بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 3903 0 پىكىر 14 مامىر, 2009 ساعات 08:09

ءتاتاميدىڭ تارلانبوزى

 

 

اسحات جيتكەەۆ زيۋدودان وليمپيادانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى (2008),
الەم چەمپيوناتىنىڭ قولاجۇلدەگەرى (2001),
ازيانىڭ ءۇشدۇركىن چەمپيونى (2003, 2004, 2008),
ازيا ويىندارىنىڭ ءۇشدۇركىن قولا جۇلدەگەرى (2002, 2006).



2004 ىلى فيننى الاسىندا وتكەن وليمپيادا ويىندارىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا قازاقتىڭ كوك بايراعىن ۇستاپ شىعۋ قۇرمەتىنە تانىمال بالۋان اسحات جيتكەەۆ يە بولعان-دى. ادەتتە تۋ ۇستاعان ازاماتقا ەرەكشە سەنىم ارتىلادى. ول مىندەتتى تۇردە جۇلدەلى ورىنداردىڭ ءبىرىن يەلەنۋگە ءتيىس دەگەن جازىلماعان زاڭ بار. بۇرىندارى ۇنەمى سولاي بولعان. 1992 جىلى بارسەلونادا داۋلەت تۇرلىحانوۆ، 1996 جىلى اتلانتادا ەرماحان ىبرايىموۆ وليمپيادانىڭ اشىلۋ راسىمىندە تۋ ۇستاپ، سول جارىستاردى قولا مەدالمەن قورىتىندىلادى. 2000 جىلى ەردىڭ «سويى» ەرماحان سيدنەيدە التىننان القا تاعىندى. ال ەجەلگى ەللادا ەلىندە سونداي قۇرمەتكە يە بولعان اسحات بالۋان جەڭىلىپ قالىپ، جەڭىسپەن ورىلگەن ءداستۇرىمىز ءۇزىلىپ قالعانداي كۇي كەشتىك...

اسحاتتىڭتۋىپ-وسكەنجەرىبۇ­­رىنعىتالدىقورعانوبلىسىاق­س
ۋاۋ­دانىنىڭجانسۇگىركەنتى. كور­­شى-قولاڭنىڭ بالالارىمەن ىلە­سىپ، دزيۋ­دو ۇيىرمەسىنىڭ تابال­دى­رىعىن ات­تاعاندا ول نە بارى توعىز جاستا ەدى. كۇرەس الىپپەسىن وعان ەڭ ال­عاش ءۇي­رەتكەن جەرگىلىكتى جاس باپ­كەر سايات قۇدايبەرگەنوۆ ەدى.
جيتكەەۆتەنجاقسىبالۋانشى­عاتىنىناتۇبەگەيلىكوزجەت­كىز­گەنساياتقۇدايبەرگەنوۆالداعىۋا­قىتتاءتولشاكىرتىشەبەرلىگىنقار­كەناحمەتوۆاتىنداعىدا­رىن­دىبالالارعاارنالعانمەكتەپ-ين­تەرناتتاۇشتاعانىنقالادى. اكە­سى مەن اناسىنىڭ كەلىسىمىن ال­عاننان سوڭ، سايات اسحاتتى قاسىنا ەر­تىپ، الماتىعا ءبىر-اق تارتتى. شەۆ­چەنكو مەن بايزاقوۆ كوشە­لە­رى­نىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان ين­تەر­ناتقا قۇجاتتارىن تاپ­سىر­دى. قىراعى دەگەن باپكەرلەردىڭ سى­ناعىنان سۇرىنبەي وتكەن اسحات سول مەكتەپكە قابىلداندى. ءسويتىپ، جا­پون كۇرەسىنىڭ بولاشاق جۇل­دى­زى ءۇشىن سپورتتاعى جاڭا كەزەڭ باس­تال­دى. بۇل 1994 جىلدىڭ قوڭىر كۇ­زى ەدى.
العاشىندا الەكساندر پو­تو­كين­نىڭ ءتالىم-تاربيەسىن كوردى. ودان كەيىن جەكسەن سالاماتوۆتىڭ قول استىنا اۋىستى. سول كىسىنىڭ ءبى­لىك­تىلىگىنىڭ ارقاسىندا جاس جىگىتكە جا­ڭا اسۋلار باعىنا باستادى. رەس­پۋب­ليكامىزدىڭ ەڭ تاڭداۋلى دە­گەن جاسوسپىرىمدەرى مەن جاستارىن شە­تىنەن ۇتتى.
1999 جىلىشىمكەنتتەوتكەنەرە­سەكتەراراسىنداعىەلچەم­پيو­نا­تىناالعاشرەتقاتىسقاناسحاتاي­تۋلىجارىستاقارسىلاسشى­دات­پادى. 100 كەلىگە دەيىنگى سال­ماق­تا كۇرەسكەن سەرىك ادىعانوۆ پەن اسلانبەك وماروۆ سىندى تا­نى­مال بالۋانداردىڭ وزدەرى 18 جاس­تاعى دارىندى جىگىتتىڭ قار­قى­نى­نا توتەپ بەرە المادى. الدا سيد­نەي وليمپياداسى مەڭمۇن­دا­لاپ تۇردى. الايدا ەڭ سوڭعى ساتكە دە­يىن باپكەرلەر ايتۋلى دودادا جاس بالۋانعا سەنىم ارتۋعا جۇرەك­سىن­دى. كەيبىرەۋلەر ءۇشىن بۇل ءنا­تيجە كەزدەيسوقتىق بولىپ كورىندى، كەي­بىرەۋلەر ونىڭ تاجىريبەسى­نىڭ جوعىن العا تارتتى. بىراق اس­حات كەلەسى جارىستا – الماتىدا ءو­تكەن سانجار جاندوسوۆتى ەسكە ءتۇ­سىرۋگە ارنالعان حالىقارالىق تۋر­نيردە ءوزىنىڭ مىقتىلىعىن تاعى ءبىر مويىنداتتى. جوعارىدا ەسىم­دە­رى اتالعان قارسىلاستارى بىرىنەن كە­يىن ءبىرى باستاپقى باسەكەلەردە-اق جەڭىلىسكە ۇشىراعاندا، جيت­كە­ەۆ شەتەلدىك دزيۋدوشىلاردىڭ بار­لى­عىن ءبىر دەممەن ۇتتى. فينالدا داس­تان پىرىمقۇلوۆتان ايلاسىن اسى­رىپ، التىننان القا تاعىندى. سول جارىستان كەيىن اسحاتقا ەش­كىم قارسى تۇرا المايتىنىنا كوز جەت­كىزگەن ۇلتتىق قۇراما باپكەر­لە­رى ونى ليتسەنزيالىق تۋرنيرگە اپا­رۋدى ءجون سانادى.
وليمپياداجولدامالارىسا­راپ­قاسالىنعانازياچەم­پيونا­تىن­دابەسىنشىورىنالعاناسحاتجيت­كەەۆوليمپياداعاباراتىن­دارتىزىمىنەقوسىلدى. الايدا سيد­­نەيدە ونىڭ جولى بولمادى. ال­عاشقى اينالىمدا جەڭىلىس تاپ­قان ول كورەرمەندەر قاتارىن تو­لىق­تىردى.
اسحات ايتادى: ول كەزدە نە بارى 19 جاستامىن. سول سەبەپتى دە مەنەن ەش­كىم ايتارلىقتاي ناتيجە كۇت­پەگەن ەدى. مەن دە مەدال الا الماي قال­دىم دەپ اسا قايعىرا قويعان جوق­پىن. الايدا العاشقى اينا­لىم­دا-اق جەڭىلىپ قالعانىما قاتتى نا­مىستانعانىم راس. جالپى، سيد­نەي­دە وتكەن وليمپيادادا قازاقس­تان قۇراما كومانداسىنىڭ ءمۇ­شە­لە­رى تەگىستەي جەڭىلىپ قالدى. تىپتەن ءتا­جىريبەلى دەگەن دزيۋدوشىلارىنىڭ جو­لى بولمادى. ەسەسىنە، قىرعىزستان قۇ­راماسىنىڭ ساپىندا ونەر كورسەت­كەن قانداسىمىز ايدىن سماعۇلوۆ اي­دى اسپانعا ءبىر-اق شىعارىپ، قولا مە­دال جەڭىپ الدى. جات ەلدىڭ نا­مى­سىن جىرتسا دا، ول ءوزىمىزدىڭ ازا­مات قوي. ايتەۋىر ءبىر قازاقتىڭ ماڭ­دايى جارقىراعانىنا قۋاندىق. سول ايدىننىڭ موينىنداعى مە­دا­لىنە قىزىعا دا، قىزعانا دا قارادىق. ءبىز قاشان سول دەڭگەيگە جەتەمىز دەپ قيال­عا باتتىق.
تالانتتىجىگىتتىڭتوپجارۋىءۇشىناساكوپۋاقىتكەتەقويعانجوق. سول جىلداردان باستاپ، كۇنى ءبۇ­گىنگە دەيىن جيتكەەۆ ەلىشىلىك جا­رىستاردا ەشكىمگە ەسە جىبەرگەن جوق. حالىقارالىق جارىستاردا دا ونىڭ ايدارىنان جەل ەستى. دەسەك تە اسحات ءوزىنىڭ ەڭ تۇڭعىش ءىرى جە­ڭى­سىنە 2001 جىلى قول جەتكىزدى. گەر­مانيانىڭ ميۋنحەن قالاسىندا ءوت­كەن الەم چەمپيوناتىندا جيت­كەەۆ جاسىنداي جارقىرادى. جا­رىس جولىنا شىققان ول العاشقى ەكى قارسىلاسىن سەڭ سوققانداي ەتىپ، ءۇشىنشى بەلدەسۋدە وليمپيادا چەم­پيونى ينوەگە قارسى شىقتى. جا­پون جىگىتىنە جەرلەسىمىزدىڭ ءالى جەت­پەدى. ودان كەيىن تاعى ەكى قار­سى­لاسىن قاپىدا قالدىرعان اسحات قو­لا مەدال ءۇشىن گرۋزيا­لىق بال­ۋا­نىمەن ايقاستى. قارسى­لا­سى دا وسال­دار ساناتىنان ەمەس-ءتى. ال­عا­شىن­دا اۋەلى ءبىزدىڭ بالۋان­دى ىعىس­تىرىپ، «ۆازاري»، «كوكو»، «يۋكو» ادىستەرىمەن ۇتىپ جاتتى. ال ۋا­قىت بولسا، سىرعىپ ءوتىپ جاتتى. ءوزى­نىڭ ۇپاي قورىن تۇگەندەپ العان­نان كەيىن گرۋزين دزيۋدوشىسى، ۋا­قىت سوزۋعا كىرىستى. اسحات بىرازعا دە­يىن ونىڭ وسال تۇسىن تابا الماي، الەك­كە ءتۇستى. دەسەك تە باسەكەنىڭ اياق­تالۋىنا 40 سەكۋندتاي ۋاقىت قال­عاندا، اسحات قارسىلاسىن كىلەم­گە الىپ ۇردى. «يپپون!» ءسوي­تىپ، الەم چەمپيوناتىندا جۇلدە ال­عان تۇڭعىش دزيۋدوشى رەتىندە اس­حات جيتكەەۆتىڭ ەسىمى قازاق­ستان­نىڭ كۇرەس تاريحىندا قالدى. ال كەلەسى كۇنى ونىڭ بۇل ەرلىگىن قان­داسىمىز اسحات شاحاروۆ قاي­تالاپ، قورجىنىمىزدى تاعى ءبىر قولا مەدالمەن تولىقتىردى.
اسحاتتىڭ سودان كەيىنگى سپورت­تىق ءومىربايانىندا جەڭىس پەن جە­ڭى­لىس الماسىپ جاتتى. بىردە قۋا­نىش، بىردە ساتسىزدىك. بالكىم، سپورت­تىڭ قۇدىرەتى دە سوندا شىعار. اي­نالدىرعان از عانا ۋاقىت ىشىندە ازيا­نىڭ ءۇش دۇركىن چەمپيونى اتا­عىنا قول جەتكىزىپ، ازيا ويىن­دا­رىن­دا ءۇش مارتە جۇلدەلى ورىن­دار­دى ولجالادى. اسا ءىرى حالىق­ارا­لىق تۋرنيرلەردە توپ جارىپ، تالاي ءمار­تە ءوز جانكۇيەرلەرىنىڭ مەرەيىن تا­سىتتى. الايدا سولاي بولا تۇرا، ميۋن­حەننەن كەيىن وتكەن الەم چەم­پيو­ناتتارىندا ول جەڭىس تۇعىرىنا ءبىر كوتەرىلە الماي-اق قويدى.
افينىداعى ويىندار قارسا­ڭىن­دا رەسپۋبليكامىزدىڭ سپورت باس­شىسى داۋلەت تۇرلىحانوۆ سول جا­رىستىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا قا­زاقستاننىڭ تۋىن ۇستاپ شىعۋ­دى جيتكەەۆكە سەنىپ تاپسىردى. اس­حاتتىڭ ءوزى دە ۇزىن بويلى، تۇل­عاسى كەلىسكەن، سىمباتتى جىگىت قوي. كوك بايراعىمىزدى ول وليم­پيا­­دانىڭ اشىلۋ راسىمىندە ۇستاپ شىق­قانىمەن، ەجەلگى ەللا­دا ەلىندە ونى بيىكتە جەلبىرەتە ال­عان جوق. تىرناقالدى تارتىستا بە­لارۋس بالۋانىنان ۇتىلىپ، قال­عان ەكى باسەكەدە فينليانديا مەن گرۋزيا وكىلىنە سان سوقتىردى. ودان كەيىنگى ايقاستا ءازىربايجان دزيۋ­دوشىسى ماۆلۋت مەراليەۆپەن بەل­دەستى. بۇرىن ول بالۋاندى ءبىر ءمار­تە جەڭگەنى بار. جاي عانا ۇپاي سا­نىمەن ەمەس، اتويلاپ ۇتقان. ەگەر وسى باسەكەدە ۇتسا، قولا مە­دال ءۇشىن تالاسۋعا تاماشا ءمۇم­كىن­دىك تۋىندايتىن ەدى. الايدا بۇل جو­لى قاپ تاۋىنىڭ وكىلى اسحاتقا قا­راعاندا الىمدى كورىندى. جيت­كەەۆ جەتىنشى ورىندا قالىپ قويدى.
اسحات ايتادى: بۇل ساتسىزدىك ما­عان وتە اۋىر ءتيدى. وكىنىشتەن وزە­گىم ورتەندى دەسە دە بولادى. ناعىز اتوي سالاتىن تۇستا جانكەشتىلىك تا­نىتا الماعانىم كۇيىندىردى. ءويت­كەنى ەلباسىنىڭ ءوزى مەملە­كەت­تىك تۋىمىزدى وليمپيادانىڭ اشى­لۋ راسىمىندە ۇستاپ شىعۋدى ماعان سە­نىپ تاپسىرعان ەدى. بۇل – وتە جا­ۋاپتى ءىس. ۇلكەن مىندەت. ال مەن ەل سە­نىمىن اقتاي المادىم. ەلگە ورال­عاننان كەيىن باپكەرىممەن بىرگە ءسات­سىز­د­ىكتىڭ سەبەبىن تەرەڭ تالدادىق. «قاي جەردە ءمۇلت كەتتىم؟»، «وسال سوق­قان تۇسىم قايسى؟» دەگەن سا­ۋال­دار توڭىرەگىندە كوپ تولعاندىم. اقى­رى «وليمپيادادا جۇلدە ال­ما­عان­شا، سپورتتان قول ۇزبەيمىن» دەپ ءوز-وزىمە سەرت بەردىم. مىنە، سول سەزىم مە­نى اسپان استى ەلىندە الاۋى تۇ­تان­عان وليمپياداعا جەتەلەدى.
ءيا، جىبەرگەن قاتەلىكتەن دۇرىس قو­رىتىندى شىعارىپ، جاڭا اسۋ­لار­عا بەتتەپ، بيىك بەلەستەردى با­عىن­دىرۋ ءۇشىن ءتورت جىل، ارينە، از ۋا­قىت ەمەس. سول كەزەڭ ارالىعىندا اق­سۋلىق بالۋانعا تالاي سىناق­تان وتۋگە تۋرا كەلدى. ونىڭ بارلىق تا­بىسىن تىزبەكتەمەي-اق، ەڭ نە­گىز­گى­لەرىنە توقتالايىق. 2005 جىلى قۇر­لىق چەمپيوناتىندا كۇمىس مە­دال الدى. 2006 جىلى ازيا ويىن­دا­رىندا 100 كەلى سالماق دارە­جە­سىندە جانە ءابسوليۋتتى سالماقتا قوس قولا مەدالدى ولجالادى. 2008 جى­لى ازيا چەم­پيو­نى اتاندى. سول ج­ارىستا ول ولي­مپيادا جولدا­ما­سىن قورجى­نى­نا سالدى.
بەيجىڭ 27 جاستاعىدزيۋدوشىءۇشىنءۇشىنشىوليمپياداەدى. «ەر كە­زەگى – ۇشكە» دەگەن دانا ءسوز بە­كەر ايتىلماعان عوي. سيدنەيدەگى ءسات­سىزدىك پەن افينىدا كەتكەن اعات­تىق ۇزاق ۋاقىت ونىڭ جانىن جە­گىدەي جەپ كەلگەن ەدى. ال­عاش­قى­دا تاجىريبەنىڭ جوقتىعىنان جە­ڭىل­دى، كەلەسىدە وزىنەن كەتكەن ورەس­كەل قاتەلىكتىڭ سالدارىنان سان سو­عىپ قالدى. مىنە، ەندى ءوزىن ءتۇپ­كى­لىكتى مويىنداتۋ ءۇشىن تاماشا ءمۇم­كىندىك تۋىنداپ تۇر.
بەيجىڭوليمپياداسىناتا­ما­شابابىنداكەلگەنايتۋلىبالۋانتا­تاميدەءمىنسىزتەحنيكامەنتا­باندىلىقتىڭۇلگىسىنكورسەتتى. ءبى­رىنشى بولىپ كەزىككەن كۋۆەيتتىڭ وكى­لى تالال الەنەزيدى قوس جاۋى­رى­نىمەن جەرگە قادادى. «يپپون!». ەكى مارتە الەم چەمپيوناتىندا بە­سىنشى ورىنعا تابان تىرەگەن بوس­نيا مەن گەرتسەگوۆينانىڭ بالۋانى امەل مەكيچتى باسىنان اسىرا لاق­تىر­دى. «يپپون!». ەۋروپا چەم­پيو­نى، الەم چەمپيوناتىنىڭ ءجۇ­لدە­گە­رى دەگەن اتاعى بار ۆەنگريا دزيۋ­دو­شى دانيەل ءحادفيدىڭ دە وسال تۇ­سىن ءدوپ تاپتى. «يپپون!». جيت­كەەۆ­تىڭ ودان كەيىنگى قارسىلاسى – جاس­تار اراسىنداعى الەم چەمپيو­نى، ەرلەر اراسىنداعى ەۋروپا چەم­پيونى، گوللانديالىق حەنك گرول ەدى. العاشقى ءادىستى اسحات ورىن­دادى. تورەشىلەر وعان «يۋكو» دەگ­ەن باعا بەردى. قارسىلاسى دا قا­راپ قالماي، «ۆازاري» ادىسىمەن ال­عا شىقتى. قازاقشا ايتساق، بۇل –جا­رتىلاي جەڭىس. باسەكە با­رى­سىندا وسى ءتاسىلدى ەكى مارتە ءساتتى ورىنداعان بالۋان جەڭىمپاز بو­لىپ تانىلادى. سونى قاپەرىنە مىق­­تاپ تۇيگەن گرول اتويلاپ جە­ڭۋدىڭ بار امالىن ويلاستىردى. جىل­دامدىعى جاعىنان دا، بەل­سەن­دى­لىگى جاعىنان دا ول ءبىزدىڭ بالۋان­نان باسىم ءتۇسىپ جاتتى. ءبىر ساتتە قوس بالۋان ءبىر-ءبىرىن بەلبەۋدەن مىق­تاپ ءىلدى. گوللانديالىق تاتا­مي شەبەرى جەرلەسىمىزدى ارى-بەرى ىر­عاپ كوردى. بىراق اسحات وعان ال­دىر­مادى. سول مەزەتتە گرول لەزدە ءوزى­نىڭ «استىرتىن» جوسپارىن ءجۇ­زەگە اسىرۋعا بەكىنىپ، قارسىلا­سى­نىڭ اياعىنا اتىلدى. وقيعانىڭ وسى­لاي ءوربۋى مۇمكىن ەكەنىن بول­جاي بىلگەن جيتكەەۆ ونىڭ الدىن وراپ، تىلەرسەكتەن ءىلىپ الدى دا، تا­تا­ميگە تاستادى. تاعى دا «يپ­پون!»
اقتىقايقاستىجوعارىدەڭ­گەي­دەوتكىزۋگەاسحاتتىڭشاماسىجەت­پەدى. موڭعول بالۋانى تۋۆ­شين­بايار نايدانمەن بولعان باسەكەدە جەرلەسىمىز جەڭىلىس تاپتى. وتكەن ايقاستار ونىڭ كوپ كۇشىن سارقىپ السا كەرەك، فينالدا ول قۇلاشىن كەڭىنەن جايا العان جوق. ءسويتىپ، تۋۆشينبايار نايداننىڭ ەسىمى مونعوليا ەلى تاريحىنداعى تۇڭ­عىش وليمپيادا چەمپيونى رە­تىندە تاريحتا قالدى. ال اسحات جيت­كەەۆ بولسا، قازاقستان دزيۋدو­شى­لارى اراسىنان شىققان وليم­پيادانىڭ العاشقى ءجۇل­دە­گەرى رەتىندە سپورتتىق شەجىرەگە ءوز ەسى­مىن تىركەدى.
اراداازۋاقىتوتكەندەاس­حات­تىڭسالماعىنداوليمپياداچەم­پيونىاتانعاندزيۋدوشىنىڭدو­پينگقولدانعانىجايىنداسىبىستا­رادى. ەگەر سول مالىمەت قۇزىرلى ور­گاندار تاراپىنان رەسمي تۇردە راس­تالسا، نايدان ءسوز جوق، بەي­جىڭدە ولجالاعان التىن مەدالدان اي­ىرىلاتىن ەدى. وسى اڭگىمەنىڭ ءور­بىپ تۇرعان كەزىندە جيتكەەۆتىڭ ءپى­ك­ى­رىن بىلگىمىز كەلىپ، تەلەفون شال­عان ەدىك. «بۇل مالىمەتتىڭ انىق-قا­نىعىن بىلمەيمىن. تىپتەن موڭعول سپورتشىسىنىڭ دوپينگ دا­ۋى­نا قاتىسى بولىپ، وعان جازا قول­دان­عان جاعدايدىڭ وزىندە، مەن ال­تىن مەدالدان باس تارتار ەدىم. ءويت­كەنى، شىن مانىندە، تەڭدەسسىز سپور­­تشى ءوز ەلىنىڭ ءانۇرانىن وليم­­پيادادا شىرقاتۋى كەرەك. ال اراعا ايلار سالىپ، بىرەۋدىڭ موي­­نىنان شەشىلگەن التىن مە­دال­دىڭ ماعان ەش قاجەتى جوق»، – دەپ اڭگىمەنى شورت كەستى.

عالىم سۇلەيمەن

 

0 پىكىر