ءبىزدىڭ گازەتىمىزدە قورعاس، قالجات كەدەن بەكەتتەرى مەن الماتى كەدەن كوميتەتىندەگى ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتىڭ حالىق قازىناسىن قالاي توناعانى تۋراسىندا بۇعان دەيىن دە ءسوز بولعان ەدى. وسى ورايدا «عاسىر قىلمىسى» دەپ ايدار تاعۋعا تۇرارلىق بۇل ىسكە قاتىستى دەرەكتەر مەن دايەكتەر ارقالاعان حاتتار كەلىپ تۇسۋدە. ازىرگە ءبىز سوت ءىسى باستالماعاندىقتان، ونىڭ ەگجەي-تەگجەيىنە تورەلىك ەتە المايمىز. ال وسى ىسكە قاتىستى تاراپتار جاقتان سۋسىپ شىققان دەرەكتەر نەگىزىندە جازىلعان تومەنگى ءجايت سوت پەن پروكۋراتۋرا ورگاندارىنا جاردەم ەتپەسە، كەدەرگى كەلتىرە قويماس دەگەن ويدامىز.

رەداكتسيا قورجىنىنا تۇسكەن حاتتار مەن ماتەريالداردى سارالاي كەلگەندە، «دوستىق»، «قورعاس»، «قالجات» كەدەن بەكەتتەرى مەن الماتى قالاسى جانە وبلىسى كەدەندىك باقىلاۋ دەپارتامەنتتەرىندە سوڭعى ون جىل كولەمىندە ۇلكەن ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ (ۇقت) ارەكەت ەتكەنىنە كوز جەتەدى. بۇل كەدەن وتكەلدەرى ارقىلى قازاقستانعا قىتايدان كوپشىلىك قولدى تاۋارلار جاساندى قۇجاتتار ارقىلى تاسىمالدانعانى جانە بۇل قىلمىستىق ارەكەتتەن حالىق قازىناسى مەن جەكە كاسىپكەرلەر كوپ زارداپ شەككەنى انىقتالۋدا.

ءبىزدىڭ گازەتىمىزدە قورعاس، قالجات كەدەن بەكەتتەرى مەن الماتى كەدەن كوميتەتىندەگى ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتىڭ حالىق قازىناسىن قالاي توناعانى تۋراسىندا بۇعان دەيىن دە ءسوز بولعان ەدى. وسى ورايدا «عاسىر قىلمىسى» دەپ ايدار تاعۋعا تۇرارلىق بۇل ىسكە قاتىستى دەرەكتەر مەن دايەكتەر ارقالاعان حاتتار كەلىپ تۇسۋدە. ازىرگە ءبىز سوت ءىسى باستالماعاندىقتان، ونىڭ ەگجەي-تەگجەيىنە تورەلىك ەتە المايمىز. ال وسى ىسكە قاتىستى تاراپتار جاقتان سۋسىپ شىققان دەرەكتەر نەگىزىندە جازىلعان تومەنگى ءجايت سوت پەن پروكۋراتۋرا ورگاندارىنا جاردەم ەتپەسە، كەدەرگى كەلتىرە قويماس دەگەن ويدامىز.

رەداكتسيا قورجىنىنا تۇسكەن حاتتار مەن ماتەريالداردى سارالاي كەلگەندە، «دوستىق»، «قورعاس»، «قالجات» كەدەن بەكەتتەرى مەن الماتى قالاسى جانە وبلىسى كەدەندىك باقىلاۋ دەپارتامەنتتەرىندە سوڭعى ون جىل كولەمىندە ۇلكەن ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ (ۇقت) ارەكەت ەتكەنىنە كوز جەتەدى. بۇل كەدەن وتكەلدەرى ارقىلى قازاقستانعا قىتايدان كوپشىلىك قولدى تاۋارلار جاساندى قۇجاتتار ارقىلى تاسىمالدانعانى جانە بۇل قىلمىستىق ارەكەتتەن حالىق قازىناسى مەن جەكە كاسىپكەرلەر كوپ زارداپ شەككەنى انىقتالۋدا.

ماسەلەن، اتالمىش بەكەتتەردە ۇقت سوناۋ 2000 جىلدان بەرى ارەكەت ەتكەن ەكەن. قر كەدەن ورىندارىنىڭ جەكەلەگەن لاۋازىمدى تۇلعالارى مەن كەدەن وتكەلدەرىندەگى بروكەرلەردىڭ، دەكلارانتتاردىڭ، تاۋار يەلەرى مەن ولاردىڭ وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن 2000-2005 جىلدار ارالىعىندا تاۋار تاسىمالداۋدىڭ زاڭنان تىس سحەماسى جاسالعان. ول سحەما 2005 جىلعا دەيىن مىناداي ادىسپەن جۇزەگە اسقان:

كەدەن قىزمەتكەرى تاۋارىن كەدەندىك تازالاۋدان وتكىزەتىن تۇلعامەن الدىن الا كەلىسىپ، جالعان تاۋار-تاسىمالداۋ قۇجاتىن جاساۋعا كومەك ۇسىنادى. ال بروكەرلەر، دەكلارانتتار مەن «تولكاچتار» كەدەن قىزمەتكەرىنىڭ نۇسقاۋىمەن جاساندى ينۆويستار، تاۋار قۇجاتتارى جانە قىتايلىق وتىرىك كاسىپورىننىڭ ءمورى ارقىلى كەدەندىك تازالاۋدان وتكەن تاۋاردىڭ كەدەندىك قۇجاتتار پاكەتىن جاسايدى. ال كەدەنشىلەر ءوز كەزەگىندە بەكەتىنە كەلگەن اۆتوكولىكتى تەكسەرۋسىز وتكىزىپ وتىرادى. اۆتوكولىكتە كوپشىلىك قولدى تاۋار بار ما، الدە اتوم بومباسى تيەلگەن بە - ول جاعى كەدەنشىگە ماڭىزدى ەمەس. ول ءۇشىن ماڭىزدىسى - ءار اۆتوكولىكتەن 15-20 مىڭ اقش دوللارىن الۋ. ال ءبىر كولىكتەن عانا تۇسەتىن ول سوما ۇقت اراسىندا مىناداي سحەمامەن بولىسكە تۇسكەن:

• 2-3 دوللار - كەدەن قىزمەتكەرىنە
• 1000 دوللار - قىلمىستىق توپتىڭ «كرىشاسى» «كنب» قىزمەتكەرىنە
• 500-700 ءىىم (ۋبوپ) قىزمەتكەرىنە
• 5-7 دوللار - كاسساعا
• 3-4 دوللار -ۇيىمداستىرۋشىلارعا
• قالعان اقشا اتقارۋشىلار اراسىندا بولىنەدى.

وسىنداي تىزبەكتەگىلەردىڭ تىرەۋىن سەزگەن كاسىپكەر مەن كەدەن قىزمەتكەرى تاۋاردىڭ جول-جونەكەي تۇتىلمايتىنىنا، ونىڭ ءتيىستى ادرەسكە كەدەرگىسىز باراتىنىنا سەنىمدى بولعان. بۇل جىلدارى كەدەن بەكەتى ارقىلى اپتاسىنا 200-250 اۆتوكولىك وتەتىنىن ەسكەرسەك، ۇقت كاسساسىنا 3-5 ميلليون دوللار ءتۇسىپ وتىرعان. ال ونى ءبىر ايدىڭ ءتورت اپتاسىنا كوبەيتىپ كورىڭىز - 12-20 ميلليوننان كەم سوما شىقپايدى.

2005 جىلدان وسى ۋاقىتقا دەيىن كونتراباندالىق تاۋارلار ءدال وسىعان ۇقساس سحەمامەن لاۋازىمدى كەدەن، ۇقك جانە ءىىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ باقىلاۋىمەن تاسىمالدانىپ وتىرعان. ءبىر ايىرماشىلىعى - ءار اۆتوكولىكتەن الىناتىن سوما  25-30 مىڭعا وسكەن (اپتاسىنا كەدەن بەكەتىنەن 250-دەن كەم اۆتوكولىك وتپەيتىنىن ەسكەرىپ، ناتيجەسىن جوعارعى ەسەپتەۋ امالىمەن ءوزىڭىز شىعارىپ كورىڭىز).

ال ەندى وسى كونتراباندالىق تاسىمالدى ۇيىمداستىرعان كىمدەر؟ تەرگەۋ بارىسىندا انىقتالعانداي، 2005-2007 جىلعى كونتراباندالىق تاسىمالدى «قاراسارتوۆ - جۇمابەكوۆ» ۇيىمداسقان قىلمىستىق توبى جۇزەگە اسىرعان. بۇعان كەيىننەن «قايىرباەۆ - وتارباەۆ» توبى قوسىلعان.

بىراق ۇقك قىزمەتكەرلەرىنىڭ جەبەۋىمەن جۇرگەن «قاراسارتوۆشىلار» توبى اراسىندا اقشانى «ادال» ءبولىسۋ تۇرعىسىندا كيكىلجىڭ تۋعان. وسى جاعدايدى پايدالانىپ جانە كونتراباندالىق تاۋار تاسىمال جولىن وزىنە الۋ ماقساتىمەن «قايىرباەۆ - وتارباەۆ» توبىنىڭ باسشىلىعى («قاراسارتوۆ - جۇمابەكوۆ» توبى كۇشىندە تۇرعان كەزدە قايىرباەۆ «قورعاس» كەدەن بەكەتىنىڭ باسشىسى بولعان) قاراسارتوۆتى اينالىپ ءوتىپ، ۇقك-ءنىڭ لاۋازىمدى پولكوۆنيكتەرى تالعات جاقاەۆ پەن ەرلان ابدراحمانوۆقا جولىعىپ، اقشا بولۋدەگى «قارالىقتىڭ» حيكاياسىن ايتىپ بەرگەن. ەگەر «تاۋار جولىن» قولىنا الاتىن بولسا، ءار كولىكتەن تۇسەتىن اقشانى 30 مىڭ اقش دوللارىنا جەتكىزەتىنىن ايتقان.

كەيىننەن وسى سحەمانى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ۇقك ارنايى وپەراتسيا جۇرگىزىپ، «قاراسارتوۆ - جۇمابەكوۆ» توبىن قاماۋعا الدى. بىراق امانگەلدى شابدارباەۆ ۇقك توراعالىعىنا كەلگەن سوڭ، قوزعالعان قىلمىستىق ءىس جابىلىپ، ىزدەستىرۋدە جۇرگەن رەنات قاراسارتوۆتىڭ قىلمىستى جاۋاپكەرشىلىكتەن قۇتىلىپ كەتۋىنە مۇمكىندىك بەردى.

كۇرەپ پايدا تاباتىن كەدەن ءۇشىن كۇرەس مۇنىمەن دە بىتپەدى: كەيىننەن قاراسارتوۆتىڭ كورسەتۋىمەن «قايىرباەۆ - وتارباەۆ» توبىنا قارسى «چەكيستىك» وپەراتسيا ۇيىمداستىرىلىپ، ەندى تالعات قايىرباەۆقا قاتىستى قىلمىستى ءىس قوزعالدى. بىراق مول اقشا جۇرگەن جەردە ادىلەت بولا ما: كەيىنىرەكتە قايىرباەۆ تا قىلمىستى جاۋاپكەرشىلىكتەن سوتقا دەيىن قۇتىلىپ شىعىپ، 2007 جىلدان باستاپ قاراسارتوۆقا باسەكەلەس توپ قۇردى. ۇقك پولكوۆنيكتەرى ابدراحمانوۆ پەن جاقاەۆتىڭ جانە سول كەزدە الماتى وبلىستىق كەدەندىك باقىلاۋ دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى ك. ارتىقباەۆتىڭ قولداۋىمەن قىتايدان كەلەتىن كونتراباندالىق جۇك تاسىمالىن ء(ار كولىكتەن 25-30 مىڭ دوللار الا وتىرىپ) تولىعىمەن قولىنا الدى. ال «قايىرباەۆ - وتارباەۆ» توبى الدىندا اقى تولەمەگەن كاسىپكەرگە قاتىستى ءتيىستى ورگاندار قىلمىستىق ءىس قوزعايتىن بولعاندىقتان، قىتايدان كەلەتىن كولىكتەر اعىنى وسى ۇقت بانديتتەرىنە مۇقتاجدىققا تاپ بولدى.

ال بۇدان كەيىنگى وقيعا ەلدەگى ءبىراز باق بەتىندە جازىلدى. ءجاي عانا جازىلعان جوق، كەيبىر ەلەكتروندى باق ونىڭ ءمانىسىن مىڭ بۇراپ، تۇتقىنعا الىنعان جۇزدەن استام كونترابانداشى ۇقت مۇشەلەرىن قورعاۋعا كوشتى. ال ەل پرەزيدەنتىنىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن پروكۋراتۋرا جانە قارجى پوليتسياسى ورگاندارى (بۇلار دا تەگىستەي ساۋ سيىردىڭ تەزەگى ەمەستىگى ەلگە ەتەنە بەلگىلى، بىراق تىكەلەي پرەزيدەنت پارمەن بەرگەندىكتەن، وپەراتسيا اسقان ۇيىمشىلدىقپەن ءوتتى دەگەن ءسوز بار) جۇزەگە اسىرعان وپەراتسيا بىلاي بولعان ەدى.

2010 جىلى «قايىرباەۆ - وتارباەۆ» توبىن اشكەرەلەۋ جانە ۇستاۋعا قاتىستى وپەراتسيا باستالدى. ول ءۇشىن ۇقت اراسىنا قارجى پوليتسياسىنىڭ ارنايى اگەنتتەرى كاسىپكەر نەمەسە بروكەر رەتىندە جىبەرىلدى. كونتراباندالىق تاۋار تاسىمالداۋ سحەماسى، ۇقت مۇشەلەرى اراسىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى ءبولىسۋ جەلىسى، كەدەننەن تۇسكەن اقشانىڭ قولدان-قولعا ءوتۋ جولى، توپ مۇشەلەرىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىندەگى «كرىشاسى» انىقتالعان سوڭ، 2011جىلدىڭ 27 ساۋىرىندە «قايىرباەۆ - وتارباەۆ» توبى تۇگەلدەي (جالپى جيىنى 150-گە جۋىق ادام) قاماۋعا الىنىپ، قىلمىستىق ءىس قوزعالدى.

دەگەنمەن، وپەراتيۆتىك قىزمەت توبىنان سۋسىپ شىققان دەرەكتەرگە قاراعاندا، «قايىرباەۆ - وتارباەۆ» توبىنىڭ ءبىراز مۇشەلەرى شەتەلدەردە قاشىپ جۇرگەن كورىنەدى. وتە مۇقيات جانە قۇپيا تۇردە جاسالعان وپەراتسيا بارىسىندا ۇقت مۇشەلەرىن قاماۋعا الۋعا كوماندا بەرىلگەنىن كونترابانداشىلار قايدان ءبىلىپ قويۋى مۇمكىن؟ ونىڭ جاۋابى كۇرەكتىڭ سابىنداي عانا قاراپايىم ەكەن: ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ ۇقك مەن باس پروكۋراتۋرانىڭ جوعارعى لاۋازىمدى تۇلعالارىن دا ءوزىنىڭ شىرماۋىنا العان كورىنەدى. قاماۋعا الۋعا بەرىلگەن بۇيرىق سول ساتتە-اق توپتىڭ بۋىن باسشىلارىنا جەتىپ ۇلگەرگەن. سول حابار جەتىسىمەن، توپتىڭ ءبىراز مۇشەسى جەدەل تۇردە قازاقستاننان تىس جەرگە شىعىپ كەتكەن. وعان ءبىزدىڭ قولعا تۇسكەن ءبىر تەلەفونداعى اڭگىمەنى تىڭداۋ دەرەگى كۋا بولسا كەرەك ء(بىز مۇددەلى تاراپتاردىڭ جۇزگە تارتا ادۆوكاتتارىنىڭ بىرىنەن العان سول تىڭداۋدىڭ ءماتىنىن جاريالاپ وتىرمىز. تومەنگە زەر سالىڭىز).

كەيىننەن وسى قىلمىستىق ءىستىڭ تەرگەۋى بارىسىندا تالعات اكىمباەۆ باسقاراتىن تاعى ءبىر ۇقت ۇستالىپ، ولارعا قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 209-بابى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. ءبىزدىڭ اقپارات كوزىنىڭ حابارلاۋىنا قاراعاندا، اكىمباەۆتى ۇستار الدىندا جازىلعان بەينەتاسپادا ول ءوزىنىڭ ون بەس جىلدان بەرى كونتراباندالىق تاسىمالمەن اينالىساتىنىن مويىنداعان ەكەن. تالعات قايىرباەۆ قاماۋعا الىنعانعا دەيىن ول «قايىرباەۆ - جۇمابەكوۆ» توبىمەن تىعىز بايلانىستا بولعان. كەيىننەن قايىرباەۆ ۇستالعاننان كەيىن، وعان مۇددەلى بولعان دەكلارانتتار سانى ەسەلەپ ارتقان. ال «قايىرباەۆشىلار» توبى ۇستالعان سوڭ، ونىڭ كەدەن ورگاندارىمەن اراقاتىناسى قيىنداي تۇسكەن.

سول بەينەتاسپادا جازىلعانداي، وسى پروبلەمانى شەشۋ ءۇشىن الىمبەكوۆ «باحا» دەگەن بۇركەنشىك اتپەن جۇرگەن تانىسىنا 350 مىڭ دوللار بەرىپ، الماتى قالاسى بويىنشا كەدەن دەپارتامەنتىمەن اراداعى جاعدايدى شەشىپ بەرۋگە جاردەم سۇراعان. ال «باحا» بولسا، ءوز كەزەگىندە دەپارتامەنت باسشىسىنىڭ ءبىر ورىنباسارى ارقىلى (ونىڭ اتى-ءجونى رەداكتسيادا بار) جاردەم ەتۋگە ۋادە بەرگەن. اقپارات كوزدەرىنىڭ ايتۋى بويىنشا، قازىر باس پروكۋراتۋرانىڭ ۆەدومستۆوارالىق جەدەل توبى «باحا» مەن اكىمبەكوۆ ىسىمەن اينالىسىپ جاتقان كورىنەدى.

ال ەندى نەگىزىنەن «قورعاس» پەن «قالجات» بەكەتتەرىن جاۋلاپ العان ۇقت قاماۋعا الىنعان سوڭ، كەدەندەگى جاعداي مەملەكەتتىك مۇددەگە ساي وزگەردى مە؟ كەدەن قىزمەتىن پايدالانۋشى كاسىپكەرلەر مەن سىرتقى ەكونوميكالىق قىزمەتپەن اينالىسۋشىلاردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جاعداي ءبىرشاما وڭالعان. بىراق مايلى جىلىك تاباقتا يەسىز جاتپايتىنى سياقتى، كەدەندى جايلاعان كونتراباندالىق قىلمىس ءتۇپ-تامىرىمەن جويىلعان جوق.

وسى ورايدا قارجى مينيسترلىگى مەن قر قارجى پوليتسياسى كەدەننەن وتەتىن ءار تاۋار تۇرىنە ارنايى كود تاعايىنداپ، كەدەن الىمىن سول كودتىڭ نەگىزىندە جۇزەگە اسىرۋدى ۇسىنادى. ەگەر كاسىپكەر قىتايدان ءبىر عانا تەكتى تاۋار تاسىپ اكەلە جاتسا (سىرتقى ءپىشىنى، ىشكى مازمۇنى، تاۋاردىڭ قۇرامى بىرەگەي بولعان جاعدايدا), وندا زاڭدى نەگىزدەگى كەدەندىك تازالاۋ شىعىنى مەن كەدەندىك الىم مولشەرى 15-17 مىڭ دوللاردان اسپايدى دەيدى ماماندار.

بىراق قازاقستاندىق نارىقتاعى كاسىپكەرلەر ءبىر كولىككە ءارتۇرلى تاۋارلار تيەيتىندىكتەن، تاۋار يەسى ءار تەكتەس تاۋاردى راسىمدەيتىن كليەنت ىزدەۋگە ءماجبۇر بولادى. مۇندايدا ءار تەكتەس تاۋاردى كەدەندىك تازالاۋ جانە كەدەندىك الىم قۇنى 80-150 دوللار ارالىعىندا بولادى. بۇل تەك كەدەندىك ءراسىمنىڭ شىعىنى، ال وعان فراحتا قىزمەتى مەن تاۋار جەتكىزۋشىنىڭ شىعىنىن قوسىڭىز. سوندىقتان تاۋار يەسى ۇيىمداسقان قىلمىس توبىنا 25-30 مىڭ دوللار تولەپ، تاۋارىن باس قاتىرماي جەتكىزىپ الۋعا ەرىكسىز ءماجبۇر بولماق.

ەل ەكونوميكاسىنا تىكەلەي كەرى اسەرى بار وسىنداي پروبلەمانى شەشۋ ءۇشىن، قارجى مينيسترلىگىنىڭ ماماندارى رەسەي فەدەراتسياسىنداعى كەدەن ءراسىمى تاجىريبەسىن نەگىزگە الۋدى ۇسىنادى. رەسەيدە كەدەندىك تازالاۋ مەن كەدەندىك الىم تاۋاردىڭ تەكشە مەترلىك كولەمىنە ساي الادى، ياعني ءبىر تەكشە مەتر تاۋاردىڭ بەلگىلەنگەن باعا ستاۆكاسى بولۋى ءتيىس.

دانيار قاليەۆ

دالەل

قىلمىستىق توپ مۇشەلەرىنە

قاشۋعا كىم ەسكەرتتى؟

ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى اقمولا وبلىستىق دەپارتامەنتى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ۇقك پولكوۆنيگى باقىتبەك قۇرماناليەۆ پەن ۇقت جەتەكشىسى تالعات قايىرباەۆتىڭ اراسىنداعى تەلەفون اڭگىمەسىنەن جازىلعان تىڭداۋ.

• ەسكەرتۋ: ۇقت توبىن ۇستاۋ جونىندەگى كوماندا 2011 جىلدى 27 ءساۋىرى كۇنى ساعات 16-نىڭ ماڭىندا بەرىلدى. ال مىنا تەلەفون اڭگىمەسى دە سول كۇنى ارادا ءبىر ساعات وتەر-وتپەستە بولعان.

قب: قۇرماناليەۆ باقىتبەك

قت: قايىرباەۆ تالعات

...

قب: نۋ، ساعان سونى باياعىدا ايتتى عوي... مىسالى، بار عوي ەندى، ەتو ساموە، ونى ەندى ءبارىن كوزىن قۇرتىڭدار، اناۋ كىسى اتىراۋداعى - قۇداسى شە اسەكەڭنىڭ (ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتىڭ «كرىشاسى»، قر ۇقك بەسىنشى دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى، پولكوۆنيك تالعات جاقاەۆتىڭ قۇداسى - رەد.)...

قت: احا...

قب: ...قاتتى نەرۆنيچات ەتىپ جاتىر. مەنى سول ءۇشىن شاقىرتىپ الدى... ەتو... مەن بۇگىن، ۆوزموجنو، كەلەمىن يلي كەلمەيمىن، كورەم بىراق...

قت: مەن بولدى... جوقپىن، كەتىپ قالدىم.

قب: سەن قايدا كەتتىڭ؟ بۋحگالتەريانىڭ ءبارىن كوزىن قۇرتتىڭ عوي، دا؟

قت: تۇگەل-تۇگەل قۇرتتىم، تۇگەل ءبارىن قۇرتتىم. باۋىرلارعا دەيىن ءبارىن تۇگەل-تۇگەل الىپ كەتتىم. ءوزىم وسىعان (وسى تەلەفون دەگەنى - رەد.) سىزگە شىعامىن سۆيازعا...

قب: ۆ وبششەم - ءبىر، ەكىنشى...

قت: مەستو پۋنكت ەتىپ الايىن، اللو...

قب: بالدىز ء(ىىم ءمينيسترى قالمۇحانبەت قاسىموۆتىڭ بالدىزى - رەد.), «پياتنيستىي» (داۋرەن تۇگەلباەۆ (كاسسير), سيوما (سەيداحمەت ءداۋىتوۆ - تەكشەلەۋشى), كوليا، (ت.قايىرباەۆتىڭ باۋىرى), ميكو (مەيرامبەك قاجىباەۆ - كاسىپكەرلەردەن اقشا جيناۋشى), كەنجە - ءبارى كەتسىن!

قت: ۆسە پونيال!

قب: ءبارى كەتسىن! ي سودان كەيىن ساعان وسى ۋاقىتقا دەيىن باياعىدا ايتتىم عوي، سول ...(بەيادەپ ءسوز، قارجى پوليتسياسىنىڭ اگەنتى بولۋى مۇمكىن) سەنىمەن كەزدەسكەن سوزدەردىڭ ءبارىن جازىپ الىپتى، بل... نەت، سەن ونى بل...، ەتو ساموە، ۆوت كەيبىر كەزدە رەنجيسىڭ، ايتسا بىردەڭەنى بار عوي، ۆوت...

قت: نۋ، ەندى مەن نە ىستەيمىن، انا جاقتا جاۋاپ بەرىپ وتىرعاننان كەيىن، وتىرىك بولسىن، ويلاعانىمىز عوي ءبىز ونى...

قب: اناۋ «پياتنيستىيداعى»... بارلىق دوكۋمەنتتەر جوق قوي؟ ۋجە كەتەتىن جاققا؟

قت: ۆسە، نيچەگو نەت، ون توجە س گورودا ۆىەزجاەت، قالادان شىعىپ بارا جاتىر قازىر، جارتى ساعاتتان كەيىن شىعىپ كەتەدى...

قب: احا... ۆسە حوروشو! وندا سەن نا ۆسياكي سلۋچاي اناۋ، ەكىنشى نەنى بىلەسىڭ عوي (تەلەفوندى ايتادى)?

قت: ەكىنشىنى العان جوقپىن، وزىممەن بىرگە، تۇگەل تاستاپ كەتكەنمىن، تۇگەل...

قب: احا، ەكىنشى نەنى...

قت: مەن وسىعان شىعامىن با، ءسىز ەكىنشىگە زۆوندايسىز عوي، مەن وسىعان شىعىپ بەرەمىن سىزگە...

قب: جوق، مەن وندا قازىر ەگەر بارىپ قالسام، ول مەيرامنان كەيىن قوسامىن. ا پوكا وسىندامىن، ەكىنشى نە قالىپ قويدى... انا جاقتا، اۋىلدا...

قت: ا، وندا وسىعان شىعامىن...

...

قب: اللو، اللو، سەن توچنو جوقسىڭ عوي؟

قت: ۋجە شىعىپ كەتتىم قالادان...

قب: ۆسە، مولودەتس! داۆاي!

قت: جاقسى!

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» № 38-39 (166-167) 25 قازان 2012 جىل