جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 3177 0 پىكىر 1 قىركۇيەك, 2012 ساعات 12:44

سەرىك ەرعالي: «تاۋەلسىزدىگىمىز سەمەي پوليگونىن جابۋمەن جاريا ەتىلگەن ەدى»

سوڭعى كەزدەرى كەيبىر ءورىستىلدى جاستارىمىز حالقىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىكتى قاجەتسىنگەنىنە كۇمان كەلتىرىپ، ۇلتتىڭ نامىسىن قورلايتىنداي پىكىر تاراتىپ جۇرگەنى راس. ءبىز «ازات»  قوزعالىسىنىڭ ارداگەرى، 90-جىلدارداعى جاس ساياساتكەر سەرىك ەرعاليمەن (سۋرەتتە) سۇحباتتاسۋ ارقىلى ونداي كۇمانگە ەشبىر ورىن جوق ەكەنىنە، تاريحىمىزدىڭ تاۋەلسىز مۇراتقا قول سوزۋدان عانا تۇراتىنىنا كوز جەتكىزدىك.

- سەكە، كسرو-نىڭ ىدىراۋىنا تۇرتكى بولعان تامىز بۇلعاعى (پۋتچا) كەزىندە ساياساتپەن اينالىسقان جاستاردىڭ ءبىرى بولدىڭىز. سول وقيعا كەزىن ەسكە الا وتىرىپ اڭگىمەلەسەڭىز. نەشە جاستا ەدىڭىز؟

- تامىز بۇلعاعى قىزىل وداقتىڭ ىدىراۋىنا تۇرتكى بولعان جوق، شىن مانىندە كەڭەس وداعى ودان بۇرىن ىدىراپ، قاۋساپ تۇرعان ەدى. وعان دالەل رەتىندە بالتىق، كەيبىر قاپ رەسپۋبليكالارىنىڭ تاۋەلسىزدىك جونىندە دەكلاراتسيا جاريالاعانىن ايتۋعا بولادى. ەندى قىزىل يمپەريانىڭ كوزىن جابۋ ساتىنە قاتىستى اكت قالعان ەدى. تامىز بۇلعاعى سول ساتكە نۇكتە قويعان اكت بولدى. كەڭەس وداعىن ساقتاپ قالۋعا تىرىسقان رەۆانشتىق پىيعىلىمەن الاس ۇرعانداردىڭ قولدارىنان بۇلعاقتاۋ عانا كەلدى.

سوڭعى كەزدەرى كەيبىر ءورىستىلدى جاستارىمىز حالقىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىكتى قاجەتسىنگەنىنە كۇمان كەلتىرىپ، ۇلتتىڭ نامىسىن قورلايتىنداي پىكىر تاراتىپ جۇرگەنى راس. ءبىز «ازات»  قوزعالىسىنىڭ ارداگەرى، 90-جىلدارداعى جاس ساياساتكەر سەرىك ەرعاليمەن (سۋرەتتە) سۇحباتتاسۋ ارقىلى ونداي كۇمانگە ەشبىر ورىن جوق ەكەنىنە، تاريحىمىزدىڭ تاۋەلسىز مۇراتقا قول سوزۋدان عانا تۇراتىنىنا كوز جەتكىزدىك.

- سەكە، كسرو-نىڭ ىدىراۋىنا تۇرتكى بولعان تامىز بۇلعاعى (پۋتچا) كەزىندە ساياساتپەن اينالىسقان جاستاردىڭ ءبىرى بولدىڭىز. سول وقيعا كەزىن ەسكە الا وتىرىپ اڭگىمەلەسەڭىز. نەشە جاستا ەدىڭىز؟

- تامىز بۇلعاعى قىزىل وداقتىڭ ىدىراۋىنا تۇرتكى بولعان جوق، شىن مانىندە كەڭەس وداعى ودان بۇرىن ىدىراپ، قاۋساپ تۇرعان ەدى. وعان دالەل رەتىندە بالتىق، كەيبىر قاپ رەسپۋبليكالارىنىڭ تاۋەلسىزدىك جونىندە دەكلاراتسيا جاريالاعانىن ايتۋعا بولادى. ەندى قىزىل يمپەريانىڭ كوزىن جابۋ ساتىنە قاتىستى اكت قالعان ەدى. تامىز بۇلعاعى سول ساتكە نۇكتە قويعان اكت بولدى. كەڭەس وداعىن ساقتاپ قالۋعا تىرىسقان رەۆانشتىق پىيعىلىمەن الاس ۇرعانداردىڭ قولدارىنان بۇلعاقتاۋ عانا كەلدى.

مەن ول كەزدە وتىزدا ەدىم. «ازات» قوزعالىسىنىڭ ورتالىق ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ مۇشەسىمىن ءارى باتىس ايماق بويىنشا ۇيلەستىرۋشى بولدىم. قۇزىرەتىمە كازىرگى باتىس ايماققا جاتقىزىلىپ جۇرگەن ءتورت وبلىستان باسقا تورعاي مەن قىزىلوردا وبلىستارى ەنگىزىلدى. مىندەتىم - ءار وبلىستان ەل ەگەمەندىگىنە ۇلەس قوسار قاۋقارلى ليدەرلەر تاۋىپ، قوزعالىس بولىمدەرىن قۇرۋ ءارى نىعايتۋ بولدى. سول كەزدە ماڭعىستاۋدان - سايىن شاپاعات، اتىراۋدان - جاۋىنباي (ومىردەن ەرتە كەتتى، تەگى ەسىمدە قالماپتى), ورالدان - امانجول زەينۋللين، ايسۇلۋ قادىرباەۆالار، قىزىلوردادان - ساعات ءجۇسىپ، تورعايدان - جۇماش سومجۇرەك سەكىلدى ليدەر ازاماتتار بولىمدەردى قۇرىپ باسقاردى.

ول ءبىر ساياسي رومانتيكاعا تولى قىزىق تا، كۇردەلى كەزەڭ ەدى. قالتامەن دە، جانۇيانىڭ مۇقتاجىمەن دە ساناسپاي، قوعامدىق-ساياسي جۇمىسقا بەرىلەتىنبىز. ەكونوميكانىڭ قۇلدىراعان كەزى بولعانمەن، سول كەزدەگى ەلدىڭ قاۋقارى قۇرىي قويماعان ۋاقىت ءارى كەڭەستىك كەڭشىلىك ايىلىن جىيماعان كەز ەدى. سوندىقتان ەلدى ارالاپ، حالىقتى تاۋەلسىزدىككە ۇگىتتەۋ مەن جۇمىلدىرۋ زامان تالابىنا ۇلاسقان اياۋلى داۋرەن بولاتىن.

سونداي تاريحي كەزەڭدەردىڭ بىرىندە، اقتوبە وبلىسى تەمىر اۋدانىنىڭ «ازات» قوزعالىسىنىڭ بەلسەندىلەرى - تولەگەن بولەك، حاميت قىرقىمباەۆ اعالارىمىزبەن ويىل اۋدانىنا بارىپ، جۇرتتىڭ سۇرانىسىمەن كەزدەسۋ،ميتينگ ۇيىمداستىردىق. حاميت اعامىزدىڭ گاز-21 «ۆولگاسىنا» ميكروفون،كۇشەيتكىش دىبىس-كولونكا سەكىلدى كەرەك-جاراقتى تيەپ، 1991 جىلدىڭ 16-17 تامىز كۇندەرى التىقاراسۋ، امانگەلدى اۋىلدارىن ارالاي كەلىپ، جەرگىلىكتى اعامىز كادىرجان جۇماعاليەۆتىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ويىلدا شارامىزدى وتكىزدىك. اقتوبەگە جەتىپ، ەرتەسىنە ويىمدا ەشتەڭە جوق، تەلەديداردى قوسىپ قالسام، بارلىق ارنادا «اققۋلى كول» بالەتى كورسەتىلىپ جاتىر. ساعات تاڭعى 10-نىڭ شاماسى. ءبىر كەزدە ديكتور شىعىپ، توتەنشە اقپارات جاريالاناتىنى تۋرالى حابارلادى. ۇستەل باسىندا قازداي تىزىلگەن ونشاقتى ادام وتىر. ىشىندە ۆيتسە-پرەزيدەنت ياناەۆ، كگب باستىعى كريۋچكوۆ مەن  قورعانىس ءمينيسترى مارشال يازوۆ تاعى باسقالارى بار قاباقتارى تۇكسيگەن شالدار جينالىپ، بيلىكتىڭ توتەنشە جاعداي جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتكە كوشكەنىن جاريا ەتتى.

تۇستەن كەيىن اقتوبەلىك «ازات» بەلسەندىلەرىن جىيناپ، جاعدايدى تالقىلادىق. الماتىعا شىقتىق: ورتالىق كەڭسەدە باتىرحان دارىمبەت اعامىز ەكەن، وعان قانداي نۇسقاۋ بولسا دا دايىن ەكەنىمىزدى حابارلادىق. ازاتشىلدار تاراپىنان قارسىلىق بىلدىرسەك قايتەدى، ايتپەسە، مىنا جاعداي ءبىزدىڭ پايدامىزعا شەشىلمەيدى دەگەندەي باتىل ۇسىنىستار دا ءتۇستى. جەر-جەردەگى ازاتتىقتاردان ىشكى دۇشپاندارىمىزدىڭ باس كوتەرىپ، كەلەكە ەتە باستاعانىن، دەموكراتتاردى جازالاۋ باستالاتىنى جايىندا قاۋەسەت-اقپاراتتار تۇسە باستادى. ويىمىز بەن بويىمىزدى ءتۇرلى سەزىم بيلەگەنى راس. سول كەزدە وبكومدا بىزبەن نيەتتەس ازاماتتار جەتكىلىكتى بولاتىن، سولارمەن اقىلداسۋدى شەشتىك. سەبەبى، ولارعا قانشا  دەگەنمەن تىكەلەي اقپارات تۇسەدى، ءاربىر مەزەت سايىن قۇبىلعان جاعدايمەن ساناسپاسا بولمايتىن ەدى.

ءسويتىپ، «ازات» بەلسەندىلەرىنىڭ ۇيعارۋىمەن وبكومداعى يدەولوگيا حاتشىسى اسىلان مۋسينگە باردىم. جاعدايدىڭ كۇردەلى ەكەنىن، الايدا، شيەلەنىس بولسا، ءبىزدىڭ قانداي دا ءبىر بوي كورسەتۋگە ءازىر ەكەنىمىزدى ءبىلدىرىپ ەدىم، حاتشى «2-3 كۇن سابىر ەتە تۇرۋ كەرەك، كوپ ۇزامايدى، ءبىر جاعىنا شىعادى» دەپ كەڭەس بەردى.

اقىرىندا 19-ى كۇنى ماسكەۋدە ەلتسيننىڭ جاقتاستارى كوشەگە شىعىپ، ءار جەرلەردەگى بيلىك ورگاندارى تجمك-عا باعىنبايتىندارىن مالىمدەپ جاتتى. بىزدە دە كەيبىر وبلىستىق دەڭگەيدەگى بيلىك ماسكەۋدەگى بۇلعاقشىلاردى قولداپ قالعانى بار. 20-تامىزدا ماسكەۋدە ەكى جاقتان دا اسكەري شوعىرلانۋ  باستالدى. رەسەيدىڭ ۋاقىتشا قورعانىس مينيسترلىگى قۇرىلدى. ازامات سوعىسىنىڭ تۇتانۋ جاعدايى تۋىندادى. 21-تامىزدا ەرتەسىمەن اسكەري كەڭەستىڭ قولداۋىن تابا الماعان يازوۆ اسكەردى ماسكەۋدەن شىعارۋعا ءماجبۇر بولدى. وقيعانىڭ تەتىگىن ەلتسين باستاعان رەسەيلىك دەموكراتتار الىپ، جاعدايدى مۇلدەم باسقا ارناعا بۇرىپ جىبەردى. گورباچەۆ تاقتان ءتۇستى. جاڭا رەسەي كسرو-نى تارقاتۋعا كىرىستى. سودان سوڭ پىسكەن سىزداۋىق سەكىلدى تاۋەلسىزدىك شەرۋى باستالدى دا كەتتى.

- ءارينە، سىزدەردىڭ تاۋەلسىزدىككە دەگەن قۇلشىنىستارىڭىز «قازاقتار تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسكەن ەمەس!» دەگەن جالاعا تولىق جاۋاپ. سودان سوڭ بىلۋىمشە، «ازات» قوزعالىسى سەمەيگە مارش ۇيىمداستىردى عوي، سولاي ما؟

- شىنىن ايتقاندا، سول كەزدە كوپتەگەن رەسپۋبليكالاردا ۇلتتىق مايداندار قۇرىلىپ، تاۋەلسىزدىك ماسەلەسىن قىمسىنباي قويىپ جاتتى. بىزدە قالىپتاسقان ىشكى جاعداي - قازاق حالقىنىڭ بىرىڭعاي اگرارلىق احۋالى، قالالارداعى ازدىعىمىز، ەلدەگى دەموگرافيالىق وسالدىعىمىز ت.ت. فاكتورلار ونداي ساياسي ساپاعا كوتەرىلۋگە مۇمكىندىك بەرمەدى. سونى بۇگىندە قالانىڭ تاستاعىندا ءوسىپ-ونگەن بالالارىمىز بەتىمىزگە سالىق قىلۋدا. ءوز حالقىنىڭ تاريحى مەن بولمىسىن بىلمەگەسىن، سولاي بىلگىشسىنۋدەن باسقا امال تاپپاسا كەرەك.

بىراق «ازات» قوزعالىسى قازاقتىڭ ساياسي ۇلتتىق مايدانىنداعى ءبىرتۇتاس كۇش بولا الدى. سونىڭ ءبىر كورىنىسى الاپات پوليگوندى جابۋعا ەلدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن سەمەيگە جۇرتتى جىيناۋى ەدى. ول كەزدە قوعامدىق-ساياسي جاعداي بويىنشا قازاقتىڭ بوداندىقتان دا بۇرىن دۇشپانى سول پوليگون دەگەن پىكىر قالىپتاستى. سەبەبى، ول الەمدى دىرىلدەتكەن قىزىل يمپەريانىڭ باستى قارۋى بولاتىن. جەرىمىزدە ول باردا بىزگە ەگەمەن بولۋ مۇمكىندىگى مەيلىنشە از كورىندى. ءسويتىپ، كرەملگە قىر كورسەتىپ، تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋدىڭ باستى كىلتى سەمەي پوليگونىن جاپتىرۋ بولاتىن.بۇل جاعىنان پوليگون جابۋ ناۋقانى ەكولوگيالىق ەمەس، قازاق ءۇشىن ەڭ اۋەلى سول كەزدە ساياسي ۇلكەن اكتسيا بولدى. وعان حالقىمىزدىڭ ءتۇرلى دەڭگەيى دە اتسالىستى.

- سوندا «ازات» قوزعالىسى وعان قالاي ۇلەس قوستى؟

- الگىندە ايتتىم عوي، جان جاقتان حالىق جىينالدى، وعان ۇندەۋ قوسقان نەگىزىنەن «ازات» قوزعالىسى بولدى.ءالى ەسىمدە، جامبىل وبلىسىنان عانا ءبىر كامازعا كيىز ءۇي تيەپ، لىق تولى ادامنىڭ كەلگەنى بار! بۇل سالاداعى باستى ۇيىم «نەۆادا-سەمەي» قوزعالىسى بولعانىمەن، ونىڭ باسشىسى ولجاس اعامىز ۇلكەن ساياساتتىڭ قازانىندا جۇرگەندىكتەن، مەيلىنشە اباي قىيمىلداۋعا تىرىستى. ال، ءبىزدىڭ «ازات» قوزعالىسى بۇقارالىق بولعاندىقتان، تازا قازاقى سىيپاتقا ءتان قيمىلعا باستى: سەمەيگە جىينالعان جۇرت كۇنى بويى ميتينگىلەپ جاتتى.

شىندىعىندا، الەمدەگى ەڭ الىپ يمپەريا ىدىراپ جاتقاندا، بيلىكتەگىلەردىڭ پوليگون جونىندە شەشىم قابىلداۋى نەعايبىل بولاتىن. ونىڭ ۇستىنە كسرونىڭ بىردەن ءبىر مۇراگەرى رەسەي تۇرعاندا ءالى تاۋەلسىزدىك قۇجاتى جوق قازاقستاننىڭ شەشىم قابىلدايتىنداي قۇقىقتىق قۇزىرى دا بولماعان. «ازاتتىقتار» ءبىر اپتا بويى سەمەيدە ميتينگ وتكىزىپ، پوليگوندى جابۋدى تالاپ ەتتى. ءتىپتى، جۇرتتىڭ سەسىنەن شوشىعان پوليگوننىڭ سول كەزدەگى گەنەرال باسشىسى دا ءبىزدى قولداپ، ميتينگىدە امالسىز بوي كورسەتتى. ميتينگىنىڭ قارارلارىن، تالاپتارىن جەدەلحاتپەن امانتاي اسىلبەكوۆ («اتتان» قوزعالىسىن قۇرىپ جۇرگەن كەزى) اعامىزبەن بىرگە اۋىق-اۋىق ن.نازارباەۆ پەن و.سۇلەيمەنوۆ اتتارىنا جىبەرۋمەن بولدىق. «ازات» قوزعالىسىنىڭ بۇل شارالارىن سول كەزدەگى توراعانىڭ ءبىرى ميحايل ەسەناليەۆ اعامىز باسقاردى. ول رەسپۋبليكانىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بولعان، ساياساتقا اسا جەتىك ءارى باتىل كىسى ەدى.

اقىرى 29 تامىز كۇنى ولجاس اعامىز ۇشىپ كەلدى دە، پوليگوندى جابۋ جونىندەگى شەشىم ازىرلەنىپ جاتقانىن جاريا ەتتى. بۇل - قازاق حالقىنىڭ الەمگە ءوزىن تۇڭعىش رەت ساياسي شەشىمىمەن ايگىلەگەن شاراسى ءارى تاۋەلسىزدىككە قاراي باسقان ۇلى قادامى ەدى. ياعني قازاق تاۋەلسىزدىگى سەمەي پوليگونىن جابۋدان باستالدى!

- سەرىك مىرزا, قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەسىنىڭ تاعى قانداي ايعاقتارىن اتار ەدىڭىز؟

- ونى اتاۋ مەن بەكىتۋ تاريح عىلىمىنىڭ شارۋاسى عوي.بىراق تاۋەلسىزدىكتى قازاق قاجەتسىنبەدى دەگەن داۋعا قالىپ جاتقانىمىزدا، ونى اتاۋعا تۋرا كەلەدى. قازاق تاۋەلسىزدىگى 25 قازانداعى دەكلاراتسيادان بۇرىن، 29 تامىزدا سەمەي پوليگونىن جابۋمەن جاريا ەتىلدى! سەبەبى، تاۋەلسىز ەل عانا الەمدىك اۋقىمداعى يمپەريانىڭ الاپات مۇراسىنان باس تارتا الار ەدى.ول قازاق كسرنىڭ پرەزيدەنتى بولا ءجۇرىپ، نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ شەشىمىمەن جۇزەگە استى. شىن مانىندە ول شەشىمدى قابىلداۋ - سول كەزدەگى رەسمي تۇردە ءالى دە ىدىراماعان كسرونىڭ ءوفيسى - كرەملدىڭ قۇزىرى بولاتىن. ال، مۇنداي تاريحي تاۋەكەلگە بارعان ەلباسىنىڭ سول كەزدەگى بۇل قادامى قۇرمەتكە بارىنشا تاتىيتىن ارەكەت. وسى شەشىممەن بىرگە پوليگوندى جابۋ عانا ەمەس، سول شەشىمگە ەگەمەندىك ەركىن كورسەتكەن قازاقتىڭ تاۋەلسىزدىگى جاريا بولعانىن ۇعۋىمىز كەرەك. بىراق حالىق سونشا بەلسەنبەگەندە، پوليگون جابۋ ماسەلەسى سونشالىقتى وزەكتى شەشىمگە اينالماس ەدى. سول ارقىلى قازاق حالقى ءوزىن بودان ەتكەن يمپەريانىڭ قارۋىن سىندىرىپ، الەمدەگى الاپات كۇشتى سەيىلتتى، ءوزىنىڭ تاۋەلسىز ەل بولۋعا لايىقتىعىن ايگىلەدى. بارلىق وداقتاس رەسپۋبليكالار تاۋەلسىز بولۋعا باستارىن ساعاتتاپ جاتقاندا، قازاق حالقىنىڭ ۇلەسىنە كسرونى دەمونتاج جاساۋدىڭ باستى ءىسىن قولعا الۋ ءتيدى. ودان ارتىق ءبىزدىڭ ۇلتقا قانداي ابىروي كەرەك؟!

ەكىنشى دايەك - قازاق حالقىنىڭ 1991 جىلى 14-15 قىركۇيەكتە ورال قالاسىندا ورىن العان وقيعادا  ءوز جەرىنىڭ تۇتاستىعىن قورعاپ قالعان كۇرەسى. بۇل دا قازاقتىڭ الەمدىك دەڭگەيدە ءوزىن كورسەتىپ، اۋماعى جاعىنان توعىزىنشى ورىن الىپ وتىرعان كازىرگى مەمەلكەتتىڭ ىرگەسىن قالاۋىنىڭ باسى ەدى! سەبەبى، تاقتان ايىرىلعان گورباچەۆتىڭ ءوزى قازاقستاننىڭ بەس وبلىسىن رەسەيگە قوسۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، شوۆينيستەردى ايتاقتادى. سونىڭ سالدارىنان رەسەيلىك 300 اتامان جاسانىپ، جايىقتىڭ جاعاسىنا كەلىپ تويلاۋعا اسىقتى. بىراق وعان دا تويتارىستى قازاق حالقى بەردى. ايتپەسە، ارقادا ارۋ استانا بولار ما ەدى؟! ءۇشىنشى دايەك - قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن زاڭمەن بەكىتىپ، بارلىق رامىزدەرىن ورنىقتىرعانشا تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەستى ۇزدىكسىز ۇيىمداستىرعان ساياسي كۇش - «ازات» قوزعالىسىنىڭ تاريحي قالىپتاسقان ىقپالى. بۇلاردىڭ ۇشەۋى دە ەل تاريحى تاراپىنان ءوز ورنى مەن ماڭىزىن ءالى كۇنگە الا قويماعان تاقىرىپتار. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ جاس ۇرپاق اراسىنان نيگيليستىك كوزقاراستىڭ بوي كورسەتۋى ءبىر جاعىنان العاندا اقتاۋلى جايت.

- تاۋەلسىزدىك ساربازى رەتىندە جاس بۋىنعا نە ايتاسىز؟

- تاۋەلسىزدىككە يە بولۋ باسقا جۇرتتارعا قاراعاندا قازاققا وڭاي بولعان جوق. ويتكەنى، قازاقتىڭ تاريحي بولمىسى ءۇشىن بۇل ايتۋلى ءداۋىردىڭ قالىپتاسقان قايشى تۇستارى بار ەدى. بىراق جاراتقان ءبىزدىڭ ۇلتتىڭ ەگەمەن بولۋىن جاقتاعانىنان بولار، اتا-بابا قانىنىڭ قاسيەتىنەن بولار،بالكىم، قازاق ۇلتى شىن مانىندە ۇلى حالىقتىڭ سىنىعى ما ەكەن - ءبىز ەگەمەن ەل بولدىق. ول كەزەڭ ەلدىڭ جاڭا تاريحىنا الدەقاشان ەنسە دە، جاس ۇرپاق ودان بەيمالىم. ءتىپتى، جاڭا كەزەڭنىڭ جاس ساياساتشىلارىنىڭ ءوزى ءبىزدى تانىمايدى، ەگدە تارتا قويماساق تا جاتىرقاي قارايدى. ساياسي ورىستە ساباقتاستىق جوق. مۇنىڭ ءمانى - دايەكتى دە جۇيەلى تاريحي اقپاراتتىڭ تارالماۋىندا. ازاتتىق جولىندا الەۋەتىن سارپ ەتكەندەردى تانۋ مىندەت ەمەس، بىراق تاۋەلسىزدىكتىڭ كۇرەسسىز كەلگەندىگىنە يلانۋ - اتا-بابانىڭ قاسيەتتى قانىن قورلاۋمەن بىردەي كۇنا. ونداي ويعا جاستارىمىز ەشقاشان بارماسا ەكەن! سەبەبى، تاۋەلسىزدىك - ءبىزدىڭ بۇگىنگى ءومىرىمىزدىڭ ءمانى. وعان ەشكىم تيىسپەسە ەكەن.

- ءاڭگىمەڭىزگە راحمەت!

سۇحباتتاسقان ءشارىپحان قايسار.

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1578
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2280
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3600