قۇل كەرىم ەلەمەس. ەكى عاسىردىڭ ەكى اقىنى (باسى)
اباي «مىڭمەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما» دەسە، مۇقاعاليدىڭ ەنشىسىندە قالعانى، «جازىلار ەستەلىكتەر مەن تۋرالى». بۇل - سەنىم. مۇقاعاليشا سەنىم. الدىندا تىرەگى - ابايى بار الاپات نەدەن قورقادى؟ ايتتى. وزىنە سەنىپ ايتتى. «ىلديدا تۇرىپ ءور مەنىكى، ەسىكتە تۇرىپ ءتور مەنىكى» دەگىش، مۇحتارعا (اۋەزوۆ) دا ءتور بەرگىسى كەلمەگەن مەندەردىڭ كوبىك كوكىرەكتەرىن كۇيدىرە، «ەي-ي، تاۋلار، ىعىسىڭدار!» دەدى. ولار ىعىسپادى. نامىستاندى. ىعىسىپ مۇقاعاليعا ورىن بەرۋگە ولاردىڭ دارمەندەرى جەتپەدى. قازىر سولار قايدا؟ جوق! نەگە؟... ويتكەنى، شىن ورىن شىن دارىنداردىكى. شىن قۋاتتىلاردىكى. حالىق - انا شىن دارىندارىن ءبىر عاسىردا ءبىر-اق رەت تۋادى.
دەمەك، اباي انا عاسىردىڭ، مۇقاعالي مىنا عاسىردىڭ جارىق جۇلدىزى. اباي قازاقتىڭ - اقىلى. مۇقاعالي - ءتىلى!
قالىڭ ەلىم، قازاعىم، قايران جۇرتىم،
ۇستاراسىز اۋزىڭا ءتۇستى-اۋ مۇرتىڭ.
جاقسى مەنەن جاماندى ايىرمادىڭ،
ءبىرى قان، ءبىرى ماي بوپ ەندى ەكى ۇرتىڭ. (اباي)
اباي قازاقتى اشىنىپ جازدى. بىراق، ءسۇيدى. شىن ءسۇيدى.
ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم - حالقىم مەنىڭ.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ال، ەكىنشى باقىتىم - ءتىلىم مەنىڭ.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
باقىتىم بار ءۇشىنشى - وتان دەگەن... (مۇقاعالي)
اباي «مىڭمەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما» دەسە، مۇقاعاليدىڭ ەنشىسىندە قالعانى، «جازىلار ەستەلىكتەر مەن تۋرالى». بۇل - سەنىم. مۇقاعاليشا سەنىم. الدىندا تىرەگى - ابايى بار الاپات نەدەن قورقادى؟ ايتتى. وزىنە سەنىپ ايتتى. «ىلديدا تۇرىپ ءور مەنىكى، ەسىكتە تۇرىپ ءتور مەنىكى» دەگىش، مۇحتارعا (اۋەزوۆ) دا ءتور بەرگىسى كەلمەگەن مەندەردىڭ كوبىك كوكىرەكتەرىن كۇيدىرە، «ەي-ي، تاۋلار، ىعىسىڭدار!» دەدى. ولار ىعىسپادى. نامىستاندى. ىعىسىپ مۇقاعاليعا ورىن بەرۋگە ولاردىڭ دارمەندەرى جەتپەدى. قازىر سولار قايدا؟ جوق! نەگە؟... ويتكەنى، شىن ورىن شىن دارىنداردىكى. شىن قۋاتتىلاردىكى. حالىق - انا شىن دارىندارىن ءبىر عاسىردا ءبىر-اق رەت تۋادى.
دەمەك، اباي انا عاسىردىڭ، مۇقاعالي مىنا عاسىردىڭ جارىق جۇلدىزى. اباي قازاقتىڭ - اقىلى. مۇقاعالي - ءتىلى!
قالىڭ ەلىم، قازاعىم، قايران جۇرتىم،
ۇستاراسىز اۋزىڭا ءتۇستى-اۋ مۇرتىڭ.
جاقسى مەنەن جاماندى ايىرمادىڭ،
ءبىرى قان، ءبىرى ماي بوپ ەندى ەكى ۇرتىڭ. (اباي)
اباي قازاقتى اشىنىپ جازدى. بىراق، ءسۇيدى. شىن ءسۇيدى.
ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم - حالقىم مەنىڭ.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ال، ەكىنشى باقىتىم - ءتىلىم مەنىڭ.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
باقىتىم بار ءۇشىنشى - وتان دەگەن... (مۇقاعالي)
ال، بۇل مۇقاعاليشا ءسۇيۋ. ابايشا ءسۇيۋدىڭ ەكىنشى ءتۇرى. تاتتىلەۋ كورىنگەنىمەن ابايشا سۇيۋدەگى كەرمەك ءدام مۇندا دا بار. بىراق جاسىرىن. ەكى اقىننىڭ، ەكى تۇلعالى جىرپوزدىڭ جىرلارىنىڭ ءدىڭى ءبىر. كىندىكتەرىنەن بايلانعان التىن قازىق بىرەۋ. ول، حالىق - انا - قارا جەر!
تىلىمەن ەمەس جانىمەن، تۇتاس تۇلعاسىمەن حالىق بولىپ سويلەۋ ءۇشىن حالىقتىڭ رۋحىنان تۋ كەرەك. ول دەگەندىك، حالىقتىڭ شەرىن جۇتىپ، سورىن جالاۋ دەگەن ءسوز. «بار باقىتىم ۇشەۋ عانا» دەپ - حالقىن، ءتىلىن، قارا جەرىن (وتانىن) ەسسىز سۇيگەن ەگەي اقىن مۇقاعالي جىرلارىنىڭ دا ەرتەڭگە جەتۋى سودان.
حالىق اتاۋى - قۇدىرەتتى جاراتۋشى اللاھ تاعالانىڭ ءال-حاليق (جاراتۋشى) دەپ اتالاتىن مىڭ ءبىر سيپات ەسىمىنىڭ ءبىرى. بىلايشا ايتقاندا، اقىن حالقىن ءسۇيدى دەگەن ءسوز - ۇلى اللاھىن ءبىر قىرىنان، ونىڭ جاراتۋشىلىق قىرىنان، جاراتۋشىلىق سيپاتىنان ءسۇيدى دەگەن ءسوز.
كۇنى-ءتۇنى ويىمدا ءبىر-اق ءتاڭىرى.
وزىنە قۇمار قىلعان ونىڭ ءامىرى.
* * *
وزگەنى (جاراتىلعانداردى) اقىل ويعا قوندىرادى،
(بىراق)
بىلە الماي ءبىر ءتاڭىرىنى بولدىرادى.
(اباي)
قۇدايدىڭ قۇلىمىن مەن - مۇسىلمانمىن.
* * *
اللاھ ەسىمى - جۇرەگىم جۇدىرىقتاي.
(مۇقاعالي)
مىنە وسىنداي اللاھتى سۇيگەن، تانىعان جۇرەكتىڭ ايتارى قاشان دا اقيقات. جىرى قاشان دا ەستى.
اللاھتىڭ ءوزى دە راس.
ءسوزى دە راس!
راس ءسوز ەشقاشان دا جالعان بولماس!
(اباي)
ءبارى راس ايتقانىنىڭ اق اللا(ھ)نىڭ.
قۇم مەنەن توپىراقتان جارالعامىن.
(مۇقاعالي)
«ءبىز سەندەردى تۋ باستا توپىراقتان جاراتتىق» قۇران (22 سۇرە - 5 ايات).
ءيا، بۇل ءبىزدىڭ كەيدە ءتۇسىنىپ، كەيدە تۇسىنبەي ايتىپ قالاتىن - كەمەلدىلىك بيىگى. اللاھتىڭ پەندەسىنە ءناسىپ ەتكەن تانۋدىڭ شەگى - ءوزى - اللاھ. ال، ونىڭ (الاھتىڭ) ءىلىمى شەكسىز. ونى اباي: «اللاھ ءىشىمدى ايتقىزباي بىلەدى» دەسە، بۇل اقيقات قۇراندا: «اللاھ شىنىندا كوكىرەكتەگىنى تولىق ءبىلىپ تۇرادى.» (31-23) دەلىنگەن. ال، مۇقاعالي ونى: «يا، اللاھىم. جاراتۋشى جالعىز يەم!» دەپ دالەلدەدى.
ابايدىڭ زامانى ەركىن، يلاھي زامان. ونىڭ اللاھتى تانىپ ءوسۋى ابدەن زاڭدى. ال، مۇقاعالي زامانى - قۇدايسىزدىق يدەياسى قۇتىرىنا ورشىگەن، «ادامعا تابىن جەر، ەندى!» زامان ەدى عوي. سوندا ونى بۇل بيىككە - اللاھتى تانۋ بيىگىنە باستاعان كىم؟ تۋعان ەلى مە؟ جوق! تۋعان تابيعاتى ما؟ جوق! ەندەشە، بۇل جايلى يەمىز - اللاھ ءوزى نە دەدى ەكەن؟ ول قۇراندا: «اللاھ قالاعان پەندەسىن ءوزى تۋرا جولعا سالادى» (2-272) دەپتى. تۇسىنىكتى بولدى. الگى، ءبىزدىڭ كوپتى كورگەن قازاقتىڭ «اللاھ بەرسە، پەندەسى قىڭق دەمەيدى» دەگەنى وسى بولدى. اللاھ تاعى: «سەندەر مەنى ەسكە الساڭدار، مەن دە سەندەردى ەسكە الامىن» (2-152) دەگەن.
دەمەك، ءوزىن ۇنەمى ەسكە الۋدان جالىقپاعان، جىرلارىنا ارقاۋ ەتكەن ابايعا دا، مۇقاعاليعا دا دارىندى، وقشاۋ تانىمدى اللاھ بەرگەن. اعىنان بەرگەن. سوندىقتان ەكى اقىن ەڭ سوڭعى ءتۇيىن - ونى، حاق اللاھتى تانۋدا تۇيىسكەن. تىلدەسكەن. ۇندەسكەن. تەڭەسكەن. بىرەۋلەسكەن. ونىڭ دالەلى مىنە. وقىڭىز:
اللاھتىڭ ءوزى دە راس!
ءسوزى دە راس!
* * *
اللاھ ءمىنسىز اۋەلدەن، پايعامبار حاق.
(اباي)
اللاھ - اقيقات!
اللاھقا سەنىپ وتەم! (مۇقاعالي)
جالپى جان يەسى تانۋعا مىندەتتى ءبىر-اق ۇلى قۇدىرەت بار. ول - اللاھ! باسقانىڭ ءبارى ۇلى ەمەس، ونىڭ - اللاھتىڭ قۇلى. جاراتقاندارى. اباي دا سول. مۇقاعالي دا. دەمەك، جاراتىلعان جاراتقانمەن تەڭ ەمەس. جاراتىلعاننىڭ جاراتقاننىڭ سيپاتىن الۋى دا جوق. ولاي بولۋ مۇمكىن دە ەمەس. ءتىپتى، ولاي ويلاۋدىڭ ءوزى قاسىرەت. قاسىرەت بولعاندا دا حاقتىڭ قاھارىن شاقىراتىن قاسىرەت. مۇندا تاعى اللاھتى تانۋ كەز-كەلگەننىڭ ەنشىسىنە بۇيىرماعان. «اللاھ» دەپ كىم دە بولسا ايتا الادى. نەمەسە،
اللاھ دەگەن ءسوز جەڭىل.
(بىراق،)
اللاھقا اۋىز جول ەمەس! (اباي)
دەمەك، اللاھتى تۇتاس ىنتى-شىنتىسىمەن كىرشىكسىز تانۋ عانا شىن تانۋ بولماق. ماسەلەن، وقىڭىز:
قۇدايدىڭ قۇلىمىن مەن! (مۇقاعالي)
مىنە بۇل - شىن تانۋ. ونى - اللاھتى مىنە وسىلايشا، مۇقاعاليشا قۇلى بولىپ شىن، كىرشىكسىز تانىعاننىڭ رۋحى (بىزشە جانى) مەن ءتانى نۇرلانادى. جۇرەك كوزى اشىلادى. «اللاھ كىمدى تۋرا جولعا سالۋدى قالاسا، ونىڭ جۇرەگىن يسلامعا اشادى» قۇران (6-125).
جۇرەكتىڭ كوزى اشىلسا،
حاقتىقتىڭ تۇسەر ساۋلەسى.
ىشتەگى كىردى قاشىرسا،
ادامنىڭ حيكىمەت كەۋدەسى. (اباي)
كوزى اشىلىپ، حاقتىڭ ساۋلەسى تۇسكەن جۇرەكتىڭ ءسوزى نۇرلى. حاقشىل. يماندى.
السىن تاعالام،
انت ەتەم، انت ەتەمىن،
اللاھ ەسىمىن كەۋدەمنەن ۇشىرعان كۇن. (مۇقاعالي)
مىنە، وسىنداي، شىنايى «اللاھ» دەگەن جۇرەكتەن عانا اقىل، ونەر شىعادى.
دەنەنىڭ بارشا قۋاتى،
ونەرگە سالار بار كۇشىن.
جۇرەكتىڭ اقىل ساۋاتى،
(تەك،)
ماحاببات قىلسا ءتاڭىرى ءۇشىن! (اباي)
اباي مۇندا ونەر دە، ءبارى دە ماحاببات، سۇيىسپەنشىلىك اتاۋلىنىڭ تەك اللاھقا ارنالۋىنان پايدا بولاتىنىن كوكىرەككە شۇقىپ ايتتى. بۇعان دا نانبايتىندار جىرتىلىپ-ايىرىلادى. ويتكەنى، قۇراندا: «اللاھ كىمدى اداستىرعىسى كەلسە، ونىڭ كوكىرەگىن تارىلتىپ قويادى» (6-125) دەگەن. كوكىرەگى تاردىڭ كورەتىنى باسقا. شىندىق ەمەس، جالعان. سەبەبى، اللاھ ولاردىڭ كۇپىرلىكتەرى ءۇشىن «جۇرەكتەرىن جانە قۇلاقتارىن بىتەپ قويعان. كوزدەرى پەردەلەنگەن» قۇران (2-7).
دەمەك، اللاھتى تانىماعان، ونىڭ نۇرىمەن نۇرلانباعان ونەرلى دە، ونەر دە اداسادى. اداسقان ونەردىڭ اقيقاتى جوق. عۇمىرى كەلتە.
ال، اباي مەن مۇقاعالي نەگە اداسپادى؟ ولاردىڭ جىرلارى نەگە عۇمىرلى بولىپ قالدى؟ سەبەپ بىرەۋ عانا - ولار اللاھتىڭ ادال قۇلى بولا ءبىلدى. ونىڭ (اللاھتىڭ) الدىندا تازارا ءبىلدى. ودان شىن تىلەي ءبىلدى. «اقيقاتىندا اللاھ ءتاۋبا (رايدان قايتۋ) ەتۋشىلەردى ۇناتادى» قۇران (2-222).
پاتشا قۇداي، سۇيەندىم، تۋرا باستا وزىڭە؟!
* * *
اللاھتىڭ راحماتىن، جار تۇتىپ ءار نەگە.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
وسىنداي شاپحاتىن، ۇمىتام مەن نەگە؟
* * *
زارىعىپ تىلەيمىن، راحماتىن اللاھتىڭ!
* * *
قۇداي-اۋ، كوڭىلىم، كۇن بار ما ءبىر تىنار؟!
* * *
جۇرەگىم سۋىلداپ،
سۇيەگىم شىمىرلاپ،
اللاھتان تىلەيمىن،
قۇپيا سىبىرلاپ!
* * *
يا، قۇداي بەرە گور، تىلەگەن تىلەكتى؟! (اباي)
ۇلى جاراتۋشى اللاھ الدىندا شىن دىلگىر، دارمەنسىز، شاپاعاتقا ءزارۋ ابايدى ايايسىڭ. ايايسىڭ دا، «ءازيز تىلەگىن بەرە گور؟» دەپ تىلەيسىڭ اللاھتان. قۇراندا: «سەندەرگە اللاھتان وزگە پاناگەر، جاردەمشى جوق» (2-107) دەپ جازىلعان. اباي ونى بىلەدى. ودان زارىعا كۇتەتىنى سوندىقتان. اللاھ الدىندا مىنە وسىنداي كىشى دە كىشىپەيىل، دىلگىر، قۇل اباي ونەردە الىنباس قامالعا اينالدى.
ادامدى ءسۇي،
اللاھتىڭ حيكىمەتىن سەز،
نە قىزىق بار ومىردە ونان باسقا؟! (اباي)
بۇل - وسيەت. ابايدىڭ بۇل وسيەتىن ورىنداعان جالعىز اقىن مۇقاڭ، مۇقاعالي ماقاتاەۆ.
يا، جاراتۋشى اللاھىم،
قولداي گور!
سۇيەي گور مەنى، سۇيەي گور!
قولدارى دا، قورعانى دا جوق جان ەم.
جاساعان يەم،
قۇلاپ بارام، سۇيەي بەر،
پەندەلەرگە تابىنا-تابىنا بولعان ەم! (مۇقاعالي)
پەندەشىلىكتەن ادا-كۇدە ايىعىپ، اقيقاتقا، حاققا، حاق اللاھقا بەت بۇرۋ، تاۋەكەل ەتۋ، يمان كەلتىرۋ (سەنۋ) - بۇل. ءتىپتى، مۇقاعالي يمانعا ۋىزىندا-اق جارىعان. دالەل كەرەك پە؟ وقىڭىز:
ساتپايمىن!
ساتقان ەمەن ءدىنىمدى مەن! (مۇقاعالي)
اۋەلدەن دىنىنە بەرىك، «اللاھ» دەپ وسكەن ارلى جان، يمانىن ساتقان سابىرسىز ورتاسىنان قاياۋ كورگەن، كىرلەگەن كەيبىر تۇستارىندا، «قانداي ءسابي ەدىم؟» («كۇندەلىك») دەپ وزىنەن پاك، كىرشىكسىز، يماندى، بالا مۇقاعاليدى ىزدەيدى. تابادى. تابادى دا تاۋباسىنا كەلەدى. «و، ءتاڭىرىم، تۇيسىك بەرە گور?!» («كۇندەلىك») دەپ ۇزدىگە، ۇزىلە تۇيسىك يەسى ء(بارىنىڭ دە يەسى) تاڭىرىنە جالبارىنادى. جۇگىنەدى. جۇگىنەدى دە ساناسىن سابىرعا شاقىرىپ:
«يا، اللاھ،
جارىلقاي گور، جالعىز يەم!
كونەيىن، كوندىگەيىن تاپشىلىققا!»
- دەيدى. مىنە وسىنداي سابىردىڭ، يماننىڭ، يلاھي تازالىقتىڭ ارقاسىندا تۇرمىستاعى تاپشىلىق پەن ميحىناتتى «تاعدىر ءىسى» دەپ ءبىلۋ، مۇقالماۋ مۇقاعاليدى دا ونەردەگى ولشەۋسىز بيىككە، اباي كوتەرىلگەن بيىككە كوتەردى. بۇل تۋرالى قۇراندا: «اللاھ شىدامدى قايسارلاردى جاقسى كورەدى» (3-146) دەلىنگەن. بۇل يلاھي انىقتى قۇران نۇرىمەن نۇرلانعان اباي:
ىجداعاتسىز، ميحىناتسىز،
تابىلماس عىلىم ساراسى.
- دەپ شەگەلەدى. ال، قاسمەتتى قۇرانعا تاعى قايتا جۇگىنەر بولساق، مۇنىڭ ءبارى اللاھتىڭ ىحىلاسى اۋعان پەندەسىنە جاساعان سىناعى ەدى. وقىڭىز: «اللاھ (سىناق ءۇشىن) كەيبىرەۋدىڭ رىزدىعىن تارىلتادى» (2-245). دەمەك، ارقانداي ءىس اللاھتىڭ ءامىر سىزىعى بويىنشا بولادى دا قالادى. سەنىڭىز.
دۇنيە اۋەلى بايانسىز. بايانسىز دۇنيەنىڭ وزگەرىپ، جاڭارىپ، تۇرلەنىپ، قۇبىلىپ وتىراتىنى شىندىق. بىراق، ونى جاي پەندە وزگەرمەستەي، وشپەستەي، ۇزاق قيىرعا بالايدى. سويتپەسە پەندەنىڭ پەندەشىلىگى قايسى؟ ونىڭ ءبارى كەمەڭگەر، ءبارى دۇنيەنىڭ سىرىن بىلەتىن اقىلدى، كەنەن بولىپ تۋى اۋەلدەن جوق. ولاي بولۋى مۇمكىن دە ەمەس. ءومىر مىنە وسىنداي الا-قۇلالىعىمەن قۇندى. ءماندى. قۇدىرەتى كۇشتى اللاھ تاعالا ءوزى جاراتقان ون سەگىز مىڭ عالامداعى اقىلعا ساياتىن بۇل عاجايىپ قاعيدانى ءوزىنىڭ پايعامبارلارى، اۋليەلەرى، انبيەلەرى، دانىشپان اقىل يەلەرى ارقىلى تولىقتىرىپ وتىرادى. مۇنداعى ماقسات تا - پەندەلەرىنە ءوزىن، ءوز قۇدىرەت كۇشىن تانىتۋ. ويتكەنى، «اللاھ ءبارىن بىلگىش حيكمەت يەسى» قۇران (22-53).
ءبىر قۇدايدان باسقانىڭ ءبارى وزگەرمەك.
* * *
ادامزات بۇگىن ادام، ەرتەڭ توپىراق.
* * *
اللاھ وزگەرمەس، ادامزات كۇندە وزگەرەر.
* * *
كۇللى ماقۇلىق وزگەرەر، اللاھ وزگەرمەس.
* * *
تاعدىر كورمەي قويمايدى بۇققانمەنەن. (اباي)
كوردىڭىزدەر عوي، اللاھ ءبارىن جاراتۋشى، اۋەلى دە، سوڭى دا جوق، وزگەرمەيتىن حاقيقات، ال، باسقانىڭ ءبارى ءسات سايىن وزگەرىپ وتىراتىن ونىڭ (اللاھ) جاراتقاندارى ەكەنىن دانا اباي عۇمىرىندا قانشا ما رەت دالەلدەپ، قانشا ما رەت راستاعان؟
ول از دەسەڭىز:
مەكەن بەرگەن، حاليق قىلعان (جاراتقان),
ول ءلا ماكان ء(وزى مەكەنسىز),
ءتۇپ يەسىن (اللاھتى) تانىماي بولا ما ەكەن؟
(ويتكەنى، ءتۇبى «بارلىعىڭ سول اللاھتىڭ الدىنا قايتاسىڭدار» قۇران. 2-245),
ونى (اللاھتى) ويلاماي،
وزگە ماقسات اقىلعا قونا ما ەكەن؟
(سوندىقتان،)
باستى بايلا (اللاھتىڭ) جولىنا، مالىڭ تۇگىل!
- دەدى اباي.
ول از دەسەڭىز:
قانى اققان قايران مەنىڭ مۇسىلمانىم،
وسى ما ەكى ورتادا قىسىلعانىڭ؟
بەيىشتىڭ اق قاناتتى اق قۇستارىن،
ايىرىپ ۇياسىنان ۇشىرعانىڭ؟!
بىرىگىڭدەر،
الەمنىڭ مۇسىلمانى،
قۇربان بولسىن قۇدايىم ءۇشىن جانىڭ!
- دەدى مۇقاعالي.
قۇراندا: «اللاھ قالاعان ادامىنا حيكمەت باعىشتايدى. كىمگە حيكمەت باعىشتالسا، وعان قىرۋار يگىلىك بەرىلگەن بولادى» (2-269) دەلىنگەن. ءسوز جوق ۇلى اللاھ ادال قۇلدارى اباي مەن مۇقاعاليعا حيكمەت بارگەن. ونى ولاردىڭ سوڭىنا قالدىرعان دانالىق مۇرالارى دالەلدەۋدە. «اباي اقيقات قوي، ال، مۇقاعالي-ي» دەپ كۇمىلجىمەي-اق قويىڭىز. كوزى كەتكەنىنە شەرىك عاسىر بولعانىنا قاراماستان، ءسوزى ءار قازاقتىڭ تورىندە دانا ابايمەن بىرگە مالداس قۇرعانىنا ءشۇباڭىز جوق شىعار؟ جوق، ارينە!
وسى مەن، ءسىرا دا، ولمەيتىن شىعارمىن؟
ءسال-ل عانا مىزعاپ اپ، قايتادان تۇرارمىن! (مۇقاعالي)
قىزىق، ءبىر تۇرىپ، ونى اۋليە مە دەرسىڭ؟ ءيا، ول، سول ءوزى ايتقانداي «ءسال عانا مىزعاپ الدى دا، قايتادان تۇردى». تىك تۇردى! ونىڭ تۇرىسى مەن بولاشاقتى ارالاپ «ءجۇرىسى» اسەم. سىمباتتى. ايقىن دا ايبارلى. عاجاپ.
ولسە ولەر مۇقاعالي ماقاتاەۆ،
الاي دا ولتىرە الماس ولەڭدى ەشكىم! (مۇقاعالي)
بۇل - سەنىم. بۇل - ازاماتتىق، اقىندىق سەنىم. بۇل - جۇرەگىندە اللاھى، الدىندا ابايى بار مۇقاعالي سەنىمى. «اللاھ راسىندا بارلىق نارسەنى ەستيدى» قۇران (22-61).
جاراتۋشى جالعىز يەم، شۋاق بەر؟
وزىمە دە، وزگەگە دە توگەيىن!
- دەپ شىن تىلەگەن مۇقاعاليعا اللاھ شۋاق بەردى. نۇر بەردى. ابايعا بەرگەنى سياقتى يماني ونەردىڭ نۇرىن بەردى. ول نۇر ونىڭ باعىن جاندىردى. ءسويتىپ ول، ونەردەگى اباي سەكىلدى ەڭ-ڭ قۋاتتى اقىنعا اينالدى. «اللاھ كىمگە نۇر بەرسە، سونىڭ نۇرى بولادى» قۇران (24-40). بولدى دا! شۇكىر!
دەمەك، ايتارىندا اللاھى، يمانى جوق نۇرسىز ولەڭ، نۇرسىز ادەبيەت جانسىز، عۇمىرسىز ولەڭ، عۇمىرسىز ادەبيەت. ال، ەندى اباي مەن مۇقاعالي ولەڭدەرىنىڭ قۋاتتىلىعى نەدەگە كەلسەك، ول، ولاردىڭ جىرلارىنىڭ وزەگىنە سىڭىرىلگەن يماني نۇرلىلىعىندا، يلاھي يماندىلىعىندا دەر ەدىك.
اۋەلى ايات، حاديس - ءسوزدىڭ باسى.
قوسارلى ءبايىتسىمال كەلدى اراسى.
قيسىنىمەن قىزىقتى بولماسا ءسوز،
نەگە ايتقان پايعامبار مەن ونى اللاسى؟!
بۇل، ولەڭگە، ونەرگە، «اللاھ ءمىنسىز اۋەلدەن، پايعامبار حاق!» دەپ بىلگەن ابايدىڭ قۇران، حاديس بيىگىنەن قاراۋى ەمەي نەمەنە؟ ءدال سولاي!
كوڭىلگە شەك، ءشۇبالى وي المايمىن.
سوندا دا ونى (اللاھتى) ويلاماي قويا المايمىن!
- دەپ وتىرعان كىرشىكسىز ابايدىڭ:
دۇنيەگە ىنتىق،
ماقشارعا (و دۇنيەدە ەسەپ بەرۋ ءۇشىن جينالاتىن الاڭ) امالسىزدىڭ (عيباداتسىزدىڭ),
يمانىن تۇگەل دەۋگە اۋزىم بارماس.
- دەگەنىن وقىعاندا جۇرەگىڭ تاس توبەڭە شىقپاي ما؟ شىعادى! سەبەبى، اباي ءدال قازىرگى يماننىڭ ەمەس، دۇنيەنىڭ قۇلاق كەستى قۇلى بولىپ وتىرعان ءبىزدى ايتىپ وتىر. ونى از دەسەڭىز،
ءمۇمىن بولساڭ، اۋەلى يماندى بول!
- دەيدى اباي.
وسى ورايدا، يمان تۋرالى تۇسىنىك بەرە كەتكەننىڭ ارتىقتىعى جوق سەكىلدى. يمان (سەنىم) - «(1) اللاھتان باسقا ەشبىر ءتاڭىرى جوق، مۇحاممەد سوللوللوھي عالايھي ءۋا ءسالام اللاھتىڭ قۇلى ءارى ەلشىسى ەكەنىنە، (2) اللاھتىڭ پەرىشتەلەرىنە، (3) اللاھتىڭ كىتاپتارىنا، (4) اللاھتىڭ ەلشىلەرىنە، (5) تاعدىرعا (جاقسىلىق پەن جاماندىق ءبىر اللاھتان دەپ ءبىلۋ), (6) قيامەت كۇنىنە، (7) ولگەننەن كەيىن قايتا تىرىلۋگە سەنۋ. (بۇل جەتەۋىن جيناپ «ءامانتۋ» دەپ تە اتايدى). وسىلاردىڭ ىشىنەن تەك بىرەۋىنە عانا ءشۇبا كەلتىرگەننىڭ يمانى تولىق سانالمايدى» («يسلام ءدىنىنىڭ نەگىزدەرى». انكارا).
(جالعاسى بار)
Abai.kz
