قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى ەلىمىزدەگى كۇللى مۇسىلماننىڭ باسىن ءبىر شاڭىراقتىڭ استىنا بىرىكتىرىپ وتىرعان وتە ءىرى ءھام ىرگەلى ۇيىم. سول ىرگەلى ۇيىمعا ەلىمىزدە بولىپ جاتقان ءار وقيعا، ءار رەفورما جاناما تۇردە بولسىن اسەر ەتەتىنىن ەشكىم جوققا شىعارا المايدى. سەبەبى، ءبىز قانشا زايىرلىلىقتىڭ قالىبىنا سالىپ، ء«دىن مەملەكەت ىسىمەن اينالىسپايدى» دەگەنىمىزبەن، حالىقتى سابىرعا، ىنتىماققا، بىرلىككە شاقىراتىن ءدىني باسقارما ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز قاجەت.

اتىراۋ حالقى دۇركىرەپ الاڭعا شىعىپ، الاڭ كوڭىلىن ءبىلدىردى. سول حالىقتىڭ ءجۇز پايىزى قازاق ءھام ءدىنى يسلام ەكەنى بەلگىلى جايت. اللا-تاعالانىڭ اق جولىنداعى سول كوپشىلىكتىڭ «جەر جالعا بەرىلمەسىن» دەگەن تالابىنىڭ استارىندا نە جاتقانىن بەسىكتەگى بالا دا بىلەدى.

ماسەلەن، بىرىنشىدەن جەر قىتايلىقتارعا 25 جىلعا جالعا بەرىلسە، ول قىتايلىقتار جەر يگەرۋگە مىڭداپ قانداسىن جەتەلەپ كەلسە، ولار جاپپاي قازاق قىزدارىن ايەلدىككە السا، كوزى قىسىق، ءدىنى باسقا جيەندەر كوبەيسە، بۇل ەرتەڭ ءدىني باسقارمانىڭ باس اۋرۋىنا اينالماي ما؟ ءدىنى مەن ءتۇرى باسقا ازاماتتاردىڭ كوبەيۋىنە ەلى سەنگەن حازىرەتتى ءمۇفتيىمىز ەرجان مالعاجىۇلى قالاي قارايدى؟

ەكىنشىدەن، قازىر حالىق ۇلكەن تولقىنىس ۇستىندە. جەر جەردە، قازاق جەرىنىڭ ماسەلەسى ءسوز بولىپ، ۇلكەن مىنبەرلەردەن ۇلت پەن مەملەكەتشىلدىكتىڭ اڭگىمەسى قىزۋ تالقىلانۋدا. مۇنداي ساتتە ەلىمىزدەگى راديكالدى توپتار اتقا مىنبەسىنە كىم كەپىل؟ ولار تاراپىنان ارانداتۋ ىستەرى جۇرگىزىلمەيدى دەپ ايتۋدىڭ ءوزى قيىن. وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن اتىراۋدا بولعان لانكەستىك ارەكەتتەردى ءالى ۇمىتا قويعان جوقپىز. مۇنداي ساتتە ءدىني باسقارمانىڭ ءۇن قوسۋى، ەلدىڭ، بۇقارانىڭ جاعىندا بولۋى اسا ماڭىزدى دەپ بىلەمىز.

ۇشىنشىدەن، قۇداي ساقتاسىن، الدەبىر ارانداتۋ بولا قالىپ، قان توگىلگەن جاعدايدا ءدىني باسقارما قانداي پوزيتسيادا بولادى؟ ەلىمىزدەگى مۇسىلمانداردى نەگە ۇگىتتەپ، نەگە ۇندەيدى؟.

تورتىنشىدەن، وتانىمىزدىڭ ۇلتاراقتاي جەرىن جالعا بەرۋگە ءدىن عىلىمى، شاريعات قانداي ءپاتۋا شىعارادى؟ بۇل ءىسىمىز دۇرىس پا، بۇرىس پا؟

بەسىنشىدەن، وسىنداي الماعايىپ زاماندا، ەلدىڭ كۇيى الاڭداتارلىق بولىپ تۇرعان كەزەڭدە اتالمىش باسقارما نەندەي جۇمىستار جاساپ جاتىر؟

قوش! ءمۇفتي بۇل ماسەلەگە نە ءۇشىن ءۇن قوسۋ كەرەكتىگى وسى مىسالداردان-اق بەلگىلى بولدى دەپ ويلايمىز. سوندىقتان ءسوزدى سوزا بەرمەي، ايتارىمىزدىڭ توق ەتەرىنە ءبىر-اق توقتالساق. ەلىمىز بەن جەرىمىز بولماسا، تاۋەلسىزدىك الماساق، ءبىز بۇگىنگىندەي وشكەنىمىز جانىپ، ولگەنىمىز ءتىرىلىپ، اتا دىنىمىزبەن قاۋىشا الماس ەدىك. سول اتا دىنىمەن قاۋىشقان ەل مەن جەردىڭ تاعدىرى قىل ۇستىندە تۇرعاندا (نەگىزى قوعامداعى ءتىل ماسەلەسىنىڭ دۇمپۋىنە دە ءمۇفتيدىڭ كوزقاراسى ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرتە كەتكەن ءجون سەكىلدى) ەرجان مالعاجىۇلى رەسمي تۇردە مالىمدەمە جاساپ، ءوز ويىن ورتاعا سالۋ قاجەت دەپ بىلەمىز.

ايتپەسە، كۇللى قازاق ءمۇفتيدىڭ بۇل ۇنسىزدىگى نە ۇنسىزدىك ەكەنىن تۇسىنە الماي وتىر.

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz