قازاقستان ءازىربايجان ارقىلى مۇناي تاسىمالداۋ جولىن قاراستىرۋدا. بۇل تۋرالى «قازمۇنايگاز» (قمگ) باسقارما توراعاسىنىڭ ەكونوميكا جانە قارجى جونىندەگى ورىنباسارى داۋرەن قاراباەۆ مالىمدەدى.

«ازەربايجاندىق تاراپپەن قازاقستاندىق مۇنايدى تاسىمالداۋ مۇمكىندىگى تۋرالى كەلىسسوزدەر ءارتۇرلى دەڭگەيلەردە، سونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك، ۇلتتىق كومپانيالار دەڭگەيىندە جۇرگىزىلىپ جاتىر. كەلىسىمگە قول جەتكىزگەن كەزدە تولىعىراق حابارلايمىز. قازاقستاندىق مۇناي ازەربايجاننىڭ باكۋ - تبيليسي - جەيحان جانە باكۋ - سۋپسا قۇبىرلارى ارقىلى تاسىمالدانۋى مۇمكىن»، - دەدى قاراباەۆ بريفينگتە.

بۇعان دەيىن رەسەي نوۆوروسسييكىدەگى كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمىنىڭ جۇمىسىن ءارتۇرلى سىلتاۋمەن قايتا-قايتا توقتاتقان بولاتىن. سوندىقتان قازاقستان ءوز مۇنايىن ەكسپورتتاۋ باعىتتارىن ارتاراپتاندىرۋعا نيەتتى ەكەنىن جەتكىزدى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستاننىڭ تەڭىز ارقىلى تاسىمالداۋ مۇمكىندىگىن ءالى تولىق پايدالانباي وتىرعانىن ايتتى. ول ۇكىمەتكە «قازاقستان پورتتارىن ترانسفورماتسيالاپ، كاسپي تەڭىزىنىڭ جەتەكشى حابىنىڭ بىرىنە اينالدىرۋدى» تاپسىرعان ەدى.

رەسەي وقتىن-وقتىن جۇمىسىن توقتاتىپ تاستاپ وتىرعان كاسپي كونسورتسيۋمى قازاقستان ءۇشىن مۇناي ەكسپورتتاۋدىڭ باستى مارشرۋتى سانالادى. ەلىمىزدىڭ مۇنايىنىڭ 80%-ى وسى باعىت ارقىلى جونەلتىلەدى. بۇل قۇبىر جىلىنا 67 ملن توننا مۇناي جەتكىزۋگە قابىلەتتى.

Reuters اگەنتتىگى قازاقستان ازىربايجانمەن مۇناي تاسىمالىن جۇزەگە اسىرىپ، رەسەيدى اينالىپ وتپەك ەكەنىن جازدى.

«قىركۇيەك ايىنان باستاپ قازاقستان مۇنايىنىڭ ءبىر بولىگىن ءازىربايجاننىڭ ەڭ ءىرى مۇناي قۇبىرى ارقىلى ساتۋعا شىعارماق. رەسەي مۇناي قۇبىرىن جابامىن دەپ قورقىتقان سوڭ، قازاقستان بالاما باعىت ىزدەي باستادى. قازاقستاندىق مۇنايدىڭ ەكسپورتى الەمدىك جەتكىزىلىمدەردىڭ 1%-دان استامىن نەمەسە تاۋلىگىنە شامامەن 1,4 ميلليون باررەلدى قۇرايدى. ولار 20 جىل بويى رەسەيدىڭ قارا تەڭىزدەگى پورتى نوۆوروسسيسك كقك قۇبىرى ارقىلى الەمدىك نارىققا شىعىپ وتىردى»، - دەيدى Reuters.

باسىلىمنىڭ جازۋىنشا، كقك قۇبىر جەلىسىنە بالاما جولداردىڭ ەشقايسىسى سەنىمدى ەمەس، سوندىقتان بۇل ەنەرگەتيكالىق نارىقتاعا تۇراقسىزدىققا اپارۋى مۇمكىن.

شىلدە ايىندا رەسەي سوتى كقك-نى جابامىز دەپ قازاقستان تاراپىنا قاۋىپ ءتوندىردى، ناتيجەسىندە قازاقستان ۇكىمەتى مەن ءىرى شەتەلدىك وندىرۋشىلەر ساقتىق شاراسى رەتىندە باسقا ساۋدا نۇكتەلەرىمەن كەلىسىم-شارتتار جاساي باستادى.

اقپان ايىندا رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرگەننەن كەيىن كوپ ۇزاماي مۇنايدىڭ الەمدىك باعاسى كۇرت قىمباتتاعان بولاتىن. شىلدە ايىنان باستاپ مۇناي باررەلىنىڭ قۇنى 100 اقش دوللورىنان جوعارى.

«جاعدايمەن تىكەلەي تانىس دەرەككوز قازاقستاننىڭ «قازمۇنايگاز» مەملەكەتتىك مۇناي كومپانياسى (قمگ) ءازىربايجاننىڭ SOCAR مەملەكەتتىك كومپانياسىمەن جەيحان پورتىنا مۇناي جەتكىزەتىن ءازىربايجان قۇبىرى ارقىلى جىلىنا 1,5 ملن توننا قازاقستاندىق مۇنايدى ساتۋعا رۇقسات بەرۋ تۋرالى الدىن الا كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جاتقانىن حابارلادى.

تاۋلىگىنە وتەتىن 30 000 باررەلدەن ءسال ارتىق شيكىزات كقك قۇبىرى ارقىلى تاۋلىگىنە وتەتىن 1,3-1,4 ميلليون باررەلدىڭ قاسىندا تۇككە جارامايدى»، - دەيدى شەتەلدىك باسىلىم.

باسىلىمعا بەرىلگەن مالىمەت بويىنشا، سوڭعى كەلىسىمشارتقا تامىز ايىنىڭ سوڭىندا قول قويىلۋى كەرەك، ال باكۋ-تبيليسي-جەيحان (بتج) قۇبىرى ارقىلى مۇناي ايداۋ ءبىر ايدان كەيىن باستالادى. 2023 جىلدان باستاپ تاعى جىلىنا 3,5 ميلليون توننا قازاقستاندىق مۇناي ءازىربايجاننىڭ باسقا قۇبىرى سۋپسا پورتى ارقىلى جىبەرىلە باستاۋى مۇمكىن.

الايدا، بتج-نىڭ جاڭا باعىتى قازاقستاننىڭ كاسپي تەڭىزى ارقىلى اقتاۋ پورتىنان باكۋگە مۇناي تاسىمالداۋ ءۇشىن شاعىن تانكەرلەر فلوتىن پايلانۋىنا تۋرا كەلەدى.

Abai.kz