سارسەنبى, 24 ءساۋىر 2024
ادەبيەت 6957 0 پىكىر 18 ناۋرىز, 2015 ساعات 10:12

سەرىكجان قاجي. توبىق جاسىرۋى ويىنى

قانداي عاجاپ قازاعىمنىڭ ءداستۇرى،

تەكتىلەرى بۇزعان ەمەس ەش ءبىرى.

بىراق سوزدەن باستاۋ الار قاستىعى،

ءبىر-اق سوزبەن بەكەمدەلەر دوستىعى.

بۇگىنگى ءسوز توبىق جايلى جاسىرعان،

شىن وقيعا ەستىگەن سول دوسىمنان.

«ەلىن تاپقان» بالا كەزگى بىرگە وسكەن،

سول «توبىعىن» سۇراعانى توسىننان.

...قاتار وسكەن دوستار ەدى تەبىسىپ،

ءسال كورمەسە ساعىنىسار كورىسىپ.

ارداقتاپتى اتا-بابا ءداستۇرىن،

توبىق «جاسىرىپ» ازىلدەسەر كەلىسىپ.

بۇل داستۇردە ادالدىق بار، تەكتىلىك،

جانە قاجەت اسا ساقتىق، ەپتىلىك.

«كانە مەنىڭ توبىعىم بەر» دەسە،

بەرگەنىڭ ءجون مەيلى تاماق جەپ تۇرىپ.

مەيلى قايدا، كۇن بە، ءتۇن بە، ءبارىبىر،

(سۇرا اللادان ءجايسىز ءساتتى ءارى قىل؟!).

ۇسىنا الساڭ بيىك سەنىڭ مارتەبەڭ،

بەرە الماساڭ «بەيشاراسىڭ» ءارى «قۇل».

قۇتىلۋعا قۇلدىعىنان سول جاننىڭ،

تارك ەتۋگە ءتيىستىسىڭ «بار مالدى».

از دەگەندە ات مىنگىزىپ قۇتىلدىڭ،

مالدى قويشى، اڭعالدىقتان الداندىڭ.

جەڭىلدىڭ بە، وتەرسىڭ-اۋ پارىزدى،

كىم ارقالاپ ءجۇرسىن سول ءبىر قارىزدى.

توبىق ويىنى جالعاسادى ءارى قاراي،

شىن دوستىقتىڭ كۋاگەرى ءتارىزدى.

ەندى ءسىز دە ۇسىناسىز شىن دوسقا،

(ەمەن-جارقىن شالقيتىن ءسات ءبىر باسقا).

توبىق العان «تومسىرايىپ» جۇرەدى،

«توبىق» سۇراپ سۇرىنتەر دەپ «بۇل قاسقا».

وڭتايلى ءسات ىزدەيسىڭ دە، «قۇلاتار»،

«جالعىز وعىڭ» قانسوناردا ءبىر اتار.

قۇلاسا دا اتتان، قۇلاماعان سالتىنان،

تەكتى قازاق، مالىن قيار ءبىر وتار.

شالقىپ جۇرەر بار دەپ، جوق دەپ تورىقپاي،

ءبىزدىڭ قازاق جۇرە المايتىن قاعىتپاي.

بار ماسەلە توبىق بەرگەن باۋىردا،

قۇتىلارسىڭ سىيىن بەرىپ توبىقتاي.

قايتا ورالسام، دوسىم ايتقان، «اڭىزعا»،

(بالاماعىن ناۋرىزداعى ۋاعىزعا).

اتا-سالتىم جات جەردە دە اسپانداپ،

«توبىق» ويىنى ءىلىندى العاش اۋىزعا.

وسىناۋ ءسات، وسىناۋ ءسات عالامات،

جەر دەگەنىڭ شىنىمەن دە «دومالاق».

ىسكەر دوسىم نەمىس دوسىن ىزدەپتى،

قيىر شەتتە جاتقان ەلگە بارا قاپ.

«نەمىس-قازاق» قارق-قارق كۇلىپ، قارسى الىپ،

باس ۇسىندى قازاقشالاپ مال سويىپ.

ەسىنە الدى سوناۋ عاجاپ كۇندەردى،

جانارىنا جاس ءىلدىردى تامسانىپ.

ىلكى ساتتە بۇرىلدى دا دوسىنا،

كوتەرىلىپ كوڭىلىنىڭ حوشى دا.

قايدا مەنىڭ «توبىعىم» دەپ سۇرادى،

قالاي عانا كەلگەن وسى وي باسىنا؟!.

«...تاۋىپ بەرسەم، تۇلپار تۇگىل، تايىڭ جوق،

قايتارا الماي قالماعىن دوس، ۋايىم جەپ...»

«سالتتان قۇلاپ كورگەمىن جوق» دەدى ول دا،

اۋلاداعى «مەرسەدەسىم» دايىن دەپ.

... مىنە دوسىم، سول باياعى توبىعىڭ،

ءبىر سەن ءۇشىن قانشاما جىل «قورىدىم».

تەكتى قازاق سەن ەكەنسىڭ، شىنىمەن،

ساعان دەگەن ساعىنىش بۇل باۋىرىم.

قايتساڭشى دوس، قازاعىڭا ەلىڭە،

دوستارىڭنىڭ قوڭتالسىپ تۇر ءتورى دە.

باس قوسامىز باياعىداي ءبارىمىز،

ءجيى-ءجيى ەسكە الامىز سەنى دە...

ەلىڭە قايت... سەن جەڭىلدىڭ، مەن جەڭدىم،

(مەن دە وزىڭنەن سان جەڭىلىپ كورگەنمىن).

قول ۇستاسىپ قايتايىقشى اۋىلعا،

قۇداي قولداپ، ىزدەپ بالكىم كەلگەنمىن...

بۇل دا بالكىم اللا الدىندا ءبىر مىندەت،

ايتۋ پارىز تۋعان جەرگە جۇرگىن دەپ...

...قيماي-قيماي قوشتاسىپتى، جەڭگەن دوس،

دوس سىيلاعان «مەرسەدەسىن» تىزگىندەپ...

 

Abai.kz

0 پىكىر