بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
تالقى 2540 3 پىكىر 30 تامىز, 2022 ساعات 11:19

ەردوعان ەۋرازيا كەڭىستىگىندەگى ۇلكەن ويىنشى

جاعرافيالىق ورنالاسۋى تۇركيانىڭ باستى مۇمكىندىگى. ازيا، افريكا جانە ەۋروپا قۇرلىقتارىمەن تۇتاسىپ جاتقان، قارا، مارمار، ەگەي، جەرورتا تەڭىزدەرىنە ورانعان، ستراتەگيالىق ماڭىزى زور بوسفور بۇعازىن ۋىسىنا العان، باتىسى ەۋروپا وركەنيەتىمەن، وڭتۇستىگى اراپ-پارسى، شىعىسى تۇركى، سولتۇستىگى سلاۆيان الەمىمەن شەكتەسەتىنتۇركياعا قىزىعا دا، قىزعانا دا قارايتىندار جەتەرلىك. بۇل ەرەكشە جاعرافيالىق كەڭىستىك – تۇركياعا ۇلكەن مۇمكىندىكتەر سىيلاۋمەن قاتار، الەمدىك گەوساياسي قۇبىلمالى ويىنداردا توسىن قاۋىپ-قاتەر دە ءتوندىرىپ تۇراتىنى شىندىق. تۇركيا - شىعىستى باتىسقا جاقىنداتا الاتىن ماڭىزدى وتكەل. باتىس پەن شىعىس اراسىنداعى وركەنيەتتەر قاقتىعىسىنىڭ ەكپىنىن باسەڭدەتەپ، سۇزگىدەن وتكىزەر توسپالى بەكەت ىسپەتتى. وسىنداي ەرەكشە گەوگرافيالىق مۇمكىندىكتەر انكارانىڭ ەۋرازيا گەوساياسي كەڭىستىگىندەگى ستراتەگيالىق ورنىن بەكەمدەي تۇسۋدە.

سوڭعى جىلدارداعى الەمدىك ساياسي، ەكونوميكالىق قۇبىلىستار تۇركيانى دا اينالىپ وتكەن ەمەس. اسىرەسە كۋرد ماسەلەسى، ءدىني سەنىم-نانىم جانە كىسىلىك قۇقىق ت.ب. ماسەلەدە مىزەدى، ەردوعان مەن باتىس اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىك تۇركياعا ەكونوميكالىق سانكتسيا سالۋعا دەيىن جەتكىزسە، الەمدى شارپىعان پاندەميا دا نەگىزگى تابىس كوزى بولعان تۋريزيمىنە ۇلكەن سوققا بولدى. ناتيجەسىندە ءوندىرىس وشاقتارى قىسقارىپ، جۇمىسسىزدىق كوبەيدى، زات باعاسى شارىقتاپ، ليرانىڭ قۇنى ءۇش ەسە ارزاندادى، حالاقتىڭ تۇتىنۋ ورەسى تومەندەدى، ەكونوميكالىق ءوسۋى توقتاپ، توقىراۋعا بەت الدى. ەردوعان بيلىگىنە نارازىلار قاراسى كوبەيە ءتۇستى. ميلليونداعان سيريا مەن اۋعان بوسقىندارىن قابىلداعان انكارا بيلىگىنىڭ «جالپاقشەشەيلىگى» دە ىشكى نارازىلار سانىن كوبەيتەر فاكتورلاردىڭ بىرىنە اينالۋدا. كەلەر جىلى تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ عاسىرلىق داتاسى، ءارى كەزەكتى پرەزيدەنتتىك سايلاۋ جىلى. ەردوعاننىڭ ادىلەت جانە دامۋ پارتياسىنا قارسى ءتورت پارتيادان قۇرىلعان اليانس الداعى سايلاۋدىڭ كورىگىن قىزدىرا تۇسپەك. ولار سايلاۋدا ەردوعاندى جەڭەتىندەرىنە سەنىمدى. قىسقاسى ءدال قازىرگى تۇركيانىڭ ىشكى ساياسي ءھام ەكونوميكالىق جاعدايى ءماز ەمەس.

ەردوعان ءۇشىن الدا تۇرعان ىشكى ماسەلەلەردى شەشىپ، كەدەرگىلەردى تولىق ەڭسەرە الماسا قالىپتاسقان حالقارالىق ءھام ايماقتىق گەوساياساتتا تۇركيانىڭ ۇلتتىق مۇددەسىنىڭ سالماعىن ارتتىرۋ، قاۋىپسىزدىگىنە باسا ءمان بەرۋ، گەوساياسي تارتىستار مەن وزگەرىستەردەن ەكونوميكالىق، ءارى ساياسي تيىمدىلىكتەرگە قول جەتكىزۋ بولماق. بۇل ەردوعان ءۇشىن ۇلكەن تاريحي مۇمكىندىكتەر بولماق. وسى ماقساتتا، ول قىرۋار جۇمىستاردى ەڭسەرىپ، باتىل قادامدارعا بارۋدا. بۇنىڭ كەلەر جىلعى سايلاۋدا جەڭىسكە جەتۋىنە كەپىل بولارى بەلگىلى.

تۇركيا جۇمرياتى ءۇشىن «جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەي» جۇرگەن، بولمىسى كۇرەسكەر، ءور مىنەزدى ر.ەردوعاننىڭ وتكەرگەن نەگىزگى گەوساياسي قارەكەت اۋقىمىن جيناقتار بولساق بىلاي تىزۋگە بولاتىن سياقتى:

1. سيريانىڭ سولتۇستىگىنە اسكەر ەنگىزبەك. انكارا بيلىگى سيريانىڭ سولتۇستىگىندەگى كۋرد قارۋلى جاساقتارىن تۇركيا قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر ءتوندىرۋشى كۇش رەتىندە ساناپ، شەكارا اسىپ، ولارعا ءالسىن-ءالسىن جازالاۋ وپەراتسيالارىن جۇرگىزىپ كەلەدى. تۇركيا «قاۋىپسىزدىگى» ءۇشىن سيرياعا اسكەر كىرگىزۋدى جوسپارلاعانمەن، وعان اقش پەن ەۋروپانىڭ تۇسىنىستىگى كەرەك بولعاندى. ەردوعاننىڭ وسى وتىنىشىنە ەۋروپا مەن اقش وڭ قاباق تانىتقانىمەن ءىس جۇزىندەگى قولداۋى جەتكىلىكسىز كۇيىندە قالىپ كەلەدى.

سيرياعا اسكەر كىرگىزۋ ءۇشىن دە پۋتينمەن كەلىسۋگە تۋرا كەلدى. ولار «تەررورعا» قارسى كۇرەس - ورتاق مۇددەلەردە سايكەسەتىنىنە ۋاعدالاسقانى ايتىلۋدا. تامىزداعى سوچيدەگى كەزدەسۋىندە بۇل تاقىرىپ تولىق شەشىلگەن بولۋى بەك مۇمكىن.

سيرياعا اسكەر ەنگىزۋدە، ايماق قاۋىپسىزدىگىنە مۇددەلى يزرايلمەن دە كەلىسىپ الۋدى ءجون كورسە كەرەك، ونى ونشاقتى جىل بۇرىن پالەستين حالقىنا اراشا تۇسۋدەن تۋعان اراداعى ارازدىقتى دوعارا تۇرۋ ماقساتىندا، انكارا ءسىم-ءىن تەل-اۆيۆكە جىبەرگەنىنەن اڭعارۋعا بولادى. قىسقاسى، ەردوعان بيلىگى سيريانىڭ سولتۇستىگىنە، ەكى ەلدىڭ ورتاق شەكاراسىندا، كۋردتەر ورنالاسقان ايماقتا، ەنى وتىز شاقىرىمدىق بوس ارالىق ورناتۋدى كوزدەيدى. بىراق تا اتى شەكارا قاۋىپسىزدىگى بولعانىمەن، ءتۇپ ماقساتى سيريادان تۇركياعا وتەتىن ەنەرگيا قۇبىر جوباسىنىڭ قاۋىپسىزدىگى بولسا كەرەك. ەكونوميكالىق ءمانى زور، ەنەرگيا لوگستيكالىق بۇل جوبانىڭ انكارا ءۇشىن ماڭىزى وتە زور ەكەنى انىق. تابيعي رەسۋرستاردى سيريادان تۇركيا جەرى ارقىلى جەرورتا تەڭىزىمەن ەۋروپاعا تاسىمالدايتىن جوبانىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن ءسيريانىڭ سولتۇستىگىندەگى كۋرد قارۋلى كۇشتەرىن اۋىزدىقتاۋعا تۋرا كەلەدى. تۇركيانىڭ ىقتيمال وپەرەتسياسىنا باتىستىڭ تۇسىنىستىك تانىتۋى دا ەنەرگيالىق مۇددەلەرىنە ءدوپ كەلگەندىكتەن بولۋى مۇمكىن. ياعني بۇل ەۋروپانى رەسەي ەنەرگياسىنا بالاما ەنەرگيامەن قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەگەن جوبا رەتىندە سانالسا كەرەك. وسى جولداعى كەدەرگىلەردى جويۋ جولىنداعى ەردوعاننىڭ ساياسي تاكتيكالىق جۇرىستەرى بىرتىندەپ جىلجىۋ ۇستىندە. بۇل جوباعا كوپتەگەن تاراپتار دا مۇددەلى;

2. كاسپي تەڭىزى رەسۋرستارى تۇركى دۇنيەسىنىڭ ءوزارا ىقپالىن ارتتىرماق. كاسپي ەنەرگيا لوگيستيكالىق جوباسىنداعى تۇركيانىڭ سالماعى وتكەن شيرەك عاسىردا جەڭىل بولدى. نازارباەۆ جۇيەسى بارلىق جىلى-جۇمساقتاردى كرەمل قوجايىنىنىڭ وڭەشىنە سالىپ كەلدى. ياعني، تەك مۇناي ەكسپورتىمىزدىڭ 80%-ى رەسەي جەرى ارقىلى ەۋروپاعا وتەتىن جۇيە ورناعان. بۇگىنگىدەي گەوساياسي تارتىس كەزىندە، كرەمل وسى مۇناي قۇبىرىمىزدى وزىمىزگە قارسى بوپسا رەتىندە قولدانۋدا. بۇدان شىعار جالعىز جول – قازاق ەنەرگياسىن ەكسپورتتاۋدىڭ بالاما جولدارىن جەدەل قاراستىرۋ. مىنە وسى ستراتەگيالىق جوبانىڭ ماڭىزدى بولىگىن كاسپي مۇنايىن ازەربايجان-گرۋزيا ارقىلى تۇركيا جەرىمەن ەۋروپاعا جەتكىزۋ. وسى تاريحي مۇمكىندىك ەردوعانعا بۇيىرىپ وتىر. وسى جوبانى ءساتتى ىسكە اسىرۋ ارقىلى انكارانىڭ وا-داعى ەكونوميكالىق جانە ساياسي سالماعى ارتىپ، ايماق ەلدەرىندەگى ىقپالىن كۇشەيتۋگە مۇمكىندىك الا الادى;

3. قارا تەڭىزدە توعىسقان ستراتەگيالىق مۇددەلەر. قارا تەڭىسدەگى مۇددەلەر قاقتىعىسى وسمان يمپەرياسى مەن رەسەي پاتىشالىعىنان بەرى جالعاسىپ كەلەدى. بۇگىنگى ر.ەردوعان مەن ۆ.پۋتين بۇل تارتىستى زاڭدى جالعاستىرۋشىلار دەۋگە كەلەدى. 19 عاسىردا، قىرىم تۇبەگىن ۋىسىنان شىعارىپ العان تۇركيا ىشتەي تىنۋمەن كەلە جاتقاندى. رەسەيدىڭ ۋكراينگە باسقىنشىلىعى انكارا ءۇشىن كرەمل مۇددەسىنە قارسى قارەكەت ەتۋگە مۇمكىندىك تۋعىزۋدا. ر.ەردوعان ۋكرايندى اشىق قولداپ قانا قويماي، Bayraktar TB2 ۇشاعىن ۇسىندى. بۇل كۇندە ۇشقىشسىز بۇل سوعىس ۇشاعى باسقىنشىلاردىڭ زارەقۇتىن قاشىرعان نەگىزگى قارۋدىڭ بىرىنە اينالعان. ەكىنشى جاعىنان، ەكونوميكالىق، گەوساياسي ەكى جاقتى ورتاق مۇددەلەر - انكارا مەن ماسكەۋدىڭ بايلانىسىن ۇزدىرمەس سەبەپ ەكەنى تاعى شىندىق. سوعىس باستالىسىمەن ر.ەردوعان بىردەن رەسەي كەمەلەرىن بوسفور بۇعازىنان وتكىزبەۋ ارقىلى باتىستىڭ سانكتسياسىنا ءۇن قوستى. بايراقتار ۇشاعىن ۋكراينگە ساتۋ ارقىلى سوعىستاعى ۇستانىمىن ايقىندادى. رەسەي اسكەرىنىڭ قىرىمدى قامتىعان ۋكراين توپىراعىنان تولىق كەتۋ كەرەك ەكەنىن اشىق ايتتى. ول، بۇۇ-مەن بىرلىكتە ۋكراين استىعىن الەمگە شىعارۋ ارقىلى اشارشىلىقتىڭ الدىن الۋ، رەسەي باسىپ العان زاپوروجە اەس-دا تۋىنداعان قاتەر مەن ىقتيمال اپات ءۇشىن جانتالاسۋدا. ارينە، سوعىسىپ جاتقان ەكى ەلگە دانەكەر بولىپ، ستانبۋلدى كەلىسوز مىنبەرى ەتكەن ەڭبەگى تاعى بار. ر.ەردوعاننىڭ وسى مىنەزى باتىستىڭ دا كوڭىلىنەن شىعىپ جاتقانى بايقالادى. ياعني، باتىس پەن رەسەي اراسىنداعى دانەكەرلىك رولدى بۇگىندە وسى ر.ەردوعان عانا اتقارۋدا. قارىمتاسى، قارا تەڭىز ايماعىنداعى قالىپتاسقان گەوساياسي اقۋال بۇگىندە انكارا ءۇشىن تاپتىرماس تاريحي مۇمكىندىكتەرگە اينالار ءتۇرى بار. «ەردوعاننىڭ سوچيدەگى پۋتينمەن كەزدەسۋى -تۇرىك ەلدەرىن ساتىپ كەتۋى، رەسەيدىڭ قۇشاعىنا ەنىپ كەتتۋى» دەگەن ۋايىمنىڭ نەگىزسىز ەكەنى تاياۋداعى ر.ەردوعاننىڭ ۇلكەن دەلەگاتتسياسىن باستاپ ۋكراينگە جاساعان ساپارىدا دالەلدەدى. وندا ر.ەردوعان ۆ.زەلەنسكيمەن سوعىستان كەيىن كيەۆ، حاركوۆ سياقتى ءۇش قالانى قايتا سالىپ شىعۋ تۋرالى ۋاعدالاستىق قۇجاتتارعا قول قويۋدان تىس، ەڭ ماڭىزدىسى «قىرىمدى قامتىعان ۋكراين جەرىنەن رەسەي تولىق شىعۋ كەرەك، ونداعى ءار ۋىس توپىراق تەك ۋكرايندىكى» دەپ تاعى قايتالادى. مىنە بۇل ر.ەردوعاننىڭ ءور مىنەزى – ءوز مىنەزى. كەشىگى اسقاق تاريحتى بار، بۇگىنگى مۇمكىندىكتەرگە زور، شاشىلماعان، شارشاماعان، رۋحى ءور وعۇز ۇرپاعىنىڭ ازىپ، السىرەپ بارا جاتقان رەسەي قۇشاعىنا سيا قويۋى مۇمكىن ەمەستى. انينە، ر.ەردوعان ءوزىنىڭ سيرياعا جاسايتىن ىقتيمال وپەراتسياسى ءۇشىن تاكتيكالىق تۇرعىدا ۆ.پۋتينمەن ساناسىپ، كەلىسۋگە باراتىنى انىق. جالپى العاندا، تۇركيا ءوزىنىڭ ۇلتتىق مۇددەسى ءۇشىن «سايتانمەن دە» كەلىسىمگە بارا الاتىن، الگى «ماڭگىلىك دوستىقتان، ماڭگىلىك مۇددە ارتىق» دەيتىن، سونى شىنايى ومىردە قولدانا بىلەتىن ىرگەلى مەملەكەت. ءتۇپ ماقساتى تۇگەل تۇرىكتەردىڭ باسىن قوسۋدى كوكسەيتىنىنە دە كۇمان جوق. وعان كەدەرگى رەسەي بولىپ كەلە جاتقانىن جادىدا ساقتاۋعا ءتيىستىمىز...

4. مۇددە جولىندا يرانمەن ءتىل تابىسۋ. ايماقتا تۇركيا مەن يران ىقپالدى ەلدەر. ەكى ەل ارالارىنداعى قاتىناس - باسەكەگە دە، ىمىراعا دا تولى، ءارى ءجيى قايتالانىپ تۇراتىن كۇردەلى سيپاتقا يە. يراننىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋى مەن باي ەنەرگيالىق رەسۋرستارى، پارسى شىعاناعىنىڭ لوگيستيكالىق پاتەنتسيالى، سيرياداعى ساياسي، اسكەري ىقپالى، سونداي-اق كۋرد ماسەلەلەرىندە انكارا تەگەرانمەن ەسەپتەسپەۋگە شاراسىز. تۇركيا يران، تۇتاس پارسى شىعاناعىنداعى ەنەرگتيا رەسۋرستاردى تۇركيا تەرريتورياسىمەن جەرورتا تەڭىزى ارقىلى ەۋروپاعا تاسىمالداۋعا نيەتتى. ءارى تۇركيانىڭ سيرياعا جاسار ىقتيمال اسكەري ءىس-قيمىلى ءۇشىن تۇسىنىستىك تانىتۋىن قالاۋدا. كۋرد ماسەلەسىندە دە ورتاق ۇستانىمدا بولۋىن تىلەيدى. قايتارىمى ءۇشىن انكارا باتىس پەن تەگەران ورتاسىندا دانەكەر بولىپ، باتىستىڭ يرانعا سالعان سانكتسيادارىن الىپ تاستاۋعا، رەسەي گازىنىڭ ورنىن باسار بالاما جوبادا يران ەنەرگيا رەسۋرسىنىڭ ماڭىزدى رول اتقارۋىنا، ونى ەۋروپاعا تاسۋعا كۇش شىعارماق. وسى ماقساتتى، تەزدەتىپ جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ر.ەردوعان يرانعا ساپارلاپ تا قايتتى. ەگەر يران ەنەرگياسى تۇرىك جەرى ارقىلى ەۋروپاعا جەتەر كۇن تۋار بولسا، وندا انكارانىڭ ەكونوميكالىق، ساياسي ءھام قاۋىمسىزدىك جاقتارىندا ۇتارى مول بولماق. بۇل ءوز كەزەگىندە ر.ەردوعاننىڭ ابرويىن دا اسقاقتاتپاق. ىسكە اسۋى قيىندا-اۋ بولسا دا بۇل جوبانىڭ ورتا ازيا ءۇشىن دە قايىلى بولار ەدى;

5. رەال مۇددە ساۋد ارابياسىمەن ءتىلتابىستىرۋدا. تۇركيا مەن ساۋد ارابيا اراسىندا تاياۋ شىعىس پەن يسلام الەمىنەدەگى جەتەكشى ورىنعا دەگەن باسەكە بۇگىن دە جالعاسىپ كەلەدى. ساۋد ارابيا شەيحتەرىنىڭ سيريادا يگل-ءدى قولداۋى، كۋرد جاساقتارىنا بۇيرەك بۇرۋى، تۇركيا جەرىندە جورنالشى كاشۋجيدى جاۋىزدىقپەن ءولتىرۋى ر. ەردوعاننىڭ جۇيكەسىنە تيگەلى قاشان! ەكى ەل اراسىنداعى قالىپتاسقان كۇردەلى اقۋالدى ەسكەرىپ، تۇركيانىڭ ىشكى جاعدايى مەن سىرىتقى مۇددەلەرىن سارالاي كەلە، ساۋد ارابيا بيلىگىمەن ءتىلتابىسۋدى شەشكەنى بايقالادى. وسى ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن دە سوڭعى جىلدارى اق ۇيگە سالقىن قاباق تانىتىپ جۇرگەن سالمان حانزادامەن بەتپە-بەت جولىعۋ ءۇشىن، ءساۋىر ايىندا ر.ەردوعان ساۋد ارابياسىنا ءوزى بارعانى بەلگىلى. كوزدەگەنى وكپە-نازدى قايىرا تۇرىپ، ايماق تىنىشتىعى مەن ەكونوميكالىق مۇددەلەرگە ءمان بەرۋ بولعانىمەن، انكارانىڭ سيريا سولتۇستىگىندەگى كۋردتار ىقپالىنداعى ايماققا اسكەر ەنگىزۋ وپەراتسياسىنا قولداۋ سۇراۋ دا ماڭىزدى ماقساتى بولعانى انىق. اتالعان وسى ايماقتا تىنىشتىق بولعان جاعدايدا عانا سيريادان تۇرىك تەرريتورياسى ارقىلى جەرورتا تەڭىزىمەن ەۋروپاعا اراپ، پارسى ەنەرگيا رەسۋرستارىن قاۋىپسىز جەتكىزۋگە بولادى. وسىلايشا ەۋروپا قۇرلىعىن قامدايتىن رەسەي ەنەرگياسىنىڭ ورنىن الماستىرۋعا تىرىسپاق. بۇل جوبانىڭ اسىرەسە تۇركيا ءۇشىن ساياسي ءھام ەكونوميكالىق پايداسى ءشاش ەتەكتەن;

6. يزرايلسىز تاياۋ شىعىستا بەيبىتشىلىك ورنامايدى. يران مەن يزرايل اراسىنداعى جاۋلاستىق ايماقتاعى قاتەرلى ىسىك. يران مەن ساۋد ارابيا اراسىنداعى الاۋىزدىق يسلام ءۇشىن عانا ەمەس، ءوڭىر دامۋى مەن تىنىشتىعىنا دا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. سيريادان تارتىلار ەنەرگيا قۇبىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن دە ءيزرايلدىڭ كوڭىلىن تابۋعا ر. ەردوعان بارىن سالماق. ر.ەردوعان وسىدان ونشاقتى جىل بۇرىپ پالەستين حالقىنا اراشا ءتۇسىپ، يزرايلمەن ارازداسقاندى. مىنە سول سالقىندىقتى تۇزەۋگە ءسىم-ءرىن اتتاندىردى. قالايدا سيرياداعى قاۋىپسىزدىك پەن جوبالار ءۇشىن تۇيتكىلدەردى يزرايلمەن مۇددەلەسە شەشپەي بولمايدى. ول ايماق قاۋىپسىزدىگى مەن ەنەرگيالىق جوبالاردىڭ ءساتتى ىسكە اسۋى ءۇشىن باسەكەلەستەرى الدىندا ءبىر قادىم كەرى شەگىنۋگە ارقاشان ازەر ەكەنىن بايقاتادى. سيريادا جۇرگىزەر ىقتيمال اسكەري قيمىلى مەن سيريا ارقىلى اراپ-پارسى ەنەرگيا رەسۋرستارىن تۇرىك جەرى ارقىلى جەرورتا تەڭىزىمەن ەۋروپاعا تاسىمالداۋدا يزرايلدىڭ تۇسىنىستىك تانىتۋى ر.ەردوعان ءۇشىن اسا ماڭىزدى ەدى;

P.S: باتىس ءۇشىن باستى ماسەلە – رەسەيدىڭ ەۋروپانى گازبەن بوپسالاۋى. جانە ەۋرازيا كەڭىستىگىندە رەسەي، يران جانە سيريانىڭ باتىسقا قارسى «وداعى». وسى تۇيىنددەردى شەشۋدە باتىس تۇركيانىڭ مۇمكىندىگىن بارىنشا پايدالانۋدى كوزدەيدى. وسى تاريحي مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، ەۋرازيا قۇرلىعىندا قالىپتاسقان گەوساياسي ءھام ەكونوميكالىق تۇيىندەردى شەشۋدە باستى رول ويناۋ، ارينە ر.ەردوعاننىڭ كوكسەگەنى. بۇل ارينە تۇركيا ءۇشىن دە تاريحي مۇمكىندىك. سوچيگە بارىپ پۋتينمەن ۇزاق سويلەسۋى قالىپتاسقان گەوساياسي، ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى تالقىلاۋدان تىس، ر.ەردوعاننىڭ باتىس الدىنداعى سالماعىن ارتتىرۋ ءۇشىن، باتىستان الدەبىر قالاعانىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ادەيى قۇرىلعان تاكتيكالىق ءجۇرىس ەكەنى انىق. ر.ەردوعاننىڭ شىنايى بەينەسىن تامىزداعى ۋكراينگە بارعان ساپارى كورسەتتى. ر.ەردوعان ۆ.زەلەنسكيگە «رەسەي باسىپ العان ءبىر سۇيەم جەرى دە ۋكرايندىكى. قىرىمدى قامتىعان ۋكراين جەرىنەن باسقىنشىلار تولىق كەتۋى كەرەك» دەدى. مىنە بۇل ر.ەردوعاننىڭ ءوزى، ءارى ءسوزى. ورتا ازيانى وزەك ەتكەن، ەۋرازيا كەڭىستىگىندە ر.ەردوعان جەتەگىندەگى انكارانىڭ اتقارار ۇلكەن ىستەرى مەن اسار اسۋلارى ءالى الدىدا. ونىڭ بۇل گەوساياياسي ستراتەگيالىق باعىتتىن جالپى العاندا ءبىرىنشى كەزەكتە باتىس قولدايتىنى داتكە قۋات.

باقان بەرىكجان

Abai.kz

3 پىكىر