قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، «نۇر وتان» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى باقىتبەك سماعۇل قارساڭىندا قوعام، ەل دامۋى، الدا تۇرعان بەلەستەر جونىندە ءوز ويلارىمەن بولىسەدى. 

- باقىتبەك مىرزا، بۇگىنگى تاڭداعى جەتىستىكتەرىمىز، ەلدىك ماسەلەلەر تۋرالى قانداي وي ايتار ەدىڭىز؟

- تاۋەلسىزدىكتى، بوستاندىقتى، ازاتتىقتى، ەگەمەن ەل بولۋدى اڭساپ وتكەن اتا-بابالارىمىز قانشاما؟! بوداندىقتىڭ تەڭسىزدىگىن كورىپ، ادىلەتسىزدىككە ۇشىراپ، قورلىق كورگەندەرى قانشاما؟ نەبىر جاۋگەرشىلىك زامانداردى باستان كەشتى. سونداي كەزدەردە اتا-بابالارىمىز «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامان بولعاي» دەپ تىلەدى. مىنە، عاسىرلار بويى اڭساعان تاۋەلسىزدىگىمىزگە قول جەتكىزىپ، ەل قاتارلى ءومىر ءسۇرۋىمىزدىڭ ءوزى باقىت ەمەس پە؟ ەلدە جامانشىلىق بولماي، حالىقتىڭ ءبارى جاقسىلىق جولىندا تالاپتانىپ، ءوزىنىڭ ىنتىماعىن جاراستىرىپ وتىرعانى بىرلىك پەن تۇراقتىلىقتىڭ ارقاسى دەپ بىلەمىن.

قازاقستاننىڭ بۇكىل حالقى ءبىر جۇرەكپەن ۇندەسىپ، ارمان-مۇراتى ءبىر تىلەككە توعىسىپ جاتىر. سوندىقتان ماقتانىشىمىزبەن بىرگە ساقتانۋ قابىلەتىمىزدەن دە ايىرىلماۋىمىز قاجەت. ويتكەنى، مىناۋ مازاسىز الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندە، جان-جاقتا بولىپ جاتقان جاعدايلار اسەر ەتۋى مۇمكىن. ءبىز تەك ءوز ەلىمىزدە عانا بەرەكە مەن بىرلىكتى ساقتاۋمەن شەكتەلمەي، كورشىلەس ەلدەردىڭ، تمد قۇرامىنداعى ەلدەردىڭ، ياعني ارازداسقان باۋىرلاردى تاتۋلىققا شاقىرىپ، كۇپىرلىكتە جۇرگەندەردى شۇكىرلىككە، اۋرەدە جۇرگەندەردى تاۋبەگە شاقىرىپ جۇرگەن ەلباسىمىزدىڭ العا قويعان ماقسات-مۇددەلەرىمەن بىرگە ءوسىپ-وركەندەپ كەلە جاتىرمىز.

بيىل ەل بولىپ اتاپ وتكەلى تۇرعان مەرەيلى بەلەستەرىمىز - قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن كونستيتۋتسيامىزدىڭ 20 جىلدىعى، ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى ورتاق ماقساتتان تۋىنداعان مەرەيتويلار. وتانىن سۇيگەن سانالى ازاماتتىڭ ءبارى دە ەلدىڭ بۇگىنگى جەتىستىگى كەيىنگى ۇرپاققا قالسىن دەگەن ىزگى تىلەكپەن ەڭبەك ەتەتىنى انىق. بوگەت، كەدەرگىلەر دە جوق ەمەس. ەلدىڭ مەرەيىن وسىرەتىن دە، تابىسىن ارتتىراتىن دا ءوزىمىز. كەيدە اسسامبلەيانىڭ باعىت-باعدارىن كوپ ادامدار تۇسىنە بەرمەدى. ال شىن مانىنە كەلگەندە ول ءبىر ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگۋ ەمەس، قازاقستان دەگەن ورتاق شاڭىراعىمىزدىڭ مۇددەسى ءۇشىن ءبىر ورتاعا بىرىكتىرىلگەن ۇيىم. ياعني، ىرگەسى، كەرەگەسى مىقتى قازاق ەلىنىڭ شاڭىراعىنا تىگىلگەن ۋىقتار ىسپەتتەس.

- حالقىمىز ءۇشىن ناۋرىز مەيرامىنىڭ ءمانى مەن ماڭىزى زور. مەرەكە قارساڭىندا ورەلى ويلارىڭىزبەن بولىسسەڭىز؟

- ناۋرىز مەرەكەسىنە كەلەتىن بولساق، بۇل - تابيعاتتىڭ ايرىقشا كەزەڭى. عاسىرلار قويناۋىنان باستاۋ الاتىن، ءبىز ءۇشىن قاي ۋاقىتتا دا ۇلتتىق قۇندىلىق بولىپ سانالاتىن، ەلىمىزدە ۇدايى مەرەكەلەنەتىن ءتول مەيرامىمىز ناۋرىزدىڭ ءبىز ءۇشىن ءمانى وتە زور.

ناۋرىز مەيرامى - جەر-انانىڭ بۋسانىپ، تابيعاتتىڭ تۇلەگەن ءساتى. اۋىر قىستان شىعىپ، جۋاننىڭ جىڭىشكەرىپ، جىڭىشكەنىڭ ۇزىلگەن كەزى. سول كەزدە تابيعاتتىڭ ءوزى ادامعا دا، بارلىق تىرشىلىك يەلەرىنە دە قۋات بەرىپ، كۇننىڭ شۋاعىن سىيلاپ، جانىن جادىراتاتىن شاق. ادام بولعان سوڭ، سوزگە كەلىپ قالاتىندار بولادى، سونداي ارازداسقان اعايىننىڭ تاتۋلاساتىن تۇسى. سوعان ىقپال ەتكەن ادامدار ساۋاپتى ءىس اتقارعان بولىپ ەسەپتەلەدى. بۇل جاقسىنىڭ شاراپاتى كورىنەتىن مەيرام ەمەس پە؟ سوندىقتان وتاندىق بەرەكەنىڭ بارلىعىن دا ءبىز باعالاي ءبىلۋىمىز قاجەت.

ءبىز قۇلدىق پسيحولوگيادان ارىلىپ، وتكەنگە قۇرمەت كورسەتىپ، تاۋەلسىزدىك تاڭىندا كەلگەن، اتا-بابالارىمىز اڭساعان وتاندىق مەرەكەلەردىڭ قادىر-قاسيەتىمەن جاستاردى سۋسىنداتۋىمىز كەرەك. ونىڭ ءمانى تەك تويلاپ قانا قويماي، ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىنىڭ ماعىناسىنا تەرەڭ بويلاۋدا جاتىر دەپ بىلەمىز. اۋىلدى، قالانى كوگالداندىرىپ، بارلىق جەردىڭ تازا، كورىكتى بولىپ تۇرۋىنا اتسالىسىپ، جاسىل-جەلەك قورىن مولايتۋ ءۇشىن جاس تالداردى ەگىپ، ءبارىمىز دە ۇلەس قوسقانىمىز ابزال. جەر-انانىڭ جىپسىگەن كەزىندە ءوزىنىڭ قىسقى تونىن تاستاپ، بايشەشەك بۇرشىك جارىپ شىققاندا تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قايتا تۇلەۋى - تابيعات زاڭدىلىعى. تاس جۇرەك بولماسا، ادامنىڭ دا جۇرەگى ەلجىرەپ، كوڭىلى تاسيتىن شاعى وسى كەز. ءبىر-بىرىنە باۋىرمال بولۋ، ادامدى جاقسى كورۋ قاسيەتتەرىنەن ارتقان قۇندىلىق بار ما؟! سوندىقتان دا جەرىمىزدىڭ، ءتىلىمىزدىڭ، ءدىنىمىزدىڭ تۇتاستىعىن ساقتاۋ - قازاقستاننىڭ بارشا ازاماتىنىڭ وتان الدىنداعى پارىزى. مەملەكەتتىك سانادا، ماڭگىلىك ەلدى ورناتۋ جولىندا ءوزىمىزدىڭ ايقىنداپ العان باعىتىمىز بويىنشا ەل دامۋىنا ۇلەس قوسۋ - ازاماتتىق بورىشىمىز. كەزىندە 50 ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋ دەگەن جاي عانا ءسوز بولعان جوق. ەلۋ ەل بوستان-بوسقا جاتقان ەل ەمەس. ءار سەكۋند سايىن عالامدىق جاڭالىقتار بولىپ جاتقان كەزدە قاتاردان قالىپ قويماۋ - ەلدىگىمىزگە سىن. ەندى مىنە دامىعان وتىز ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ ماقساتىمىز بىزدەردەن ۇلكەن اڭساعان ارمانمەن، مول كۇش-جىگەرمەن باعىت الۋدى تالاپ ەتەدى.

ايتەكە ءبيدىڭ: ء«وز ءبىلىمىڭ - ساۋلەتىڭ، ءوز بەدەلىڭ - داۋلەتىڭ» دەگەن ءسوزى بۇگىنگى جاستاردىڭ ىزدەنىس جولىنداعى ۇرانىنا اينالعان كەزدە عانا، دامۋدىڭ داڭعىل جولىنىڭ سان تارابى اشىلادى.

شىنىندا دا، وسى 23 جىلدىڭ ىشىندە ەكونوميكاسى جىل سايىن ەسەلەنگەن مەملەكەتكە اينالدىق دەپ انىق ايتا الامىز. باردىڭ قادىرىن ءبىلۋ، بابالارىمىزدىڭ باسىنان وتكىزگەن قيىندىقتاردى سارالاي ءبىلۋ، قولىمىزداعى يگىلىككە شۇكىرشىلىك ەتۋ، جاستاردىڭ بويىنا قاناعاتشىلىق سەزىمىن سىڭىرە بەرۋىمىز قاجەت. ويتكەنى اسپاننان تۇسكەن تاۋەلسىزدىك جوق. جوعارى ورلەگەن سايىن جۇك تە، جاۋاپكەرشىلىك تە اۋىرلاي تۇسەدى. كورشىلەس الپاۋىت مەملەكەتتەرمەن ىنتىماقتاستىق قارىم-قاتىناس جاساي وتىرىپ، نار كوتەرەتىن جۇكتى ابىرويمەن كوتەرىپ، بيىك بەلەستەرگە شىعارۋ - بارشا ازاماتتىڭ، جاستاردىڭ مىندەتى. ەلباسىنىڭ العا قويعان باعىت-باعدارلارىندا وعان قالاي قول جەتكىزۋدىڭ جولدارى انىق ايتىلعان. كەزدەسۋى مۇمكىن قانداي قيىندىقتار بولسا دا، ەلدىڭ بىرلىگىمەن جەڭىپ شىعۋعا بولادى. ءبىزدىڭ قوعامدا ءاربىر ازاماتتىڭ ءوز ورنى، ءوز ءرولى بار.

الداعى بولاتىن سايلاۋ ەلىمىز ءۇشىن ۇلكەن ءبىر سىن. بارشا ادام بەلسەنە ارالاسۋى كەرەك. ول - ەلدىڭ كەلەشەكتەگى تاعدىرى، حالىقتىڭ تاڭداۋ جاسايتىن كۇنى. العا قويعان ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن حالىق ءوز تاڭداۋىن جاسايدى دەپ ويلايمىن.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءبىز حالىقارالىق دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردىڭ بارلىعىن دا قازاقستانعا ەنگىزدىك. ادام قۇقىعى، ەكونوميكالىق، ەكولوگيالىق، بەيبىتشىلىكتى قورعاۋ جانە باسقا دا ماسەلەلەر بويىنشا كونۆەنتسيالارعا قوسىلدىق. ادامدى ناسىلىنە، تەگىنە، دىنىنە جانە باسقا قاسيەتتەرىنە قاراي كەمسىتۋشىلىك جوق. مەن ەلىمىزدىڭ كەمەل كەلەشەگىنە سەنەمىن.

- جاڭا باستالعان قوي جىلىندا حالىققا ايتار تىلەگىڭىز؟

- ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىنە ەلەڭدەيتىن ازاماتتارىمىزدىڭ دەنساۋلىعى مىقتى بولسىن! التى قۇرلىقتىڭ ىشىندە الاش اتى اسپانداي بەرسىن! قىزدارىمىز يبالى، يناباتتى، ۇلتتىق تاربيەنىڭ قورعاۋشىسى بولسا، جىگىتتەرىمىز ابىرويلى، تەكتى، ار مەن نامىسقا شىڭدالعان ازاماتتار بولسىن!

ماڭگىلىك قازاق ەلىنىڭ ەڭسەسى بيىك، ماقساتى ايقىن، كەلەشەگى كەمەل بولسىن! بارشا قازاقستاندىقتارعا ايتارىم، ۋىزداي ۇيىعان ىنتىماعىمىز جاراسىپ، ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا ءبىر كىسىنىڭ بالاسىنداي بولىپ، ماڭگى قازاق ەلى ءۇشىن ەسەلى ەڭبەك ەتە بەرەيىك. حالقىمىزعا ىنتىماق، بىرلىك تىلەيمىن!

(دەرەككوز: http://www.inform.kz/kaz/article/2757955)