«ۇلت TIMES»: - ءامىرجان اعا، بيلىكتەگى سوڭعى-اۋىس تۇيىستەردى ەرىنبەگەننىڭ ءبارى اڭگىمە قىلدى. بىرەۋلەر «بۇل - كلانارالىق سوعىستىڭ ناتيجەسى» دەسە، ەندى بىرەۋلەر، اسىرەسە دەپۋتاتتار «كەرەك كەزىندە، ءدال ۋاقىتىندا بولعان وزگەرىس» دەپ جاتىر. ءسىزدىڭ پايىمىڭىز قانداي؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - «اۋىس-ءتۇيىس» دەگەن ءوز انىقتاماڭىز - وسى كادرلىق وزگەرىستەرگە بەرىلگەن جاقسى باعا. ءبىز ءوزى تۇبەگەيلى وزگەرىستەرى جوق، ءبارى «ءجۇردىم-باردىم»، «ولاي-پىلاي»، ءبارى «اۋىس-ءتۇيىس» قوعام بوپ قالدىق قوي (كۇلەدى). كونستيتۋتسيا بويىنشا بيلىك يەرارحياسىندا اسا ماڭىزدى ورىن الاتىن ۇكىمەت باسشىسى اۋىسقانىمەن نە وزگەردى نەمەسە نە وزگەرەدى ەل ومىرىندە؟ ەشتەڭە! سوندىقتان تاياۋ ۋاقىتتا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق سالادا بەلگىلى ءبىر وزگەرىس بولادى دەگەنگە سەنبەيمىن. اقوردانىڭ اۋانى وزگەرمەي، الاشتىڭ احۋالى وزگەرە قويا ما؟

ءوز باسىم وسىناۋ ورىن اۋىستىرۋلاردى بيلىكتىڭ ءوز ىشىندە ءوتىپ جاتقان توپارالىق تارتىستىڭ بەلگىلى ءبىر كەزەڭىندە قول جەتكىزگەن ۋاقىتشا كومپروميسى، ىمىراسى دەپ بىلەمىن. ونىڭ ۇستىنە ءبىر نارسەنى ءجىتى ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. وتستاۆكاعا كەتسە دە، بۇرىنعى ۇكىمەت باسشىسى ساياسي جاعىنان كۇشەيدى. كەشەگە دەيىن ول تەك قانا تازا ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك شارۋالارمەن عانا اينالىسسا، ەندى بۇل مىندەتتەرگە قوسا ول ساياسي ماسەلەلەرمەن دە شۇعىلدانادى. شۇعىلدانىپ قانا قويماي، ەڭ باستى شەشىمدەردى قابىلداۋعا تىكەلەي اتسالىسادى. گاپ وسىندا!

«ۇلت TIMES»: - ءامىرجان اعا، بيلىكتەگى سوڭعى-اۋىس تۇيىستەردى ەرىنبەگەننىڭ ءبارى اڭگىمە قىلدى. بىرەۋلەر «بۇل - كلانارالىق سوعىستىڭ ناتيجەسى» دەسە، ەندى بىرەۋلەر، اسىرەسە دەپۋتاتتار «كەرەك كەزىندە، ءدال ۋاقىتىندا بولعان وزگەرىس» دەپ جاتىر. ءسىزدىڭ پايىمىڭىز قانداي؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - «اۋىس-ءتۇيىس» دەگەن ءوز انىقتاماڭىز - وسى كادرلىق وزگەرىستەرگە بەرىلگەن جاقسى باعا. ءبىز ءوزى تۇبەگەيلى وزگەرىستەرى جوق، ءبارى «ءجۇردىم-باردىم»، «ولاي-پىلاي»، ءبارى «اۋىس-ءتۇيىس» قوعام بوپ قالدىق قوي (كۇلەدى). كونستيتۋتسيا بويىنشا بيلىك يەرارحياسىندا اسا ماڭىزدى ورىن الاتىن ۇكىمەت باسشىسى اۋىسقانىمەن نە وزگەردى نەمەسە نە وزگەرەدى ەل ومىرىندە؟ ەشتەڭە! سوندىقتان تاياۋ ۋاقىتتا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق سالادا بەلگىلى ءبىر وزگەرىس بولادى دەگەنگە سەنبەيمىن. اقوردانىڭ اۋانى وزگەرمەي، الاشتىڭ احۋالى وزگەرە قويا ما؟

ءوز باسىم وسىناۋ ورىن اۋىستىرۋلاردى بيلىكتىڭ ءوز ىشىندە ءوتىپ جاتقان توپارالىق تارتىستىڭ بەلگىلى ءبىر كەزەڭىندە قول جەتكىزگەن ۋاقىتشا كومپروميسى، ىمىراسى دەپ بىلەمىن. ونىڭ ۇستىنە ءبىر نارسەنى ءجىتى ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. وتستاۆكاعا كەتسە دە، بۇرىنعى ۇكىمەت باسشىسى ساياسي جاعىنان كۇشەيدى. كەشەگە دەيىن ول تەك قانا تازا ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك شارۋالارمەن عانا اينالىسسا، ەندى بۇل مىندەتتەرگە قوسا ول ساياسي ماسەلەلەرمەن دە شۇعىلدانادى. شۇعىلدانىپ قانا قويماي، ەڭ باستى شەشىمدەردى قابىلداۋعا تىكەلەي اتسالىسادى. گاپ وسىندا!

«ۇلت TIMES»: ەليتا ىشىندەگى لاۋازىم اۋىستىرۋ ۇدەرىسىنەن قاراپايىم حالىق ەشتەڭە كۇتپەيدى. بۇل جاسىرىن ەمەس. وسى تاعايىنداۋلارعا لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ جايلى ورىندارىن اۋىستىرۋى عانا دەپ قاراساق تا، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحىندا سەگىزىنشى ۇكىمەت جاساقتالدى. بۇل ۇكىمەتتىڭ نەگىزگى اتقاراتىن جۇمىسى نە بولۋى كەرەك دەپ ويلايسىز؟

ءار كەزەڭدە ءار ۇكىمەت قۇرامىنىڭ ءوز مىندەتى بولاتىنى راس. مەنىڭشە، قازىرگى ۇكىمەت الدىندا بىرنەشە باستى مىندەت تۇر.

بىرىنشىدەن، الەمنىڭ ازۋلى ەكونوميكالارى «قارجى داعدارىسىنان قينالدىق» دەپ اشىق ايتىپ، ونىڭ كەزەكتى تولقىنىنىڭ الدىندا ءتيىستى قام-قارەكەت جاساپ جاتقانىندا، ءبىزدىڭ بيلىك تۇك بولماعانداي، اۋزىن اشىپ وتىرعاندىعى - قىلمىسپەن پارا-پار! ءوز باسىم ۇكىمەتتىڭ بۇرىنىراقتا ايتقان «ا» جانە «ب» جوسپارلارىن ءالى دە كورگەن جوقپىن. كورگەن ادامدى دا كورمەپپىن! سوندىقتان دا پرەزيدەنتتىڭ كوزىنشە بورىكتى اسپانعا لاقتىرا بەرۋدىڭ كەرەگى جوق ەندى. بورىكسىز باس ايازدا توڭىپ قالۋى مۇمكىن!

سول سەبەپتى، وسى ۋاقىتقا دەيىن قابىلدانعان بارلىق مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى قايتا قاراپ، «داعدارىستىق تەستتەن» وتكىزۋ كەرەك. ءتيىمسىز ءارى كوزبوياۋشىلىق سيپاتتاعىلارىن توقتاتىپ، بيۋدجەت اقشاسىن ۇنەمدەۋ قاجەت. ول ۇنەم، ەڭ الدىمەن، الەۋمەتتىك شىعىنداردى ەرتەڭگى كۇنى قىسقارتپاۋ ءۇشىن كەرەك!

ەكىنشىدەن، ەكونوميكامىزدىڭ مۇناي باعاسىنا تاۋەلدىلىگىنەن قۇتقارۋ ياعني ونى ديۆەرسيفيكاتسيالاۋ تۋرالى كوپ ايتىلادى. بىراق ەشنارسە ىستەلىپ جاتقان جوق! ونىڭ ءبىر باستى سەبەبى - سول جەر استى بايلىعىن تەزىرەك ساتىپ، پايدا تاپقىسى كەلەتىن وليگارحتاردىڭ ءلوببيى. جاڭا ۇكىمەت ول لوببيگە ءتيىستى تويتارىس بەرىپ، ەرتەڭ مۇناي باعاسى تومەندەپ نە ول ءوزى تاۋسىلعان كەزدە ەكونوميكا تۇرالاپ قالمايتىنداي جاعداي تۇزەپ الۋى ءتيىس.

ءۇشىنشى ماڭىزدى ماسەلە - جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋ. ازىرشە ول شارۋا تەك قانا وراسان زور قارجى جۇمسالىپ، بىرەن-ساران جاڭا جۇمىس ورنىن اشۋمەن نە ۋاقىتشا جۇمىس تاۋىپ بەرۋمەن شەكتەلىپ جاتىر. ماسەلەن، نەگە شاعىن جانە ورتا بيزنەستى بىرەر جالعا سالىق تولەۋدەن بوساتپاسقا؟ اسىرەسە، اۋىلدا جۇرگەن، ءوز ءىسىن باستاعىسى كەلەتىن جاستارعا بۇل ۇلكەن كومەك بولار ەدى. بيۋدجەت ازايىپ قالماۋ ءۇشىن تابيعي بايلىقتى ساتۋمەن اينالىسىپ جۇرگەن وليگارحتاردىڭ سالىعىن ارتتىرۋعا بولادى. ماسەلەن، كورشى رەسەيدەگى سەكىلدى مۇناي ساتۋدىڭ باج سالىعىن كوتەرۋ ارقىلى. بيۋدجەتكە قانشاما قوسىمشا قارجى تۇسەر ەدى!

باسقا دا شارۋا جەتىپ جاتىر. بىراق ەڭ بولماعاندا وسى مىندەتتەردى شىنداپ قولعا الىپ، ناقتى ناتيجە كورسەتسە، وپپوزيتسيادا جۇرسەم دە وسى ۇكىمەتتى ءبىر ماقتاپ قويار ەدىم (كۇلەدى)

پارتيالىق جۇيەنى دامىتپاي وتىرعان بىرنەشە فاكتور بار

«ۇلت TIMES»: -  ال ەلىمىزدەگى قوعامدىق جاعدايعا قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - بۇل ءوزى وتە اۋقىمدى سۇراق ەكەن. قىسقاشا جاۋاپ بەرسەم قالاي، ايتپەسە سۇقباتىمىز سوزىلىپ كەتەر؟

«ۇلت TIMES»: -  كورىڭىز...

ءامىرجان قوسانوۆ: - مەنىڭشە، قوعامدىق جاعدايعا باعا بەرگەندە بىزدە ەكى ءتۇرلى اسىرا سىلتەۋشىلىك بار. بيلىك: «بىزدە ءبارى تاماشا! ءبىز ادامزاتتىڭ الدىندا كەلەمىز!» دەيدى. «جوق! ءبارى جامان! 20 جىلدىڭ ىشىندە تۇك تە بىتىرىلگەن جوق!» دەپ، اۋىزدى قۋ شوپپەن سۇرتۋشىلەر دە بار.

«ۇلت TIMES»: -  سوندا ءسىز قاي جاعىنداسىز؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - بيلىك بەرگەن باعامەن، ءسوزسىز، كەلىسپەيمىن. بىراق ەكىنشى پىكىر دە تىم بىرجاقتى كورىنەدى ماعان. مەنىڭشە، باعانى بىلاي بەرۋگە بولار ەدى: «بەلگىلى ءبىر قول جەتكەن تابىستار بار، بىراق بيلىك جۇيەسى حالىق باقىلاۋىندا بولعاندا، ول جەتىستىكتەر ون ەسە كوپ بولار ەدى. بەينەلەپ ايتسام، قازىر اۋىلداعى اعايىن قارا سۋ ءىشىپ، قارا نان جەپ جاتسا، وپپوزيتسيانىڭ ايتىپ جۇرگەن ءبىراز تالاپتارى ورىندالعاندا، حالىق سول ناننىڭ ۇستىنە سارى ماي جاعىپ كۇن كورەر ەدى!». سىن تۇزەلمەي، ءمىن تۇزەلمەيدى، سوندىقتان دا مەن قوعامداعى احۋالعا «دوس جىلاتىپ ايتادى» پرينتسيپىمەن سىني كوزقاراسپەن قاراۋ جاعىندامىن.

ەكونوميكامىزدىڭ سيقىن جاڭا ايتتىم. كەشە گرەكيادا زەينەتكەرلەر نارازىلىق تانىتىپ، كوشەگە شىقتى. سوندا بىرەۋى «ەۆرونيۋستان»: «مەنىڭ زەينەتاقىم 700 ەۆرو عانا. مەن وعان قالاي كۇن كورەمىن؟!»،-دەپ الەمگە مۇڭىن شاعىپ جاتىر. وسىنى اۋىلداعى ءبىزدىڭ 100 ەۆرو زەينەتاقىسىنا ءوزىن عانا ەمەس، بالاسى مەن نەمەرەلەرىن اسىراپ وتىرعان قاريالار ەستىسە عوي «حاباردان»! بۇل دەگەنىم - الەۋمەتتىك ساياساتتى دا زاماناۋي تالاپتار تۇرعىسىنان قايتا قاراپ، جاڭارتاتىن ۋاقىت كەلدى.

ساياسي ومىرىمىزگە قاتىستى مەنىڭ سىني كوزقاراسىمدى بىلەسىز عوي. ەڭ باستىسى - ءاربىر شەنەۋنىك ءوزىن بىرەۋدەن جوعارى تۇرعان باستىق رەتىندە ەمەس، ءسىز بەن ءبىز ۋاقىتشا، جالاقى تولەپ، جالداپ العان جۇمىسكەر رەتىندە سەزىنەتىندەي قوعامدىق-ساياسي احۋال ورناتپاي، جاعداي وزگەرمەيدى.

ءبىر قاپالاتىنىم - ساياسي كوزقاراسى ءۇشىن بىرەۋلەردى ءولتىرىپ، قۋدالاپ جاتقاندا، قوعام ازىرشە ءبىر ادامداي نارازىلىق تانىتا الماي جاتىر.

ءبىر قۋاناتىنىم - نە دەگەنمەن قوعام ويانىپ كەلەدى. اسىرەسە، ماعان جاستارىمىزدىڭ قوعامدىق ومىردەگى بەلسەندىلىگى ەرەكشە ۇنايدى. بىلەسىز بە، بولاشاعى جوق نارسەگە جاستار ەشقاشان ارالاسپايدى عوي. ياعني، ءبىزدىڭ ايتىپ جۇرگەن سوزدەرىمىز بەن ۋاجدەرىمىزدىڭ كەلەشەگى بار...

«ۇلت TIMES»: -  قوعام جاعداي تۋرالى سۇراقتى قويىپ وتىرعان سەبەبىم، بىزدەگى ازاماتتىق قوعام تۋرالى ءارتۇرلى پىكىر قالىپتاسقان. ازاماتتاردىڭ ساياسي مادەنيەتىنىڭ دەڭگەيى قانداي؟ ءتىپتى بىزدە پارتيالىق جۇيەنىڭ سىن كوتەرمەيتىنى تۋرالى ءجيى ايتىلادى. ساياسي پارتيالاردان گورى قوعامدىق ۇيىمدارمەن ساناساتىندار كوپ. ءسىز نە دەيسىز؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - ساياسي پارتيا دا ءفورمالدى تۇردە «ازاماتتىق قوعام» دەگەن تۇسىنىككە كىرەدى عوي... دەسە دە پارتيالىق جۇيەنى دامىتپاي وتىرعان بىرنەشە فاكتور بار.

ءبىرىنشىسى - بيلىك پارتياسى «نۇر وتاننىڭ» كوپجىلدىق مونوپولياسى. كەرەك دەسەڭىز، گەگەمونياسى! بىراق ول پارتيانىڭ «مىقتىلىعى» ءبىر-اق نارسەدە: ونىڭ باسشىسى - بيلىك باسىنداعى پرەزيدەنت. مەن تالايدان ايتىپ كەلەمىن: قازاقستاندا شىنايى پارتياارالىق باسەكە بولۋ ءۇشىن پرەزيدەنت «نۇر وتان» باسشىلىعىنان كەتۋ كەرەك. ەلباسى دەپ اتالاتىن ادام ەلدىڭ ءبىر بولىگى - پارتيانىڭ باسشىسى بولا المايدى.

ەكىنشى فاكتور - ساياسي پارتيالاردىڭ مەملەكەتتىك دەڭگەيدە شەشىم قابىلداۋ پروتسەسىنە ارالاسا الماۋى. قولىندا ءتيىستى تۇتقاسى جوق كەز كەلگەن ۇيىمدى كىم سىيلايدى؟ ءتىپتى كەشە عانا «كوپپارتيالىق» پارلامەنت قۇرامىز دەپ، قولدارىنان جەتەكتەپ ەكى پارتيانى كىرگىزدى عوي ماجىلىسكە. ول پارتيالار سايلاۋ الدىندا ءبىراز جاقسى وي ايتتى. حالىققا جاققىسى كەلگەن شىعار. ال قازىر ۇندەرى شىقپاي قالدى. ودان كەيىن ول پارتيالاردىڭ نە بەدەلى بولماق ەل الدىندا؟!

قازاقستان وپپوزيتسياسىنىڭ ەڭ باستى اۋرۋى - امبيتسيا

«ۇلت TIMES»: - جوق، مەن وپپوزيتسيالىق پارتيالار تۋرالى دا ايتىپ وتىرمىن. جاڭا ءسىز ايتقان سەنىمسىزدىك وپپوزيتسياعا دا ءبىلدىرىلىپ كەلەدى. راس قوي؟ بۇل سەنىمسىزدىك قايدان تۋىندادى؟ وپپوزيتسيانىڭ قاتەلىكتەرىن تىزبەلەپ ايتىپ بەرە الاسىز با؟ بالكىم ورىستىڭ ماترەشكالارى سياقتى اركەز ءبىر پارتيانىڭ ىشىنەن ەكىنشى ءبىر ساياسي كۇشتىڭ پايدا بولىپ وتىرۋىنان شىعار... ءسىز قالاي ويلايسىز؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - «وپپوزيتسيا - ءمىنسىز، ول ەل ىشىندە ءجۇز پايىز قولداۋعا يە» دەپ مەن دە ايتا المايمىن. وپپوزيتسيا دا - جاندى، كوپتەگەن ۇيىمدار مەن جەكە تۇلعالاردان قۇرالعان ورگانيزم.

«بىزدەردى اناداي بار، مىناداي بار» دەگەن ءسوز بار عوي اتام قازاقتا. ءبىز دە سولاي.

وپپوزيتسياعا دەگەن سەنىم بار! ويتكەنى، ءارتۇرلى ادىسپەن، ءارتۇرلى ۇراندار مەن قيمىل-ارەكەتتەرمەن ءبىز، وپپوزيتسيا وكىلدەرى، حالىقتىڭ كوكەيىندەگى ويلاردى ايتىپ كەلەمىز. ول - باي دا بەرەكەلى تۇرمىس، قوعامداعى ادىلەتتىك پەن ازاتتىق، بيلىك بويىنداعى كەلەڭسىز قاسيەتتەردەن ارىلۋ تۋرالى ويلار. تۇلعالار رەتىندە بىزگە كوزقاراس ءارتۇرلى بولۋى ءمۇمىن. بىراق، ءبىز كوتەرىپ جۇرگەن يدەيالاردى قالىڭ ەل قولدايتىنىنا مەن نىق سەنىمدىمىن. ويتكەنى، مەن دە اۋىلدان شىققان قازاقتىڭ ءبىر بالاسىمىن، سوندىقتان ونداعى احۋالدىڭ قانداي ەكەنىن ءبىر ادامداي بىلەمىن. سونىڭ ىشىندە ەلدىڭ جەمقورلىقتان، ادىلەتسىزدىكتەن زاپى بولعانىن دا بىلەمىن.

بىزگە سەنىم بار ەكەنىن بيلىك تە سەزەدى. ايتپەسە، حالىقارالىق ستاندارتتار بويىنشا ەنگىزبەي مە وپپوزيتسيا وكىلدەرىن بارلىق سايلاۋ كوميسسيالارىنا؟! كورەيىك سوندا بيلىك پارتيالارىنىڭ قانشا پايىز الاتىنىن.

سونىمەن بىرگە، ءادىلىن ايتساق، ءسىز ايتقان سەنىمسىزدىك تە جوق ەمەس. ونىڭ سەبەپتەرى - وزىمىزدە جانە... بيلىكتە.

وزىمىزدە دەيتىنىم مىناۋ. كەيدە حالىقپەن كۇندەلىكتى تىعىز جۇمىس جۇرگىزۋدىڭ ورنىنا كوپسوزدىلىك پەن ۇرانشىلدىققا سالىنىپ كەتەمىز. شەشۋشى ساتتەردە بىرىگىپ، ءبىر جەردەن كۇش-قۋات كورسەتۋدىڭ ورنىنا، جەكە ءبىر ادامنىڭ امبيتسياسىنىڭ سوڭىندا كەتىپ قالامىز. قازاقستان وپپوزيتسياسىنىڭ ەڭ باستى اۋرۋى دا وسى - امبيتسيا. وپپوزيتسيادا جۇرگەنىمە 14 جىل بولىپتى. بىرىگۋ تۋرالى ايتىپ كەلە جاتىرمىن سودان بەرى. بىراق، سول امبيتسيا دەگەن بالەدەن قۇتىلا الماي-اق قويدىق. مەن وسى تۋرالى وپپوزيتسيادا كەزىندە بولعان، قازىر دە جۇرگەن ازاماتتارعا ايتىپ شارشادىم ءتىپتى.

«ۇلت TIMES»: - وزىڭىزدە سول امبيتسيا جوق پا سوندا؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - امبيتسياسى جوق ادام ساياساتقا كەلمەيدى! بىراق ءار نارسەنىڭ ءوز ورنى بار. سىزگە ءبىر نارسە ايتايىن، وسى جىلدار ىشىندە دەموكراتيالىق كۇشتەر بىرىگۋى جولىندا مەن ءوزىمنىڭ جەكە امبيتسيامدى بىلاي قاراي ىسىرىپ قويىپ ءجۇرمىن! نەگە ارقايسىمىز ءدال قازىر تەك پرەزيدەنت، نە كەم دەگەندە پارتيا باسشىسى بولۋىمىز كەرەك؟! ساياسي كۇش تانىتىپ، ەلگە قىزمەت كورسەتۋدىڭ باسقا دا جولدارى بار عوي. بىراق، باياعى جارتاس، ءبىر جارتاس... وسى پەندەشىلىگىمىزدى كورىپ، ارينە، ەلدىڭ ءبىرازى بىزگە اسا سەنە قويمايدى.

تاعى ءبىر سەبەپ بيلىكتە دەگەنىم وسى جىلدار ىشىندە بيلىك، باق-تاعى مونپولياسىن پايدالانىپ، يا ءبىزدى ۇلتتىق تەلەارنالارعا شىعارمايدى، يا اكەمىزدى تانىتىپ، بىرجاقتى، ءبىزدىڭ قاتىسۋىمسىز قارالايدى! «اڭقاۋ ەلگە ارامزا مولدا» ءپرينتسيپى جۇمىس ىستەپ جاتىر عوي ويانا قويماعان قازاق اۋىلىندا!

«ۇلت TIMES»: - كەيىنگى كەزدە ەلىمىزدى دۇرلىكتىرگەن ءتۇرلى وقيعالاردا بيلىك اقپاراتتىق ساياساتتا جەڭىلدى. ولاي دەيتىنىم، بايقاپ قاراساق جاڭااوزەندەگى، شەتپەدەگى، «ارقانكەرگەندەگى»، كەشەگى ىلە-الاتاۋ پاركىندەگى قانتوگىستەر مەن وبلىستارداعى تەررورلىق اكتىلەرگە قاتىستى ايتىلعان رەسمي ورگانداردىڭ اقپاراتىنا حالىق سەنگەن جوق. بۇعان بەلگىلى ءبىر دارەجەدە وپپوزيتسيانىڭ دا ىقپالى بار شىعار. ايتىڭىزشى، اقپاراتقا يەلىك ەتكەن بيلىككە دە قول جەتكىزەدى دەگەن ءتامسىل بار ەمەس پە؟ وسى اقپاراتتىق تەكە-تىرەستەردەن قانداي دا ءبىر وزگەرىس كۇتۋگە بولا ما؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - الدىمەن ماسەلەنى انىقتاپ الايىق. ءسىز ايتىپ وتىرعان اقپاراتتتىق تەكە-تىرەس ازىرشە جوق. ول ءۇشىن ەكى جاقتى پىكىر تەرەزەسى تەڭ دارەجەدە، ءبىر ۋاقىتتا، ءبىر فورماتتا، ءبىر باق-تا بەرىلۋى ءتيىس. سوندا وقىرمان نە كورەرمەن بولعان وقيعالار جايىندا ءوزىنىڭ پىكىرىن قالىپتاستىرادى. بىزدە وكىنىشكە وراي، اقپارات ساياساتى بىرجاقتى ءجۇرىپ جاتىر. ياعني، بۇكىل ەل اۋماعىنا كۇندەلىكتى جەتەتىن ۇلتتىق تەلەارنالار مەن ءداستۇرلى، رەسپۋبليكالىق گازەتتەر ارقىلى. ول جاقتا پىكىر الۋاندىعى جوق، ءبارى ءبىر سارىندى، تۇرپايى. سوندىقتان دا كوكىرەگى وياۋ، كوزى اشىق ازاماتتار ول اقپاراتقا سەنبەيدى!

راس، تاۋەلسىز باق جۇيەسى دە بار. ولاردى كەيدە «وپپوزيتسيالىق» دەپ اتاپ ءجۇر. مەن ولاي اتاۋعا كەلىسە قويمايمىن. ويتكەنى و باستان ءبىر ساياسي كۇشكە، پارتياعا نەمەسە ءبىر ادامعا قىزمەت جاسايتىن باق جۇيەسىن ءوز قارسىلىعىمدى ايتقانمىن. قازىر دە سول ويدامىن.

سول تاۋەلسىز باق جۇيەسى بيلىك تۋىنداتقان وراسان قيىندىقتارعا قاراماستان ۇلكەن جۇمىس اتقارىپ كەلەدى. ولاردىڭ تيراجى مەن اۋديتورياسى بارشىلىق. بىراق بيلىكتىڭ سويىلىن سوعىپ جۇرگەن ۇلتتىق تەلەارنالاردىڭ مۇمكىنشىلىگىمەن ازىرشە سالىستىرۋ قيىن. بيلىك تە سونى پايدالانۋدا.

«ۇلت TIMES»: - نە ىستەۋ كەرەك سوندا؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - ونىڭ جولى كوپ. ماسەلەن، قوعامدىق تەلەارنا قۇرۋ كەرەك! ەگەر دە سول ارنادا ەل ىشىندە ورىن الىپ وتىرعان ەرەكشە جاعادايلار مەن وقيعالار تۋرالى اشىق تا جان-جاقتى پىكىرلەر ەسكەرىلىپ تالقىلاۋ وتسە، نەسى ايىپ؟ بيلىك تە ءوز ءۋاجىن ايتىپ، ەلدى وزىنە قاراتسىن، قولىنان كەلسە.

«ۇلت TIMES»: - نەگە «قولىنان كەلسە» دەيسىز؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - بىلەسىز بە، وسى جىلدار ىشىندە ءبىزدىڭ بيلىك ساياسي باسەكە، ءوز سوزىنە ەلدى شىنىمەن يلاندىرۋ دەگەن داستۇردەن مۇلدەم قول ۇزگەن! جينالىس وتكىزسە، اكىمدەر جابىق اۋىز ءارى جايلى اۋديتوريانى جيناپ بەرەدى. تەلەديداردا اشىق پىكىرتالاستارعا دا «ارتىق سويلەيتىن» شەشەندەر شاقىرىلمايدى. شىنايى كوكەيكەستى ءمانى بار، ۋشىعىپ تۇرعان نە ەلدى ءدال بۇگىن مازالاپ وتىرعان تاقىرىپتار قوزعالمايدى. ساياسي كوزبوياۋشىلىق، ءوزىن ءوزى الداۋ. مۇمكىن، وزدەرىن ەمەس، پرەزيدەنتتى الداپ جۇرگەن بولار وسى تىرلىگىمەن: «پالەنشە گازەتتە تۇگەنشە ماقالا جازىلدى!» دەپ. بىراق سول رەسمي، سىرەسىپ قالعان گازەتتەردى كىم وقىپ جاتىر دەيسىڭ بۇگە-شۇگەسىنە دەيىن؟!

مەن سىزگە ءبىر ساياسي زاڭدىلىقتى ايتىپ بەرەيىن: كەز كەلگەن مونوپوليالى پارتيانىڭ سۇيىكتى جانرى... - مونولوگ! ياعني، بىرجاقتى، ءوز گازەتىندە قۇلاشتاي سۇقبات بەرىپ وپپوزيتسيانى سىناپ-مىنەۋ. مونولوگ مونوپوليا قۇرعان جەردە ديالوگ قايدان بولسىن، باۋىرىم؟!

بيلىك يدەولوگتارى وسى «كومفورتقا» ۇيرەنىپ قالعان. سوندىقتان دا ءدال قازىر ونىڭ ىشىنەن حالىق الدىنا تايسالماي شىعىپ، اشىق پىكىرتالاستا ءوز ويىن نانىمدى جەتكىزەتىن تۇتاس ءبىر كوماندا نە شوعىر بار دەگەنگە مەن سەنبەيمىن. بولسا شىقسىن، ماسەلەن، وپپوزيتسيا وكىلدەرىمەن «حاباردىڭ» تىكەلەي ەفيرىنە. كورەيىك...

بيلىك باسىنداعىلاردىڭ وسىنداي كاسىبي تومەندىگى ەل بولاشاعى ءۇشىن اسا قاۋىپتى. الدا پوستنازارباەۆتىق دەگەن كەزەڭ كۇتىپ تۇر. كىم مۇراگەر بولادى دەگەن ساۋال ءالى دە ەلدى مازالاۋدا. سول شەشۋشى كەزدە ەل الدىنا شىعىپ، ماسەلەنى تالداپ، قابىلدانعان اسا ماڭىزدى شەشىمدەردى قالىڭ كوپشىلىككە كىمدەر، قالاي جەتكىزبەك؟ ول كەزدە مونوپوليا بولا قويماس، قازىردىڭ وزىندە بيلىكتىڭ ءوز ىشىندە «سەن تۇر، مەن اتايىن» دەيتىن، بەس قارۋى ساي ازۋلى دا ادۋىندى ىقپالدى توپتار قالىپتاسىپ قالدى عوي.

«ۇلت TIMES»: - ال سول مۇراگەر كىم بولادى دەپ ويلايسىز ءوزىڭىز؟

ءامىرجان قوسانوۆ: - الدىمەن «بيلىكتى ءبىر مۇراگەرگە بەرىپ قالدىرۋ دۇرىس پا؟» دەگەن ساۋالدى قويايىق وزىمىزگە. 1995 جىلى قابىلدانعان كوسنتيتۋتسياعا سايكەس بيلىكتىڭ بار تۇتقاسى ءبىر ادام، ياعني پرەزيدەنتتىڭ قولىندا شوعىرلانعان. ءبىر ادام سونىڭ ءبارىن الىپ كەتە الا ما؟ جانە سول وكىلەتتىكتەردى ول قالاي پايدالانادى؟ گاپ سوندا.

جانە دە سول مۇراگەرىڭىزدى حالىق، جانە دە جاڭاعى مەن ايتقان توپتار قالاي قابىلدايدى؟ مىنە، كوردىڭىز بە، ەل تىنىشتىعىنا اسەر ەتەتىن قانشاما فاكتورلار بار.

«ۇلت TIMES»: -  توقەتەرىن ايتساڭىز...

ءامىرجان قوسانوۆ: - ءبىر سوزبەن ايتسام، قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ «مۇراگەرى» ءوزارا بيلىك وكىلەتتىكتەرىن وركەنيەتتى تۇردە ءبولىسىپ العان، ءبىر-بىرىنە تاۋەلسىز بيلىك ينستيتۋتتارى بولۋى كەرەك. ولار: پرەزيدەنت، كوپپارتيالىق پارلامەنت، ۇكىمەت جانە تاۋەلسىز سوت جۇيەسى!

مىنە، پوستنازارباەۆتىق كەزەڭ كەزىندە ەل بىرلىگىن، ساياسي كۇشتەردىڭ ارا سالماعىن ساقتاپ قالاتىن وسى «ۇجىمدىق مۇراگەر» بولماق. مەنىڭشە، بۇل قازىر بارلىق كۇشتەر قولدايتىن فورمۋلا سياقتى.

قازىردە وسى ۇجىمدىق مۇراگەردى قالىپتاستىرا باستاۋ ءۇشىن بۇگىنگى پرەزيدەنتتىڭ بار مۇمكىنشىلىگى بار. سول جۇمىستى ول بۇگىننەن باستاپ قولعا الۋى كەرەك! ەرتەڭ كەش بوپ قالۋى مۇمكىن.

«ۇلت TIMES»: - اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

سۇحباتتاسقان جارقىن تۇسىپبەكۇلى

«ۇلت TIMES» گازەتى