شقمتۋ: 20 قادامعا قاراي قاز باسقان تۇلەك تاربيەلەپ جاتىر
الەۋمەتتىك سەلقوستىقتان جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا باعىت ۇستايىق. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇسىنعان قازاقستاندىق دامۋدىڭ جاڭا جولى ەلىمىز ەڭبەكشىلەرىنىڭ جىگەرىن تاسىتىپ، كۇش-قۋاتىن ەسەلەي ءتۇستى.
«قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك جاڭعىرتىلۋى: جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا قاراي 20 قادام» دەپ اتالاتىن باعدارلامالىق ماقالادا بۇكىل جاڭعىرتۋ ۇدەرىسى تابىسىنىڭ باستى فاكتورلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق جۇيەسىن جاڭالاۋ كورسەتىلگەن. بۇل ىستەگى جاعدايعا سىن تۇرعىسىنان تالداۋ جاسالىپ، كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ نەگىزگى جولدارى ايقىندالعان. قازاقستان مەكتەبىنىڭ جاڭا جۇيەسىندە ءوسۋدىڭ فورمالدى ساندىق كورسەتكىشتەرىن ەمەس، باسىمدىق تەك ناقتى ساپالى دامۋعا بەرىلگەن.
وسىعان بايلانىستى نەگىزگى قۇندىلىق جاسامپاز ەڭبەك بولۋى ءتيىس. قازاقستان عالىمدارى مەن پەداگوگتارىنىڭ ناعىز يننوۆاتسيالىق الەۋمەتتىك ورتا قالىپتاستىرۋ جولىنداعى جاۋاپكەرشىلىگى ەسەلەپ ارتادى. ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى باقىتجان جۇماعۇلوۆتىڭ ماڭىزدى باستامالارى دا وسىعان مەڭزەيدى.
الەۋمەتتىك سەلقوستىقتان جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا باعىت ۇستايىق. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇسىنعان قازاقستاندىق دامۋدىڭ جاڭا جولى ەلىمىز ەڭبەكشىلەرىنىڭ جىگەرىن تاسىتىپ، كۇش-قۋاتىن ەسەلەي ءتۇستى.
«قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك جاڭعىرتىلۋى: جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا قاراي 20 قادام» دەپ اتالاتىن باعدارلامالىق ماقالادا بۇكىل جاڭعىرتۋ ۇدەرىسى تابىسىنىڭ باستى فاكتورلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق جۇيەسىن جاڭالاۋ كورسەتىلگەن. بۇل ىستەگى جاعدايعا سىن تۇرعىسىنان تالداۋ جاسالىپ، كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ نەگىزگى جولدارى ايقىندالعان. قازاقستان مەكتەبىنىڭ جاڭا جۇيەسىندە ءوسۋدىڭ فورمالدى ساندىق كورسەتكىشتەرىن ەمەس، باسىمدىق تەك ناقتى ساپالى دامۋعا بەرىلگەن.
وسىعان بايلانىستى نەگىزگى قۇندىلىق جاسامپاز ەڭبەك بولۋى ءتيىس. قازاقستان عالىمدارى مەن پەداگوگتارىنىڭ ناعىز يننوۆاتسيالىق الەۋمەتتىك ورتا قالىپتاستىرۋ جولىنداعى جاۋاپكەرشىلىگى ەسەلەپ ارتادى. ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى باقىتجان جۇماعۇلوۆتىڭ ماڭىزدى باستامالارى دا وسىعان مەڭزەيدى.
جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا قاراي جيىرما قادام اياسىندا د.سەرىكباەۆ اتىنداعى شقمتۋ ۇجىمى ءوزىنىڭ كەشەندى شارالار جوسپارىن جاسادى. ونى جۇزەگە اسىرۋ الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋعا قۋاتتى سەرپىن بەرۋى ءتيىس. باعدارلاما جاساۋ بارىسىندا جاس مامانداردى دايارلاۋعا، قايتا دايارلاۋعا جانە جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا ەرەكشە ماڭىز بەردىك. پرەزيدەنت ديپلومدى جاستاردىڭ جۇمىسسىزدىعىنا، جوعارى وقۋ ورىندارى تۇلەكتەرىنىڭ ارزان جۇمىس كۇشى رەتىندە پايدالانىلاتىنىنا ورىندى وكىنىش ءبىلدىردى. ءاربىر جاس مامان وقىتۋدىڭ تولىققاندى تسيكلىنان ءوتۋى كەرەك، سوندا عانا ول ەڭبەك رىنوگىندا تالاپقا ساي، قۋانا قارسى الىناتىن قىزمەتكەر بولا الادى.
ول ءۇشىن بۇگىنگى جاعدايدا كادرلاردى دايارلاۋ مەن قايتا دايارلاۋ ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك باعدارلامامەن بىتە قايناسا ىسكە اسىرىلۋى قاجەت. بۇل رەتتە وقۋ ۇدەرىسىنە مامانعا تاپسىرىس بەرۋشى، ياعني جۇمىس بەرۋشى قوسىلۋى ءتيىس. ول بولاشاق ماماننىڭ كاسىبيلىگىنە، ونىڭ ناقتى ءبىر كاسىپورىننىڭ تالاپتارىنا ساي بولۋىنا ءمۇددەلى بولۋى كەرەك. بۇل جەردە سوڭعى جىلدارى جۇمىس بەرۋشىلەر شىعىس قازاقستان مەملەكەتتىك تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ارىپتەستەرىنە اينالىپ كەلە جاتقانىن، جوعارى وقۋ ورنى مەن ءوندىرىستىڭ مۇددەلەرى ءبىر ارناعا توعىسقانىن ايتا كەتكەن ورىندى. كاسىپورىن وزىنە قاجەت بولاشاق مامانىن الدىن الا تاڭداپ الادى. ەرتەڭگى ينجەنەر بولاشاق جۇمىسىنا ناقتى ءوندىرىستىك جاعدايدا باۋلىنادى. ول ەڭبەك ۇدەرىسىنە بويلاپ، جۇمىس ورنىن كوزىمەن كورىپ، وندىرىستىك قوندىرعىلاردا جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەنەدى. وسىلايشا عانا تەوريالىق ءبىلىم تىكەلەي وندىرىسپەن بايلانىسادى، ستۋدەنتتىڭ دۇنيەتانىمى ورنىعادى.
بولاشاق ينجەنەر ازىرلەۋدىڭ ەڭ توتە جولى وسى دەپ بىلەمىن. سوندىقتان بارلىق ماماندىقتار بويىنشا وسى مودەل قولدانىلادى. ءبىلىم بەرۋدىڭ مەملەكەتتىك ستاندارتتارىندا كوزدەلگەن مىندەتتى پاندەردەن تىس جوعارىداعىداي سۇرانىستان تۋعان قوسىمشا كۋرستاردى ۋنيۆەرسيتەت ءوزى تالداپ جاسايدى. بۇل تۇستا ەڭبەك رىنوگىنىڭ ناقتى تالاپتارى قاتاڭ ەسكەرىلەدى. قوسىمشا كۋرستار جاساۋعا جۇمىس بەرۋشى مىندەتتى تۇردە قاتىسادى، ونىڭ پىكىرى مەن تىلەگى بويىنشا قوسىمشا پاندەردىڭ كاتالوگى جىل سايىن وزگەرىسكە ۇشىراپ، تولىقتىرىلىپ وتىرادى. وقۋ ۇدەرىسىن بۇلاي ۇيىمداستىرۋ بولاشاق ماماننىڭ ەڭبەككە باتىل ارالاسۋىنا جول اشارى داۋسىز. بۇگىنگى تاڭدا بارلىق مامان شىعارۋشى كافەدرالار ستۋدەنتتەرمەن جۇمىستى وسىلاي ىستەيدى. «گەولوگيا جانە كەن ىستەرى»، «حيميا، مەتاللۋرگيا جانە بايىتۋ» كافەدرالارى «قازتسينك» بازاسىندا ءوز فيليالدارىن اشتى. ءسويتىپ، اۋىر، ءتۇستى، باعالى جانە سيرەك مەتالدار جونىندەگى دارىستەر تىكەلەي كاسىپورىندا وقىلادى. جۇمىس بەرۋشىلەر ەمتيحان قابىلداۋعا دا بەلسەنە قاتىستىرىلادى. ايماقتاعى اۆتوموبيل ونەركاسىبىن دامىتۋدىڭ قارلىعاشى «ازيا اۆتو» اكتسيونەرلىك قوعامى بولسا، وعان ماماندار شقمتۋ-دا دايارلانادى. قازاقستانداعى وسى ءىرى اۆتوموبيل جاساۋشى كاسىپورىن مەن ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ارىپتەستىك قارىم-قاتىناسى دا كوڭىل اۋدارارلىق.
قازىرگى تاڭدا د.سەرىكباەۆ اتىنداعى شقمتۋ-دىڭ تۇلەكتەرىنە شەتەلدىك كومپانيالار وكىلدەرىنىڭ كوڭىلى اۋا باستادى. اسىرەسە، كەن وندىرۋشىلەردىڭ قىزىعۋشىلىعى باسىم. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز ستۋدەنتتەردىڭ سەگىز توبىن قۇردىق. ولار الداعى وقۋ جىلىنان باستاپ اعىلشىن تىلىندە ءبىلىم الادى. كوپ ءتىلدى مامان ازىرلەۋ ساياساتىن الداعى ۋاقىتتا دا تەرەڭدەتە بەرمەكپىز.
پرەزيدەنت اتاپ ايتقانداي، دامۋ بارىسىمىزدا ءبىز كاسىبي دەڭگەيى وتاندىق ءوندىرىستىڭ ساپاسىن قامتاماسىز ەتەتىن پراكتيك-ەڭبەككەر تاربيلەۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن باعالايتىن مەجەگە جەتتىك. ول قۇرىلىس، كوممۋنالدىق قىزمەت كورسەتۋ جانە ەكونوميكانىڭ باسقا دا سالالارىنىڭ ماماندارىنا ءتۇگەل قاتىستى. د.سەرىكباەۆ اتىنداعى شقمتۋ-دىڭ كوللەدجىندە بولاشاق مەتاللۋرگتەر، مەحانيكتەر، قۇرىلىسشىلار، باعدارلاماشىلار جانە بۋحگالتەرلەر زامان تالاپتارىنا ساي جابدىقتالعان قۇرىلىس، سلەسار ءجانە دانەكەرلەۋ شەبەرحانالارىندا وقيدى، زەرتحانالار مەن كابينەتتەر جىل سايىن جاڭارتىلىپ، جەتىلدىرىلىپ وتىرادى. وقۋ ۇدەرىسى شاكىرتتەر وقۋ سەمەسترىنىڭ العاشقى كۇنىنەن قالانىڭ «قازتسينك»، ءۇلبى مەتاللۋرگيا زاۋىتى، تيتان-ماگني كومبيناتى، «ازيا اۆتو»، «ۆوستوكماشزاۆود» سياقتى ءىرى كاسىپورىندارىندا ەڭبەكتىڭ ءادىس-تاسىلدەرىن مەڭگەرۋدەن باستايتىنداي ۇيىمداستىرىلعان. بۇل كاسىپورىنداردا پراكتيكادان ءوتۋ، ولاردىڭ وكىلدەرىمەن جۇزبە-ءجۇز كەزدەسۋ ستۋدەنتتەردىڭ بولاشاق ماماندىقتارىنىڭ قىر-سىرىن تەرەڭ سەزىنىپ، يگەرۋىنە، بىلىمدەرىن جىلدام جەتىلدىرىپ، ەرتەڭگى ىستەرىنە ەتەنە توسەلۋىنە يگى اسەر ەتەدى. ال كوللەدج بەن جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ مۇنداي تىعىز ىنتىماعى وندىرىستىك تاجىريبەدەن وتكەن كەزدە ءوزىن العىرلىعىمەن كورسەتكەن جاستاردىڭ ەرتەڭ ەشبىر قينالىسسىز جۇمىسقا قابىلداناتىنىنا كەپىلدىك بەرەدى. جاستاردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىنا جاسالعان تالداۋ تۇلەكتەردىڭ باسىم بولىگى ءوندىرىسكە ارالاسقانىن كورسەتتى.
ۋنيۆەرسيتەتتە ارداگەرلەردى، وقىتۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردى الەۋمەتتىك قورعاۋدىڭ جاقسى ءداستۇرى قالىپتاسقان. كاسىپوداق ۇيىمىمەن جاساسقان ۇجىمدىق كەلىسىمدە وقىتۋشىلار مەن ءشاكىرتتەرگە جاسالاتىن جەڭىلدىكتەر ناقتى ايقىندالعان. ءۇستىمىزدەگى جىلى عانا تۇرمىسى ءتومەن ستۋدەنتتەرگە، جاعدايلارىنا قاراي كەيبىر وقىتۋشىلار مەن قىزمەتكەرلەرگە 150 ميلليون تەڭگەنىڭ كومەگى كورسەتىلگەن. جوو-دا بۇرىندارى قىزمەت ەتكەن ارداگەرلەردى دە ەستەن شىعارمايمىز.
ەلباسى العا قويعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان شارالار جوسپارىندا ءبىز تۇرمىسى تومەن وتباسىلارىنان وقىپ جاتقان ستۋدەنتتەرگە جەڭىلدىك جاساۋ جۇيەسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋدى، قىزمەتكەرلەردى ماتەريالدىق قولداۋدى كۇشەيتۋدى، اتا-اناسىز ءشاكىرتتەردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى ۇيىمداستىرۋ، تالانتتى ماگيسترانتتاردى، دوكتورانتتار جانە جاس عالىمداردى قولداۋ جۇيەسىن تەرەڭدەتۋدى، ستۋدەنتتەر مەن جاس عالىمداردىڭ اكادەميالىق ۇتقىرلىعىن جوعارلاتۋدى، ءبىلىم بەرۋ، عىلىمي جانە يننوۆاتسيالىق قىزمەتتىڭ دەڭگەيىن بارىنشا ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىرمىز.
اتالمىش ەڭبەگىندە پرەزيدەنت وقىتۋ ۇدەرىسىندەگى تاربيە جۇمىسىن بارىنشا كۇشەيتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا دا نازار اۋدارعان. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ الەۋمەتتىك-تاربيە جۇمىسىنىڭ باعدارلاماسىندا سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى، جانىن ارىنىڭ ساداعاسى دەپ سانايتىن، جاقسى مامان عانا ەمەس، ەلى مەن جەرىن قاستەرلەيتىن، ەرىك-جىگەرى مىعىم ازامات ءتاربيەلەۋگە باسىمدىق بەرىلگەن. ءبىزدىڭ تۇلەگىمىز دەنى ساۋ، كوكىرەگى وياۋ، ءومىردىڭ كەز كەلگەن كەدىر-بۇدىرىنان قينالماي جول تاباتىن بولۋى كەرەك. بۇكىل ءتاربيە جۇمىسى وسى ماقساتقا باعىتتالعان.
ءومىر الدىمىزعا كۇن سايىن سونى مىندەتتەر قويادى. جارتى عاسىردان استام تاريحى بار شقمتۋ-دىڭ ەرتەڭى جارقىن. ءبىزدىڭ جوسپارىمىزدا تۇرمىسقا قولايلى جاتاقحانا، سپورت كەشەنىن سالۋ، وقۋ عيماراتىن كەڭەيتۋ بار. بولاشاقتا 66 گەكتار القاپتى الىپ جاتقان ستۋدەنتتەر قالاشىعى الەۋمەتتىك جاڭعىرۋدىڭ جارقىن ۇلگىسى بولاتىنداي تۇتاس كامپۋسقا اينالادى.
پرەزيدەنتىمىز ۇسىنعان 20 تاپسىرمانى بۇلجىتپاي ورىنداۋ قازاقستان حالقى ءۇشىن ابىرويلى ءىس بولماق. بۇل ءبىزدىڭ ۇجىمعا دا سىن دەپ بىلەمىز. ۋنيۆەرسيتەت پروفەسسورلارى مەن عالىمدارى وسى ءبىر جاۋاپتى شارۋانىڭ العى شەبىنەن كورىنۋى ءۇشىن شىعارماشىلىقپەن ەڭبەك ەتە بەرەدى.
نۇرلان تەمىربەكوۆ،
د.سەرىكباەۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان
مەملەكەتتىك تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى
