جۇما, 29 ناۋرىز 2024
46 - ءسوز 5902 0 پىكىر 4 ءساۋىر, 2016 ساعات 13:27

مەحمەت اكيف ەرسويدىڭ ءومىرى بارشا مۇسىلمانعا ونەگە

مەحمەت اكيف ەرسويدىڭ ءومىر جولى بارشا مۇسىلمانعا ونەگە

         اسا قىمباتتى قانداس باۋىرلار!

تۇرىك تەكتەس تۋىستاردىڭ باسىن قوسقان بۇل سالتاناتتى جيىنعا قاتىسىپ، تۇركيانىڭ انادولى تورىندە وزدەرىڭىز اتا جۇرت سانايتىن قازاق باۋىرلارىڭىزدىڭ انا تىلىندە ءسوز سويلەۋ، مەن ءۇشىن ۇلكەن قۇرمەت، زور مارتەبە. تۇرىك ەلىنىڭ ماقتانىشى – مەحمەت اكيف ەرسويدىڭ İstiklal Marşı – تاۋەلسىزدىك مارشىنىڭ 95 جىلدىعى جانە تۇلعا اتىنان اشىلعان وقۋ ورداسىنىڭ 10 جىلدىق مەرەيتويى قۇتتى بولسىن!

بۇل ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندە ءدارىس وقيتىن وقىتۋشى-پروفەسسورلار قۇرامى مەن ءبىلىم الۋشى ورەندەردىڭ ەرەن تۇلعا مەحمەت اكيف ەرسويدى شەكسىز ماقتان تۇتارى انىق. وسمان اقىنى، قاسيەتتى قۇران كىتابىن تۇرىك تىلىنە اۋدارۋشى، ءدىني اعارتۋشى، ەڭ باستىسى تۇرىك ەلىنىڭ دەربەستىك ءانۇرانىنىڭ اۆتورى مەحمەت اكيف ەرسويدىڭ ءومىرى، ونىڭ ارتىندا قالعان مول مۇراسى – ءوز جۇرتىنىڭ عانا ەمەس، بارشا مۇسىلماننىڭ ماقتان ەتۋىنە ىلايىقتى ىزگى جۇمىس، جالعاسىن تاپقان يگى ءىس. ونىڭ دالەلى – بۇگىن وزدەرىڭىز ارنايى جاساپ وتىرعان رەسمي سالتاناتتى شارا، بۇل تاريحي تۇلعاعا دەگەن قۇرمەتتىڭ ءداستۇرلى شاراعا اينالعانىنىڭ كورىنىسى. ءوزىنىڭ تۋعان وتانىنا، ۇلتىنا ارىمەن قىزمەت ەتكەن قاھارماندارىن ەلى ەشقاشان ۇمىتپايدى، ولاردىڭ اياۋلى ەسىمىن ايالاۋمەن ۇرپاق جادىندا ماڭگىگە قالدىرادى. رياسىز ەڭبەكتەرىن وسكەلەڭ ۇرپاققا ونەگە ەتەدى. مۇنى تاريح-تارازىنىڭ بەزبەنىنەن وتكەن تالاي-تالاي يگى جيىنداردان كورىپ ءجۇرمىز.

قازاق باۋىرلارىڭىزدىڭ مەحمەت اكيف ەرسوي سىندى ماقتان تۇتار تۇلعالارى، ول – الاش ارىستارى. ياعني، ءاليحان بوكەيحان، احمەت بايتۇرسىنۇلى، مىرجاقىپ دۋلاتۇلى باستاعان ۇركەردەي زيالىلار. ءبىر عاجابى: مەحمەت اكيف ەرسوي مەن احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ومىرگە كەلۋى، بۇل جالعاننان باقيلىق بولۋى ءبىر-بىرىنە ۇقساس ءارى حالقىنا جاساعان ەڭبەكتەرى رياسىز تازا. ماسەلەن، مەحمەت اكيف ەرسوي جارىق دۇنيەگە 1873 جىلى كەلسە، احمەت بايتۇرسىنۇلى ءبىر جىل بۇرىن 1872 جىلى كەلگەن، ءبىر زاماننىڭ تولدەرى، تەك ءومىر ءسۇرۋ جەرلەرى باسقا-باسقا. ارالارىن مىڭداعان شاقىرىمدار ءبولىپ تۇر. ەگەر، ءدال سول كەزەڭدە ولارعا ءبىر-ءبىرىن كورۋ باقىتى بۇيىرعان بولسا، ولاردىڭ ازاتتىق ساحناسىندا تىزەلەسۋى، باس بىرىكتىرۋى ءتىپتى باسقاشا بولار ەدى-اۋ! ءبىر-بىرىمەن ديدارلاسۋ بۇيىرماسا دا، وسى قوس تۇلعانىڭ ومىرلىك ۇستانىمدارى وتانىنا، ۇلتىنا، تىلىنە، تىنىنە، دىنىنە، دىلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىندەگى رۋحاني ۇندەستىككە ءتانتى بولاسىز!

ەرتەرەكتە ۇلكەن كىسىلەردەن ەستىگەنىم بار ەدى: «...سوناۋ 1970 جىلداردىڭ باسىندا تۇركيا جەرىندە احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ەسىمى مۇستافا كەمال اتاتۇرىك، يسمايىل گاسپارالىمەن قاتار ۇلىقتالىپ، ونىڭ  اتىنا كوشە بەرىلگەن» دەگەن-ءدى. بىراق، ەڭ وكىنىشتىسى بۇل جاڭالىقتى دابىراتا ايتىپ، قازاق جۇرتىنا سول تۇستا سۇيىنشىلەۋدىڭ باقىتى بۇيىرماپتى... ويتكەنى، بۇل جىلدارى احمەت بايتۇرسىنۇلىنداي ەرەن ەردى ايتۋ بىلاي تۇرسىن، ونى ەسكە الۋدىڭ ءوزى – قىلمىسپەن پارا پار بولاتىن! الاش اقيىقتارىن قارالاعان جالعان جالا 1980 جىلداردىڭ سوڭىنا دەيىن سەيىلمەدى. ەندى بۇل بولەك اڭگىمە.

تاقىرىپقا قايتا ورالساق، مەحمەت اكيف ەرسويدىڭ ءومىر جولى قانشالىقتى اۋىر بولعانىمەن، ول الپىستى القىمداعان شاعىندا سىرقاتتانىپ، ءوز دەرتىنەن اللانىڭ جىبەرگەن اق ولىمىمەن باقيلىق بولدى. بۇنداي ءولىم بۇيىرعان مەحمەت اكيف ەرسويدىڭ قازاسىن، ارتىنداعى ۇرپاعى مەن ونى ۇلىقتاۋشى حالقى ءوز قولىمەن تالبەسىكتەن جەربەسىككە تاپسىرىپ، دۇعا باعىشتار قابىرى انكاراداي شاھاردان ورىن تەپتى. بۇل قابىرستان قازىرگى ۋاقىتتا كەسەنەگە اينالىپ وتىر. وزدەرىڭىزدەي ارتىندا قۇران باعىشتار ۇرپاعى بار، ال ونىڭ تۇرىك ەلىنىڭ ءانۇرانىنا اينالعان تاۋەلسىزدىك مارشىنىڭ – 95 جىلدىعى ەرەكشە قۇرمەتپەن ارنايى اتالۋى، شىن مانىندە تاريحي ۋاقيعا! 1921 جىلى شىعارىلعان بۇل ىستىكلال مارشىن وزگەرىسسىز ساقتاۋ، ونى بۇگىنگى ۋاقىتتا دا سول قالپىندا ورىنداۋ – تۇرىك باۋىرلاردىڭ وتكەن تاريحتاعى بابالار ىسىنە دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىگى مەن زور قۇرمەتىنىڭ ايعاعى. تۇركيانىڭ پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ بۋردۋر قالاسىنان ارنايى كەلىپ، مەحمەت اكيف ەرسويعا ارنالعان رەسمي جيىندا تۇلعاتانۋشى ءھام ونىڭ شىعارماشىلىق مۇراسىن ناسيحاتتاۋشىلاردى مەملەكەتتىك مەدالمەن ماراپاتتاۋى تاعىلىمى مول، ونەگەلى ءىس! بابالارىمىزدان قالعان «وتكەنسىز – بۇگىن، بۇگىنسىز – كەلەشەك جوق» دەگەن تامسىلگە سۇيەنسەك، بولاشاعى كەمەل وركەنيەتتى جۇرت ءبىرىنشى كەزەكتە ەلىنىڭ كەلەشەگى ءۇشىن كۇرەسكەن تۇلعالارىن ۇلىقتايدى. تاريحتاعى ورنىن انىقتاپ، ءار دارىنعا ىلايىقتى قۇرمەتىن جاسايدى.  بۇعان شەجىرەلى تاريحتا قاتتالعان مۇراعاتتىق دەرەكتەر كۋا!  

ءانۇرانى تۇرىك جۇرتىنىڭ تەمىرقازىعىنا اينالعان مەحمەت اكيف ەرسوي قانداي باقىتتى جان ەدى. باقىتتى بولۋ – ادامنىڭ ءوزى تىرلىك ەتكەن كۇنىنەن بولەك، ارتىندا ولمەيتۇعىن ءسوز قالدىرعان، ۇلتىنا ارىمەن قىزمەت ەتكەن، ءىسى تاريحتا حاتتالىپ، ول ۇرپاقتان ۇرپاققا اۋىسسا، مىنە ناعىز باقىت. ماڭگىلىك ءومىر! مەحمەت اكيف ەرسوي پايعامبارلىق جاسىندا ومىردەن وزىپ، ارتىندا ولمەيتۇعىن ءىس قالدىرعان دانىشپان تۇلعا. ونىڭ ايعاعى – بۇگىنگى قارا ورمانداي جايىلىپ، تامىرىن تەرەڭگە تارتقان تۇرىك جۇرتى. تۇركياعا ساياحاتتاپ كەلەتىن ءاربىر ادام تۇرىكتىڭ شەجىرەلى تاريحىنا ۇڭىلەرى حاق! وركەنيەتتى ەلدەردىڭ ساپىندا جۇرگەن تۇركيانىڭ دامۋ، وركەندەۋ ءۇردىسىنىڭ كەمەلدەنۋى، ونىڭ ىرگەتاسىنىڭ نەگىزگى قاينارى – بابالار سالعان داڭعىل جولدا دەموكراتيالىق جولدى ۇستانۋىندا.

95 جىلدىق تاريحى بار تۇرىك ءانۇرانىنىڭ ماتىنىمەن تولىق تانىسىپ، اۋەنىن تىڭداۋ ءۇشىن ىزدەگەنىمدە، عالامتوردان (ينتەرنەت) ىلەزدە تابىلا قالدى. ەندى سول كەزەڭدەگى كۇللى تۇرىك جۇرتىنىڭ رۋحىن وياتقان تاۋەلسىزدىك مارشىنىڭ ماتىنىنە توقتالساق. مەحمەت اكيف ەرسويدىڭ تۇرىك ەلى تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەننەن كەيىن تۋعان وسى جىرىنداعى مىنا شۋماقتان: «...وتانى ءۇشىن، جۇماعى ءۇشىن، كىم باس تارتار ولىمنەن! ارۋاقتار دا كۇڭىرەنەدى، ەرتە كەتكەن ومىردەن. جانىمدى السىن، جارىمدى السىن، تاڭىرىمنەن جەرىنبەن، تەك، دۇنيە، ايىرماسىن، وتانىمنان، جەرىمنەن!» دەگەن عيبراتىنان تۋعان جەرگە شەكسىز ماحابباتى مەن ءورشىل سەزىمى ورىلگەن. بۇعان قالاي تەبىرەنبەسسىز!

تۇرىك تىلىندەگى تۇپنۇسقامەن قازاق تىلىنە اۋدارىلعان ەكى ءتۇرلى نۇسقانى قاز-قاتار بەرۋدى ءجون كوردىم. قازاقشالانعان ءبىرىنشى نۇسقا – ابدىۋاقاپ قارا، مۇقاش قوجاقمەتۇلىنىڭ اۋدارماسى، ءماتىن ءا.قارانىڭ جەكە سايتىنان الىندى. ال، ەكىنشى نۇسقا «قازاق ءۇنى» اتتى 2000 جىلدان الماتى قالاسىندا شىعا باستاعان قازاق ۇلتتىق پورتالىنىڭ سايتىندا «باۋىرلاس تۇركيا اقىندارىنىڭ پوەزياسى» اتتى ارنايى ماقالادا ءبىرىنشى بولىپ مەحمەت اكيف ەرسويدىڭ پوەزياسىنا ورىن بەرىلگەن. م.ا.ەرسويدان باسقا زيا گوكالىپ، ھۋسەيىن نيھال اتسىزدىڭ ولەڭدەرى، ءفادلي ءاليدىڭ جولما-جول ءتارجىماسى بويىنشا جارىق كورگەن. بۇل گازەت قازاق ەلىنىڭ ۇلت كوسەمى اتانعان احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ: «...ءبىز ءتىرى بولۋىمىز كەرەك. ءتىرى بولۋ ءۇشىن – ءىرى بولۋىمىز كەرەك!» دەگەن ءتامسىلىن وزىنە تەمىرقازىق ەتكەن دەربەس ۇنپاراعىمىز. باسىلىم جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىكتىڭ مەنشىگى، ءبىرىنشى  باسشىسى – قازىبەك يسا. ق.يسا قازاق ەلىنە بەلگىلى اقىن، كوسەمسوز شەبەرى، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى جانە «قۇرمەت» وردەنى يەگەرى، «قازاق ءۇنى» گازەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.

ءبىرىنشى نۇسقا:

İstiklal Marşı

 

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

 

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celal?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal...

Hakkıdır, hakk'a tapan, milletimin istiklal!

 

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış؟ Şaşarım!

Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.

Yırtarım dağları، enginlere sığmam, taşarım.

 

Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar,

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,

'Medeniyet!' dediğin tek dişi kalmış canavar?

 

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.

Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın.

Doğacaktır sana va'dettigi günler hakk'ın...

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

 

Bastığın yerleri 'toprak!' diyerek geçme, tanı:

Düşün altında binlerce kefensiz yatanı.

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

 

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Şuheda fışkıracak toprağı sıksan, şuheda!

Canı، cananı، bütün varımı alsın da hüda,

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

 

Ruhumun senden, ilahi, şudur ancak emeli:

Değmesin mabedimin göğsüne namahrem eli.

Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli,

Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli.

 

O zaman vecd ile bin secde eder-varsa- taşım,

Her cerihamdan, ilahi, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-i mücerred gibi yerden na'şım;

O zaman yükselerek arsa değer belki başım.

 

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal.

Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlal:

Hakkıdır, hür yaşamış، bayrağımın hürriyet;

Hakkıdır, hakk'a tapan, milletimin istiklal!

(Mehmet Akif Ersoy)

تاۋەلسىزدىك گيمنى

 

قورىقپا، سونبەيدى تاڭ شاپاعىنا بويالعان قىزىل بايراق.

ول قۇلامايدى، قۇلاماي تۇرىكتە ەڭ سوڭعى شاڭىراق

ول مەنىڭ ەلىمنىڭ جۇلدىزى، جارقىراپ جانعان كوگىمنەن

ول مەنىڭ ۇلتىمدىكى تەك مەنىكى بولىپ قالماق.

 

ساداعاڭ كەتەيىن ەي، ەركە ايشىق ماڭگى اشىق بولسىن قاباعىڭ

بۇل نەعىلعان قاتۋلىق قاھارمان حالقىما جارقىراپ كۇلىپ قارا ءبىر

زايا كەتەر ايتپەسە سەن ءۇشىن توگىلگەن قانىمىز

قاقىسى، قاققا باس يگەن ۇلتىمنىڭ تاۋەلسىزدىك.

 

مەن ەجەلدەن ەركىن ءوستىم، ەركىن بوپ ماڭگى قالامىن

قاي ناقۇرىس كىسەندەپ ۇستاماق بولسا، تاڭ قالامىن

بۋىرقانعان وزەنمىن، بوگەۋدى بۇزىپ وتەتىن،

تۋلاسام ەگەر تاۋدى دا تالقانداپ جانشىپ اعامىن

 

تەمىر ساۋىتتىلار كەۋلەگەن اناۋ كۇن باتىس اسپانىن،

قاسيەتتى مەنىڭ جەرىمە باسا الماس ولاي قاستارىم.

قورىقپا، جاۋلاي المايدى قاھارمان تۇرىك ۇلتىمدى

قانشا ازۋلى بولسا دا قاعامىز ءتىسىن باسقانىڭ.

 

باۋىرىم، كيەلى توپىراققا اشكوز قورقاۋلاردى جولاتپا

ارام توبىرعا، ار يمان تولى ەلىڭدى توناتپا

حاق تاعالا ۋادە ەتكەن ساعاندا تۋادى ەرلىك كۇن

بۇگىن بە، ەرتەڭ بە ەلىم دەپ ەرتەمەن قورىقپاي قون اتقا.

 

توپىراق تارازى تابانىڭ استىندا ارىڭدى سالماقتار

جاتىر ونىڭ قوينىندا كەبىنسىز مىڭ سان ارۋاقتار

ەي، شايىت ۇرپاعى كۇڭىرەنتپە كوردە جاتقان اتا-باباڭدى

وتانىڭ ءۇشىن وپات بول ەسىمىڭدى ەلىڭ ارداقتار.

 

ەستىسە ەگەر، ەل ءۇشىن مەرت بولعان جۇرەكتىڭ ءامىرىن

قارا جەر قوينىنان شايتتەر شىعادى جارىق قابىرىن

جانىمدى، سۇيگەن جارىمدى الساڭ-ال ساعان ريزامىن

تەك مىنا ءپاني جالعاندا وتانسىز قالدىرما ءتاڭىرىم.

 

شىبىنىم شىرقىراپ، سۇرايمىن سەنەن سىلكىلەپ سانانى

باسپاسىن ەشقاشان كيەلى جەرىمدى ارسىزدار تابانى

تاڭ الدىندا تاڭىرگە سىيىنىپ، ايتىلعان وسىناۋ ازاندار

كوگىلدىر اسپان تورىندە جاڭعىرىپ بوپ ماڭگى قالادى.

 

ەسىمىم تاسقا جازىلار كىرگەن سوڭ سۋىق كورىمە

قاندى جاسىم سورعالاپ توگىلەر تۋعان جەرىمە

ءولى دەنەمنەن ءتىرى رۋحىم كەتەدى مۇلدە ءبولىنىپ

سونان سوڭ بارىپ جايعاسار عارىشتىڭ ۇلى تورىنە.

 

جەلبىرە، تاڭ سەرىسى قاسيەتتى ايشىق داڭقتان جارالعان

بولسىن تەك سەن ءۇشىن توگىلگەن قانىمىز ءبىزدىڭ ادال قان،

ساعان دا تۇرىك ناسىلىمە جوق، ەندى ماڭگى ءولۋ

قاقىسى سەنسىڭ بوستاندىق تۋى دەربەستىك

قاقىسى، قاققا باس يگەن ۇلتىمنىڭ تاۋەلسىزدىك.

(قازاقشالاعان: ابدىۋاقاپ قارا, مۇقاش قوجاقمەتۇلى) 

 

 

 

ەكىنشى نۇسقا:

İstiklal Marşı

 

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

 

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celal?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal...

Hakkıdır, hakk'a tapan, milletimin istiklal!

 

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış؟ Şaşarım!

Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.

Yırtarım dağları، enginlere sığmam, taşarım.

 

Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar,

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,

'Medeniyet!' dediğin tek dişi kalmış canavar?

 

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.

Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın.

Doğacaktır sana va'dettigi günler hakk'ın...

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

 

Bastığın yerleri 'toprak!' diyerek geçme, tanı:

Düşün altında binlerce kefensiz yatanı.

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

 

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Şuheda fışkıracak toprağı sıksan, şuheda!

Canı، cananı، bütün varımı alsın da hüda,

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

 

Ruhumun senden, ilahi, şudur ancak emeli:

Değmesin mabedimin göğsüne namahrem eli.

Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli,

Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli.

 

O zaman vecd ile bin secde eder-varsa- taşım,

Her cerihamdan, ilahi, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-i mücerred gibi yerden na'şım;

O zaman yükselerek arsa değer belki başım.

 

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal.

Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlal:

Hakkıdır, hür yaşamış، bayrağımın hürriyet;

Hakkıdır, hakk'a tapan, milletimin istiklal!

 

تاۋەلسىزدىك مارشى

 

قورىق پا ەلىم، ال قىزىل تۋ، ەندى ماڭگى جەلبىرەر،

جەر وشاقتا قالعان شوقتاي، ۇلتىمىزعا ءوڭ كىرەر.

بۇل جالعاندا باسقا كۇش جوق،  جۇلدىزىمدى سوندىرەر،

ول – مەنىكى، ۇلتىمدىكى، راستىعىن ەل بىلەر.

 

قۇرباندىعىڭ مەن بولايىن، جارقىراي ءتۇس، جاڭا ايىم!

قاھارمان ەل ءناسىلىمىن، ساعان تۋرا قارايىن.

قانىم توگىپ، تۋەلسىزدىك وتىن ماڭگى جاعايىن،

سەنى ۇلتىمنىڭ قاسيەتتى تاڭىرىنە بالايىن.

 

مەن بۇرىن دا،  ازات ەل ەم، الدا تاعى ازاتپىن،

قاي ەسۋاس بۇعاۋ سالماق! ساناسىزعا عاجاپپىن!

بۋىرقانعان سەل بولامىن جولىن كەسەر مازاقتىڭ،

بىت-شىت ەتەر قاندايىن دا، توسقاۋىلدىڭ، ازاپتىڭ.

 

كوكجيەگى قۇرىش قورعان، باتىس بىزدەن قورقادى،

يمانىم بار، شەكارام بار، ءبولىپ تۇرعان ورتانى.

يمانىما قول سالدى ما، ولار ءۇشىن سور تاعى،

ۇلي بەرسىن، وزدەرىنشە، وركەندى ەلدىڭ قورقاۋى.

 

ار، وجدانسىز، يمانسىزدى، جولاتپا، ەلىم، ابايلا،

توسقاۋىل قوي، ارسىزدىقتا، شەكارا جوق، قاراي ما؟

سەنىمدى بول، تۋار كۇنىڭ، ءتاڭىرىڭدى تاعى ويلا،

بالكىم بۇگىن، بالكىم ەرتەڭ، ءبىر كەلەدى قالاي دا.

 

ء«جاي جەر عوي»-دەپ، تاپتاماعىن اتا-بابا ارۋاعىن،

شەيىت بولعان كەبىنسىز-اق، جاتىر وندا ارمانىڭ.

سەن، سولاردىڭ ۇرپاعىسىڭ، الماقتىڭ ءبىل، سالماعىن،

تۇسىنەرسىڭ، سوندا عانا، ۇلى وتاننىڭ بار ءمانىن.

 

وتانى ءۇشىن، جۇماعى ءۇشىن، كىم باس تارتار ولىمنەن!

ارۋاقتار دا كۇڭىرەنەدى، ەرتە كەتكەن ومىردەن.

جانىمدى السىن، جارىمدى السىن، تاڭىرىمنەن جەرىنبەن،

تەك، دۇنيە، ايىرماسىن، وتانىمنان، جەرىمنەن!

 

ءتاڭىرىمنىڭ تىلەۋىندە تىرشىلىكتىڭ ءمانى دە،

جاتتىڭ قولى جۋىماسىن، قاسيەتتى تانىمە.

ءدىن، ازاننىڭ – ازالى ءۇنى، كۇڭىرەنسىن ءالى دە،

بۇكىل الەم – قۇلاق ءتۇرسىن، ۇلى ەلىمنىڭ انىنە.

 

مەن ول كەزدە شابىت قىسىپ، ساجدەگە مىڭ جىعىلام،

بار جارامنىڭ اۋزىن اشىپ، قاندى جاسپەن جۋىنام.

مەنىڭ جانىم،  مەدەت تاۋىپ، توپىراقتىڭ بۋىنان،

كوك عارىشقا كوتەرىلىپ، سول قۋاتتان جىلىنام.

 

تولقي ءتۇس، سەن، جارقىراعان التىن ايىم، قياقتاي،

كەشىرىلسىن، وسى جولدا توگىلگەن قان بۇلاقتاي.

ءناسىلىمنىڭ اسىل تەگىن – قۋاتتاي بەر، قۋاتتاي،

تاۋەلسىزدىك – حاقتىڭ جولى، سوعان ۇلتىم، تابىنعان،

ازات ەلدىڭ كۋاسىندەي، تۋدى ۇستايمىن قۇلاتپاي!

ء(فادلي ءاليدىڭ جولما-جول ءتارجىماسى)

 

شىن مانىندە، تۇرىك دۇنيەسىنىڭ بارشا مۇسىلمان باۋىرلارعا ماقتان تۇتار ايدىندارىنىڭ، قازاقشا ايتقاندا زيالىلارىنىڭ ونەگەلى ءومىرى، ولاردىڭ ارتىندا قالعان رۋح كوتەرەر مۇراسىنىڭ ماڭگىلىك تاقىرىپقا اينالۋى – بۇگىنگى دەربەس ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ۇرپاقتارىنىڭ موينىنداعى قاسيەتتى بورىشى. 

پەرزەنتتىك مىندەتتى ادال ورىنداۋ، بابالار اماناتىنا بەرىك بولۋ – بۇل ۇرپاقتان ۇرپاققا اۋىساتىن تاعىلىمدى ءھام ونەگەلى ءىس. وسىنداي يگى ىستە يناباتتى ءارى يماندى بولۋدى بارشامىزعا اللا ءناسىپ ەتكەي!   

رايحان يماحانبەت

Abai.kz 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1575
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2272
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3584