جاقىنداپ كەلە جاتقان جەر سىلكىنىسىنىڭ بەلگىلەرى: عيماراتتىڭ تەڭسەلۋى، شامداردىڭ تەربەلۋى، ىدىس-اياقتىڭ شىلدىرلاۋى، سىنعان اينەكتىڭ، جارىلعان قابىرعالار مەن قۇلاعان زاتتاردىڭ دىبىسى، ءدۇرىلدىڭ كۇشەيۋى. عيماراتتىڭ تەربەلۋىن سەزىنگەننەن كەيىن، دۇرلىكپەڭىز.

ۇيدە، جۇمىستا، كولىكتە جانە كوشەدە بولعان كەزدە جەر سىلكىنىسى كەزىندە ارەكەت ەتۋ جوسپارىن الدىن الا ويلاستىرىڭىز. پاتەردەگى ەڭ قاۋىپسىز ورىنداردى الدىن الا انىقتاڭىز جانە جەر سىلكىنىسى بولعان جاعدايدا ۇيدەن شىعۋدىڭ قاۋىپسىز جولىن جوسپارلاڭىز. ونىڭ كەز كەلگەن ۋاقىتتا بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ەستە ساقتاڭىز.

العاشقى مەديتسينالىق كومەك قوبديشاسىن دايىنداپ، ونى كورسەتۋدىڭ ادىستەرىن مەڭگەرىڭىز. قۇجاتتاردى، اقشانى، ىسقىرىقتى، قالتا شامىن جانە قوسالقى باتارەيالاردى ("دابىل چەمودانى") ىڭعايلى جەردە ۇستاڭىز. ۇيدە بىرنەشە كۇنگە جەتەتىن اۋىز سۋ مەن كونسەرۆىلەردىڭ بولۋىن قامتاماسىز ەتىڭىز.

تەرەزەلەر مەن اۋىر جيھازداردان اۋلاق بولىڭىز. كەرەۋەتتەردى تەرەزەلەردەن، سىرتقى قابىرعالاردان، اينالاردان جانە قۇلاپ كەتۋى مۇمكىن اۋىر زاتتاردان اۋلاق قويىڭىز. پاتەرلەردەگى شكافتاردى، سورەلەردى دۇرىستاپ بەكىتىڭىز. قاۋىپتى زاتتاردى (ۋلى حيميكاتتار، تەز تۇتاناتىن سۇيىقتىقتار) قاۋىپسىز، جاقسى وقشاۋلانعان جەردە ساقتاڭىز.

بارلىق تۇرعىندار قاجەت بولعان جاعدايدا ەلەكتر قۋاتىن، سۋدى ءوشىرۋ ءۇشىن سۋ كپورتتارىنىڭ قاي جەردە ەكەنىن ءبىلۋى كەرەك.

جەر سىلكىنىسى كەزىندە عيماراتتىڭ توبەسىنە كوتەرىلۋگە، باسپالداق الاڭدارى مەن باسپالداقتارعا جينالۋعا بولمايدى.

ەگەر ءسىز ۇيدە بولساڭىز، جازۋ ۇستەلىنىڭ نەمەسە اسحانا ۇستەلىنىڭ استىنا جاسىرىڭىز. ءبىر قولىڭىزبەن ۇستەلدىڭ اياعىنان ۇستاپ، ەكىنشى قولىڭىزبەن مويىن مەن باسىڭىزدى جابىڭىز. جەر سىلكىنىسى كەزىندە ۇستەل الىستاپ كەتپەۋى جانە قورعانىسسىز قالماۋ ءۇشىن ۇستەلدىڭ اياعىن ۇستاپ تۇرۋ ماڭىزدى. ىشكى ەسىكتىڭ ورنىندا نەمەسە بولمەنىڭ بۇرىشىنا تۇرىڭىز. قۇلاعان ۇيىندىلەردەن ساق بولىڭىز.

سالبىراپ تۇرعان بالكونداردان، كارنيزدەردەن اۋلاق بولىڭىز، ۇزىلگەن سىمداردان ساق بولىڭىز. جەر سىلكىنىسى كەزىندە شكافتار، تەلەديدارلار، ميكروتولقىندى پەشتەر، توڭازىتقىشتار قۇلاپ كەتۋ قاۋپى جوعارى. ولار، مىسالى، باسىڭىزعا قۇلاپ، ءسىزدى ءولتىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان اۋلاق بولىڭىز.

نەلىكتەن جەر سىلكىنىسى كەزىندە عيماراتتان جۇگىرىپ شىقپاۋ كەرەك؟

سەيسمولوگ ليۋسي دجونستىڭ ايتۋىنشا، سىرتتاعى ادامدار عيماراتتاعىلارعا قاراعاندا كوبىرەك زارداپ شەگۋى مۇمكىن. بالكوندار مەن قاسبەتتەردىڭ قۇلاۋى قۇربانداردىڭ كوبەيۋىنە اكەلۋى مۇمكىن. مىسالى، 2003 جىلى بولعان جەر سىلكىنىسى كەزىندە ەكى ايەل كيىم دۇكەنىنەن جۇگىرىپ شىعىپ، كىرپىش پەن سىلاقتىڭ استىندا قالدى. كەيىنىرەك ولار ىشتە قالسا، امان قالاتىندارى انىقتالدى.

2011 جىلى جاڭا زەلانديادا بولعان جەر سىلكىنىسى كەزىندە ءبىر ادام ۇستەلدىڭ استىنا جاسىرىنۋ نەمەسە سىرتقا شىعۋدى تاڭداۋعا تۋرا كەلدى. ول ءبىرىنشى نۇسقانى تاڭداپ، امان قالدى. كەيىنىرەك ەر ادام ەگەر سىرتقا جۇگىرۋدى شەشسە، قوقىستىڭ استىندا قالىپ ءولىپ قالۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى.

ەگەر ءسىز ۇيدە بولساڭىز، تەرەزەلەر مەن اۋىر جيھازداردان اۋلاق بولىڭىز. ەگەر بالالار سىزبەن بىرگە بولسا، ولاردى كەۋدەڭىزبەن جابىڭىز. شامداردى، سىرىڭكەلەردى، وتتىقتاردى پايدالانباڭىز، ەگەر گاز شىعىپ جاتسا، ءورت شىعۋى مۇمكىن. سالبىراپ تۇرعان بالكونداردان، كارنيزدەردەن اۋلاق بولىڭىز، ۇزىلگەن سىمداردان ساق بولىڭىز.

ەگەر ءسىز اشىق جەردە بولساڭىز، ەلەكتر جەلىلەرىنەن، عيماراتتاردان، اۆتوموبيلدەردەن جانە باسقا قاۋىپتەردەن اۋلاق بولىڭىز. تومەن ءتۇسىپ، باسىڭىزدى جاۋ ارقىلى ءسىز ءوزىڭىزدى ۇشىپ جاتقان زاتتاردان قورعايسىز. ەلەكتر جەلىلەرىنەن، عيماراتتاردان جانە اعاشتاردان اۋلاق بولىڭىز.

ەگەر ءسىز كولىك جۇرگىزىپ كەلە جاتساڭىز جول جيەگىنە تۇراققا قويىڭىز جانە بارلىق ءتورت دوڭگەلەكتى بۇعاتتايتىن قول تەجەگىشىن پايدالانىڭىز. سىمداردان، كوپىرلەردەن، ەلەكتر جەلىلەرىنەن، بەلگىلەردەن جانە باسقا قاۋىپتەردەن اۋلاق بولىڭىز. ەگەر ءسىز كولىك جۇرگىزسەڭىز، جولدىڭ شەتىنە بۇرىلىپ، توقتاڭىز. سالبىراپ تۇرعان قاۋىپتى جەرلەرگە (مىسالى، كوپىرلەردىڭ، ەلەكتر جەلىلەرىنىڭ نەمەسە ۇلكەن جول بەلگىلەرىنىڭ استىندا) توقتاماڭىز.

ەگەر ءسىز تەاتردا نەمەسە ستاديوندا بولساڭىز، ورىندىقتىڭ الدىنا جەرگە وتىرىڭىز نەمەسە مۇمكىندىگىنشە ەڭكەيىڭىز. سودان كەيىن باسىڭىزدى قولىڭىزبەن جاۋىپ، جەردىڭ سىلكىنۋى توقتاعانشا موينىڭىزدى جىبەرمەڭىز.

جەر سىلكىنىسى تۋرالى وتباسىڭىزبەن سويلەسىڭىز جانە ءاربىر وتباسى مۇشەسى جەر سىلكىنىسىنىڭ الدىندا، كەزىندە جانە ودان كەيىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن بىلەتىنىنە كوز جەتكىزىڭىز. جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن قاي جەردە كەزدەسەتىنىڭىزدى جوسپارلاڭىز. جەر سىلكىنىسى باستالعان كەزدە جاسىرىناتىن ۇيىڭىزدەگى قاۋىپسىز ورىندى انىقتاڭىز. سونداي-اق، ءسىزدىڭ ايماعىڭىزدان نەمەسە اۋىلىڭىزدان ەۆاكۋاتسيالاۋدىڭ ەڭ جاقسى ەكى جولىن انىقتاڭىز. بيىك ۇيلەردىڭ قايسىسى، ەلەكتر جەلىلەرىنىڭ تىرەكتەرى جانە ت. ب. بۇزىلعان جاعدايدا جولدى جاۋىپ تاستاۋى مۇمكىن ەكەنىن باعالاڭىز.

جاراقات العان كەزدە العاشقى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋدى، ءورت كرانى نەمەسە ءورت سوندىرگىشتىڭ قاي جەردە ەكەنىن، ەلەكتر قۋاتىن، سۋدى جانە گازدى قالاي جانە قاشان ءوشىرۋ كەرەكتىگىن، ەڭ جاقىن ءورت ءسوندىرۋ كومانداسى نەمەسە قۇتقارۋ قىزمەتى قايدا ەكەنىن ءبىلىپ الىڭىز.

جۇمىستاعى، مەكتەپتەگى نەمەسە وتباسىڭىز ۋاقىت وتكىزەتىن باسقا جەرلەردەگى ەۆاكۋاتسيا جوسپارىن ءبىلىڭىز. ءسىز قايدا تۇراتىن بولاسىز؟ ەگەر ءسىز بۇرىنعى جۇمىسىڭىزعا ورالا الماساڭىز، نە ىستەيتىنىڭىزدى بىلەسىز بە؟ ەگەر ءسىزدىڭ بانكىڭىزدە اقشا بولماسا نەمەسە ول جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن بىردەن جۇمىسىن جالعاستىرا الماسا، اقشانى قايدان الۋعا بولاتىنىن بىلەسىز بە؟ ەگەر ءسىزدىڭ ءۇيىڭىز قيراپ قالسا، نە ىستەيتىندىگىڭىزدى الدىن-الا بىلگەنىڭىز ءجون.

ءاربىر وتباسى مۇشەسىنىڭ ءوزىنىڭ كەزەكشى سومكەسى بولۋى كەرەك:

ءدارى-دارمەكتەر ء(دارى قوبديشاسى)

اقشا

قۇجاتتار

ءوزىڭىز تۋرالى بايلانىس دەرەكتەرى جانە تۋىستارىڭىز بەن جاقىندارىڭىزدىڭ بايلانىس تەلەفوندارىنىڭ تىزبەسى

اۋىز سۋ (كۇنىنە ءار وتباسى مۇشەسىنە كەمىندە ءتورت ليتر)

ىسقىرىق

قول شام، قوسالقى باتارەيالار

كونسەرۆىلەر مەن گەرمەتيكالىق پاكەتتەردەگى ونىمدەر

جىلى زاتتار، كورپە، مىقتى ەتىك، شۇلىق جانە ت. ب.

قر دسم قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇلتتىق ورتالىعى

Abai.kz