگىلى. «ەلەمەگەن بۇتانىڭ كوز شىعاراتىنى انىق» - دەپ، دانا حالقىمىز ايتقانداي، «اۋرۋدىڭ الدىن الماساق» بولمايدى. سوندىقتان كورگەندەرى مەن كوڭىلدەرىنە تۇيگەندەرى از د. قاميەۆ سياقتى دورەكى ايتىسكەر اقىنداردىڭ ويلانباي ايتقان ولقى سوزدەرىنەن كەلەشەكتە وت شىعىپ كەتەتىنى داۋسىز. وسىنى وزدەرىنە مويىنداتىپ، ولارعا شۇعىل شارا كورمەسەك، كەلەشەكتە قوعامىمىزعا تەرىس ىقپال ەتۋى ابدەن مۇمكىن. ءبىز بار شىندىقتى قاۋىپ ەتكەننەن ايتامىز. ال، انىق كورىنىپ تۇرعان كەمشىلىكتى كورمەۋ، ونى مويىنداماۋ، بوسقا بۇركەمەلەۋ - «اۋرۋىن جاسىرىپ - ارام ولگەنمەن» تەڭ.

 

قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى! ءسىزدىڭ ەكىنشى مەككە، رۋحاني استانا اتانعان قاسيەتتى قارا شاڭىراق - تۇركىستان تۋرالى جانە سول قاستەرلى قالامىزدىڭ سولاي اتالۋىنا بىردەن-ءبىر سەبەپ بولعان قوجا احمەت ياساۋي بابامىز تۋرالى پىكىرىڭىزدىڭ وتە ورىندى ەكەندىگىن ءبىز جاقسى بىلەمىز. ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 11 ناۋرىزى كۇنى تۇركىستانعا كەلگەن ساپارىڭىزدا «ءبىزدىڭ ءوز جولىمىز بار، ول - ياساۋي جولى» - دەپ، تاعى دا شەگەلەپ ايتتىڭىز. ءسىزدىڭ بۇل سوزىڭىزگە اقىلى ساۋ، نيەتى ءتۇزۋ قازاقتىڭ قۋانباعانى جوق. ال، نيەتى بۇزىقتاردىڭ اراعا اي سالىپ، ەرەگىسكەندەي ءبىر مەزگىلدە 55 اقىندى (بۇعان دەيىن قانشاسىن ۋلاعانىن ءبىر قۇداي بىلەدى) قاجىلىققا اپارىپ، ساناسىن ابدەن ۋلاپ اكەلىپ، ءدۇيىم جۇرتتىڭ الدىندا ءسىزدىڭ ءسوزىڭىزدى، ءتىپتى ءسوزىڭىزدى عانا ەمەس،  «ءمادينادا - مۇحاممەت، تۇركىستاندا - قوجا احمەت، ...» دەپ 900 جىلدان بەرى تانباي كەلە جاتقان دانىشپان اتا-بابالارىمىزدىڭ، تۇتاس حالقىمىزدىڭ ءسوزىن مانسۇقتاپ، مازاق ەتۋى - بۇل قاسىرەت. بۇل - تاياپ كەلە جاتقان وتە ۇلكەن قاۋىپتىڭ انىق كورىنىسى. سونداي-اق، ايتىس اقىندارى ايىندا-جىلىندا ءبىر جينالىپ، ايتىسىپ قويا سالمايتىندىعى بەلگىلى. ولار ءار كۇنى ءار اۋىلدا، ءار اۋداندا، ءار قالادا، مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا، ءتۇرلى جيىندار مەن ءىس-شارالاردىڭ اياسىندا، توي-تومالاقتا، ت.ب. جەرلەردە دومبىرامەن ۋاعىز ايتىپ، سارناپ وتىرارى انىق. ويتكەنى، اقىنداردى سىيلايتىن حالقىمىز قاشاندا ولاردى تورگە وزدىرىپ، ولاردان وسيەت-ناسيحات تىڭداعىسى كەلەدى. دايىن تريبۋنا، دايىن اۋديتوريا. بىراق اقىندار ويلارىنا كەلگەندى ەكشەمەي ايتا بەرەدى. سونداي جاعدايدا: «ءاي دەيتىن اجە، قوي دەيتىن قوجا جوق».

مىنە، وسىدان كەيىن:

كىرىپ الىپ حالىقتىڭ اراسىنا،

ارام ويىن قۇيادى ساناسىنا.

ءجون ايتۋدىڭ ورنىنا ارامىلار

تۇز سەبەدى اياماي «جاراسىنا»،- دەمەسكە ەش امال جوق، قۇرمەتتى نۇرەكە.

بالەنىڭ قۇلاعى قىلتيىپ كورىنگەننەن اتتان سالماعان، ايتارلىقتاي قارسىلىق جاساماعان ەلدەردىڭ قانداي كۇي كەشىپ وتىرعاندارىن كورىپ تە، ەستىپ تە وتىرمىز.

سوندىقتان، قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى! ماسەلە بۇدان دا قاتتى اسقىنىپ كەتپەي تۇرعاندا، وسى قوعامعا ۇلكەن قاۋىپ توندىرەتىن دەرتتى اۋىزدىقتاۋعا ءوزىڭىز تىكەلەي ارالاسىپ، شۇعىل پارمەن ەتۋىڭىزدى سۇرايمىز!

قۇرمەتتى نۇرەكە! تۇركىستان قالاسى مەن اۋىلدىق جەرلەردە تاپ قازىر 80 سوعىس ارداگەرى جانە 1633 ەڭبەك ارداگەرى تۇرادى. بۇل اشىق حاتتى سول ارداگەرلەرمەن كەلىسىپ، ءبىز سولاردىڭ اتىنان قول قويىپ، جولداپ وتىرمىز.

ءنالىحان شوتاەۆ: سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرلەر

كەڭەسىنىڭ توراعاسى، تۇركىستان

قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.

ەلتاي بيماحانبەتۇلى «قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى، تۇركىستان

قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى،

قازاقستان جازۋشىلار وداعى مەن

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى.

ابدۋللا ريسمەتوۆ ۇوس ارداگەرى، تۇركىستان قالاسىنىڭ

قۇرمەتتى ازاماتى.

 

بەيسەنوۆ جاقسىبەك ەڭبەك ارداگەرى، تۇركىستان قالاسىنىڭ

قۇرمەتتى ازاماتى.

 

جامبولوۆا دۇيسەنكۇل تۇركىستان قالالىق ايەلدەر

كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى، تۇركىستان

قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.

 

ءحاندىللا ۇلى مىرزان ەڭبەك ارداگەرى، تۇركىستان قالاسىنىڭ

قۇرمەتتى ازاماتى.

 

يسمولداەۆ شورا ەڭبەك ارداگەرى، تۇركىستان قالاسىنىڭ

قۇرمەتتى ازاماتى.

 

دۇيسەكەي ۇلى مۇساحان تۇركىستان قالاسىنىڭ «قازاق ءتىلى»

قوعامىنىڭ توراعاسى، زەينەتكەر.

 

بادامباەۆ سۇلتانباي اۋعان سوعىسى ارداگەرلەرى كەڭەسىنىڭ

توراعاسى.

 

ۋماروۆ مومىن زەينەتكەر، تۇركىستان قالاسىنىڭ

قۇرمەتتى ازاماتى.

 

ەسكەرتۋ!

تومەندەگى ۆيدەو www.youtube.com سايتىنان الىندى. ۆيدەودا كورسەتىلەتىن جايتتاردىڭ ناقتىلىعىنا رەداكتسيا جاۋاپ بەرمەيدى.

 


 

;hl=ru_RU&rel=0" />;hl=ru_RU&rel=0" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" height="349" width="560">

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1578
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2272
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3590