قىتايداعى قانداستاردى قۋدالاۋ قىتايدىڭ تيبەت ايماعىن باسقارعان چىن شۋان گو-نىڭ  2016 جىلى تامىزدا شىڭجاڭ (سۋار) دەپ اتالاتىن، قۇرامىندا التاي، تارباعاتاي، ىلە ايماقتارى كىرەتىن، نەگىزىنەن قازاقتار كوپ شوعىرلانعان، وڭىرگە باسشى بولىپ كەلۋىنەن باستالدى. بۇعان دەيىن قىتايداعى  قانداستارىمىز ەكى ەلدىڭ ءوزارا دوستىق قارىم-قاتىناسى نەگىزىندە قازاقستانعا ەش كەدەرگىسىز، زاڭدى تۇردە ەمىن-ەركىن كەلىپ-كەتىپ تۇرعان ەدى، ولاردىڭ ءبىرازى قونىس اۋدارىپ تا ۇلگەردى.

وسى جىلدىڭ باسىنان باستاپ قىتايدىڭ شۇار، نەگىزىنەن قازاقتار تۇراتىن ايماعىندا، تۇرعىنداردىڭ ەڭ الدىمەن شەتەلگە شىعاتىن تولقۇجاتتارىن جاپپاي جيناپ، ولاردىڭ قازاقستانعا شىعۋىنا تيىم سالعان. بۇرىن قازاقستانعا تۋىسقانشىلاپ نەمەسە ساياحاتتاپ  بارعان كەز-كەلگەن قازاقتى تەرگەۋگە الىپ، ولاردى "ساياسي ۇيرەنۋ" دەيتىن ۇيرەتۋ ورتالىقتارىنا اپتالاپ، ايلاپ جىبەرىپ وتىرعان. ال سول «تاربيەلەۋ ورتالىقتارىندا» ءوز مۇددەسىن قورعاپ، قارسىلىق كورسەتكەندەردى ءتۇرلى جالامەن بىرنەشە جىلعا ەش سەبەبسىز، ولاردىڭ تۋىستارىنا دا ەسكەرتپەستەن، جابىق تۇردە سوتتاپ جاتىر.

قازاقستاندا وقىپ جاتقان جاستاردى قايتا شاقىرىپ، ولاردى قازاقستاندا وقۋىنا تيىم سالدى، ەگەر ولار بارماعان جاعدايدا قىتايداعى اتا-اناسى مەن تۋىستارىنا قىسىم جاساعان. سوتتالعانداردىڭ ىشىندە كوزى اشىق زيالى قاۋىم دا، ءومىر بويى مال باققان مالشىلار دا بار، ولاردىڭ الدى 12-13 جىلعا، ارتى 1 جىلدان سوتتالعان، كەيبىرۋى ءəلى وكىمى شىقپاي تۇرمەدە جاتىر.

ال يسلام ءدىنىن əلەمدەگى 4 ۇلكەن ءدىننىڭ ءبىرى رەتىندە مويىنداپ، وسى كۇنگە دەيىن مۇسىلماندار تۇراتىن وڭىرلەردە مەشىت-مەدرەسە سالىپ، ۋنيۆەرسيت اشىپ بەرگەن قىتاي وكىمەتى، اياق استىنان ءومىر بويى يمام بولعان، قازاق مولدالارىن، مەشىتتە ۋاعىز ايتىپ،  نەكە وقىعانى ءۇشىن تۇمەگە قاماپ جاتىر، وسىعان دەيىن ەكى يمامدى ء"وزىن ءوزى ءولتىردى" دەگەن اتپەن قيناپ ولتىرگەن.  ال ولاردىڭ ءمəيىتىن تۋىستارىنا اشقىزباي، جۋدىرماي ارناۋلى جاساقپەن كومىپ بولعانشا باقىلاپ تۇرعان. تىپتەن، قازاقتاردىڭ سالت-داستۇرلەرى مەن ادەت-عۇرىپتارىنا اشىق شەتكەۋ قويىپ، ولاردىڭ ءبىر-بىرىنە امانداسۋىنا، ءبىر-ءبىرىن اۋىز اشار، ناۋرىز قاتارلى مەرەكەگە شاقىرۋعا تيىم سالىپ وتىر.

قىسقاسى، وسى سوتتالعانداردىڭ جالعىز عانا سەبەبى - ولار تاريحي وتانى بولعان قازاقستانعا كوشكىسى كەلگەن ءəرى تۋىستارىمەن بايلانىستا بولعانى، قازاقستانعا تۋىسشىلاپ جانە ساياحاتتاپ بارعانى سەبەپ بولىپ وتىرعان كورىنەدى.

قىتايدا ەش سەبەپسىز سوتتالعان قازاقتار ءتىزىمى:

ءتۇيىن

قىتايداعى قانداستارىمىزدىڭ جاعدايىنا الاڭداپ،  ولاردى وسى زۇلىمدىقتان اراشالاۋ - جەر بەتىندەگى قازاقتىڭ يەسى بولىپ سانالاتىن قازاق بيلىگىنىڭ مىندەتى. قامسىز بولمايىق، اعايىن!

قىدىرالى ورازۇلى

Abai.kz