كەشە عانا ايدوس سارىمنىڭ  جاڭا الىپبيگە قاتىستى جازىلعان ءبىر اۋىز پىكىرىنىڭ ىشىنەن تاماشا ويدىڭ ۇشقىنىن كورىپ، قوعامىمىزدى دەندەپ بارا جاتقان «حامەلەوندىق» اۋرۋدى تاعى ءبىر ەسىمە ءتۇسىردىم.

ءالى ەسىمدە، وسىدان كوپتەگەن جىلدار بۇرىن، ءولىم جازاسىن الىپ تاستاۋ كەرەك پە، الدە سول كۇيىنشە ساقتاۋ قاجەت پە دەگەن پىكىرتالاسقا ساراپشى رەتىندە قاتىستىم. ءولىم جازاسىن الىپ تاستاۋ باعىتىن مەنىڭ دوسىم، ادام قۇقىعىن قورعاۋشى ە.جوۆتيس قورعاسا، وسى جازانى ساقتاۋ جاعىن اتاقتى زاڭگەر، پروففەسور ءبىر اقساقال اعامىز قولىنا الدى. ايتا كەتۋ كەرەك، ول ۋاقىتتا بۇل ماسەلە قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتقان بولاتىن. تاعى ءبىر ەسكەرتە كەتەتىن قۇلاققاعىس – بۇل ۋاقىتتا پرەزيدەنت تە ءوزىنىڭ وسى ماسەلەگە دەگەن كوزقاراسىن ايتپاعان ەدى... قىسقاسى، پىكىرتالاس اياقتالىپ، ساراپشىلار وزدەرىنىڭ باعاسىن بەرۋگە كىرىسكەن ۋاقىتتا، جاڭاعى پروفەسسور اعامىزعا «ءسىز بۇگىن ءولىم جازاسىنىڭ قاجەتتىلىگىن عىلىمي تۇردە دە، زاڭ تۇرعىسىنان دا، ءوزىڭىزدىڭ ازاماتتىق كوزقاراسىڭىز تۇرعىسىنان دا تاماشا قورعادىڭىز. الايدا ەرتەڭ پرەزيدەنت ءولىم جازاسىنا ماراتوريا جاريالاسا، ءولىم جازاسىنىڭ كەرەگى جوقتىعىن دا ءدال سولاي قورعايتىن بولارسىز» دەپ، ساۋەگەيلىك ايتىپ ەدىم. شىنىندا دا، ءۇش كۇننەن كەيىن، پرەزيدەنت ءولىم جازاسىنا ماراتوريا جاريالادى، ال جاڭاعى پروفەسسورىمىز بەدەلدى گازەتتە ءولىم جازاسىنىڭ قاجەتى جوقتىعىن دالەلدەپ تاباقتاي ماقالا جازدى. ۇيالاعان دا جوق، قىزارعان دا جوق...

ايدوس ءوزىنىڭ پىكىرىندە الىپپەنىڭ «قاراشا نۇسقاسىنداعى» اپوستروف ماسەلەسى قوعامدا قىزۋ تالاسقا تۇسكەندە، اپوستروفقا شاڭ جۋىتپاعان ازاماتتار  قازىر، اپوستروفسىز ءالىپبي بەكىتىلگەن ۋاقىتتا، قانداي جاعدايدا قالدى ەكەن دەگەندەي وي تاستاپتى.  شىنىندا دا، قوعامدا كوتەرىلگەن كەز كەلگەن جاڭا باستاماعا وزدەرىنىڭ ناقتى ويلارىن، پىكىرلەرىن ايتا المايتىن، جوعارى جاق نە دەيدى ەكەن دەپ، جالتاقتاپ وتىراتىن ادامدار، ماماندار، قايراتكەرلەر كوبەيىپ كەتتى. ال جاڭا ءالىپبي جىرىنا كەلەتىن بولساق، پارلامەنتتە ءبىر دىبىستى ەكى تاڭبامەن بەرەتىن (ديگرافتار) العاشقى «قىركۇيەك نۇسقاسى» جاريالانعان كۇننەن باستاپ «جاساسىن جاڭا ءالىپبيىمىز!»، «بۇدان ارتىق نۇسقا جوق!» دەگەن ماداق پىكىرلەردىڭ باق بەتىن باسىپ كەتكەنىن دە كوردىك. سول نۇسقانى قولداۋ باعىتىندا رەسمي، پارتيالىق، ت.ب. جيىندار دا وتكىزىلدى. وعان قارسى سىن ايتقاندارعا ءسوز بەرمەي، ماقالالارىن جاريالاماي قويعان كەزدەر دە بولدى (سول ۋاقىتتا مەن سولتۇستىك جانە باتىس وبلىستاردا كەزدەسۋلەر جۇرگىزىپ جۇرگەنمىن. د،ك.). سول ازاماتتار ديگرافتار الىنىپ تاستالعان «قاراشا نۇسقاسى» جاريالانعان ۋاقىتتا، «ءبىز جاڭىلىپپىز» دەگەن جوق، «مىناۋ تاماشا ەكەن، وسىنى قولدايىق» دەپ شىعا كەلدى.

بۇل - اۆتوريتارلىق بيلىك تۋعىزعان «حامەلەوندىق» دەرت. حامەلەونداردى ۇيالتۋدىڭ قاجەتى جوق، سەبەبى – ولاردىڭ ءتۇر-ءتۇسىن وزگەرتۋى – ءومىر قاجەتتىلىگىنەن تۋعان، اللا بەرگەن  قاسيەت. ال جەل قايدان سوقسا، سونىڭ ىعىنا قيساياتىن ءبىزدىڭ حامەلەوندار ءۇشىن بۇل – ءومىر قاجەتتىلىگى ەمەس (ولاردىڭ ءبىرى – دەپۋتات، ءبىرى – رەكتور، ەندى ءبىرى – مەملەكەت قايراتكەرى، قىسقاسى، اشتان ولەتىن ادامدار ەمەس) – قاراپايىم جاعىمپازدىق اۋرۋى. (جەلتوقسان كەزىندە ۇلت ءۇشىن الاڭعا شىققان جاستاردى «ناشاقورلار» دەپ جالا جاپقىزعان دا – وسى اۋرۋ). الدىڭعى جىلى بولعان جەر كوميسسياسىنىڭ توعىز وتىرىسىندا «جەردى ساتپاساق – بولمايدى، وندا اۋلشاراۋىشىلىعىنا ينۆەستيتسيا كەلمەيدى، ءبارىمىز قۇريمىز!» دەگەن بەلگىلى ازاماتتار ماراتوريا جاريالانعاندا «جەر ساتىلسىن!» دەپ كوشەگە نەگە شىقپاعانى دا تۇسىنىكتى. تابانىنىڭ ءبۇرى جوق جانداردا ۇيات تا بولمايدى ەكەن.

كەزىندە «الاشتىڭ» ارىستارىن، ولاردىڭ حالىققا جاساعان قىزمەتتەرىن ىسكە العىسىز قىلعان، سول باعىتتا ماقالا جازعان ۇلكەن اعالارىمىزدىڭ ءبىرى 90-جىلداردىڭ باسىندا «الاشتى» كوككە جەتكىزىپ، ماقالا جازعانى ەسىمدە. سول ەكى ماقالانى ءبىر گازەتتىڭ ءبىر  بەتكە قاتار جاريالاعانى دا بار...

ادامدى تەك سوزىنە قاراپ باعالاماۋ كەرەك ەكەن، ازاماتتىق - سول ءسوزدى ۇستاپ قالعانىندا سياقتى.

دوس كوشىم

Abai.kz