قۋات قايرانباەۆ. اقيقاتتى ىزدەۋ
تاۋەلسىزدىك تاڭى اتسا دا تۇرانعا،
ءالى ءبىزدى ادىمداتپاس بۇعاۋ كوپ.
مۇسىلمانعا حاقتىڭ جولى قۇراندا،
كىم ايتادى اقتىڭ جولى مىناۋ دەپ؟!
تىرشىلىكتە تويىم بار ما ادامعا،
كوكەيلەردە ساۋالدار ءجۇر مىڭ كۇپتى.
اركىم ءوزىن ءجون ساناعان زاماندا،
كىم ايتادى قيىپ تۇسەر شىندىقتى؟!
تۋرا ءبيدىڭ تۇراعى ەلدەن الىستاپ،
اقيقات تا ايتىلمايدى ءدال بۇگىن.
اياز بيلەر، جيرەنشەلەر قالىس قاپ،
ايتقان ءسوزى دۇرىس بوپ تۇر ءالدىنىڭ.
ادامدىقتىڭ ادىرەم قاپ شارتى ىزگى،
كوڭىلدەردى كۇمان بۇلتى تورلاۋدا.
اراشالاۋ بىلاي تۇرسىن ءالسىزدى،
ادىلەت تە ءزارۋ بۇگىن قورعاۋعا.
ارامداردىڭ الشى ءتۇسىپ اسىعى.
كەس-كەستەيدى الدى-ارتىڭدى كۇلىپ ءبىر.
ارتىق شىعىپ اسىلىنان جاسىعى،
زامان بەتىن جىلپوستارعا بۇرىپ تۇر.
يىققا الۋ ءتيىمسىز بوپ ار جۇگىن،
ەسىرىككە كەتتى اقىلدىڭ ەسەسى.
جاراتقانعا جەتپەي ءۇنى جارلىنىڭ،
ەرنەۋىنەن استى ەپتىنىڭ كەسەسى.
ءجيى قۇلاپ ادالداردىڭ بايراعى،
جالعاندىق ءجۇر ورىن الىپ تورلەردەن،
اقىلىمنىڭ سودان شىعىپ ويرانى،
كۇپتى بولعان كوڭىل شىركىن شەرمەندە!
استانا
الىستان شالعان ماڭايدى،
ارقانىڭ ءتوسى ارايلى.
تاۋەلسىزدىك تاڭى اتسا دا تۇرانعا،
ءالى ءبىزدى ادىمداتپاس بۇعاۋ كوپ.
مۇسىلمانعا حاقتىڭ جولى قۇراندا،
كىم ايتادى اقتىڭ جولى مىناۋ دەپ؟!
تىرشىلىكتە تويىم بار ما ادامعا،
كوكەيلەردە ساۋالدار ءجۇر مىڭ كۇپتى.
اركىم ءوزىن ءجون ساناعان زاماندا،
كىم ايتادى قيىپ تۇسەر شىندىقتى؟!
تۋرا ءبيدىڭ تۇراعى ەلدەن الىستاپ،
اقيقات تا ايتىلمايدى ءدال بۇگىن.
اياز بيلەر، جيرەنشەلەر قالىس قاپ،
ايتقان ءسوزى دۇرىس بوپ تۇر ءالدىنىڭ.
ادامدىقتىڭ ادىرەم قاپ شارتى ىزگى،
كوڭىلدەردى كۇمان بۇلتى تورلاۋدا.
اراشالاۋ بىلاي تۇرسىن ءالسىزدى،
ادىلەت تە ءزارۋ بۇگىن قورعاۋعا.
ارامداردىڭ الشى ءتۇسىپ اسىعى.
كەس-كەستەيدى الدى-ارتىڭدى كۇلىپ ءبىر.
ارتىق شىعىپ اسىلىنان جاسىعى،
زامان بەتىن جىلپوستارعا بۇرىپ تۇر.
يىققا الۋ ءتيىمسىز بوپ ار جۇگىن،
ەسىرىككە كەتتى اقىلدىڭ ەسەسى.
جاراتقانعا جەتپەي ءۇنى جارلىنىڭ،
ەرنەۋىنەن استى ەپتىنىڭ كەسەسى.
ءجيى قۇلاپ ادالداردىڭ بايراعى،
جالعاندىق ءجۇر ورىن الىپ تورلەردەن،
اقىلىمنىڭ سودان شىعىپ ويرانى،
كۇپتى بولعان كوڭىل شىركىن شەرمەندە!
استانا
الىستان شالعان ماڭايدى،
ارقانىڭ ءتوسى ارايلى.
استانا سىندى اي-قالا،
اسقاقتاپ ماعان قارايدى.
ايتاتىن ءسوزىم كەسىمدى،
اسۋعا بۇردىم كوشىمدى.
استانا اسقاق قارايدى،
ايمالاپ ەركە ەسىلدى.
ايتا المان بۇگىن «كۇيىم كەم»،
التى الەم ساعان سۇيىنگەن.
استانا - اسەم ارۋداي،
ايتۋلى تويعا كيىنگەن.
اجارى ءارلى عاجاپ تىم،
اۋاسىن توكتى ازات كۇن.
ارقالاپ ءوزى تۇرعانداي،
ارمانىن بارشا قازاقتىڭ.
الاشقا بولىپ دارا شىڭ،
ارقادان تاپتىڭ جاراسىم.
ازعانا پاڭدىق بار سەندە،
ارۋداي بىلگەن باعاسىن.
اڭساتتىڭ ەلدىڭ تالايىن،
القانى جىردان تاعايىن.
استانا اسقاق تۇر عوي دەپ،
اسپانداپ كەتپە، اعايىن!
الماتى
جاڭا تۇلەك،
جالىن جۇرەك،
جاس شاعىم،
كەۋدەمىزدە كۇمبىرلەيدى اسقاق ءۇن.
ەسىمدە ءالى، ارقالاپ سان ءۇمىتتى،
الماتىعا العاش قادام باسقانىم.
ايتا المايمىن،
ماعان قۇشاق جايدى ما؟
قادام باستىم ايبارىنان قايمىعا.
قابىلدادى قىردىڭ قارا بالاسىن،
وعان كۇن مەن سان سىرلاسقان اي كۋا.
بيىكتەتىپ مۇراتىمنىڭ شوقتىعىن،
قىزىق-دۋمان قالقاسىندا كەتتى مۇڭ.
جالىنداعان جاستىقپەنەن جاراستى،
ءوتتى جىلدار،
ءوتتى ايلار،
ءوتتى كۇن.
جۇردەك ۋاقىت قامشى باسىپ ساۋىرعا،
بىردە اپتاپقا سالدى، بىردە داۋىلعا.
قازمۋ اتتى قاسيەتتى شاڭىراق،
ءبىلىم بەرىپ، اتتاندىرعان اۋىلعا.
ءۇمىت ارتىپ الداعى اتار اق تاڭعا،
سەن باپتاعان بالاڭ تالاي شاپتى العا.
قايتا ورالدىم جىلدار سالىپ اراعا،
قاتاڭ تىرلىك قابىرعاما باتقاندا.
زامان تۋىپ قازاعىمنىڭ باعىنا،
تاۋبە دەدىك تاۋەلسىزدىك تاڭىنا.
الاشىڭنىن بار ارمانىن ارقالاپ،
وگەيسىتپەي وبەكتەدىڭ تاعى دا.
تاۋسىلعان با تىرشىلىكتىڭ تالاسى،
كوش تۇزەلىپ، جازىلدى ەلدىڭ جاراسى.
اتتىڭ باسىن قايتا بۇردىم اۋىلعا،
شاقىرعان سوڭ تالدىقورعان قالاسى.
سان تاعدىردى توعىستىرعان جەر ءۇستى،
تەرىپ جەيدى بۇيىرعان ءبىر جەمىستى.
تالدىقورعان...
سوندا ءوتتى الاڭسىز،
كەمەل شاقتىڭ كوپ كۇندەرى كەلىستى.
دەي الماسپىن الىنبايتىن شەپ قۇردىم،
بايلامى جوق باق تالايى تەكتى ۇلدىڭ.
التى الاشقا ايبار بولعان الماتى،
قايتا اينالىپ تاعى الدىڭا كەپ تۇرمىن.
ارۋ قالا - ارمانىمنىڭ وزەگى،
ەت جۇرەگىم ەلدىڭ مۇڭىن سەزەدى.
ءۇشىنشى رەت الدىڭا كەپ جۇگىندىم،
ءۇش مارتە عوي ەر جىگىتتىڭ كەزەگى.
قونىستانىپ قوس شاھارعا كەزەكپەن،
بايقاماپپىن جىلدارىمدى تەز وتكەن.
جۇگى اۋىرلاپ جەتكىنشەگىڭ جەتكەندە،
جاتقا بالاپ، يتەرمەسسىڭ وزەكتەن.
بولجاپ قايتەم،
تاعدىر نەگە كەز قىلار؟
ورتا تاپسام ويىمدى وقىپ، ءسوزدى ۇعار.
ارمان قالا، اقىن كەلدى الدىڭا،
ەلدە تۋىپ، استانادا كوز جۇمار!
تالدىقورعان
تاستاعام جوق تالدىقورعان مەن سەنى،
ساعىنىشىم كوتەرتپەيدى ەڭسەنى.
ءوزىڭ ەدىڭ تازالىقتىڭ تەڭەۋى،
ءوزىڭ ەدىڭ اسەمدىكتىڭ ولشەمى.
تاستاعام جوق،
جولاۋشىلاپ كەتتى دە،
سالعان دا جوق تۇيتكىل ءومىر تەپكىگە.
قونىس بولدىڭ جاقسى مەنەن جايساڭعا،
مەكەن بولدىڭ ادالدار مەن تەكتىگە.
تالدىقورعان،
تال بەسىگىم، كيەلىم،
جۇرەگىمنىڭ قوڭىر سازدى كۇيى ەدىڭ.
ارۋدايىن كۇن نۇرىنا مالىنعان.
جامالىڭدى جانىممەنەن سۇيەمىن.
كوك اسپاندى تورلاعاندا بۇلتى كەپ،
تۇراتىنداي تاڭعاجايىپ جىر تىلەپ.
ەكى ەركە وزەن - كوكسۋ مەنەن قاراتال،
قوس بۇيىردەن اعىپ جاتىر كۇركىرەپ.
الاتاۋدان اتقان كەزدە تاڭ ساعىم،
كوڭىلىمنەن قاشۋشى ەدى قانشا مۇڭ.
سۇلۋلاردى كورىك بەرگەن كوشەگە،
سەرىك بولعان جىگىتتەردى اڭسادىم.
جاقسىلىققا جۇرگەن بولسا شولدەپ كىم،
جاتسىنباي-اق جيدىڭ جۇرتىن جەر-كوكتىڭ.
جۇماتايدى، ابەن مەنەن ورداشتى،
بەسىگىندە ولەڭ-جىردىڭ تەربەتتىڭ.
تالدىقورعان،
مەن بولايىن جولىڭدا ءان،
پەرزەنتىڭمىن باقىتىم كوپ سورىمنان.
قيمايتىنداي قۇربى-قۇرداس كوپ سەندە،
اعا تاپتىم، ءىنىنى ەرتتىم سوڭىمنان.
ارالاپ ءبىر جۇرگەندەيىن گۇل ءىشىن،
ارىقتاردا سىڭعىرلايدى كۇمىس ءۇن.
شاعان تاۋدان كورىنگەندە كوك ساعىم،
تاڭعى اۋاداي اشىلادى تىنىسىم.
ەستىگە دە قۇشاق جايعان ، ەپتىگە،
اقىن ساعان ساعىنىشىن توكتى مە؟
تالدىقورعان،
تاعدىرىمنىڭ تاڭداۋى،
تاستاعام جوق،
جولاۋشىلاپ كەتتى دە!
ساباڭا ءتۇس، جۇرەگىم
سابىر، سابىر، جۇرەگىم،
ساباڭا ءتۇس، سالقىندا،
سەن جارىلساڭ قايتەمىن،
بورىشىم كوپ ارتىمدا.
ادالى بار ءومىردىڭ ارامى دا جەتەرلىك،
جاسىڭ قۇمار قىزىقتان تارتىنبايدى قارتىڭ دا.
ورەكپىگەن، ورتەنگەن،
ءوزىڭ عانا دەيمىسىڭ؟
قۇلان جورتقان دالاداي قۇلازيدى كەيدە ءىشىم.
قۇلاعىمدى باسىپ-اپ قۇلا تۇزگە كەتسەم بە،
تۇيتكىلىنە تىرلىكتىڭ مىنا كوڭىل تويدى شىن.
سايابىرلات ءدۇرسىلدى،
سابىر، سابىر، جۇرەگىم،
سالماق سالدىم كوتەرمەس، سىزات سالدىم،
بىلەمىن.
سەنىڭ ادالدىعىڭدى، ارمانىڭدى كىم ۇقسىن،
ەسكەرەر مە ەستىلەر ەلجىرەگەن تىلەگىن؟!
سۋىق ءسوزى سەمسەر بوپ قادالدى ما اعانىڭ؟
قۇلادى ما ول جايلى ءوزىڭ سوققان قامالىڭ؟
ىزدەپ ەدىم ومىردەن ىزگىلىكتى جالىقپاي،
ءتىلىم-ءتىلىم بولعانشا تاسقا ءتيىپ تابانىم.
قادىرىڭە جەتپەگەن،
جاستىعىنا كۇبىنەر،
قينالدىڭ با كوڭىلدى قالدىردى دەپ ىنىلەر.
سابىر،سابىر، جۇرەگىم،
بولماشىعا بوساما،
الدىڭدا ءالى كۇندەرىڭ تىرشىلىكتەن تۇڭىلەر.
سەزىم قايتىپ كوردى مە سىلقىم سۇلۋ قىزداردان،
كەتتى مە الدە الشاقتاپ قىزعالداق قىر ءبىز بارعان.
سۇلۋلىقتىڭ سۇپ-سۋىق سەسكەندىڭ بە سۇرقىنان،
قامىقتىڭ با اسەمدىك اكەلەتىن ىزعاردان ؟!
سابىر، سابىر، جۇرەگىم،
سوعا بەرمە شاپقىن عىپ،
سەرى بولىپ ءبىر كەزدەر سايگۇلىكتەن ات مىندىك.
ەسكەرمەدىڭ سول كەزدە بار ەكەنىن تىرلىكتە،
ادالداردىڭ سازايىن تارتقىزاتىن ساتقىندىق.
بىرەۋلەرگە شىڭىراۋ،
بىرەۋلەرگە شىڭدايسىڭ،
ارداقتاعان ءوزىڭدى اياۋلىعا كۇن دە، ايسىڭ.
ساباڭا ءتۇس جۇرەگىم،
ساناعا سال بار ءىستى،
كورەرىڭدى تاۋىسپاي ءبارىبىر دە تىنبايسىڭ!
سىرىمعا سىر
ۇلىم،
استە اسقاق بولار ارلى ادام،
سەن وت باسىپ قالماسىن دەپ قارمانام.
كوردىم تالاي جاقسى مەنەن جاماندى،
ايتارىم بار، قۇلاعىڭدى سال ماعان.
ۇلىم،
ءومىر تۇرا بەرمەس كۇلىمدەپ،
ارقالارسىڭ تاعدىرىڭنىن جۇگىن كوپ.
ەلدى ويلاعان داتتىڭ ۇلى سياقتى،
بولسىن دەدىم ات قويعاندا سىرىم دەپ.
ۇلىم،
ءسۇردىم بۇل ءومىردى بۇرىن كەپ،
تاعدىر تەزى ماڭدايىمنان بىلىنبەك.
سىرىم مەنەن جىرىمدى ۇقسىن دەۋمەنەن،
قويعان ەدىم ەسىمىڭدى سىرىم دەپ.
سىرىم دەدىم،
ۇلىم دەدىم شاتتانا،
الماسادى بۇل ومىردە باق، نالا.
سەن ەز بولساڭ ءتىرى ولگەنى اكەڭنىن،
شاتتىعىمدى ويسىزدىقپەن تاپتاما.
ارمانداي ءبىل،
ارمان سەنىڭ قاناتىڭ،
قيال قۇسىڭ شارىقتاسىن بالا كۇن.
جۇرەگىڭنىن تۇكپىرىنەن نۇر شاشىپ،
ارمان - وتىڭ ماڭگىلىككە جاناتىن.
ۇلىم،
بايلىق مۇرات ەمەس ادامعا،
ىزگىلىكتىڭ ءىزى جاتسىن ساناڭدا.
ارزان كۇلكى ازاماتتى وتقا ايدار،
ارقاشاندا جۇرتتىڭ جايىن باعامدا.
تەكتى اتانىڭ ۇلىسىڭ سەن كيەلى،
اقىلمەنەن اڭداپ سويلە جۇيەلى.
مەنىڭ داڭقىم ساعان قۇرمەت بولمايدى،
ەڭبەك ەتسەڭ باق تا باسىن يەدى.
مۇحيتقا ساپ مۇراتىڭنىن كەمەسىن،
زۇلىمدىقپەن بولسىن اركەز ەگەسىڭ.
وتىنەمىن،
ءسوز كەلتىرمە اتىڭا،
تۇڭىلگەن جۇرت «تەكسىز ەكەن» دەمەسىن.
دانا جۇرگەن،
سانا بىلگەن تارت ىزگە،
اشۋعا ەرمە، بەزبەن بولسىن ار-سۇزبە.
مىقتىلاردان ىعىپ يمە باسىڭدى،
مىقتى ەكەم دەپ كۇش كورسەتپە السىزگە.
ءار ءىسىڭدى تۋعان ەلگە ءتيىمدى ەت،
دوس ىزدەگىن،
دوس كوپ بولسا ءۇيىڭ كوپ.
الشاقتاما اقيقاتتىڭ اۋلىنان،
تايساقتاما اقتىڭ جولى قيىن دەپ.
ءبىلىم ىزدە،
ۇيرەن جانە ونەردى،
ورەلى ادام ونەرمەنەن كوگەردى.
اقىلعا سال، العى كۇنگە كوز جىبەر،
ورەسىزگە مىنا جالعان نە بەردى؟!
سىرىم ەدىڭ جۇرەك جىرىن قوزعاعان،
باقىت ىزدەپ دۇنيە كەزگەن از با ادام.
ۇلىم،
سەنسىڭ ءۇمىتىمنىڭ ولشەمى،
وشىرمەگىن سول ءۇمىتتى مازداعان.
ويسىز جانعا ۇسىنادى ءتورىن كىم؟
ارمانىم سول، بيىكتەردەن كورىنگىن.
ەكى بىردەي دۇنيەدە ريزامىن،
مەنىڭ ەمەس، ۇلى اتانساڭ ەلىڭنىن!!!
Abai.kz
