قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي «قازاقپارات» حاا» اق ەلەكتروندى نۇسقادا «تاۋەلسىزدىك تۋرالى 100 اڭگىمە» كىتابىن شىعاردى. قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلىندەگى ەلەكتروندى كىتاپ - 1991 جىلدان باستاپ بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى سوڭعى ءۇش ونجىلدىقتاعى قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ جەتىستىكتەرىمەن تىكەلەي نەمەسە جاناما بايلانىستى بىرەگەي وقيعالار الماناحى.

سپيكەرلەردىڭ كوپشىلىگى تاريحي وقيعانىڭ كۋاگەرى بولا وتىرىپ، وزدەرىنىڭ جەكە ەستەلىكتەرى مەن ەموتسيالارىمەن بولىسەدى، ەل دامۋىنىڭ ءاربىر ناقتى كەزەڭىنىڭ بۇرىن بەلگىسىز بولعان بولشەكتەرىن ەسكە الادى. سونىمەن قاتار، بۇل كىتاپتا سوڭعى 30 جىل ىشىندەگى ەكونوميكالىق، قوعامدىق-ساياسي جانە مادەني پروتسەستەردى تالدايتىن سالالىق ساراپشىلاردىڭ پىكىرلەرى كەلتىرىلگەن. اڭگىمەلەردە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى-ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ساياساتتاعى بەينەسى ەرەكشە ورىن الادى.«قازاقپارات» حاا وقىرماندار نازارىنا وسى كىتاپتان ۇزىندىلەر ۇسىنادى.

ميلليونداعان قازاقتىڭ ىشىنەن: ەلباسىنىڭ شاقىرتۋى بويىنشا وتانعا ورالۋ

اسىلبەك بايتانۇلى، «قازاقپارات» حاا» اق، «ادەبيەت پورتالى» ينتەرنەت-جوباسىنىڭ شىعارۋشى رەداكتورى:

مەن – شەتەلدە تۋىپ-وسكەن ميلليونداعان قازاقتىڭ ءبىرىمىن. تاعدىردىڭ تالكەگىمەن، اتا قونىسىمىز شەكارانىڭ ارعى بەتىندە قالىپ، جات جۇرتتا ءوسىپ-ونسەك تە ۇلتتىق بەت-بەينەمىزدى جوعالتپاي، تازا ساقتاۋعا تىرىستىق. بۇل تۇرعىدا اتاجۇرت قازاقستاننىڭ رۋحاني، مادەني ىقپالى قاشاندا زور بولعانى – بولەك تاقىرىپتىڭ وزەگى. بىزدە، موڭعوليادا ءومىر سۇرەتىن قازاقتار، كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىنداعى قازاقستاندى ۇلكەن پانا تۇتاتىنبىز. ماسكەۋدەن حابار تاراتاتىن تەلەديداردان كەي-كەيدە روزا باعلانوۆا، روزا رىمباەۆا، «دوس-مۇقاسان» توبى قاتارلى ونەر جۇلدىزدارى ءان سالعاندا كوڭىلىمىز كوككە كوتەرىلىپ، قازاق سپورتشىلارى قاتىسقان حالىقارالىق باسەكەلەردى قانىمىز قىزىپ تاماشالايتىنبىز. بۇل – ءبىزدىڭ بابالار مەكەنىنە، اتاجۇرتقا دەگەن ىستىق پەيىل، ساعىنشىمىز ەدى. كەڭەس وداعى مەن موڭعوليا سوتسياليستىك مەملەكەتتەر رەتىندە دوستىق قارىم-قاتىناستا بولعانىمەن، جەكە ادامداردىڭ بارىس-كەلىسى ەركىن ەمەس ەدى. سوندىقتان دا ءتۇرلى جولمەن، قازاقستانعا، الماتىعا ساپارلاۋ باقىتى بۇيىرعان قازاقتارعا قىزىعا قاراپ، ارماندايتىنبىز. تۇتاس كەڭەس وداعىنىڭ ىرگەسى بىرتىندەپ سوگىلە باستاعاندا: «قازاقستان تاۋەلسىزدىك السا عوي!» - دەگەن ىزگى ارمان-ءۇمىت شەتتەگى قازاقتار، بىزدەردىڭ دە كوكىرەگىمىزدە ويانا باستاعان ەدى.

اقىرى بۇل ارمانىمىز دا ورىندالدى-اۋ! 1991 جىلى 16 جەلتوقساندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازات ەل اتاندى. قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ەكى اپتادان سوڭ قازاق راديوسىنان شەتەل قازاقتارىنا ارناعان ءسوزى ۇلى كوشكە دەم بەردى. سوزىندە مەملەكەت باسشىسى شەتەلدەگى بارشا قازاقتى وتانىنا ورالۋعا ۇندەپ، تاۋەلسىز جاس مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسىن بىرگە قالاسۋعا شاقىرعان بولاتىن. «قۇيىلسىن كوشىڭ، جيىلسىن دوسىڭ»، - دەپ اۋەلەر اسقاق ءان وسى ءبىر ۇندەۋدىڭ ساز تىلىندە شىرقالۋى ەدى.تاۋەلسىز اتامەكەنگە كوش باسىن العاش تۇزەگەن – موڭعوليا قازاقتارى بولعانىنا دا تاريح كۋا.

سول جىلى ورتا مەكتەپتى بىتىرگەن مەن دە بولاشاق ءومىرىمدى اتا-بابامنىڭ بايىرعى مەكەنىمەن ماڭگىلىككە بايلانىستىرۋ ءۇشىن ۇلى كوشكە ىلەسىپ، قازاقستانعا بەت تۇزەگەن ەدىم. جەر شوقتىعى كوكشەتاۋعا كەلىپ كەرەگە جايدىق، ەلگە ارالاسىپ، ەركىندىكتىڭ اۋاسىمەن بىرگە تىنىستادىق. ءوزىم قالاعان قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى مۇعالىمى ماماندىعىن يگەرۋ ءۇشىن جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇستىم. توقسانىنشى جىلدارداعى ەكونوميكالىق قيىندىقتاردى ەلمەن بىرگە باستان وتكەرە ءجۇرىپ، مۇنىڭ ءبارى ۋاقىتشا ەكەندىگىنە سەندىك. وقۋ-بىلىمنەن قول ۇزبەدىك. ۋنيۆەرسيتەتتى ۇزدىك ديپلوممەن تامامداعان سوڭ ەڭبەككە ارالاسىپ، مەكتەپتە، كوللەدجدە، جوعارى وقۋ ورنىندا شاكىرتتەرگە ساپالى ءبىلىم، سانالى تاربيە بەرۋگە ءوز ۇلەسىمدى قوستىم. وتباسىن قۇرىپ، وتاۋىمنىڭ ءتۇتىنىن تۇتەتتىم. ون سەگىز جىل بويى پەداگوگيكا سالاسىندا جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا مىڭداعان شاكىرتتەردى انا ءتىلىمىزدىڭ قادىر-قاسيەتىن تۇسىنۋگە، قاستەرلەۋگە، تۋعان ەلىن، جەرىن، ونىڭ بىرەگەي ءداستۇرى مەن سالتىن سۇيۋگە، كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋعا باۋلۋدى باستى ماقساتىم رەتىندە ۇستاندىم. سونداي-اق جۋرناليستيكا سالاسىندا دا ەڭبەك ەتىپ، ءتىل، ءدىل، ماسەلەلەرىن كوتەرگەن ماقالالار جازىپ، ۇلتتىق رۋحانياتتىڭ كوكجيەگى كەڭەيۋىنە وزىندىك ءۇنىمدى قوستىم. شيرەك عاسىرعا جۋىق سانالى عۇمىرىمدى جەر جانناتى، ارقا ارالىنىڭ كىندىك قالاسى كوكشەتاۋدا وتكىزىپ، مۇنداعى ادەبي، مادەني ۇدەرىسكە شامامشا ارالاستىم، ەل كورىپ، جەر تانىدىم. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ كوركەيىپ، نىعايۋىمەن بىرگە، استانالىق وبلىستىڭ باس قالاسى كوكشەتاۋ دا جىل وتكەن سايىن گۇلدەنىپ دامۋى – مەنىڭ كوز الدىمدا ءوتتى. ەڭ قاراپايىم مىسالدى ايتقاندا، 1991 جىلدارى العاش كورگەندە نەگىزىنەن بەتون قابىرعالى «حرۋششەۆتىك» بولىپ كەلەتىن قالادا زاماناۋي كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەر كوپتەپ سالىندى.

ارمان العا جەتەلەيدى. استانالىق وبلىستىڭ ورتالىعىندا تۇرعان بىزدەرگە كۇن ساناپ جاسارىپ، جاڭعىرىپ، ەسىلدىڭ ەكى جاعالاۋىنا قاتار قانات جايىپ كەلە جاتقان، جاسامپاز ەڭبەكتىڭ الىپ كورىگى ەلورداعا بارىپ ەڭبەك ەتىپ، قىزمەت جاساۋ – اركىمنىڭ دە ارمانى عوي. وسى ارمان-ماقساتتىڭ جەتەگىندە 2015 جىلى ەلورداسى استاناعا، قازىرگى اتاۋىمەن نۇر-سۇلتان قالاسىنا وتباسىممەن قونىس اۋداردىم. ازيانىڭ جۇرەگىندەگى ارۋ قالادا جۋرناليستيكا سالاسىندا ءوز باعىمدى سىناعىم كەلدى. جۋرناليست رەتىندە جۇمىسقا ورنالاسىپ، وتاندىق قازاقشا كونتەنتكە ارنالعان ساپالى دا قىزىقتى، وقىلىمدى مەدياونىمدەر ۇسىنۋعا ءوز ۇلەسىمدى قوسىپ كەلەمىن. بۇل دا بولسا مەنىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ، حالقىمىزدىڭ رۋحاني جاڭعىرۋىنا، انا ءتىلىمىزدىڭ تۋىن بيىك ۇستاۋعا قوسقان از دا بولسا ۇلەسىم دەپ بىلەمىن. جىلدار جەمىسسىز بولعان جوق. «قازاقستان اقپارات سالاسىنىڭ ۇزدىگى» اتانىپ، توسبەلگىسىن كەۋدەمە قادادىم. بۇل – مەنىڭ وسى سالاداعى جيىرمادان استام جىلدىق ەڭبەگىمنىڭ جەمىسى دەپ بىلەمىن. قازاقستانداعى ەڭ بايىرعى، ءبىر عاسىرلىق تاريحى بار «قازاقپارات» حالىقارالىق اقپارات اگەنتتىگىنىڭ «ادەبيەت پورتالى» ينتەرنەت-جوباسىندا شىعارۋشى رەدكاتور بولىپ جۇمىس اتقارۋدامىن. ماماندىعىم، جۇمىسىم – جان قالاۋىم، شىعارماشىلىق الەمىم.

مىنە، كەشەگى شەتەلدە تۋىپ-ءوسىپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كەزەڭىندە وتانىنا ورالعان بوزبالا، بۇگىنگى ازات ەلدىڭ جىگىت اعاسى جاسىنداعى مەنىڭ ءومىر سوقپاعىم – مىڭ-مىڭداعان ازاماتتاردىڭ ءجۇرىپ وتكەن تاعدىر جولى. جەكە ومىرىمىزدە وزىندىك وزگەشەلىكتەر بولسا بولار، بىراق ەڭ باستىسى، قولعا كەلگەن تاۋەلسىزدىك اتتى باعا جەتپەس بايلىعىمىزدى جات كوزدەن قورعاپ، ەگەمەن ەلىمىزدى نىعايتۋ جولىندا ءتۇرلى سالادا ەڭبەك ەتىپ، تەر توككەندەگى ماقساتىمىز بىردەي ەدى. تاۋەلسىزدىگىمىزدى ساقتاپ، مەملەكەتىمىزدىڭ كۇش-قۋاتىن ودان ءارى نىعايتىپ، كەلەشەگىن كەمەل ەتۋگە بارشا كۇش-جىگەرىمدى اياماي ۇلەس قوسۋ – مەنىڭ ومىرلىك ۇستانىمىم. مەملەكەتتىڭ ىرگەسىن قىمتاپ، قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋدا اقپارات سالاسىنىڭ دا ءرولى زور دەپ بىلەمىن. وسى جولدا قىزمەت ەتىپ جۇرگەنىمدى وزىمە زور باقىت سانايمىن. تاۋەلسىز ەلىمىز، سۇيىكتى قازاقستاننىڭ اشىق كوك اسپانىندا كوك تۋىمىز جەلبىرەي بەرسىن! ەسىل مەن نۇرانىڭ ەكى ورتاسىنداعى ەڭسەلى ەلوردا، نۇر-سۇلتان قالاسى گۇلدەنىپ جايناي بەرسىن! ازات ەلدىڭ ازاماتى بولۋ – شىن مارتەبە.

Abai.kz