«اباي kz» اقپاراتتىق پورتالى مەن «قازاقستان» اپتالىعىنىڭ (№19 (310), 27-مامىر، 2010 ج) سانىندا ق.جولدىبايدىڭ «اباي ۋاھھابي ما؟» اتتى ماقالاسى مەنىڭ ءبىراز ۋاقىتتان بەرگى قمدب-نىڭ «ۋاھھابيلىك قىزمەتىن» اشكەرەلەگەن ماقالالارىما «جاۋاپ» رەتىندە جاريالانىپتى.  اتالمىش ماقالاسىندا قايرات  قمدب-نى دا، ءوزىن دە بارىنشا ۋاھھابيزمنەن الشاق كورسەتكىسى كەلىپ، وسى ۋاقىتقا دەيىنگى قمدب-نىڭ «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىندە ۇزدىكسىز جاريالانعان ۇلتتىق ءداستۇردىڭ «كەيبىرىنە» ەمەس، «نەگىزگىلەرىن» ۋاھھابيتتىك تاسىلمەن «شيرك»، «بيدعات» دەپ تاپقان، ال اۋليەلەردىڭ سۇلتانى سانالعان ياسساۋي مەن شاكارىمدەي يسلام عۇلامالارىنا «مۇشريك» دەپ «ءپاتۋا» بەرگەندىكتەرىنەن تابان استىندا تانىپ، اقىر اياعىندا قازاقتى «نەگىزسىز ىرىم جاسايتىن مۇشريك» ەتىپ، ال مۇشريكتەرمەن قاجەت جاعدايلاردا «سوعىسىڭدار» دەگەن اياتتى قۇراننان اشىق كەلتىرىپتى.

«اباي kz» اقپاراتتىق پورتالى مەن «قازاقستان» اپتالىعىنىڭ (№19 (310), 27-مامىر، 2010 ج) سانىندا ق.جولدىبايدىڭ «اباي ۋاھھابي ما؟» اتتى ماقالاسى مەنىڭ ءبىراز ۋاقىتتان بەرگى قمدب-نىڭ «ۋاھھابيلىك قىزمەتىن» اشكەرەلەگەن ماقالالارىما «جاۋاپ» رەتىندە جاريالانىپتى.  اتالمىش ماقالاسىندا قايرات  قمدب-نى دا، ءوزىن دە بارىنشا ۋاھھابيزمنەن الشاق كورسەتكىسى كەلىپ، وسى ۋاقىتقا دەيىنگى قمدب-نىڭ «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىندە ۇزدىكسىز جاريالانعان ۇلتتىق ءداستۇردىڭ «كەيبىرىنە» ەمەس، «نەگىزگىلەرىن» ۋاھھابيتتىك تاسىلمەن «شيرك»، «بيدعات» دەپ تاپقان، ال اۋليەلەردىڭ سۇلتانى سانالعان ياسساۋي مەن شاكارىمدەي يسلام عۇلامالارىنا «مۇشريك» دەپ «ءپاتۋا» بەرگەندىكتەرىنەن تابان استىندا تانىپ، اقىر اياعىندا قازاقتى «نەگىزسىز ىرىم جاسايتىن مۇشريك» ەتىپ، ال مۇشريكتەرمەن قاجەت جاعدايلاردا «سوعىسىڭدار» دەگەن اياتتى قۇراننان اشىق كەلتىرىپتى.
جولدىباي اتالمىش ماقالاسىندا: «ءبىراز ۋاقىتتان بەرى «قازاقستان» گازەتىندە ازىرەت باربول دەگەن بىرەۋ قمدب-نىڭ قىزمەتى مەن قىزمەتكەرلەرىنە قارسى سۇيكەمەلەرىن قارشا بوراتۋدا. ولاردىڭ مازمۇنىنان باربولدىڭ ەشقانداي ءدىني ءبىلىمىنىڭ جوق ەكەنى انىق بايقالدى. ءتىپتى قاراپايىم ءدىني كىتاپ وقىعان قاتارداعى مۇسىلماننان دا ساۋاتى الدەقايدا تومەن. ونىڭ جاپتىم جالا، جاقتىم كۇيە نيەتىندە جازىلعان ماقالالارى نازار اۋدارۋعا دا تۇرمايتىندىقتان، وسى ۋاقىتقا دەيىن قارسى جاۋاپ بەرۋدى ۋاقىت ىسىرابى دەپ ءجۇردىم»، - دەي كەلىپ، «بىراق ءبىزدىڭ وسىنداي نيەتپەن ءۇنسىز وتىرۋىمىزدى ايتىلعان ورىنسىز سىنداردى مويىنداعانى دەپ قابىلداسا كەرەك، ونىڭ عايباتشىل شابىتى شالقىپ، جالا جابۋعا دەگەن قۇمارلىعى ودان ءارى جالىنداي تۇسكەن سياقتى»، - دەيدى.
وسى ۋاقىتقا دەيىن جازعان «قمدب-نىڭ بىلىعى نەمەسە، ءۋاھھابيزمنىڭ قاۋپى»، «قازاققا قاۋىپ قايدان؟!»، «قمدب مەن نۇر مۇباراك ۋاھابيلەر دايىندايدى ما؟»، «اتا-بابادان قالعان ءداستۇر دەپ قاشانعى دالبالاقتاي بەرەمىز دەپتى يمام»، «اتا جولىنان اداسقان قايرات جولدىباي»، «اۋليە بىلگىش ايتتى دەپ، جازىلعان تالاي قاتە كوپ»، «تاعى دا ۋاھھابيلەر بۇلىگى تۋرالى» ماقالالارىمنىڭ قمدب-نىڭ «اسا قاۋىپتى» قىزمەتى مەن قىزمەتكەرلەرىنە ارنالعاندىعى راس، بىراق قايرات جولدىباي ايتقانداي «عايباتشىل شابىتىم شالقىپ، جالا جابۋعا دەگەن قۇمارلىعىم جالىنداي تۇسكەننەن» جازعام جوق. ونى وسى ۋاقىتقا دەيىن «ۋاھھابيتتىك پيعىلدارىن»، «تەررورلىق بەلگىلەرىن» ناقتى دەرەكتەرمەن دالەلدەپ جازعاندا «مويىنداپ» ءۇن-ءتۇنسىز جاتقان قمدب-دا، ابايدىڭ ءوزىڭدى اقتاپ الاتىن قارا ءسوزىن وقىعانعا دەيىن اۋزىن بۋعان وگىزدەي  ءۇنىڭ ءوشىپ جاتقان سەن دە «جاقسى بىلسەڭ» كەرەك.   
ال وسى كۇنگە دەيىن ايتەۋىر ءبىر «جازىلعان» عىلىمي نەگىزى جوق، جاۋاپ بەرۋگە دە تۇرمايتىن «جالالى جاۋاپتارىڭا» جاۋاپ بەرمەۋىمە دە بولار ەدى، بىراق مۇنافىقتىق تانىتىپ سەن مويىنداۋدان باس تارتقان  «تەررورلىق»، «ۋاھھابيستىك»، «دۇمشەلىك» بەت-پەردەلەرىڭدى جۇرتقا تاعى دا اشكەرە ەتىپ،  ءسويتىپ جازعان ماقالالارىمنىڭ قانشالىقتى عىلىمي نەگىزىنىڭ بار ەكەندىگىنە وقىرماننىڭ كوزىن جەتكىزىپ، قازاققا،  قوعامعا قمدب-نىڭ قانشالىقتى قاۋىپتىلىگىن دالەلدەۋ ءۇشىن جاۋاپ بەرۋىمە تۋرا كەلدى. ال، نەگە ەكەندىگى بەلگىسىز وسى ماقالاڭدا دا، قايرات، سەن ءوزىڭنىڭ جانە «ۋاھھابيتتىك» پيعىلىڭدى  اشىق ءبىلدىرىپسىڭ.  
ەندى جوعارىداعى ايتقاندارىمدى عىلىمي نەگىزدە، ناقتى دەرەك-دايەكتەرگە سۇيەنىپ وتىرىپ تارقاتسام.

قايرات جولدىبايدىڭ مۇنافىقتىعى

قمدب-نىڭ «جانازا ءپاتۋاسىنىڭ» قابىلدانۋىنا وراي ارقالىق قالاسىنىڭ تۇرعىنى، زەينەتكەر حاميت دوسجانوۆ قمدب-نىڭ نايب ءمۇفتيى، «نۇر استانا» مەشىتىنىڭ باس يمامى قاليجان بايىربەكوۆكە حات جولداعان بولاتىن. ول حاتتى قمدب-ى «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىنىڭ (№24 21-31 تامىز، 2009 ج) سانىنا جاريالادى.
حاميت دوسجانوۆ اتالعان حاتىندا: «...وسىدان 4-5 جىل بۇرىندارى جانازا نامازىنان كەيىن سول جەردە مايىتكە باعىشتاپ قۇران وقىلاتىن ەدى. وسىعان تىيىم سالدى. سوسىن سول جانازا نامازىنان كەيىن بارشا جينالعان جاماعاتتى ءيىرىپ وتىرعىزىپ قويىپ ماتا، اقشا ۇلەستىرەتىن ەدى. بۇل ادەت تە دوعارىلدى» دەپ، «جانازا ءپاتۋاسىنىڭ» رەداكتسيا حابارلاعانىنداي «يسلامدى قازاقى كىرمە تۇسىنىكتەردەن تازارتىپ، ءجون-جورالعىلاردى ءبىر ىزگە سالىپ جاتقاندىعىن» ماقتانىشپەن جازعان ەدى.
ق.جولدىباي  ماعان جازعان جاۋابىندا: «ولىگە قۇران باعىشتاۋدىڭ ساۋاپتىلىعىن» قۇران مەن حاديستەرگە نەگىزدەپ جازعاندىعىن ايتىپ «ۋاھھابيت» ەمەسپىن دەپ، «اقتالىپتى». حاميت دوسجانوۆ «يسلام جانە وركەنيەتتە» «جانازا ءپاتۋاسىنان» سوڭ «وسىدان 4-5 جىل بۇرىندارى جانازا نامازىنان كەيىن سول جەردە مايىتكە باعىشتاپ وقىلاتىن قۇرانعا تىيىم سالىنعاندىعىن» اشىق ايتتى. نە دەگەن قاراما-قايشىلىق. مەنىڭشە ۋاھھابتار: «قۇران تەك تىرىلەر ءۇشىن عانا تۇسكەن، ولىلەرگە پايداسى جوق» دەيتىن ەدى. ال اپپارات باسشىسى جولدىباي بولسا «ولىلەرگە قۇران وقىتۋدىڭ ساۋابى بار» دەي وتىرىپ، «ءپاتۋالارى» ارقىلى مايىتكە «قۇران وقۋعا تىيىم» سالادى.  مىنە بۇل جولدىبايدىڭ مۇنافىقتىعىنىڭ ءبىر كورىنىسى. قايرات «عۇلامانىڭ»  ەكىجۇزدىلىگىن جانە اشكەرە ەتەيىن.
الماتى 2008 جىلى «كوكجيەك» باسپاسىنان جارىق كورگەن «قمدب-نىڭ 2000 جىلدان باستاپ شىققان ءپاتۋالار جيىنتىعىنىڭ ءبىر بولىگى» اتتى كىتاپتا «شاپاعات-نۇر» جۋرنالى وقىرماندارىنىڭ ساۋالدارىنا قمدب-نىڭ شاريعات، ءپاتۋا جانە ءدىني ىستەر ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، نايب ءمۇفتي مۋحامماد حۋساين السابەكوۆتىڭ جاۋاپتارىن توپتاستىرىپتى. وندا اتىراۋلىق قايرات قابىشەۆتىڭ: «مەن جاقىندا ۇلىمدى سۇندەتكە وتىرعىزىپ توي جاسادىم. اعايىنىممەن ايتىسىپ ءجۇرىپ اراقسىز وتكىزدىم جانە بارىنشا قىزىقتى ەتۋگە تىرىستىم. بىراق ءان ايتىلىپ، بي بيلەندى. مەن وزىمشە مۇنىڭ ءوزىن جەڭىس دەپ ەسەپتەدىم. دەي تۇرعانمەن، كەيبىر نامازحان كىسىلەر: - بۇل حارام، - دەپ كەتىپ قالدى. سوندا مۇسىلماننىڭ تويى قالاي بولۋى كەرەك؟» دەگەن سۇراعىنا «شاريعات بويىنشا قانداي توي بولسا دا مۋزىكا اسپاپتارىن ويناتۋ دۇرىس ەمەس. توي تۋرالى پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «تويدىڭ ەڭ جامانى، بايلاردى عانا شاقىرىپ، كەدەيلەردى قالدىرىپ كەتۋ», - دەگەن. ياعني توي جاساۋشى ادامداردى الالاماۋى كەرەك» دەپ جاۋاپ بەرەدى. 261-262-بەتتەر.  
ال، قايرات بولسا، الگى جاۋابىندا «دومبىرا تارتۋدىڭ» حارام ەمەستىگىن دالەلدەگەندىگىن جازدى. بىراق ينتەرنەتتەن كوشىرگەن «ءپاتۋاسى» ما تاعى دا بەلگىسىز وندا وزدەرى اتاعان ۋاھھاب، سالافيلەرشە «تويدا مۋزىكا اسپاپتارىن ويناتۋ دۇرىس ەمەس» دەپ ۇكىم شىعارىپتى. مىنە «مەن نە دەيمىن، دومبىرام نە دەيدىنىڭ» كەرى وسى ەمەس پە؟ مۇنافىق جولدىباي «دۇرىس» دەپ تاپقاندى قمدب-نىڭ ءپاتۋاسى «دۇرىس ەمەس» دەيدى. ال قازاق حالقى تويشىل حالىق ونىڭ تال بەسىكتەن جەر بەسىككە دەيىنگى ءومىرىنىڭ كوپشىلىگى «تويمەن» وتەدى. «ناعىز قازاق دومبىرا» دەگەندەي قازاقى تويدىڭ ءسانىن دومبىرا اشپاۋشى ما ەدى؟ دومبىرا قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزاكا اسپابى ەكەندىگىن كىم بىلمەيدى. ال مىناۋ قمدب-عا سالساڭ «دومبىرا تارتۋ دا تويدا دۇرىس ەمەس» بولىپ شىعادى ەكەن؟! بۇل جولدىبايدىڭ ەكىنشى مۇنافىقتىعىنىڭ كورىنىسى. «مەن تەك كەيبىر نەگىزسىز ىرىمدى تەرىستەدىم» دەپ قمدب-نى اقتاۋعا تىرىسقان جولدىبايدىڭ سوزىمەن ايتساق «دومبىرا تارتۋ» دا نەگىزسىز، كۇنا ءىس، يسلامعا قايشى ما سوندا؟! جوق الدە «ءشامانيزمنىڭ» سارقىنشاعى ما ەكەن ۇلتتىق مۋزىكا اسپابىمىز دومبىرا دا؟ قمدب-عا سۇراق قويعان قابىشەۆ سۇراعىندا «مۋزىكانى حارام» دەپ كەتىپ قالعان «ۋاھھابيلەردىڭ ۋاجدەرىنىڭ» دۇرىس-بۇرىستىعىن بىلگىسى كەلسە قمدب تاعى دا سول ۋاھھابيتەرگە بولىسىپ «مۋزىكا دۇرىس ەمەس» دەيدى. ياعني، ول جاۋاپ ۋاھھابتاردىڭ پايداسىنا شەشىلىپ تۇرعاندىعى كورىنىپ تۇر عوي وقىرمان قاۋىمعا. قايراتتىڭ مۇنافىقتىعىن اشكەرەلەيتىن تاعى ءبىر جايت.
ماسەلەن مەن مىسال ەتىپ وتىرعان «ءپاتۋالار جيناعىنىڭ»  اعىمدار تۋرالى ءحىى-بولىمىندە:
«...دەگەنمەن، سوپىلاردىڭ كەيبىرىنىڭ «حۋلۋل جانە يتتيحاد» - «اللانىڭ كەلۋى مەن پەندەمەن بىرىگۋى» سەنىمىنە بەت الىپ كەتۋى، تاريقات جولى دەنەنى قيناۋدان تۇرادى دەۋى سياقتى يسلامعا جات امالدارى دا كوپ، ال ونداي امالدار سوپىلىققا ۇندىلەردەن، گرەك فيلوسوفياسىنان، حريستياندىقتان ەنگەن» - دەلىنگەن. 240-بەت
پاتۋاداعىداي «سوپىلاردىڭ اللامەن بىرىگۋىنە حريستياندىقتان ەنگەن «مۇشريك» دەپ باعا بەرەتىن بولساق، وندا بارشا مۇسىلمان تۇركى الەمىندە  اۋليەلەردىڭ سۇلتانى اتانعان سوپى ءياسساۋيدى دە جانە اۋليە شاكارىمدى دە «مۇشريك» دەپ تانۋىمىز كەرەك ەكەن (؟!). «دانالىق كىتابىندا» سوپى ق.ا.ياسساۋي: «مەن - حاقپىن» دەپ  اللاعا عاشىق بولىپ، «اللامەن بىرىگىپ كەتكەندىگىن» اشىق باياندايدى.  ول تۋرالى 11-حيكمەتتە:  
ەي، مۇسىلمان، مەن دە مانسۇر بولدىم مىنە.
عاشىق مانسۇر «ءانا-الحاقتى» زارلاپ ايتتى،
جەبىرەيىل كەلىپ «ءانا-الحاقتى» بىرگە ايتتى - دەيدى.
«قۇدايمەن پەندەنىڭ بىرىگىپ كەتكەندىگىنە» قمدب سياقتى مۇشريك دەپ «ءپاتۋا» بەرەتىندەرگە، نەمەسە «ءانا-الحاقتىڭ» ماعىناسىن بىلمەيتىندەرگە ياسساۋي:  
«ءانا-الحاقتىڭ» ماعىناسىن بىلمەس نادان،
دانا كەرەك بۇل جولدارعا پاك، ماردان (ق.ا.ياساۋي ديۋاني حيكمەت تەگەران. «ءال-حۇدا» 2000-جىل. 21- بەت.) دەپ اتاپ وتەدى. ياسساۋي اۋليەنىڭ سوزىمەن ايتسام «ءانا-الحاقتىڭ» ماعىناسىن بىلمەگەن قمدب-نى، سول سەكىلدى ءوزىنىڭ نە جازىپ، نە قويعاندىعىن بىلمەي جۇرگەن جولدىبايدى  دا «نادان» دەپ ايتۋعا نەگىز بار.
ونى قازاق: «اۋليە قۇداي ەمەس، قۇدايدان بىلاي ەمەس» دەيدى.
شاكارىم اۋليە دە اللانىڭ دوستارىنىڭ قۇدايمەن بىرىگەتىنى تۋرالى:
جارىنان بولەك جانى جوق،
تاباتىن باسقا جارى جوق.
اسىقتان اياپ قالاتىن
يمانى، مالى، ارى جوق.
جارىنىڭ جانى - جاندارى،
جالىنعا جانباس تاندەرى. (شاكارىم. يمانىم. «ارىس» الماتى 2000 ج. 35-بەت.) دەپ اشىقتايدى. ياعني، جار دەگەنى اللا. ونى شاكارىم: «مەنىڭ جارىم قىز ەمەس، اقيقاتتىڭ شىن نۇرى» دەپ اتاپ كورسەتەدى.
ال، ەكىجۇزدى ق.جولدىبايدىڭ مۇنافىقتىعى قاي جەردەن كورىندى دەيسىز عوي؟ ول اتالعان «جالالى جاۋابىندا»: «ءياسساۋيدى بابامىز» دەي وتىرىپ «ديۋاني حيكمەتتەن» مىسال بەرىپتى. وندا جولدىباي باۋىرىم سەن دە «مۇشريكسىڭ». ءپاتۋالارىڭدا «مۇشريك» دەپ تانىعان «قۇدايمەن بىرىگەتىن» سوپى ءياسساۋيدى «بابامىز» دەپسىڭ عوي. بۇل جولدىبايدىڭ مۇنافىقتىعىنىڭ ءۇشىنشى كورىنىسى.

<!--pagebreak-->
«يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىنىڭ (№28, 2009 ج) سانىندا ق.جولدىبايۇلىنىڭ «ىرىمعا سەنۋگە بولا ما؟» اتتى ماقالاسىنا وراي «اتا جولىنان اداسقان قايرات جولدىباي» اتتى جاۋاپ ماقالامداعى «وزبەكستاندىق عالىمدارمەن كەزدەسكەنىن، ونداعى انەكدوتقا بەرگىسىز حيكاياسىن» بولماعاندى بولدى دەپسىڭ» دەپتى. ەگەر دە مەنىڭ وسى ايتقاندارىم  «شىنايى عايبات ءسوز، بولماعان ءىس» بولسا مەن ونى «دالەلدەپ بەرەتىن جەرىندە دالەلدەپ بەرۋگە دە دايىنمىن». بۇل سەنىڭ ءتورتىنشى مۇنافىقتىعىڭنىڭ كورىنىسى.
قازاقتىڭ سەن اتاعانداي «كەيبىر نەگىزى جوق كۇنا ىرىمدارى» ارقاۋ بولعان «ىرىمعا سەنۋگە بولا ما؟» اتتى ماقالاڭا اۋەلى پايعامبارىمىز س.ع.س.-ءنىڭ حاديسىمەن، ودان سوڭ ءوز سوزىڭمەن جاۋاپ قايىرام. اتالمىش ماقالاڭدا: «قايتىس بولعان كىسىنىڭ تۇنەگەن بولمەسىنە شىراق جاعىپ قويۋ نەمەسە بەرەكە ورناسىن دەگەن نيەتپەن استىنا ءدان شاشۋ سەكىلدى ىرىمدار - مۇلدەم قاتە، نەگىزى جوق كۇنا ىرىمدار» - دەپ جازعاندىعىڭ راس قوي. ونى مويىندايسىڭ. سوزبە-ءسوز ايتقانىڭ وسى. ياعني، قازاق ول ىرىمداردى ورىنداعاندا ءوزىڭ ايتقانداي: «بەرەكە ورناسىن» دەپ ورىندايدى ەكەن.  «بەرەكە ورناسىن» دەگەن ءسوز «جاقسىلىق ورناسىن» دەگەن. ياعني ول ىرىم جاقسىلىققا ورىندالادى ەكەن ءوزىڭ اتاعانداي. ال سەن بولساڭ ول ماقالاڭدا: «پايعامبارىمىز س.ع.س.-نىڭ : «جامان ىرىمداۋ - يسلامدا جوق. بىراق، ماعان «ءال-ءفال» جاقسى ىرىم، جاقسى ءسوز ۇنايدى» - دەگەن ءحاديسىن كەلتىرىپ ءوتتىڭ. وندا سەن «نەگىزى جوق» دەگەن «جاقسى ىرىمنىڭ» پايداسىنا شەشىلمەدى مە سەن كەلتىرگەن پايعامبار ءحاديسى. ءوزىڭ پايعامبارىمىز س.ع.س.: «جاقسى ىرىمعا رۇقسات ەتىپ وتىر» دەيسىڭ دە، «قازاق ول ىرىمدى جاقسى نيەتتە ورىندايدى» دەيسىڭ. وندا قازاقتىڭ «جاقسى ىرىمدارىنا» پايعامبارىمىز س.ع.س. رۇقسات ەتىپتى عوي. سوندا سەن ءوزىڭ نە جازىپ، نە قويعانىڭدى ءبىلىپ وتىرسىڭ با؟ پايعامبار «بىلاي دەيدى»، دەپ پايعامبار حاديسىنە ءوزىڭ قارسى ءسوز جازاسىڭ. انىقتاپ، كوزىڭدى اشىپ قاراساڭ ول ماقالاڭدا ءوزىڭ «نەگىزسىز» دەپ تاپقان ىرىمدى پايعامبار ءحاديسى نەگىزىندە يسلامعا كەرەعار ەمەستىگىن ءوزىڭ «دالەلدەپسىڭ». ودان سوڭ سەن سەكىلدى «عۇلامالارعا» ءسوز شىعىن ەتۋدىڭ ءوزى ارتىق.
مۇحاممەد پايعامبارىمىز س.ع.س-نىڭ «امال نيەتكە بايلانىستى» دەگەن ءحاديسى بار. ال سەن مىسال ەتكەن ىرىمدار و باستا  «وت قۇدايىنا» قۇلشىلىق ەسەبىندە بولعاننىڭ وزىندە، قازىر ونداي نيەتپەن ورىندالمايتىندىعىن سەن دە، بۇكىل حالىق تا بىلەدى. قازاق حالقى وتقا ماي تامىزىپ جاتقاندا «مەنىڭ وت ءتاڭىرىم جارىلقا» دەپ وت قۇدايىنا ارنايى قۇلشىلىق جاسامايتىندىعى انىق. ونداي ءسوزدى ەستىپ تە كورىپ تە جۇرگەمىز جوق. ول سالتتى كوپشىلىكتەن نەگە ورىندايسىڭ؟ دەسەڭ «قازاقتىڭ ءبىر ىرىمى عوي» دەي سالادى. ال پايعامبارىمىز س.ع.س.-نىڭ «امال نيەتكە بايلانىستى» دەگەنىن ەسكەرسەك، وندا ول ىرىمنىڭ قاي جەرى قايشى دىنگە؟ ويتكەنى نيەتى باسقا، سەرىك قوسۋ ەمەس. بۇل ءبىر. ەكىنشىدەن وسى سەكىلدى و باستاعى شىعۋ توركىنى «وت قۇدايىنا» تابىنۋشىلىققا بارىپ تىرەلەتىن، بىراق قازىر مۇلدە باسقاشا سيپات العان، تىپتەن ۇلتتىق سالتقا سىڭگەن داستۇرلەر كوپ. ماسەلەن، قازاقتىڭ ۇلتتىق، ءداستۇرلى ءتول مەيرامى، «ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى» دەپ اتالاتىن جىل باسى جاڭا جىلى - ناۋرىز مەيرامى بار. ول مەيرام جالپىۇلتتىق سيپاتقا اينالعان حالقىمىزدىڭ ءداستۇرىنىڭ نەگىزى سانالادى. جانە عاسىرلار بويىنا ۇلتتىق ءداستۇر رەتىندە اتالىپ ءوتىلىپ كەلگەن. تىپتەن  «ناۋرىز» دەگەن ءسوزدىڭ وزىنە ۇڭىلسەڭ ول قازاقى ءسوز ەمەس، پارسىنىڭ «جاڭا كۇن» دەگەن ءسوزى. ال، و باستاعى تۇركىلىك كەزەڭدەگى «ناۋرىزدىڭ» تويلانۋى  پارسىنىڭ «زاردۋشت پايعامبارىنا» قۇلشىلىق ەسەبىندە تويلانعان. ول تۋرالى احات شاكارىمۇلىنىڭ «شاكارىم جايىنداعى ەستەلىكتەرىندە» شاكارىم قاجىنىڭ احاتقا «ناۋرىز تۋرالى» ايتقاندارىندا اتالىپ وتىلەدى. وندا: «تاعى ءبىر ەسكىدەن كەلە جاتقان جوقتاۋ، بۇل دا ۇلىس كۇنىن دالەلدەيدى. كىشى ءجۇز شاقشاق جانىبەك كەنجە قىزىن ءوزىنىڭ دوسىنىڭ بالاسىنا بەرگەن. جانىبەك ولگەندە، سول قىزى اكەسىن جوقتايدى.

<!--pagebreak-->
بۇل ۇزاق جوقتاۋ ەدى، ناۋرىز تۋرالى ايتقانىن عانا ايتايىن:
اينالايىن، اكەكەم، نەگە بەردىڭ كەدەيگە!
قانشا اقىلدى دەسەڭ دە، كەدەيدى-كەدەي دەمەي مە؟
بايعا بەرسەڭ، اكەكەم، قازىسى قارىس ايعىردى،
سۇبەسى سۇيەم قوشقاردى ۇلىس كۇنى سويماس پا ەم!
تانام سورلى تويماس پا ەڭ! ۇلىس سايىن باستارىنا
«جۇپ شىراق» جاعىپ قويماس پا ەم!
مەن اكەيدەن: «جۇپ شىراق» بولاتىنى قالاي، نە بىرەۋ، نە ۇشەۋ بولماي، جۇپ بولۋى نەلىكتەن؟» - دەپ سۇرادىم. اكەي: «جۇپ شىراق» تىلەك، ناماز ەسەپتى قۇلشىلىق. بۇل فارسىنىڭ باياعى زاردۋشت پايعامبارىنىڭ (ورىسشا زاراستر) جولىنان قالعان بولۋى كەرەك. ال «جۇپ شىراق» بولۋىنىڭ ءمانىسىن تولىق بىلمەسەم دە، ماقال بىلدىرەدى:
«جالعىز شالا ساۋلە بولماس،
جالعىز شىراق تاۋبە بولماس» - دەگەن بار» -دەدى» (ش.قۇدايبەردىۇلى. 2-توم. الماتى «جىبەك جولى» 2007 ج. 512-بەت).
بىراق قازىر ناۋرىز مەيرامى مۇلدەم باسقاشا سيپاتتا اتالىپ وتىلەتىندىگى بەلگىلى. شاكارىم قاجى اتاعانداي «ناۋرىز تويلاعاندا قازىرگى ۋاقىتتا «جۇپ شىراق جاعىپ» زاردۋشت پايعامبارعا ناماز ەسەبىندە قۇلشىلىق قىلىپ»، ودان تىلەك تىلەمەيدى عوي! ونى حالىق تا، سەن دە جاقسى بىلسەڭ كەرەك، قايرات. ال ناۋرىزدىڭ و باستاعى ماعىناسىنىڭ زاردۋشت پايعامبارعا تابىنۋ ەكەندىگىن بىلە وتىرىپ نەگە «كەيبىر نەگىزسىز ىرىمدار» قاتارىنا قوسپادىڭ ۇلتتىق «ناۋرىز مەيرامىن» دا؟! سول سەكىلدى مەن «اراشالاۋعا» تىرىسقان سەن ايتقان «نەگىزى جوق ىرىمدار» دا قازىر ناۋرىز سەكىلدى باسقا نيەتتە، وزگە ماقساتتا قازاقى ءداستۇر ەسەبىندە اتالىپ وتىلەتىندىگى حاق. نەگە سەن «ناۋرىزدى تويلامايىق ول زاردۋشت پايعامبارعا قۇلشىلىق ەدى، بىراق مىنا ازىرەت وزىنشە تاپسىرلەپ، «ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى» دەيدى»، دەپ، وتقا ماي تامىزۋعا ايتقان جاۋابىڭداي جاۋاب بەرمەدىڭ؟ بولماسا ول ماقالامدا دا ناۋرىزدى دا «اقتاپ ەدىم عوي». ماعجان جۇماباەۆ: «ءار حالىقتىڭ وزىنشە جاڭا جىلى، جىل باسى بولادى. قاي ۋاقىتتا قاي حالىقتا بولسا جاڭا جىل سول حالىقتىڭ، سول ۋاقىتتىڭ شارۋا جاعدايىنا قاراي بەلگىلەنگەن. قازاق جاڭا جىلى ءدىن اسەرىنەن تازا. بۇل كۇنى ەشبىر قۇلشىلىق، ءدىن ادەتتەرى جاسالمايدى. بار بولعانى - ەل ءبىر-بىرىمەن كورىسىپ: «جاسىڭ قۇتتى بولسىن!» دەيدى» - دەپ، شاكارىم قاجى  اتاعان و باستا «ءدىن اسەرى» بولعان ناۋرىزدا وسى كۇنى «ءدىننىڭ اسەرى جوقتىعىن» ايتىپ وتىر.

نەگىزسىز، شيرك ىرىمداردى «تەرگىش» ەكەنسىڭ وندا ءبارىن تەرىپ اتاپ كورسەت. شاماڭ جەتسە وندا دا.
«سونداي-اق، ازىرەت باربول جازعانداي قازاقتىڭ بارلىق «سالت-ءداستۇر، ىرىم-تيىمىن» ەمەس، «كەيبىر ىرىمدار مەن نەگىزسىز تيىمدارعا» دەگەنمىن» دەپ، ق.جولدىباي باۋىرىمىز تاعى دا وزگەنى «عايباتشىل» دەي وتىرىپ ءوزىنىڭ قالاي عايبات ايتقاندىعىن بىلمەي قالىپتى. ال ونى ءبىز تاعى دا دالەلدەيىك.
«ىرىمعا سەنۋگە بولا ما؟» اتتى سۇيكەمەسىندە قايرات: «قازاق تا وتە ىرىمشىل حالىق. قارا مىسىقتىڭ جولىن كەسكەنىن كورسە، جولاۋشىلىعىنىڭ ءساتسىز بولاتىنىن بولجايدى. الدەبىر سەبەپپەن ءبىر جاعدايعا ۇشىراي قالسا، ونى اللانىڭ جازعانى دەپ ەمەس، الگىندە جولىن كەسكەن قارا مىسىقتان كورەدى. سونداي-اق قايتىس بولعان كىسىنىڭ تۇنەگەن بولمەسىنە شىراق جاعىپ قويۋ نەمەسە بەرەكە ورناسىن دەگەن نيەتپەن استىنا ءدان شاشۋ سەكىلدى ىرىمدار - مۇلدەم قاتە، نەگىزى جوق كۇنا ىرىمدار» دەيدى. بۇل دا ق.جولدىبايدىڭ سوزبە-ءسوز ايتقانى. «قازاق تا» دەپ، بۇكىل حالىقتى ايتا وتىرىپ، «مەن قازاق حالقى دەپ كوپشىلىككە توپىراق شاشقان ەمەسپىن، كەرىسىنشە «ءبازبىر تانىمى تاياز جانداردىڭ» دەگەنمىن» دەپ ەكى سويلەيدى. قايرات، سەن بۇل ماقالاڭدا «قازاق تا وتە ىرىمشىل حالىق» دەپ بۇكىل قازاققا دا توپىراق شاشىپ، «ءبازبىر تانىمى تاياز جاندار» دەپ تە ەكى ءسوز ايتتىڭ عوي. ودان نەگە تانىپ قالدىڭ؟!  جوق بۇل دا سەنىڭ مۇنافىقتىعىڭنىڭ كورىنىسى ما؟!
«سەن قمدب قىزمەتكەرلەرىن جاپپاي ۋاھھابي ەتىپ كورسەتىپ، ەل سەنىمىنەن ايىرۋ ءۇشىن بار ايلاڭ مەن زىميان تاسىلدەرىڭدى قولدانىپ ءجۇرسىڭ. ءتىپتى قمدب-نى ەكسترەميست ەتىپ كورسەتۋ ءۇشىن كۇللى مۇسىلمان عالىمدارىنىڭ ءبىراۋىزدان قۇراننان كەيىنگى ارقا سۇيەيتىن ەكىنشى كىتاپ دەپ باعا بەرگەن اتى الەمگە ءماشھۇر يمام ءبۇحاريدىڭ «ساحيح حاديستەر جيناعىنان» ءوزىڭ شالا تۇسىنگەن بىرنەشە حاديستەردى تەرىپ الىپ، ونى ەكسترەميستىككە ۋاعىزدايتىن كىتاپ دەپ ايدى اسپاننان ءبىر-اق شىعارىپسىڭ» - دەيدى. جانە «سەن ەكسترەميستىككە ۇندەيدى دەگەن حاديستەردىڭ ىشىنەن «كىم اللاھتىڭ ءسوزى اسقاق بولۋ ءۇشىن سوعىسسا، سول اللاھتىڭ جولىندا» دەگەن ءحاديستى تالداپ كورەلىك» دەي كەلىپ جولدىباي:
«بىرىنشىدەن يسلامدا قاجەت جاعدايدا قارۋلى سوعىسقا دا رۇقسات ەتىلەدى. قۇراندا: وزدەرىنە قارسى سوعىس اشىلعان مۇسىلماندارعا مۇشريكتەرمەن سوعىسۋعا رۇقسات بەرىلدى. ويتكەنى، ولار زۇلىمدىققا ۇشىراپ، ءجابىر كوردى. البەتتە، اللا تاعالا ولارعا جاردەم بەرۋگە تولىق كۇشى جەتەدى. ولار ەشبىر سەبەپسىز تەك «راببىمىز - اللا» دەگەندەرى ءۇشىن وتاندارىنان قۋدالاندى...» (حاجج سۇرەسى 39-40 ايات). باسقا ءبىر اياتتا: «سەندەرمەن سوعىسقاندارعا قارسى سەندەر دە اللا جولىندا سوعىسىڭدار. بىراق شەكتەن شىقپاڭدار. اللا تاعالا شەكتەن شىققانداردى جاقسى كورمەيدى. (باقارا سۇرەسى، 190 ايات)-دەلىنەدى. ياعني، يسلامدا وزدەرىنە ەشبىر سەبەپسىز زۇلىمدىق جاساپ، سان-الۋان قيىنشىلىقتارعا دۋشار ەتىپ، ەلىنەن-جەرىنەن كەتۋگە ماجبۇرلەپ، مال-مۇلىكتەرىن تالان-تاراجعا سالعان ادامدارعا قارسى سوعىسۋعا رۇقسات ەتىلەدى. ەسكەرتە كەتەيىك، يسلامدا سوعىس - ديپلوماتيالىق جولدار تۇگەلدەي ىسكە اسپاعان جاعدايلاردا عانا امالسىز باراتىن اقىرعى شارا. ال بەيبىتشىلىككە، كەلىسىمگە قايتادان مۇمكىنشىلىك تۋعان جەردە سوعىسقا جول جوق. ياعني قارسى جاق سوعىستى توقتاتىپ، كەلىسسوز سۇراسا، مۇسىلماندار دا سوعىستى توقتاتىپ، كەلىسسوزگە جۇگىنگەنى ابزال. قاسيەتتى قۇراندا: «ەگەر ولار كەلىسسوزگە، بەيبىتشىلىككە (نيەت بىلدىرسە) جاقىنداسا، سەن دە جاقىندا» («ءانفال» سۇرەسى، 61-ايات) - دەلىنگەن» دەپ، جوعارىدا كەلتىرىلگەن ءحاديستى قۇران اياتى نەگىزىندە وسىلايشا «تاپسىرلەپتى».
قايرات-اۋ، ءتاپسىرشى ەكەنسىڭ وندا نەگە مەن مىسال ەتكەن حاديستەردىڭ بارشاسىن قۇران اياتىنا نەگىزدەمەدىڭ؟ ماسەلەن،  «يسلامنان شىققان كەز-كەلگەن ادامدى ولتىرىڭدەر». ساحيح بۋحاري.  «اللاھ ەلشىسى: «كاعب يبن اشرافتى كىم ولتىرەدى؟ ويتكەنى ول اللاھقا جانە ونىڭ  ەلشىسىنە ءتىل تيگىزدى» دەدى. ساحيح بۋحاري. «بىردە پايعامباردان تۇندە كوپقۇدايشىلاردىڭ قوسىنا شابۋىل جاساسا قالاي بولادى؟ بالالار مەن ايەلدەرگە قاۋىپ تونبەي مە؟ دەپ سۇراعاندا پايعامبار: «ولاردىڭ اراسىندا ەش ايىرماشىلىق جوق» دەپ جاۋاپ بەردى» دەلىنگەن ساحيح ءبۋحاريدىڭ حاديستەر جيناعىنىڭ ىشىنە «ەنىپ كەتكەن» حاديستەردى نەگە قۇران اياتىنا نەگىزدەپ «تاپسىرلەمەدىڭ»؟! «ءوزىڭ شالا تۇسىنگەن بىرنەشە حاديستەردى تەرىپ الىپ» دەي سالىپ، «يسلامنان شىققان كەز-كەلگەن ادامدى ولتىرۋگە»، «مۇشريكتەردىڭ ايەل-بالالارىن ولتىرۋگە» رۇقسات ەتىلگەن «ۋاھھابيتتىك سارىنداعى»، «تەررورلىققا ۇندەيتىن» «حاديستەردى» اقتاپ الىپسىڭ! وسىلايشا ءوزىڭنىڭ ۋاھھابيتتىك بەت-پەردەڭدى جانە ءوزىڭ اشىپ جۇرتقا ماسقارا بولىپسىڭ.
قاسيەتتى قۇران كارىمدەگى: «جاقسىلىق پەن جاماندىق تەڭ بولمايدى. جامان قىلىقتىعا جاقسى نيەتپەن قارا. سوندا ساعان وشپەندىگى بار ادامداردىڭ ءوزى بەينە سىرلاس دوسىڭداي بولىپ كەتەدى» (فۋسسيلات سۇرەسى، 34-ايات.) دەگەن ايات جاماندىققا جاقسىلىق قىلۋعا شاقىرعان ايات بولىپ ەسەپتەلىنسە، ناحىل سۇرەسىنىڭ 125-اياتىندا: «ءتاڭىر جولىندا ادامداردى دانالىقپەن شاقىر، ولارمەن سىپايى سويلەس، نەنىڭ جاقسى ەكەنى تۋرالى پىكىرتالاسقا دا ءتۇس» دەلىنگەن ايات ءدىندى دىنسىزدەرگە جيھاد جاريالاۋمەن ەمەس، بەيبىت تۇردە، جايۋعا بۇيىرىلعاندىعىنىڭ دالەلى. ال، ءبۋحاريدىڭ: «يسلامنان شىققان كەز-كەلگەن ادامدى ءولتىر» دەلىنگەن ءحاديسى قۇرانداعى: «سەن، ادامداردى مۇسىلمان بولۋعا كۇشتەپ كوندىرەمىن دەپ ويلايسىڭ با؟» ء(جۇنىس سۇرەسى، 99-ايات.), تاعى باسقا اياتتاعى: «دىندە زورلىق جوق» دەگەن اياتقا قارسى ايتىلعاندىعى كورىنىپ تۇر عوي! ال، «كوپقۇدايشىلاردىڭ، دىنسىزدەردىڭ ايەل بالا-شاعاسىن دا ولتىرە بەرۋگە بولادى»، دەپ كەلتىرىلگەن ءحاديستى قۇران اياتىنا نەگىزدەپ، «تاپسىرلەۋ» قايرات سەكىلدى «عۇلامالاردىڭ» ءىسى بولسا كەرەك. بولماسا وسى اتالعان «مەن تۇسىنە الماعان حاديستەردى» «اقتاپ الماس» ەدى عوي. ال پايعامبارىمىز س.ع.س.-نىڭ ءاربىر ءحاديسى نەگىزىندە قۇران اياتىنا تۇسىندىرمە، قۇران سىرلارىنىڭ ءمان-ماعىناسىن اشۋ ەمەس پە، كەرىسىنشە قۇرانعا كەرەعار ەمەس؟!
قۇران كارىمدەگى: «سىزدەر، ادامدار قاۋىمىنىڭ ىشىندەگى ەڭ جاقسىسى بولىڭىزدار. (قۇداي) قۇپ كورگەندى پايدالانۋعا ءناسىپ ەتىلدىڭىزدەر دە، قۇپ كورمەگەننەن باس تارتتىڭىزدار.» (عيمران سۇرەسى، 110-ايات.) -دەلىنگەن  اياتتار ءدىننىڭ «بەيبىت ماقساتتا» جايىلۋ كەرەكتىگىن، مۇسىلماننىڭ اللا الدىنداعى شىنايى بولمىس-ءبىتىمىنىڭ قانداي بولۋ كەرەكتىگىن مەڭزەپ تۇرعاندىعىن تاپسىرلەۋدىڭ ءوزى ارتىق شىعار.

قمدب-نىڭ تەرروريست، ەكسترەميست، ۋاھھابيت  
ەكەندىكتەرىنە ناقتى دالەلدەر

ال مەن وسى ۋاقىتقا دەيىن قمدب-نىڭ قىزمەتىنە «ۋاھھابي»، «سالافي»، «فۋندامەنتاليست»، «ەكسترەميست»، «تەرروريست»، «ءداستۇردىڭ جاۋى» دەپ باعا بەرسەم ونىڭ ءبارى قايرات ايتقانداي: «جاپتىم جالا جاقتىم كۇيە» ەمەس، ناقتى دەرەكتەر نەگىزىندە ايتىلعان پىكىرلەر بولاتىن. ەندى سول قمدب-نىڭ مەن اتاعانداي جوعارىداعى «بەلگىلەرىن» جانە اشىپ، ءسوزىمنىڭ قانشالىقتى عىلىمي نەگىزى، دالەلى بارلىعىنا وقىرمانىمنىڭ كوزىن تاعى جەتكىزەيىن.
«پرەدۋپرەجدەنيە تەرروريزما ۆ كازاحستانە»  (الماتى: دايك-پرەسس، 2008 ج.) اتتى ەلىمىزدىڭ ىشكى ىستەر مينيسترلىگى تاراپىنان جارىققا شىققان كىتاپتىڭ 370 -ءشى بەتىندە:
«نا سەگودنياشني دەن وني پوۆسەمەستنو ۆەدۋت بوربۋ زا ۆلاست، دليا ەتوگو رەليگيۋ يسپولزۋيۋت كاك ورۋجيە. ۆ يستوري ۆاححابيتى سۆويمي دەيستۆيامي وستاۆيلي منوگو كروۆاۆىح سلەدوۆ. ۆ ناچالە ءحىح ۆەكا وني ۆ گوروداح مەككە، مەدينا ۆسە موگيلى، ۆ توم چيسلە ماتەرەي ايشي ي فاتيمى ي منوگيح ساحابيتسەۆ، سراۆنيالي س زەملەي»  دەپ  ۋاھھابتاردىڭ، ءاسىلى تەرروريستەردىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى اتالىپ كورسەتىلسە، قمدب-نىڭ «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىنىڭ №16 (124) 1-10 ماۋسىم  2008 جىلعى سانىندا جارىق كورگەن جانە 2007-2008 جىلدارى استانا قالاسىنداعى مەشىت يمامدارىنىڭ رەسپۋبليكالىق باق-دا جاريالانعان ماقالالارى مەن سۇحباتتارى توپتاستىرىلعان «ناسيحات ايتتىم جاماعات!...» اتتى كىتاپتاعى «مازار مادەنيەتى» اتتى ماقالادا:
«مىسىردى فاتح ەتكەن اراب قولباسشىسى ءامر يبن اس: «مەن ولسەم، مەنى جوقتاپ جىلاماڭدار، قابىر باسىنا نە اعاش، نە تاس قويماڭدار»، - دەپ وسيەت ەتىپتى. شاريعات بويىنشا، مۇسىلماننىڭ قابىرى جەرمەن تەگىستەلگەندە، جەتى قادام شەتكە شىعىپ قاراعاندا ونىڭ تومپەشتىگى بايقالماۋى كەرەك. بىراق، قازىر جاعداي مۇلدەم باسقا» - دەپ مەككە مەن مەديناداعى بارشا ساحابالاردىڭ، تىپتەن ايشا مەن فاتيما انالارىمىزدىڭ مازارلارىن تەگىستەپ تاستاعان ۋاھھابيتتەرشە «مازارلاردى تەگىستەۋ كەرەك»، «بىراق قازىر جاعداي مۇلدەم باسقا» دەپ جازدى.
«پرەدۋپرەجدەنيە تەرروريزما ۆ كازاحستانە»  كىتابىنىڭ 370-ءشى بەتىندە جانە ۋاھھابتاردىڭ مىناداي بەلگىلەرىن اتاپ كورسەتەدى:
ستوروننيكي داننوگو تەچەنيا كاتەگوريچەسكي وتۆەرگايۋت:
موليتۆۋ نا موگيلاح;
ستروەنيا ي ۋكروشەنيا موگيل;
نوشەنيە تاليسمانوۆ (تۋماروۆ);
پوكلونەنيە دۋحام پرەدكوۆ (ارۋاك);
موليتۆى پوسۆياششەننىە ۋمەرشيم پرەدكام، ي ت.د.

<!--pagebreak-->
ال، «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىنىڭ №16 (124) 1-10 ماۋسىم  2008 جىلعى سانىنداعى «مازار مادەنيەتى» اتتى ماقالادا: «بەيىت باسىنا كەلگەن ادامداردىڭ قابىردى ءتاۋاپ ەتۋ، تاسىن ءسۇيۋ، ارۋاقتان بىردەمە تىلەۋ سەكىلدى شاريعات ۇكىمدەرىنە قايشى ءىس-ارەكەت جاساۋ دۇرىس ەمەس» دەپ، تاعى دا وزدەرىنىڭ «تەررورلىق» پيعىلدارىن اشىپ كورسەتتى.
قمدب-نىڭ بۇل «تەررورلىق» پيعىل-پىكىرلەرى ءجۇسىپ بالاساعۇني، ۇمبەتەي جىراۋ، اقتامبەردى جىراۋ، بازار جىراۋدىڭ، ءماشھۇر-ءجۇسىپ كوپەيۇلىنىڭ، شاكارىم قاجىنىڭ، احمەتبايتۇرسىنۇلىنىڭ،  ت.ب. ۇلتىمىزدىڭ اۋليە-عۇلامالارىنىڭ  ايتقاندارىنا دا كەرەعار، قايشى كەلىپ تۇر.
كورسەتكەن ءار ءبىر ءتۇرلى نىشانانى،
كەرەمەتپەن بىلدىرگەن يشارانى.
«اۋليە ولىك ەمەس، تىرىك» دەگەن،
قولداي گور بىزدەي كارىپ بەيشارانى! ء(ماشھۇر-ءجۇسىپ كوپەيۇلى الماتى «الاش» باسپاسى. 2003 ج.، 1-توم. 277-بەت) - دەپ اتاپ كورسەتەدى ءماشھۇر-ءجۇسىپ اۋليە اتامىز.
الاش الىبى ا.بايتۇرسىنۇلى:
قولداي گور ءاز-اۋليە اتام قازاق  ( ا.بايتۇرسىنۇلى 5-توم. الماتى، «الاش» 2006 ج. 187-بەت.) - دەسە،
اقتامبەردى جىراۋ:
بالا بەرسە تەزىنەن، -
پىرلەردىڭ بىتسە دەمىنەن،
شىلتەننىڭ ءتيىپ شىلاۋى،
ارتىلىپ تۋسا وزىمنەن! (دالا دانالارى. - الماتى: قازاقستان دامۋ ينستيتۋتى. 2001 ج. اقتامبەردى جىراۋ (1675-1768 جج). 310-بەت.) دەيدى.
بازار جىراۋ:
ۇلسىزدارعا ۇل بەرگەن
قىزسىزدارعا قىز بەرگەن
كەرەمەتىن كەزىندە
«قۇلاق ەستىپ، كوز كورگەن» دەيدى. (بازار جىراۋ. جەتى عاسىر جىرلايدى. 2-توم جازۋشى باسپاسى. 83-بەت).
ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەيۇلى «ولەڭمەن بەرىلگەن ايات» اتتى ولەڭىندە دە:
كامىل ءدۇر سەنىڭ پىرلەرىڭ
بارشا بىلەر سىرلارىن،
تۇركىستان-ءدۇر جەرلەرىڭ،
حازىرەت سۇلتان، سەنەن مەدەت! دەپ، قمدب  «شيرك» دەپ تاپقان اۋليەدەن مەدەت تىلەيدى.
قمدب-نى «سالافي»، «ۋاھھابي» دەپ اتاۋىما تاعى نەگىز بولدى. وندا دا مەن ەمەس، وزدەرىنىڭ ۋاھھابيلەرمەن قاي دەڭگەيدە «ءتۇسىنىسىپ» جۇرگەندىكتەرىن وزدەرى اشىق ايتقان بولاتىن.  
قمدب-نىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان ۇگىت-ناسيحات توبى اقتاۋداعى كەزدەسۋدە سول جيىنعا قاتىسقان اقساقالدىڭ: «بىزگە ۋاھھابيلەر، سالافيلەر، سۋفيلەر دەگەن كىمدەر، سونى اجىراتىپ بەرىڭدەر؟» دەگەن سۇراعىنا قمدب-نىڭ  مەشىت ىستەرى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ر.اقىمبەكوۆ: «ۋاھھابي، سالافي دەگەنىمىز - ءبىر جاماعات. ءسال ءبىزدىڭ مازحابقا كەلىسپەيتىن جەرلەرى بار. بىراق ول جاستارمەن تۇسىنىسۋگە بولادى. سەبەبى ولار جاقسىلىقتى ىزدەيمىن، ءدىندى ىزدەيمىن دەپ ءجۇرىپ كەيبىر نارسەلەردى قاتە ءتۇسىنىپ العان. سوندىقتان وعان قۇدايعا شۇكىر ساۋاتتى يمام بار، سول جاۋاپ بەرەدى. ال، ولاردى قايتىپ اجىراتامىز دەگەن ساۋالعا ايتارىم: ونى قاراپايىم حالىق اجىراتا المايدى. ءبىز ءدىني باسقارمادان ارنايى ادام قويىپ وتىرمىز. يمامعا كەلسىن، ساۋالدارىن قويسىن. ال، ەندى ساقال قويعانداردى ۋاحابيست دەۋگە بولمايدى، قاراپايىم ادامدار دا ساقال قويىپ ءجۇر» دەپ تىكەلەي تەررورلىق ارەكەتىمەن تۇرمە ماشاقاتىن ەنشىلەپ جاتقاندارمەن (وندايلاردىڭ سانى قازىر جۇزدەن استى) قانشالىقتى «ءتۇسىنىسىپ» جۇرگەندىكتەرىن تاعى ءبىر دالەلدەپ،  «ۋاھھابيلەردى قاۋىپتى» دەپ اتاماپتى.  
قمدب-نىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى وڭعار ومىربەك «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىنىڭ (№10.16-31 مامىر، 2007 ج. 3-بەت.) سانىندا:
«سالافيلەردىڭ جاماعات اراسىندا قىلاڭ بەرۋى ءوز الدىنا، ەندى جەكەلەگەن مەشىتتەرگە قىزمەتكە سۇرانۋى دا وكىنىشكە وراي ۇشىراسىپ قالۋدا. ماناس قىستاۋبايۇلى مەشىتىندە وتكەن سەميناردا ءسوز العان «اقساي-ايشا» مەشىتىنىڭ باس يمامى كەنجالى مىرزاباەۆ:
- «نۇر مۇباراك» ەگيپەت يسلام مادەنيەت ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرۋشىلەردى قىزمەتكە ءبولۋ كەزىندە ماعان ءبىر جاس جىگىتتى نايبتىققا ۇسىندى. مەن ونى بۇرىننان دا ءبىلۋشى ەدىم. پراكتيكاسى ءبىزدىڭ مەشىتتە وتكەن. قىپ-قىزىل سالافي! قابىلداۋدان باس تارتتىم، - دەدى.
سەمينارعا قاتىسۋشىلار وي ۇستىندە قالدى. سوندا ەلىمىزدەگى بىردەن-ءبىر يمام-حاتيب دايىندايتىن جوعارى وقۋ ورنىمىزدا بۇل سالافي قايدان ءجۇر؟ بۇل وقۋ ورنى تۇلەكتەرىنىڭ ەلىمىزدىڭ مەشىتتەرىنە قىزمەتكە جىبەرىلىپ جاتقانىنا ءۇش جىل بولدى. سوندا ولاردىڭ اراسىندا ءسالافيدىڭ بارىن وقۋعا قابىلدار كەزىندە جانە 4 جىلعى وقۋ بارىسىندا ۇستازدار اقيداسىنان ايىرماعانى ما؟» - دەپ قمدب-عا كادر دايىنداپ جاتقان ءدىني وقۋ ورنىنىڭ «ۋاھھابي»، «سالافي» دايىنداپ شىعارعاندىعىن مەن ەمەس، اۋەلى وزدەرىڭ بىلدىرمەدىڭدەر مە؟ ونى قالاي جوققا شىعاراسىڭ؟!
2008 جىلدان باستاپ قمدب جانىنان قۇرىلعان رەسپۋبليكالىق يمامداردىڭ بىلىكتىلىگىن كوتەرەتىن ينستيتۋتى «اقيدا» دەپ اتالاتىن ۋاھھابيلىك يدەيانى ۋاعىزدايتىن وقۋلىقتى قولدانا باستادى. ال، اتالمىش ينستيتۋتتا وسى كىتاپ نەگىزىندە جەرگىلىكتى جەرلەردەگى يمامدار ءوز بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرۋدە.
«اقيدا» كىتابتىڭ 3-ءشى بەتىندە:
«...سەنىم مازحابتارى «قۇتقارىلعاندار» جانە توزاقتىقتار دەپ ەكى تۇرگە بولىنەدى. قۇتقارىلعاندار - احلي سۋننا ۋال-دجاماا، توزاقتىقتار - احلي بيداا... سوندىقتان احلي سۋننا سالافيا، ماتۋريديا ي اشحاريا دەيتىن تاعى ءۇش تارماققا بولىنەدى. بۇل ءۇش تارماق ءبىر-ءبىرىن مۇسىلمان باۋىرلار رەتىندە كورەدى. بۇگىنگى كۇنى الەمنىڭ 90 پايىزى مۇسىلماندارى وزدەرىن احلي سۋننا قاتارىندا دەپ سانايدى» ء(ۇش قيان. №40. 08.10.2009 ج.)
2007 جىلى قىركۇيەك ايىندا الەمنىڭ جيىرما ەكى ەلىنەن الەمگە اتتارى ايگىلى يسلامتانۋشى عالىمداردىڭ قاتىسۋىمەن استانادا وتكەن «ازياداعى يسلام مادەنيەتى» تاقىرىبىنداعى يسلام كونفەرەنتسياسىندا فرانتسيانىڭ ورتالىق ازياداعى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، عالىم بايرام بالچى  قازاقستانداعى «سايد نۇرسيدىڭ» ءىلىمىن اياۋسىز سىنعا الدى. ول «تۇركيامەن جانە تۇرىك الەمىمەن ءدىن سالاسىنداعى بايلانىس» اتتى بايانداماسىندا: «تۇرىك بيزنەسمەندەرى مەن نەگىز قالانعان لەگيتيمدى مەكتەپتەر يسلام ءدىنىن ناسيحاتتايدى. ولار التى مىڭ بەتتەن تۇراتىن سايد نۇرسي ىلىمىمەن بايلانىسقان ستراتەگيالىق جوسپارلار نەگىزىندە ىسكە اسادى. مۇنداي مەكتەپتەردىڭ ورتالىق ازيانىڭ يسلامدانۋىنداعى ورنى ۇلكەن. بىراق، بۇلاي تارالعان ءدىني جۇمىستار كوبىنە تولەرانتتىلىق جانە تەپە-تەڭدىك دەگەن يدەيالاردى ۇستانا بەرمەيدى. نۇرسي ءىلىمىن تاراتۋ تۇرىكتىڭ ۇلتشىلدىق قوزعالىستارىنىڭ كۇشىمەن قۋات الىپ وتىرادى» (ا.قۋانباي. ەۆرازيا kz. №38. 21.09.2007 ج. 7-ب.) دەدى.
مەنىڭ سەن ايتقانداي «ءدىني ءبىلىمىم تومەن، «كىمنىڭ ۋاھھابي، كىمنىڭ نۇرسي، كىمنىڭ قۇرانشى ەكەندىگىنىڭ پارقىن بىلمەيدى  ەكەنمىن»، ال  يسلامتانۋشى بايرام بالچىنىڭ ايتقاندارىنا نە ءۋاج ايتاسىڭ؟!  سەندەر مەشىتتەردە: «كوكجيەك» باسپاسىنان جارىق كورىپ «قمدب-نىڭ ساراپتاۋ كوميسسياسى ماقۇلداعان» دەپ جازىلىپ تاراتىپ جاتقان «ءنۇرسيدىڭ»، «فەتھۋللانىڭ» توم-توم كىتاپتارىن، ءىلىمىن «قاۋىپتى» دەپ تانىپ وتىر عوي. جوق ول دا «مەن سياقتى ءدىني ءبىلىمى وتە تومەن، كىمنىڭ ۋاھھاب، كىمنىڭ نۇرسي ەكەندىگىنىڭ پارقىن بىلمەيدى مە ەكەن»؟! بولماسا ءوزىڭ عاناسىڭ با «عۇلاما»، «يسلامتانۋشى» (؟!) ەكىنشىدەن ەلىمىزدەگى بىردەن-ءبىر شىعىستانۋ ينستيتۋتىنا باسشىلىق جاساپ وتىرعان، ينستيتۋتتىڭ ديرەكتور ورىنباسارى يسلامتانۋشى اشىربەك ءمۇمينوۆ سەندەر مەشىتتەردە تاراتىپ وتىرعان «قالىپتى» ءىلىمدى «قاۋىپتى» دەپ اتاعان بولاتىن. ياعني سايد ءنۇرسيدىڭ شاكىرتى فۋتھۋللا گۇلەن ءىلىمىنىڭ قاۋىپتىلىگىن «توڭكەرىس تەورياسى» دەپ باعالاعان ەدى. سوندا ول دا «مەن سەكىلدى تۇككە تۇرعىسىز تۇجىرىم» جاسادى ما»؟! ۇشىنشىدەن سەندەر «قالىپتى» دەگەن فەتھۋلانى ءوز ەلى ءوز وتانىندا «ساياسي كوزقاراسى» بويىنشا قاۋىپتى دەپ تانىپ دەپپورتاتسيالاپ جىبەرگەندىگى، ونىڭ ءالى كۇنگە شەيىن اقش-تىڭ نيۋ-دجەرسي شتاتىن پانالاپ جاتقاندىعى وتىرىك ەمەس قوي! وسىنداي بىرەۋدىڭ قاڭسىعىنا تاڭسىق بولىپ وتىرسىڭدار عوي! «جاۋاپ جازعىش» ەكەنسىڭ وسىلارعا نەگە «سۇيكەمەڭدە» سۇيەنىپ وتپەدىڭ؟!
بۇدان سوڭ ساعان قمدب-نىڭ «ۋاھھابي»، «سالافي»، «تەرروريست» ەكەندىگىن دالەلدەيتىن قانداي فاكت كەرەك؟! جوق ءوزىڭدى جانە قىزمەتى «تۇسىنىكسىز، بەرەكەسىز» قمدب-نى «اقتاۋىڭ» ءۇشىن ايتقان تۇككە تۇرعىسىز «ءباتۋاڭ» با باۋىرىم؟!
قمدب  ۇلتتىق ءداستۇردىڭ جاۋى
ءمۇفتي ءا.دەربىسالىنىڭ ايشىقتى ويلارى مەن عيبراتتى سوزدەرى جيناقتالعان الماتى «ءبىلىم» باسپاسىنان 2006 جىلى جارىق كورگەن  «ءدىنباسى» اتتى كىتاپتىڭ 61-بەتىندە:
«قابىرستان سىرتىندا مال شالۋ - ساداقاعا جاتپايدى» دەلىنگەن.
قابىرستاننىڭ سىرتىندا مال شالۋ - ساداقاعا جاتپايتىن، دىنگە قايشى بولسا نەگە سوناۋ الاساپىران زامانداردا تىپتەن ۇلى حاندارىمىز اۋليەلەر مەن حانداردىڭ مازارىنىڭ باسىنا قۇربان شالعان؟!
«...حان زيراتىنىڭ اينالاسىندا باسىنا تۇرعىزىلعان عيماراتتارى حاننىڭ مازارىنان كەم تۇسپەيتىن، ءتىپتى، ودان دا ەڭسەلى باسقا مازارلار كوپ. ءبىز كەلگەننەن ەكى كۇن بۇرىن بۇل جەرگە قازاق حانى نۇرالى ءوزىنىڭ قولىمەن كەلىپ، اكەسىنە باتا جاساعان ەكەن، باتاعا سەمىز بيە سويىلعان» ء(ۇش قيان №30 (438) 30.07.2009 ج.) دەپ، ءابىلحايىر حاننىڭ بەيىتىنىڭ باسىنا كەلىپ بالاسى نۇرالى حاننىڭ قۇرباندىققا بيە سويعاندىعىن وسىدان 230 جىل بۇرىن نيكولاي رىچكوۆ ءوزىنىڭ «كاپيتان جازبالارىندا» جازىپ قالدىرعان بولاتىن. سوندا ۇلتتىق حاندارىمىز دا «بيدعات» جاسادى ما؟ ابىلاي دا بابا تۇكتى شاشتى ازىزگە قۇربان شالدى ەمەس پە؟!
«يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىنىڭ № 20 (104) 16-31 قازان، 2007 جىلعى سانىنداعى س.عيلماني مەشىتىنىڭ باس يمامى باقتىباي قىدىربايۇلى «سالت-ءداستۇرىمىزدى شاريعاتپەن شاتاستىرمايىق» اتتى ماقالاسىندا:  
«ءۇشى، جەتىسى، قىرقى، جىلى دەگەندەر شاريعاتتا بار ما؟! ارينە، جوق. بۇل يسلامعا دەيىن قالىپتاسىپ، ادەتكە اينالىپ قالعان نارسە. نەگىزىن جوعالتقان ادەتكە اينالىپ قالعان نارسەنى كوپشىلىك يسلام ءدىنىنىڭ شاريعاتىنان شىققان زاڭ رەتىندە قابىلداپ، شاتاستىرىپ جاتادى. سوسىن يمامداردان: «قىرقىن قىرقىنا جەتكىزىپ ىستەۋ كەرەك پە، نەمەسە قىرقىنان اسىرىپ ىستەۋ كەرەك پە» دەپ شاريعاتتا جوق نارسە تۋرالى سۇرايدى. ەگەر سول قىرقى، نە جەتىسىن سول كۇندەردەن اسىرىپ، نە جەتكىزبەي بەرگەننەن دە، ءتىپتى ونىڭ ءبارىن وتكىزۋدىڭ مارقۇمعا  ەش پايداسى جوقتىعىن، تەك تىرىلەر الدىندا تىراشتانىپ مال شاشپاق ارەكەت ەكەنىن ايتساق سەنى «حالىق جاۋى» كورەدى. اتا-بابادان قالعان ءداستۇر دەپ قاشانعى دالبالاقتاي بەرەمىز. ءبىر ءسات اقىلعا سالىپ، ءمان-جايدى لوگيكالىق تۇرعىدان ويلانعان ءجون عوي. يسلامعا دەيىن اتا-بابالارىمىزدىڭ ىستەگەنىن بۇگىن جاساي بەرەتىن بولساق، تىلگە تيەك ەتىپ وتىرعان جايتتاردان وزگە قانشاما سالت-ءداستۇر، جورالار بولعان. ۋاقىت وتە ونىڭ ءبارى دە قالىپ قويدى ەمەس پە؟! يسلامعا دەيىن حالال مەن حارامدى اجىراتپاعان حالىق بولدىق قوي. ەندى مۇسىلماندىق جولىندا ءجۇرىپ، اقىلعا سىيىمسىز نارسەلەردەن ارىلا الماي، سونىڭ جەتەگىندە كەتە بەرمەكپىز بە؟» - دەپ، «جىلىن، جەتىسىن، قىرقىن وتىكىزۋدىڭ ولىگە پايداسىنىڭ جوقتىعىن»، ول ءداستۇردىڭ ءوزى «يسلامعا دەيىن قالىپتاسىپ نەگىزىن جوعالتقاندىعىن» ايتىپ «ونى وتىكىزۋ دىنگە قايشى» ەكەندىگىن اشىق جازبادى ما؟! ال ول داستۇرلەر دە «ءشامانيزمنىڭ سارقىنشاعى ما ەكەن؟!» وتكەن تاريحتا ءۇش ءجۇزدىڭ باسىن قوسقان ۇلى حان اتانعان ابىلايدىڭ دا اسى بەرىلمەدى مە؟ سوندا بۇكىل حالقىمىز يسلامعا قايشى، نەگىزىن جوعالتقان ادەتتەن ارىلماپتى ما ءالى كۇنگە شەيىن؟! جوق سەندەردىڭ سوزدەرىڭمەن ايتسام: «كەيبىر نەگىزسىز ىرىمداردىڭ» ءبىرى ما ول داستۇرلەر دە؟!
الماتى 2008 جىلى «كوكجيەك» باسپاسىنان جارىق كورگەن «قمدب-نىڭ 2000 جىلدان باستاپ شىققان ءپاتۋالار جيىنتىعىنىڭ ءبىر بولىگى» اتتى كىتاپتىڭ «جانازا ءپاتۋاسىندا»:
سۇراق: مارقۇمنىڭ جەتىسى، قىرقى، جىلىنا سيىر نەمەسە جىلقى سويۋدى تالاپ ەتىپ جاتادى. وسى دۇرىس پا؟
جاۋاپ: مارقۇمنىڭ جەتىسى، قىرقى، جىلىنا سيىر نەمەسە جىلقى سوي دەپ تالاپ ەتۋ - حارام دەلىنگەن. 72-بەت
مەنىڭ بىلۋىمشە قۇراندا اللا تاعالا تىيىم سالعانداردى عانا «حارام» دەپ ايتپاۋشى ما ەدى؟ ال جىلىنا، قىرقى مەن  جەتىسىنە جىلقى سيىر سويۋدى تالاپ ەتۋدى قۇراندا اللا تىيىپتى ما؟ اللا تىيماسا، ونى حارام دەمەسە سەندەر قالاي «حارام» دەپ «ءپاتۋا» بەرەسىڭدەر؟!
حالقىمىز «حارام» ءداستۇر ورىنداپ ءجۇر ەكەن»(؟!)

<!--pagebreak-->
حاميت دوسجانوۆ «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتىنىڭ (№24 21-31 تامىز، 2009 ج) سانىنا جاريالاعان حاتىندا:  «وسىدان 4-5 جىل بۇرىندارى جانازا نامازىنان كەيىن بارشا جينالعان جاماعاتتى ءيىرىپ وتىرعىزىپ قويىپ ماتا، اقشا ۇلەستىرەتىن ادەتتەردىڭ دوعارىلعاندىعىن» جازدى.
پايعامبار س.ع.س. رۇقسات بەرگەن «جاقسى نيەتتە» تاراتىلاتىن «جىرتىس جىرتۋدى» دا تىيىپسىڭدار ءپاتۋالارىڭدا. جىرتىس تا بىزدىڭشە ءاربىر ءولىم كەزىندە «جىرتىلىپ» تاراتىلماسا كەرەك. تەك ۇزاق جاساعان ادامدار ومىردەن قايتقاندا «سەن دە سونداي بول، وسى جاسقا جەت» دەپ «جاقسى ىرىم» ەتىلىپ  تاراتىلماۋشى ما ەدى؟! جاقسى ىرىمعا پايعامبارىمىز س.ع.س. رۇقسات بەرگەن عوي حاديسىندە!
«شاريعات بويىنشا قانداي توي بولسا دا مۋزىكا اسپاپتارىن ويناتۋ دۇرىس ەمەس» قمدب-نىڭ «ءپاتۋاسى».  مۋزىكا اسپابىن ويناتۋ «دۇرىس ەمەس» دەگەننىڭ اياعىندا «كەيبىرى دۇرىس» دەلىنبەيدى. ياعني، بۇكىل مۋزىكا اسپابىن اتاپ وتىر. قاراڭىز قمدب «ءپاتۋالارىنان»
قازاقستان-Zaman  گازەتىنىڭ (№39, 27-قىركۇيەك، 2007 ج) سانىندا - «ءولى رازى بولماي ءتىرى بايىمايدى» دەگەن قازاق ارۋاقتى اسا قادىرلەيدى. وسى جونىندە الاش جۇرتى ەكىگە جارىلىپ تۇر. وسىعان قانداي تورەلىك ايتار ەدىڭىز؟ دەگەن سۇراققا ءمۇفتي: - دۇنيەدەن وتكەن اتا-بابا ارۋاعىنا تابىنۋعا، ودان تىلەك تىلەپ جالبارىنۋعا بولمايدى. ءبىز تىلەگىمىزدى دۇعا ارقىلى تەك ۇلى جاراتۋشىدان عانا سۇراي الامىز».  ال جوعارىدا ۇلتتىق دانالارىمىز، تىپتەن ءدىن عۇلامالارىنىڭ ءوزىنىڭ «ولىدەن تىلەك تىلەگەندىگىن» كوردىڭىزدەر. ياعني، قازاقتىڭ ايتاتىن «ارۋاق قولداسىن» دەگەنىنە ءمۇفتيدىڭ جاۋابى. ال «ارۋاق قولدا» دەپ ۇلى حانىمىز ابىلاي دا اتويلاعان ەلدى جاۋدان قورعاعاندا. ول دا مۇشريك پا؟!
«شاريعات بويىنشا، مۇسىلماننىڭ قابىرى جەرمەن تەگىستەلگەندە، جەتى قادام شەتكە شىعىپ قاراعاندا ونىڭ تومپەشتىگى بايقالماۋى كەرەك. بىراق، قازىر جاعداي مۇلدەم باسقا». (قمدب-نىڭ «يسلام جانە وركەنيەت»  گازەتى №16 (124) 1-10 ماۋسىم  2008 جىل «مازار مادەنيەتى»)
«سۇراق: قابىر باسىنا سالىناتىن قۇرىلىس نىسانىن ءبىر جۇيەگە تۇسىرۋگە بولا ما؟ ياعني، ورناتىلاتىن كوك تاستىڭ كولەمى بەلگىلەنسە جانە مارقۇمنىڭ بەينەسىن قاشاپ  ەستەلىك ورناتۋىنا تىيىم سالىنسا دۇرىس بولار ەدى.
جاۋاپ:  حانافي ءمازھابىنىڭ عۇلامالارى ءمايىت جەرلەنگەن ورىندى قيىندىقسىز تابۋ ءۇشىن قابىر باسىنا بەلگى قويىپ، اتى-ءجونىن جازۋعا رۇقسات بەرگەن. الايدا، ءزاۋلىم تاس، قاجەتسىز قورشاۋ، ۇلكەن ءساندى كۇمبەزدەر ورناتۋ، قاشاپ سۋرەت سالۋ جانە ت.ب. وسى سياقتى امالدار ىسىراپ، ءارى باسەكەلەستىك بولعاندىقتان، شاريعاتىمىز تىيىم سالعان. (قمدب-نىڭ «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتى (№17. 11-20 ماۋسىم، 2009 ج.،8-9 بەت) سانى «جانازا ءپاتۋاسى»)
ال قازىر ەلىمىزدە عاسىرلار قويناۋىنان جەتكەن ساۋلەتتىك قۇرىلىس ونەرىنىڭ ەڭ ۇزدىك تۋىندىلارى اۋليە-عۇلامالارعا تۇرعىزىلعان كەسەنەلەر مەن ارحيتەكتۋرالىق قۇرىلىستار جەتەرلىك. ولاردى ايتىپ تاۋىسا المايسىڭ. ال قمدب-سا سالساڭ شاريعات تىيىم سالعانداردى «تەگىستەۋ كەرەك»
«سۇننەتتى مويىنداماۋ - ءدىن بۇزۋدىڭ امالى» دەگەن تاقىرىپپەن جاريالانعان بۇل سۇحباتىما زيالىلار مەن ءدىنتانۋشىلاردىڭ كوبى ريزاشىلىق بىلدىرگەن-ءدى. ال ازىرەت باربول بۇلاردىڭ بارىنە كوز جۇمىپ قاراپ، مەنى بۇل اعىمدى قورعاپ، قولداپ وتىرعانداي، ءجۋرناليستىڭ «پايعامبار سوزدەرىن قابىلدامايتىن بۇل توپ قازاق ەلىنە قانشالىقتى قاۋىپتى؟» دەگەن سوڭعى سۇراعىنا بەرگەن جاۋابىمنىڭ اياق جاعىن تاعى دا قاساقانا قىسقارتۋ ارقىلى وقىرماندى جاڭىلدىرۋعا ۇمتىلعان»  دەپ،  «مەنى قۇرانشىلار مەن ۋاھھابيتتەردىڭ پارقىن بىلمەيتىن ءدىني ساۋاتسىز رەتىندە» اتاپ ءوتىپتى. ماسەلەن، سەنىڭ « - اۋەلى قازاقستاندا باس كوتەرە باستاعان بۇل جانساق پىكىردىڭ جاقتاۋشىلارىنىڭ ءبارىنىڭ نيەتى ءدىن بۇزۋ دەپ جالپىلاي ايتۋ قاتە» جانە «قازاق جەرىندە بۇل اعىمنىڭ اناۋ ايتقانداي ىقپالى بولادى دەپ ايتا المايمىن» دەلىنگەن  پىكىرلەرىڭدى قىسقارتىپ بەرسەم دە، قىسقارتپاي بەرسەم دە ونىڭ ەش ايىرماسى جوق ەدى. بىرىنشىدەن سەنىڭ جاۋابىڭنىڭ اياق جاعىن قىسقارتسام ول جاۋابىڭداعى سەنىڭ ايتايىن دەگەن يدەياڭ، وي-پىكىرىڭ وزگەرگەن جوق. ويتكەنى سەنىڭ: «بۇل اعىمنىڭ ىقپالى جوق» دەلىنگەن جاۋابىڭنىڭ سوڭىندا «ىقپالى بار» دەگەن  پىكىرىڭ كەزدەسپەيدى. «ىقپالى بولا، قويمايدى، بىراق...» دەلىنگەن، باسقا ايتقان تۇجىرىمىڭدى «السام» وندا مەن ناعىز ۇرى، جالاقور بولدىم. بىراق ولاي ەتپەگەندىگىمدى وقىرمان تولىق بەرگەن نۇسقاڭنان دا وقىدى. ال «سۇننەتتى مويىندامايتىنداردىڭ نيەتى ءدىن بۇزۋ ەمەس» دەگەنىڭ قاتە پىكىر. ءۋاھھابيتتىڭ دە قۇرانيتتىڭ دە اتتارى ەكى بولەك بولعانىمەن ەكەۋى دە - «سۇننەتتىڭ جاۋى»، «ءداستۇردىڭ دۇشپانى» ەمەس پە؟ ەگەر دە ەكەۋىنىڭ دە نەگىزگى بەلگىسى وسىنداي ورتاق بولسا ونىڭ پارقىن ەندى قالاي اجىراتۋ كەرەك. ەكەۋى دە سەن اتاعان «وريانتاليستەردىڭ استاۋىنان جەم جەگەندەر» ەمەس پە؟ ەكىنشىدەن «سۇننەتتى مويىندامايتىن» جاماعات قاتارىنا سەن  اتاعانداي تەك قۇرانشىلار عانا كىرمەيتىندىگى بەلگىلى. «ۋاھھابيتتەردىڭ» سۇننەتتى مويىنداماق تۇگىلى «بىزگە پايعامبار دا اۆتوريتەت بولا المايدى، بىزگە ءبىر اللا» دەپ جۇرگەندىگىن جۇرت ءبىلىپ تە، كورىپ تە وتىر سەن بىلمەسەڭ. ال «سۇننەتتىڭ جاۋى»، «ءدىننىڭ جاۋى» بولسا ول قالايشا قازاق توپىراعىنا سەن اتاعانداي «اناۋ ايتقانداي ىقپالى بولمايدى». «شاتاق دىندەي قاقپان جوق» دەيدى شاكارىم اۋليە. قازاق ايتپاي ما: «يمانىڭنان ايرىلساڭ جيعانىڭنان دا ايىرىلاسىڭ» دەپ.  ال «ىرىمعا سەنۋگە بولا ما؟» دەگەن سۇيكەمەڭنەن دە «جاۋابىڭدى مونتاجداسام» ءبارىبىر يدەياڭ سول عوي «ىرىم شيرك» دەگەن. ال ونداي «جاۋاپتى مونتاجدا» نە «مونتاجداما» نە ءبارىبىر «ىرىمنىڭ شيرك» ەكەندىگىن ايتىپ وتىرسىڭ عوي. جوق سوڭىندا «ىرىم شيرك» ەمەس» دەپ تاعى ەكى سويلەگەنىڭ بار ما؟! ال سەنىڭ تولىق بەرىلگەن جاۋابىڭنىڭ ءوزى سونى دالەلدەمەدى مە؟!
وسىلايشا ءاربىر ايتقان تۇجىرىمدارىمدى عىلىمي تۇرعىدان، ناقتى دەرەكتەر نەگىزىندە دالەلدەپ بەرۋگە بارمىن. جانە بۇل مەن جازعان ماقالالاردىڭ «ءبارى» ەمەس، كەيبىرەۋى عانا. بىراق ونىڭ ءبارىن جازا بەرسەم سەندەر كىم بولىپ شىعاسىڭدار؟!
ءسوز سوڭىندا ايتارىم عاراسات مايدانىندا كىمنىڭ جاعاسىنا كىمنىڭ جابىسىپ اقىسىن الاتىندىعىنا «ءپاتۋا» ايتاتىن سەندەر ەمەس، ونى «عايىپتى بىلەتىن» تەك ءبىر اللا عانا بىلەدى. ال اللا اتىنان سويلەپ، ۇكىم ايتۋدىڭ قانشالىقتى دىنگە قايشى ەكەندىگىن سەن بىلسەڭ كەرەك. «تاۋبەم كوپ دەپ ماقتانبا بارسيسانى دا قۇداي قارعاعان»، «كۇناسى تاۋداي بولسا دا ناسۋحانى دا قۇداي وڭداعان». بۇل دا قۇران اياتى.  
قايرات جولدىباي وسىدان-اق وقىرماننىڭ كوزى جەتەدى كىمنىڭ نە ايتىپ، نە جازعانىنا. ال سەن ەكى سويلەسەڭ ونداي ەكى سويلەپ، ىسىنە امالى ساي كەلمەيتىن «مۇنافىقتار» تۋرالى قۇران كارىمدە: «(مۇحاممەد ع.س.) ساعان مۇنافىقتار كەلگەن كەزدە: «سەنى انىق پايعامبار دەپ ايعاق بولامىز» دەدى. سەنىڭ حاق پايعامبار ەكەنىڭدى اللا بىلەدى. سونداي-اق اللا (ت.) راسىندا مۇنافىقتاردىڭ مۇلدە سۋايت ەكەندىگىنە كۋالىك ەتەدى» دەسە، ەندى ءبىر اياتتا «ولار دۇشپان. سوندىقتان ولاردان ساقتان. ولاردى اللا تيپىل قىلسىن. قايدا اداسىپ بارا جاتىر؟» دەپ ەكىجۇزدى مۇنافيقتاردىڭ جاعدايىنان اللا تاعالا «مۇنافيقۋن» سۇرەسىنىڭ 1-4-ءشى اياتتارىندا حابار بەرەدى.
ەندى الگى «عۇلاما» اتاعانداي «نەگىزسىز ىرىم» بويىنشا ەمەس، قاسيەتتى قۇراننىڭ ۇكىمى بويىنشا قايرات جولدىبايعا باعا بەرەتىن بولساق: «اللا بارشا قازاقتى سۋايت كۋالىك ەتەتىن قايرات جولدىباي سياقتىلاردان ساقتاسىن، ول قازاققا، دىنگە دۇشپان، اللا ونى تيپىل قىلسىن، قايرات قايدا اداسىپ بارا جاتىر» (؟!) دەگەننەن باسقا نە ايتپاقپىز؟!
كىمدە بولسا شىن مىنەز،
بولماس وندا ەكى ءسوز.
ولتىرسە دە كوزبە كوز،
يمانىن ساتىپ الماس ءبوز.
ءسوز مىنەزى قۇبىلسا،
ار يمانى جوق دەپ ءبىل دەلىنگەن شاكارىم قاجىنىڭ ايتقانى دا وسى اياتتىڭ ءمان-ماعىناسىن اشا وتىرىپ، قايراتتىڭ «ار يمانىنىڭ جوق» ەكەندىگىن تاعى دالەلدەپ بەرىپ وتىر؟!
قۇراندا: «اللا ونى تيپىل قىلسىن» دەپ باعا بەرگەن ق.جولدىبايداي «عۇلاماعا» وسىنشاما «ۋاقىتىمدى» ىسىراپ ەتىپپىن. ال مەنىڭ وسى كۇنگە دەيىن جازعان «مونتاجدالماعان» تۇجىرىمدارىمنىڭ قانشالىقتى عىلىميلىق نەگىزى بارلىعىن وقىرمان تاعى دا ءوز كوزىمەن وقىسىن! حالىق حاقتىڭ ءبىر ەسىمى. بىرەۋى، ەكەۋى الدانار، بىراق ءھامماسىن الداي المايسىڭ قايرەكە!
ال قمدب-نىڭ «ءپاتۋاسى» بويىنشا ءجۇرىپ-تۇراتىن بولساق: «دومبىرامەن تويدا ءان ايتىپ، كۇي-كۇمبىرلەتۋ دۇرىس ەمەس»، «دۇنيەدەن وتكەنگە جەتىسىن، قىرقىن، جىلىن بەرۋ شاريعاتتا جوق»، «اسقا جىلقى سيىر سوي دەۋ - حارام»، «ارۋاق قولدا دەۋ شيرك»، «جىرتىس-جىرتۋعا بولمايدى»، «جانازا نامازىنان كەيىن مايىتكە قۇران وقۋعا بولمايدى»، «قازاقستانداعى بارشا كەسەنەلەردى قيراتىپ، تەگىستەۋ كەرەك»، «ياسساۋي، شاكارىم، ءشاشھۇر جۇسىپتەر مۇشريك»، «تەررورلىق ارەكەتىمەن تۇرمە ماشاقاتىن ەنشىلەپ جاتقاندارمەن تۇسىنىسۋگە بولادى»، «پايعامبارىمىز س.ع.س. رۇقسات ەتكەن «جاقسى ىرىمداردى» ورىنداۋ كۇنا ءىس» ت.ت. كەتە بەرەدى...