جۇما, 29 ناۋرىز 2024
46 - ءسوز 6548 1 پىكىر 2 شىلدە, 2015 ساعات 08:39

تەلەارنالاردان بىردە-ءبىر تاپسىرىس المايمىن

«El.kz» رەداكتسياسىنىڭ «ەكسليۋزيۆتى سۇحبات» ايدارىنىڭ كەزەكتى سانى. بۇل جولعى كەيىپكەر – جۋرناليستيكا سالاسىنىڭ بەلسەندى ءارى سالماقتى قايراتكەرى ءمادي ماناتبەكۇلى. اسكەري مامان بولۋدى ارمانداپ، ويلاماعان جەردەن جۋرناليست اتانعان كەيىپكەرىمىز وسى كۇنگە دەيىن جۋرناليستيكا سالاسىندا ءوزىن ءارتۇرلى قىرىنان تانىتا ءبىلدى. قالالىق گازەت ءتىلشىسى، تەلەارنا جاڭالىعىنىڭ جۇرگىزۋشىسى، ودان سوڭ رەسپۋبليكالىق دەڭگەيگە كوتەرىلىپ، «استانا»، «31 ارنا»، «حابار»، «قازاقستان» ارنالارىنىڭ تەلەجۇرگىزۋشىسى، ءبولىم جەتەكشىسى بولا ءبىلدى. ءتىپتى سوڭعى جۇمىس ورنىندا باسشىلىق قىزمەتتى دە اتقاردى، ناقتىراق ايتقاندا «قازاقستان رترك» اق باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولدى. بۇگىندە «باقوردا» مەديا توبىنىڭ باس ديرەكتورى.    

ءمادي ماناتبەكۇلى جايلى:

تۋعان جىلى  

  •  25.05.1978 (قىزىلوردا وبلىسى، جالاعاش اۋدانى، ەڭبەك اۋىلى)

ءبىلىمى

  • شىمكەنت قالاسىنداعى كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى سابىر راحيموۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق اسكەري-مەكتەپ ينتەرناتى 
  • كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتى، زاڭ فاكۋلتەتى، زاڭگەر

ەڭبەك تاجىريبەسى

  • رەسپۋبليكالىق «نارتاۋەكەل» گازەتى – ءتىلشى (1998-1999 ج.)
  • «شىمكەنت كەلبەتى» گازەتى – ءتىلشى (1999-2000 ج.) «سايىپقىران» سپورت قوسىمشاسىنىڭ رەداكتورى

  • «وتىرار» تەلەارناسى – ءتىلشى; جاڭالىقتار جۇرگىزۋشىسى; «توپجارعان»، «ەكسترەننىي ۆىزوۆ»، «نۇرلى اراي» باعدارلامالارىنىڭ اۆتورى ءارى جۇرگىزۋشىسى (2000 – 2001 ج. شىمكەنت
  • رەسپۋبليكالىق «استانا» تەلەارناسى – ءتىلشى، جاڭالىقتار جۇرگىزۋشىسى; ء«ۇش شيرەك» اقپاراتتىق ساراپتامالىق باعدارلاماسىنىڭ، «اشىق اڭگىمە»، «وقيعا ىزىمەن»، «توپجارعان» حابارلارىنىڭ اۆتورى ءارى جۇرگىزۋشىسى، باعدارلامالار ءوندىرىسى قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى (2001-2006 ج. استانا قالاسى)

  • رەسپۋبليكالىق «31 تەلەارنا» – استانا بولىمشەسىنىڭ ءتىلشىسى (2006‑2007 ج.)

  • «MARMILAT» جارناما اگەنتتىگىنىڭ ديرەكتورى (2007‑2008 ج. استانا قالاسى) 

  • رەسپۋبليكالىق «حابار» اگەنتتىگى – ءتىلشى، جاڭالىقتار جۇرگىزۋشىسى (2008-2010 ج.)

  • «قازاقستان رترك» اق ساياسي باعدارلامالار ءبولىمىنىڭ جەتەكشىسى (2010-2011 ج.)

  • «قازاقستان رترك» اق ءتورايىمىنىڭ ورىنباسارى (2011-2013 ج.)

  • «باقوردا» مەديا توبىنىڭ باس ديرەكتورى

وتباسى

ۇيلەنگەن، ەكى ۇل، ءبىر قىزى بار 

– جۋرناليستيكا سالاسىن نە سەبەپتى تاڭدادىڭىز؟

– ول اياق استىنان بولدى. ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرگەن ماماندىق ەمەس. بالا كەزىمنەن دەسانت، ياعني اسكەري بولامىن دەپ ارماندايتىنمىن. سول اسكەري وقۋ ورنىن بىتىرگەنمىن دە، الايدا اللا تاعالانىڭ قالاۋىمەن جۋرناليستيكا جولىنا اۋىسىپ كەتتىم.

– تولىعىراق توقتالا كەتسەڭىز...

– ءوزىم قىزىلوردا وبلىسىنىڭ تۋماسىمىن. 9-10-11 سىنىپتاردى مەن شىمكەنت قالاسىنداعى اسكەري مەكتەپتە (شىمكەنت قالاسىنداعى كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى سابىر راحيموۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق اسكەري-مەكتەپ ينتەرناتى – رەداكتسيا ەسكەرتپەسى) وقىدىم. كەيىننەن جولداما بويىنشا الماتى قالاسىنداعى اسكەري اكادەمياعا وقۋعا ءتۇستىم. بىراق، وكىنىشكە وراي، بەلگىلى ءبىر جاعداي بولىپ وقۋدان شىعۋعا تۋرا كەلدى. اسكەري ءومىر وسىلايشا اياقتالدى. جۋرناليستيكاعا كەلەر بولساق، وقۋدان شىققان سوڭ كۇنكورىستىڭ قامىنا كىرىستىم. 96-جىلدار بولۋ كەرەك، مەن ستۋدەنتتەرگە كۋرستىق جانە باقىلاۋ جۇمىستارىن اقشاعا جازىپ بەرەتىنمىن. ءوزىم ستۋدەنت ەمەسپىن. كىشكەنتايىمىزدان كىتاپتى كوپ وقىپ وسكەنبىز. كىتاپحاناعا باراتىنمىن، تاقىرىپقا ساي ادەبيەتتى اقتارىپ، قاجەتتى ستۋدەنتتىك جۇمىستى جازىپ شىعاتىنمىن. قاراپ تۇرساڭ، قيىن ەشتەڭە جوق. سول كەزدىڭ وزىندە جاستار ەرىنشەك بولعان ەكەن. جاستار ەرىنسە، ءبىز سولاردىڭ ەرىنشەكتىگىنەن جاعدايىمىزدى جاساپ جۇردىك. سودان ءبىر-ەكى ستۋدەنت «اعاي، ءسىزدىڭ سويلەگەنىڭىز، جازعانىڭىز – بارلىعى جۋرناليستيكاعا كەلەدى ەكەن، جۋرناليست ەمەسسىز با؟» – دەدى. مەن «جوق، مەن جاي جۇرگەن ساۋداگەرمىن» – دەپ جاۋاپ قاتتىم. ول كەزدە بازاردا ساۋدامەن اينالىساتىنمىن، ويىنشىقتار ساتتىق. سول ستۋدەنتتەر باعىڭىز سىناپ كورىڭىز دەگەن سوڭ، شىمكەنتتە جاڭادان گازەت اشىلىپ جاتقان، سوعان باس سۇقتىم، تاپسىرما بەردى. تاپسىرماسى قالاداعى قىلمىستىق وقيعانى زەرتتەپ، مازمۇندى ماقالا جازۋ ەدى. جازىپ بەرگەن ەدىم، جۇمىسىم مۇرتى بۇزىلماستان ماقالا بولىپ جارىق كوردى. ءسويتىپ جۋرناليست بولىپ كەتتىك.

– كەيىن وقىپ الدىڭىز با؟

– جۋرناليستيكانى وقىعان جوقپىن. مەنىڭ كەيىنگى وقىعانىم – زاڭگەر ماماندىعى.

– ءسىز ءۇشىن جۋرناليست دەگەن كىم؟

– جۋرناليست دەگەن، ازىلدەپ ايتاتىن بولساق، ول – ءبىر ورنىندا وتىرا المايتىن جىبىرلاق ادام. ءبورىنى اياق اسىرايدى دەگەندەي، ءجۋرناليستتى دە سول اياق اسىراۋى ءتيىس. جۋرناليست –  قوعامنىڭ بارومەترى، ول ەنجار ادام بولا المايدى. وعان ءوزىنىڭ عانا قارنى تويعانى، كويلەگىنىڭ كوكتىگى قىزىق ەمەس. جۋرناليست – ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى، مەملەكەتشىل ازامات. ول تىلگە دە، دىنگە دە، ەكونوميكاعا دا ارالاسادى. تۇپتەپ كەلگەندە، جۋرناليست دەگەنىمىز – ول اعارتۋشى، زەرتتەۋشى.

– قازىرگى قازاق جۋرناليستەرى زەرتتەۋشى بولا الىپ ءجۇر ما؟

– بولا الىپ ءجۇر. ول از دەسەڭىز ايتايىن. قازاق جۋرناليستەرى كەزىندە جازعان ۇلكەن-ۇلكەن ماسەلەلەردى ءورىستىلدى جۋرناليستەر ەندى كوتەرىپ جاتىر.

– مىسال كەلتىرسەڭىز، ول قانداي ماسەلەلەر؟

– ماسەلەنكي، راديكال دىندەگى ادامدار ءبىر قىزعا ۇيلەنەدى دە، سودان كەيىن ول قىزدان شارشاعان سوڭ تالاق ءسوزىن ءۇش رەت ايتىپ، اجىراسقان بولىپ ەسەپتەيدى وزدەرىن. الگى بايعۇس ايەلدى قيىن جاعدايعا كەلتىرىپ قويادى. ءسويتىپ ول جىگىت باۋىرىنا زۆوندايدى «اقي، مەن اجىراستىم، سەن الىپ السايشى» – دەپ. ول الادى. ول شارشاعاننان كەيىن  تاعى ءبىر اقي باۋىرىنا زۆوندايدى. بۇل ۇلكەن ماسەلە. ونى قازاقتىلدى جۋرناليستەر بىرنەشە جىل بۇرىن كوتەرگەن. ءورىستىلدى باق بۇل تاقىرىپتى ەندى عانا قولعا الدى.  

– بۇل ماسەلەنى ءبىرىنشى بولىپ قازاقتىلدى جۋرناليستەردىڭ كوتەرۋى اتالمىش سۇراقتىڭ قازاقتىلدى ورتاعا جاقىن بولعاندىعىنان ەمەس پە؟ ءورىستىلدى ازاماتتاردىڭ سالىستىرمالى تۇردە كەيىننەن قوزعالۋى سودان ەمەس پە؟

– الىس بول، جاقىن بول ءبىر قوعامدا ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندىقتان، قانداي دا ءبىر ماسەلە بولماسىن، ولاردىڭ ءبارى بىزگە ورتاق. وسى سەكىلدى تاقىرىپتار بويىنشا قازاق جۋرناليستەرى ءبىرشاما الدا تۇر. بىراق، وكىنىشكە وراي، قازاقتىلدى جۋرناليستيكانى قولداۋ جاعى ءسال كەمشىلدەۋ. جەكەلەگەن ارنالاردا ءورىستىلدى جۋرناليستەردىڭ جاعدايى كوپ جاسالعان: جالاقىسى جوعارى، باسپانا، گونورار ماسەلەسى شەشىلگەن، ولاردىڭ جۇلدە الۋىنا كوبىرەك مۇمكىندىك بەرىلەدى. مىسالى، ۇلكەن ءبىر بايقاۋ جاريالانىپ، سول بايقاۋدا قازاقتىلدى جۋرناليست پەن ءورىستىلدى جۋرناليست كەلىپ تۇرسا، «بەرە سالايىق» – دەپ، وزىمىزدىكىن كەيىنگە قالدىراتىن جاعدايدى ۇنەمى كەزدەستىرەمىز. بۇل ەندى قازاقتىلدى جۋرناليستەردىڭ تومەندىگىنىڭ بەلگىسى ەمەس. ەشقانداي دا. بالكىم شەشىم شىعارۋشى تاراپ ءورىستىلدى باق-تى كوبىرەك وقيتىن شىعار... ءتىلدى بىلمەيدى، سول سەبەپتى وقىمايدى. ال بۇل قازاقتىلدى جۋرناليستەردىڭ پروبلەماسى ەمەس.

– قازىرگى جۋرناليستيكانىڭ جارقىن وكىلدەرىن اتاي الاسىز با؟

– تەلەجۇرگىزۋشىلىكتەن باسقالارىن ايتايىق، مىسالى قاسىم امانجولۇلى وتە مىقتى جۋرناليست، ءوزىمنىڭ دوسىم ازامات كەڭەسۇلى دا مىقتىلاردىڭ قاتارىندا. حاليما تاجىقۇل مەن كامشات تاسبولاتتى دا ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى. قىز بالاسى بولعانىمەن، ەلىم دەگەندە ەلجىرەپ تۇرادى. ءوزىمىزدىڭ نۇرمۇحامەد بايعارا، ەرجان بايتىلەس. جالپى كوپ، بىردەن ەسىمە تۇسپەي تۇر، سول سەبەپتى جىگىتتەر-قىزدار رەنجىمەسىن. ءبىرشاماسى مەملەكەتتىك قىزمەتكە اۋىسىپ جاتىر.  

– مەملەكەتتىك قىزمەتكە اۋىسۋ دەمەكشى، وزگە ەلدەرگە قاراساڭ، اتالمىش كاسىپتى تاڭداعاندار 50 جاستا دا، 60 جاستا دا جۋرناليست قىزمەتىن اتقارىپ جۇرەدى. نەعۇرلىم جاسى مەن تاجىريبەسى وسكەن سايىن ونىڭ كاسىبي تۇرعىدا شىڭدالۋى ارتا بەرەتىن بىلەمىز. ونداي ادامداردىڭ ومىرگە دەگەن كوزقاراسى الدەقايدا كەڭ بولادى، الدىنداعى سۇحبات بەرۋشى ادامدى تولىعىمەن اشا الادى. مىسالى، لارري كينگ، وپرا ۋينفري، ۆلاديمير پوزنەر جانە ت.ب. قازاقستانعا كەلسەك، جۋرناليستيكا تەك جاس كەزدە اينالىساتىن كاسىپ سەكىلدى.    

– بۇل ەندى جۋرناليستەردىڭ پروبلەماسى ەمەس. جۋرناليست ول قاي كەزدە دە جۋرناليست. تازا جۋرناليستەر وزدەرىنەن وزدەرى جىلى جەرلەرىنەن كەتىپ قالىپ جاتىر دەپ ايتا المايمىن. جۋرناليستكە جاعداي جاسالعان بولسا، ونى قارالاماي، قۋدالاماي، قازاق جۋرناليستەرىن ايتىپ وتىرمىن، قولداپ وتىرسا ەشكىم ەشقايدا كەتپەس ەدى. قازىر كوپتەگەن جۋرناليستەردىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتەرگە، بولاشاقپەن وقۋعا كەتىپ بارا جاتقانى سودان. ول ءوزى جۇمىس ىستەپ جۇرگەن جەردەن قولداۋ كورىپ وتىرعان جوق. گازەت، راديو، تەلەارناسى، سايت – بارىندە وسى جاعداي.  ولار قايتا قۋدالاۋ كورىپ وتىر، قىسپاق كورىپ وتىر. ەرتەڭگى كۇنگە سەنىمى جوق. بۇل دەگەن نەنى بىلدىرەدى؟ ەگەر جۋرناليستەردىڭ ەرتەڭگى كۇنگە سەنىمى بولمايتىن بولسا، وندا ەلدىڭ سەنىمى قايدان بولادى؟ جۋرناليستەر ءوزىنىڭ قالاعان تاقىرىبىن جازا الماسا، اشىپ كورسەتە الماسا، تاقىرىبىن ايقايلاتىپ قويا الماسا، سونى زەرتتەي الماسا ول جۋرناليست نە ىستەي الادى؟ ونىڭ دا وتباسى بار، بالاسى بار، ولاردى اسىراۋ كەرەك. جالاقىسى جوعارى بولىپ، سىياقىلارى ءبولىنىپ تۇرسا، شىعارماشىلىق ەركىندىك بولسا، ەشكىم ەشقايدا كەتپەيدى.  

– ماسەلە ءسوز بوستاندىعىنا كەلىپ تىرەلىپ وتىر عوي. ءسوز بوستاندىعى ءابسوليۋتتى بولۋى كەرەك دەگەن پىكىرمەن كەلىسەسىز بە؟ الدە ءبىر دەڭگەيدە تسەنزۋرا بولۋى قاجەت پە؟

– تسەنزۋرا دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى ماعان جات نارسە. بىراق توسقاۋىل بولۋ كەرەك ءبارىبىر. ەندى جۋرناليست كەلىپ، ۇلتتى ازدىراتىن، ارسىزداندىراتىن، ارزانداتاتىن دۇنيەلەردىڭ ناسيحاتتاۋدىڭ كەرەگى جوق دەپ ويلايمىن. ونىڭ ءبارى ونسىز دا بولىپ جاتىر. 

– جۋرناليستيكا سالاسىنا جۋرناليستيكا ماماندىعىن بىتىرمەگەن ادامدار كوپتەپ كەلۋدە جانە كوپشىلىگى جۋرناليستيكا ماماندىعىن وقىتۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ايتادى. ءسىزدىڭ كوزقاراسىڭىز قالاي؟

– مەن دە وسى پىكىردەمىن، وكىنىشكە قاراي.

– بۇل شىنىمەن دە جۋرناليستيكانى ارنايى وقىتۋدى قاجەت ەتپەيتىن ماماندىق ەكەنىن بىلدىرە ما، الدە بۇل بىزدەگى جۋرناليستيكالىق ءبىلىم بەرۋ مەكتەبىنىڭ قالىپتاسپاعاندىعىنان نە بولماسا جۋرناليستيكا «پلانكاسىنىڭ» تومەندىگىنەن با؟

– ەندى بۇل جەردە شەكتەۋ قويا المايسىڭ. ارينە، ينجەنەرگە، تاريحشىعا، دەنە شىنىقتىرۋ مۇعالىمىنە شەكتەۋ قويا الاسىز، ول جەردە بارلىعىن ءبىلىپ تۇرۋ كەرەك.  كەز كەلگەن ادام ارنايى وقۋسىز دەنە شىنىقتىرۋ مۇعالىمى بولا المايدى عوي، ينجەنەر بولا المايدى. جۋرناليست دەگەن وسى كاسىپتەردىڭ بارلىعىنىڭ قوسىندىسى عوي. ەگەر ادام جازا بىلسە، ال جازۋدىڭ الدىندا ويلانىپ، تولعانا بىلسە، ال ونىڭ الدىندا ەلىم-اي، مەملەكەتىم-اي دەيتىن بولسا، ول – جۋرناليست. سوندىقتان بۇل جەردەن شەكتەۋ قويۋ دۇرىس ەمەس.  

مەن ەندى جۋرناليستيكادان ساباق بەرەتىن جوعارى وقۋ ورىندارىن قارالاعىم كەلمەيدى. ولار قولدارىنان كەلگەنشە تاربيەلەپ جاتىر. ولاردىڭ كىناسى ەمەس. كەمشىلىك سول، جاستاردىڭ كوپشىلىگى جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە جۋرناليست بولۋعا بارمايدى، ولاردىڭ كوزدەگەنى تەلەجۇرگىزۋشى بولۋ. ال تەلەجۇرگىزۋشى دەگەنىمىز  – دايىن اسقا تىك قاسىق دەمەكشى، دايىن ءماتىندى وقىپ بەرۋشى عانا. ءبىزدىڭ كەزىمىزدە باسقاشالاۋ ەدى. تەلەجۇرگىزۋشى دەگەن ول تەك جۇرگىزۋشى عانا ەمەس، ول رەپورتەر، ول ساراپشى، ول جۋرناليست ەدى. قازىرگى تەلەجۇرگىزۋشىلەر تەك ءتۇرىنىڭ ادەمىلىگىنە يلانعان. ەندى، قازىرگى تالاپ تا وسىنداي شىعار. باتىس ەلدەرىندە «سەنىڭ ءتورت جىلدىڭ ءبىلىمىڭ بار ما؟»، «ديپلومىڭدى كورسەت» دەپ وتىرمايدى. ول جاقسى تاقىرىپتى قاۋزاپ اشىپ بەرەتىن بولسا، ماقالانى تاپسىرادى دا، گونورارىن الىپ جۇرە بەرەدى جانە باتىس ەلدەرىندە بۇل دامىعان.

– ولاي بولسا، جۋرناليستيكا ماماندىعى، جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ نە كەرەگى بار. وعان جىل سايىن گرانت ءبولىپ، اقشا ءبولىپ. ونىڭ مەملەكەتتىك تۇرعىدا ماڭىزدىلىعى قانداي؟

– بۇل ەندى كۇردەلى سۇراق. مەن ءوزىم مۇعالىم ەمەسپىن، جۋرناليستيكا ساباعىن بەرە المايمىن. ول جاعىن وقىعان ەمەسپىن. سوندىقتان ايتا المايمىن. جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن جاۋىپ تاستاڭدار دەپ ايتقان، تاعى دا دۇرىس ەمەس شىعار. مۇمكىن ءسال قىسقارتۋ كەرەك شىعار. مۇمكىن تەك مىقتىلاردى جيناۋ ءۇشىن ەلىمىزدىڭ ءبىر-ەكى جەرىندە عانا قالدىرۋ كەرەك شىعار.   ايتپەسە قازىر ءار وڭىردە بار عوي جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى. وسى جاعىنان ارزانداتىپ جىبەرگەن سياقتىمىز. مۇمكىن 4 جىل ەمەس، مۇمكىن 2 جىل وقۋ كەرەك شىعار. مۇمكىن 1 جىل نە جارتى جىلدىق، بىراق كاسىبي دەڭگەيدە دايىندالاتىن جۋرناليست قىلۋ كەرەك شىعار.  

–  ءسىز باسشىلىق ەتەتىن Baqorda مەديا توبىنا توقتالساق.  قازىرگى تاڭدا كوپتەگەن مەديا توپتار، اگەنتتىكتەر مەملەكەتتەن تاپسىرىس الادى. ونىڭ ەشقانداي اعاتتىعى جوق دەپ بىلەمىن. الايدا، مەملەكەتتىك تاپسىرىس دەگەن بىردە بولاتىن، بىردەي بولمايتىن دۇنيە، وعان ءاردايىم سەنىپ وتىرا بەرۋ ۇلكەن تاۋەكەل. ەگەر مەملەكەتتىك بيۋدجەت قىسقارسا، ولار قينالىپ قالماي ما؟ ەلىمىزدە بەينەروليك، دەرەكتى فيلم تۇسىرۋگە جەكەمەنشىك سەكتور تاراپىنان تۇراقتى ۇسىنىس بار ما؟ سىزدەردە بۇل جاعى قالاي؟

– وسى سۇراقتى مەن كۇتكەن ەدىم. قىزىق سۇراق. مەن تەلەارنالاردان بىردە-ءبىر تاپسىرىس المايمىن جانە ماعان بەرمەيدى دە. ءبارى ءبىر-بىرىمەن قۇلاعىنا سىبىرلاپ قويعانداي، ء«مادي ماناتبەككە بەرمەڭدەر» دەپ. نەگە بۇلاي بولعانىن مەن تۇسىنبەيمىن. ال وزگە اۋتسورسينگتىك كومپانيالاردىڭ كوبى،  مەملەكەتتىك ارنالاردان تاپسىرىس الىپ وتىر. ء وزىڭىز ايتقانداي، ەگەر ارنا تاپسىرىس بەرمەي قوياتىن بولسا، ولاردىڭ جاعدايى قاتتى قيىندايدى. ويتكەنى سول تاپسىرىستان باسقا جۇمىستارى جوق. ال مەن سانالى تۇردە كومپانيانى كوممەرتسيالىق باعىتتا ۇستاپ وتىرمىن. مەن جاساپ جاتقان روليكتەر، باعدارلامالار، كليپتەر جانە وزگە دە تەلەونىمدەر جەكە تاپسىرىسپەن كەلۋدە.

– ياعني جەكە سەكتوردان سۇرانىس بار؟!

– جەكە سەكتوردان سۇرانىس كوپ. بىراق بۇل سۇرانىس وتە ارزان. ال بىزدىكىلەر بىردەن بايىپ كەتۋدى ويلايدى. ولاي بولمايدى. تەڭگە تيىننان قۇرالادى دەيمىز. مەن سول تيىننان قۇراۋعا بالداردى ۇيرەتىپ كەلەمىن. ارينە تاپسىرىس العىمىز كەلەدى مەملەكەتتىك ارنالاردان. بەرمەيدى. جولاتپايدى. مەنىڭ ويىمشا، ولار وزدەرىنىڭ قالاۋىمەن ەمەس،  شىنايى تەندەر ارقىلى بەرۋى ءتيىس. كىم مىقتى سول الاتىنداي بولىپ. قازىر ولاي ەمەس. جەكە تاپسىرىستاردى تەندەرمەن الامىز. بۇل ەندى ءبىزدىڭ تەك ءبىر قاناتىمىز. ەكىنشى قاناتىمىز – باسپاحانا. كىتاپشالار، ديپلوم، ستەندتەر باسامىز، زەرگەرلىك بۇيىمدار جاسايمىز. بۇل دا تازا كوممەرتسيا. سونىمەن قاتار، ءوزىمىزدىڭ ىشىمىزدەن ءانشى شىعارىپ وتىرمىز. 

– 50 جاستاعى ءمادي ماناتبەكتى قالاي ەلەستەتەسىز؟

– وسى ءومىردى سۇرە بەرەمىز، بىراق قازىرگىدەن ءسال سابىرلى بولىپ، تىنىشتالعىم كەلەدى. تازى يتتەرىم، توبەتىم، سايگۇلىگىم بولادى دەگەن ويىم بار. نەگە مۇنى ايتىپ وتىرمىن؟ قازاق بولۋ وڭاي ەمەس. قازاق بولۋ دەگەن تەك باي بولۋ ەمەس. ارينە قازاق باي بولۋى كەرەك. ويتكەنى مىنا نارسەنىڭ ءبارىن ۇستاۋ اقشانى قاجەت ەتەدى.  

بالا-شاعاعا ەرتەگى وقىپ بەرەتىن، اتقا ءمىنۋدى جانە تازى باپتاۋدى ۇيرەتەتىن اقساقال بولعىم كەلەدى. جالپى شال ەمەس اقساقال بولعىمىز كەلەدى. 70-كە تولعان ءبىر ۇلكەن كىسىمەن سويلەسىپ قالدىم. ءبىراز اڭگىمەلەسىپ بولعان سوڭ «ال اقساقال راحمەت» – دەپ ايتقانمىن، ايقاي سالدى. «تى چتو منە گوۆوريش، يا تەبە كاكوي ستاريك» – دەپ ورىسشا كەتتى ءبىر كەزدە. سوسىن، «ويباي، اقساقال» – دەي بەرگەنىم سول ەدى، تاعى ۇرىستى اقساقال دەپ ايتپا دەپ. اقساقال دەگەن سوزگە مەن كوپتى كورگەن دەپ ايتقان ەدىم، ونى ۇقپادى. ادەتتە، ۇلكەندەر جاستاردى ايىپتاپ جاتادى، جاۋاپسىز، كوپ نارسەگە جەڭىل قارايدى، ۇلكەندەر عانا مىقتى دەپ. سويتسەك ولاي ەمەس ەكەن. كەرىسىنشە، قازىر جاستار مىقتى بولىپ ءوسىپ كەلە جاتىر. مەشىتكە بارساڭىز ورىن جوق قوي!

شەتەلدى ارالاپ جۇرگىم كەلەدى. قازاقتىڭ تۋلارىن ناسيحاتتاپ، تاراتىپ جۇرگىم كەلەدى. ايتپاقشى، بيىل  4 ماۋسىم كۇنى استانادا ءبىز «مەملەكەتتىك رامىزدەر كۇنىن» ۇيىمداستىردىق. سوندا ءوزىمىزدىڭ كومپانيامىزدىڭ اتىنان 10 مىڭداي جالاۋشا ساتىپ الدىق. سونى قازىر ەل-جۇرتقا تەگىن تاراتىپ جاتىرمىز.

– سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

 سۇحبات قۇرعان: دارحان ومىربەك

El.kz


 

 

1 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1565
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2260
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3541