پاۆلودار وبلىسىندا وتكەن جىلدان باستاپ ەلەكتر قۋاتىن پايدالانۋدا سارالانعان تاريفتىك جۇيەنىڭ ەنگىزىلگەنى بەلگىلى. سوعان سايكەس تۇتىنۋشىلاردىڭ ارقايسىسى ءبىر ايدا 110 كۆت/ساعاتتان (ەلەكتر پليتاسىن قولداناتىن پاتەرلەردە) ارتىق ەلەكتر قۋاتىن پايدالانعان بولسا، قىمباتتاۋ تاريفپەن ەسەپتەلەدى.
بۇل جاعداي قاراپايىم حالىق تاراپىنان تۇسىنىستىك تاۋىپ كەتتى دەۋ قيىن. بۇعان دەيىن ءدال وسى جاڭا ەسەپتەۋ جۇيەسىنە بايلانىستى ءبىر ازاماتتىڭ سوتقا دەيىن شاعىمدانعانىن جازعان بولاتىنبىز. الايدا ونىڭ ارىزى العاشقى سوتتا ءوز پايداسىنا شەشىلگەن جوق، بىراق «شەشىنگەن سۋدان تايىنباستىڭ» كەبىن كيگەن تۇتىنۋشى ودان ءارى اپەللياتسياعا تاپسىرىلاتىنىن مالىمدەگەن كورىنەدى. دەسە دە، شەكتىك تاريف قازىر كەڭىنەن قولدانىستا. جاڭا جۇيەنىڭ تاجىريبەگە ەنگىزىلگەنى بىردەن ءوزىنىڭ ناتيجەسىن تانىتپادى. تەك ارادا ەكى اي وتكەندە عانا تۇتىنۋشىلار ەلەكتر قۋاتىن ارتىق كولەمدە پايدالاناتىن بولسا، تولەيتىن سوماسىنىڭ دا قوماقتى بولاتىنىن تۇسىنگەن سىڭايلى. وسى جانە باسقا دا جاڭاشىلدىقتار تۋرالى قر تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ اگەنتتىگى پاۆلودار وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتى وتكىزگەن «دوڭگەلەك ۇستەل» بارىسىندا جەرگىلىكتى كوممۋنالدىق قىزمەت كورسەتۋشى كاسىپورىنداردىڭ وكىلدەرى مالىمدەدى.

پاۆلودار وبلىسىندا وتكەن جىلدان باستاپ ەلەكتر قۋاتىن پايدالانۋدا سارالانعان تاريفتىك جۇيەنىڭ ەنگىزىلگەنى بەلگىلى. سوعان سايكەس تۇتىنۋشىلاردىڭ ارقايسىسى ءبىر ايدا 110 كۆت/ساعاتتان (ەلەكتر پليتاسىن قولداناتىن پاتەرلەردە) ارتىق ەلەكتر قۋاتىن پايدالانعان بولسا، قىمباتتاۋ تاريفپەن ەسەپتەلەدى.
بۇل جاعداي قاراپايىم حالىق تاراپىنان تۇسىنىستىك تاۋىپ كەتتى دەۋ قيىن. بۇعان دەيىن ءدال وسى جاڭا ەسەپتەۋ جۇيەسىنە بايلانىستى ءبىر ازاماتتىڭ سوتقا دەيىن شاعىمدانعانىن جازعان بولاتىنبىز. الايدا ونىڭ ارىزى العاشقى سوتتا ءوز پايداسىنا شەشىلگەن جوق، بىراق «شەشىنگەن سۋدان تايىنباستىڭ» كەبىن كيگەن تۇتىنۋشى ودان ءارى اپەللياتسياعا تاپسىرىلاتىنىن مالىمدەگەن كورىنەدى. دەسە دە، شەكتىك تاريف قازىر كەڭىنەن قولدانىستا. جاڭا جۇيەنىڭ تاجىريبەگە ەنگىزىلگەنى بىردەن ءوزىنىڭ ناتيجەسىن تانىتپادى. تەك ارادا ەكى اي وتكەندە عانا تۇتىنۋشىلار ەلەكتر قۋاتىن ارتىق كولەمدە پايدالاناتىن بولسا، تولەيتىن سوماسىنىڭ دا قوماقتى بولاتىنىن تۇسىنگەن سىڭايلى. وسى جانە باسقا دا جاڭاشىلدىقتار تۋرالى قر تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ اگەنتتىگى پاۆلودار وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتى وتكىزگەن «دوڭگەلەك ۇستەل» بارىسىندا جەرگىلىكتى كوممۋنالدىق قىزمەت كورسەتۋشى كاسىپورىنداردىڭ وكىلدەرى مالىمدەدى.
ناقتىلاي كەتەلىك، قازىردە سارالانعان تاريفكە سايكەس ءبىر ايدا پايدالانۋعا ءتيىس 110 كۆت/ساعات ەلەكتر قۋاتىنىڭ ءاربىر كيلوۆاتى ءۇشىن 7,7 تەڭگە، ال ەگەر بەلگىلى شەكتەن اسىپ كەتسەڭىز ارتىق قۋات ءۇشىن 9,69 تەڭگەدەن تولەماقى ەسەپتەلەدى. ايتپاقشى، ەگەر پاتەردە ەلەكتر پليتاسى قولدانىلماسا، اي سايىنعى شەك كولەمى 90 كيلوۆاتتى قۇرايدى.
سارالانعان تاريفتەردى ەنگىزۋ ارقىلى ەلەتكر قۋاتىن ۇنەمدەۋ كوزدەلەدى، سونىمەن بىرگە، تۇتىنۋشىلاردىڭ تولەيتىن قارجىسى دا ۇنەمدەلەدى، - دەيدى دەپارتامەنت باستىعى قايىرعالي تولەندينوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، قر تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ ماماندارى قازىرگى كەزدە قولدانىستاعى جاڭا ءتاريفتىڭ ءىس جۇزىندەگى تيىمدىلىگىن تالداپ-ساراپتاپ، ونى ودان ءارى جەتىلدىرۋدى ويلاستىرۋدا. الەمدىك تاجىريبەدە سارالانعان تاريفتەردىڭ التى ءتۇرى كەزدەسەدى. الدىن-الا مالىمدەمەلەرگە قاراعاندا، 2011-2012 جىلدارى ەلىمىزدە ەلەكتر قۋاتىنىڭ تولەماقىسىن ونى پايدالانۋ كولەمىنە قاراي ەسەپتەۋ جۇيەسى تاعى ءبىر ساتىعا تەرەڭدەتىلە تۇسەدى.
الداعى ۋاقىتتا پاۆلودارلىقتاردى تاعى ءبىر جاڭالىق كۇتىپ تۇر. ەلەكتر قۋاتىن ۇنەمدەۋ ماسەلەسى بىرجاقتى ەتىلدى، ەندىگى كەزەكتە سۋدى پايدالانۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ كەرەك. قايىرعالي مانسۇرۇلى وندا دا سارالانعان ءتاريفتىڭ ەنگىزىلەتىنىن ايتادى. جاڭا جۇيە بويىنشا تولەماقى ناقتى پايدالانىلعان سۋدىڭ كولەمىنە بايلانىستى بولماق. تۇتىنۋشىلار بۇل رەتتە توپ-توپقا بولىنەدى. بىرىنشىسىنە - ايىنا 2,8 تەكشە مەترگە دەيىن سۋ پايدالانۋشىلار، ەكىنشىسىنە - 5 تەكشە مەترگە دەيىن سۋ الاتىندار (بۇل توپقا قاراپايىم تۇرعىندارمەن قاتار جىلۋ سالاسىندا قىزمەت كورسەتەتىن بيۋدجەتتىك ۇيىمدار كىرەدى), ۇشىنشىسىنە 5 تەكشە مەتردەن ارتىق سۋ پايدالاناتىندار جاتقىزىلادى. مامانداردىڭ ەسەپتەۋىنشە، العاشقى توپقا تۇتىنۋشىلاردىڭ 30 پايىزى ەنگىزىلسە، ەكىنشىسىنە 30-دان 70 پايىزعا دەيىنگىسى جاتادى. ءۇشىنشى توپ جەكە ەسەپتەۋىش قۇرالدارى جوق تۇرعىندار مەن ەكىنشى توپقا جاتپاعان زاڭدى تۇلعالاردان قۇرالادى.
بولە-جارا ايتا كەتەرلىگى، سارالانعان تاريفتىك جۇيە قولدانىلعان جاعدايدا، ەڭ الدىمەن پاتەرلەرىندە جەكە ەسەپتەۋىش قۇرالدار ورناتپاعاندارعا قيىن تيەدى. سەبەبى، ولار ايىنا ششەكتەن تىس مولشەردە سۋ پايدالانۋشىلار توبىنا جاتقىزىلادى دا، سوعان سايكەس قىمبات تاريف بويىنشا ەسەپ ايىرىسۋعا ءماجبۇر بولادى.
بۇگىندە سۋ ەسەپتەۋىش قۇرالدارىن ورناتىپ جاتقان تۇتىنۋشىلار بارشىلىق. بىراق حالىق جىلۋ قۋاتىن ەسەپتەۋىشتەردى قۇرۋعا اسىعار ەمەس. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، بۇل تۇرعىنداردىڭ ارتىق تولەماقى تولەۋدەن قورقاقتاۋىنان تۋىنداپ وتىر. «پاۆلودار جىلۋ جەلىلەرى» اق قارجى ديرەكتورى ۆ.ماتۆەەۆتىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازىردە ۇيلەرىندە جىلۋ قۋاتىن ەسەپتەۋىش قۇرالى بارلار دا ونداعى مالىمەتتەردى اي سايىن بەرۋدەن باس تارتىپ، ورتاق جۇيەمەن تولەم جاساۋدى قۇپ كورگەن.
دەسە دە، بۇگىنگى تاڭدا ەنەرگيا ۇنەمدەۋ ماسەلەسى وزەكتىلىگىن جوعالتپاي تۇر. وبلىس كولەمىندە ارنايى كەشەندى جوسپار دا قابىلداندى. وبلىس ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسى ەنەرگەتيكا ءبولىمىنىڭ باستىعى نۇرلان ماشراپوۆتىڭ ايتۋىنشا، ورتاق ىسكە ءىرى كاسىپورىندار اتسالىسۋدا. سونىڭ ناتيجەسىندە وسىعان دەيىن 200 ملن. تەڭگەدەن ارتىق سومانى قۇرايتىن ەلەكتر جانە جىلۋ قۋاتتارى ۇنەمدەلدى. جەدەل-جاردەم اۋرۋحاناسى مەن جۇيكە اۋرۋلارى ديسپانسەرىندە، پەداگوگيكا كوللەدجىندە بولمەلەردەگى تەمپەراتۋرانى رەتتەيتىن قۇرىلعىلار ورناتىلىپ، ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن تانىتتى. وسىعان دەيىن بيۋدجەتتىك مەكەمەلەردە 12 مىڭنان استام ەنەرگيا ۇنەمدەيتىن شام ورناتىلدى.
ماقالامىزدىڭ باسىن تاريفتەن باستاعان سوڭ وسى تاقىرىپپەن اياقتاساق. بۇعان دەيىن «KECOG» ەلەكتر تاسىمالداۋشى كومپانياسىنىڭ ءبىزدىڭ ايماعىمىز ءۇشىن ءتاريفتى كوتەرۋىنىڭ سالدارىنان «ەنەرگوتسەنتر» اق دا ەلەكتر قۋاتىنىڭ باعاسىن وسىرمەك نيەتتە ەكەنىن ايتقان ەدىك. كاسىپورىننىڭ بۇل ءوتىنىشىن باسقارما كەيىن قايتاردى. بىراق بۇل ءتاريفتىڭ قايتا قارالمايتىنىن بىلدىرمەيدى. ق.تولەندينوۆتىڭ ايتۋىنشا، ءوتىنىش تالاپ بويىنشا تولىق قۇجاتتارمەن بىرگە بولماعاندىقتان كەرى ىسىرىلدى. الايدا كاسىپورىن كەمشىلىگىن تۇزەپ، ءوتىنىشتى قايتادان باسقارماعا بەرۋگە قۇقىلى. ازىرگە ولاردىڭ ءتاريفتى قانشاعا كوتەرۋدى سۇرايتىنى بەيمالىم. ءتاريفتى وسىرۋگە تەك «KECOG» قانا سەبەپ بولسا جاقسى، ۇكىمەت بەكىتكەن قاۋلىعا سايكەس ەلەكتر-جىلۋ ءوندىرۋشى ستانتسيالار كەلەسى جىلعا وزدەرىنىڭ ەنەرگيا بوساتۋ قۇنىن قايتا قاراۋعا ءتيىس. بۇل جاعداي دا «ەنەرگوتسەنتردىڭ» ءتاريفتى وسىرۋىنە نەگىز بولا الادى، دەيدى ماماندار. 2011 جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ «پاۆلودار-ۆودوكانال» سەرىكتەستىگى دە سۋمەن قامتۋ جانە كارىز قىزمەتىن كورسەتۋگە بايلانىستى تاريفتەردى ءوسىرۋدى سۇرايتىندىعىن قازىردەن مالىمدەدى. كاسىپورىن وكىلىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇل ابدەن توزىعى جەتكەن قۇبىرلاردى ساقتاۋعا، قىستىگۇنى اپاتتى جاعدايلاردىڭ ازايۋىنا ىقپال ەتەدى. بىلتىر سۋمەن قامتۋشى كاسىپورىننىڭ التى اي قىس بويى جارىلىستان كوز اشپاي كەلگەنى ءمالىم.
پاۆلودار قالالىق تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق، جولاۋشى تاسىمالى جانە اۆتوكولىك جولدارى ءبولىمىنىڭ سەكتور مەڭگەرۋشىسى نۇرلان راشيتوۆ سوڭعى كەزدە بيلىك تاراپىنان مۇقتاج جاندارعا تۇرعىن ءۇي كومەگى بەرىلىپ جاتقانىن، تاريفتەر وسكەن تۇستا مۇنىڭ دا الەۋمەتتىك جاعىنان از قورعالعان ازاماتتار ءۇشىن جاردەم ەكەنىن جەتكىزدى.

نۇربول جايىقباەۆ.