بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 3862 0 پىكىر 10 شىلدە, 2012 ساعات 11:52

الەمگە ايگىلى ءانۋار

كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، قابىرعالى قالامگەر ءانۋار الىمجانوۆقا ارنالعان «الەم تانىعان ءانۋار» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا جازۋشىنىڭ تۋعان جەرى الاكول اۋدانىندا ءوتتى. قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن دارابوز پەرزەنتىنىڭ مەرەيتويلىق شاراسى رەتىندە اتالىپ وتىلگەن ءدۇبىرلى توي ەكى كۇن بويى ۇيگەنتاس ايماعىن شات-شادىمان كۇيگە بولەدى.  الماتى وبلىسى مەن الاكول اۋدانى اكىمدىكتەرىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ اتسالىسۋىمەن وتكەن تويدىڭ العاشقى كۇنى قابانباي اۋىلىنداعى قابانباي باتىر اتىنداعى تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايىمەن تانىسۋدان باستالدى. جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ توراعاسى نۇرلان ورازالين باستاعان الماتىدان ات ارىلتىپ جەتكەن اقىن-جازۋشىلار، زيالى قاۋىم مۇنداعى قۇندى جادىگەرلەر ارقىلى ولكەنىڭ شەجىرەسىنە قانىقتى.

كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، قابىرعالى قالامگەر ءانۋار الىمجانوۆقا ارنالعان «الەم تانىعان ءانۋار» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا جازۋشىنىڭ تۋعان جەرى الاكول اۋدانىندا ءوتتى. قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن دارابوز پەرزەنتىنىڭ مەرەيتويلىق شاراسى رەتىندە اتالىپ وتىلگەن ءدۇبىرلى توي ەكى كۇن بويى ۇيگەنتاس ايماعىن شات-شادىمان كۇيگە بولەدى.  الماتى وبلىسى مەن الاكول اۋدانى اكىمدىكتەرىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ اتسالىسۋىمەن وتكەن تويدىڭ العاشقى كۇنى قابانباي اۋىلىنداعى قابانباي باتىر اتىنداعى تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايىمەن تانىسۋدان باستالدى. جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ توراعاسى نۇرلان ورازالين باستاعان الماتىدان ات ارىلتىپ جەتكەن اقىن-جازۋشىلار، زيالى قاۋىم مۇنداعى قۇندى جادىگەرلەر ارقىلى ولكەنىڭ شەجىرەسىنە قانىقتى.
«الەمنىڭ الپىس التى ەلىن ارالاعان انەكەڭ وزگەلەر سەكىلدى ەل تانىپ، جەر كورىپ قانا قايتپاي، دۇنيەجۇزىنىڭ 24 جوعارى وقۋ ورنىندا قازاق ەلى، تاريحى مەن تانىمى تۋرالى لەكتسيا وقىپ، تۋعان ەلىن پاش ەتىپ ءجۇردى» دەيدى قالامگەر-عالىمدار. الىمجانوۆقا الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى ستۋدەنتتەر مەن وقۋ ورىندارى باسشىلارىنان «ءبىزدىڭ ەلگە تاعى دا كەلىپ، لەكتسيالار وقىعانىڭىزدى قالايمىز» دەگەن مازمۇنداعى حاتتار دا كەلگەن ەكەن. وسىنداي جازبالار مەن باسقا دا قۇندى قۇجاتتاردى ساتيريك جازۋشى عابباس قابىشەۆ جيناقتاپ جۇرگەنىن، قالامگەردىڭ 90 جىلدىق مەرەي­تويىنا دەيىن جيناقتاپ، جاڭا، تىڭ دەرەكتەرمەن تولىقتىرىپ باسۋ ويىندا بار ەكەنىن دە كونفەرەنتسيا بارىسىندا جەتكىزدى. جيىندا نۇرلان ورازالين، ساكەن يماناسوۆ، بەكسۇلتان نۇرجەكەەۆ، نۇرداۋلەت اقىش سىندى بىرقاتار قالامگەرلەردىڭ باياندامالارىنان بۇل تويدىڭ الىمجانوۆتانۋعا باستايتىن تاعىلىمدى شارا ەكەنىن بايقادىق. قالامگەردىڭ قىزى دينارا ءالىمجانوۆا ەل-جۇرتتىڭ، ەل اعالارىنىڭ ىستىق ىقىلاسىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
مەرەيتوي شەڭبەرىندە وبلىستا اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ يگىلىن ەل كورىپ وتىر. ماسەلەن، 94,8 ملن. تەڭگەگە قابانباي اۋىلدىق مادەنيەت ۇيىنە كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزىلدى، 7 ملن. تەڭگەگە ۇشقايىڭ اۋىلىنا دەيىنگى جول جاسالدى، 21,3 ملن. تەڭگەگە قابانباي اۋىلىنىڭ ءالىمجانوۆ اتىنداعى كوشەسى، 18,8 ملن.تەڭگەگە ءالىمجانوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ جوندەۋدەن ءوتتى.
مەرەيتويدىڭ ەكىنشى كۇنى قوناقتار جازۋشىنىڭ تۋعان جەرى قارلىعاش اۋىلىنداعى «اقتۇما» بۇلاعى مەن 2000 جىلى ءالىمجانوۆ ەسىمى بەرىلگەن، ءوزى وقىعان ۇشقايىڭ ورتا مەك­تە­بىنە ات باسىن بۇردى. الماتى وبلىسى اكىمى اڭسار مۇساحانوۆتىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن شۇ­بارا­عاش-ويجايلاۋ وڭىرىندەگى سالتاناتتى جيىن سوڭى ۇلتتىق ات سپورتى جارىستارىنا ۇلاستى.
ءوڭىردىڭ تابيعات تاماشاسىنان، كونە قويلىق قالاسىنىڭ تاريحىنان، جوڭعار شاپقىنشىلىعى، كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ورناۋى، ۇجىمداستىرۋ، ۇلى وتان سوعىسى تاريحي كەزەڭدەرىندەگى ۇيگەنتاس ايماعىنىڭ حال-احۋالىنان سىر شەرتەتىن زالدارمەن قاتار ءانۋار الىمجانوۆقا ارنالعان جاڭا زالدىڭ ورنى بولەك. مۇنداعى ەڭ قۇندى جادىگەر - 1980 جىلى جازۋشى ءوز قولتاڭباسىن جازىپ قالدىرعان، ءابۋ ناسىر ءال-فارابي جايىنداعى «ۆوزۆراششەنيە ۋچيتەليا» اتتى شىعارماسىنىڭ قولجازباسى. قالامگەردىڭ جازۋ ماشينكاسى، قالامى سەكىلدى ءوزى تۇتىنعان بىرقاتار دۇنيەلەرى مەن تۋىندىلارى وسى زالدان ورىن تەپكەن. مۇنان سوڭ سول اۋىلدا قايراتكەردىڭ ءمۇسىنى ورناتىلىپ، جەرلەستەرى ءالىمجانوۆتىڭ ەسىمىن بەرۋدى قالاعان ساياباق سالتاناتتى تۇردە اشىلدى. جازۋشى ءمۇسىنىنىڭ اۆتورى - مەرۋان ازماعانبەتوۆ.
ءبىر جاسىندا اناسىنان، 11-گە تولعاندا اكەسىنەن ايىرىلىپ، جەتىمدىك تاۋقىمەتىن كورىپ وسكەن ءان-اعانى تاعدىر تەپەرىشى شيرىقتىرىپ، شىنىقتىردى، تەك العا ۇمتىلۋعا ۇيرەتتى. لەپسى پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن، قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەننەن كەيىن العاشقى ەڭبەك جولىن «الما-اتينسكايا پراۆدا»، قازىرگى الماتى وبلىستىق «وگني الاتاۋ» باسىلىمىندا باستاعان ءالىمجانوۆ كەيىن «ليتەراتۋرنايا گازەتانىڭ» ورتا ازيا جانە قازاقستان بويىنشا ارناۋلى ءتىلشىسى بولدى. «لەنينسكايا سمەنا»، «پراۆدا» گازەتتەرىنە دە قالامگەرلىك قولتاڭباسىن قالدىردى.
نەگىزىنەن ورىس تىلىندە جازعان ءان-اعانىڭ ءال-ءفارابيدىڭ وتىرارلىق، قازاق توپىراعىنىڭ تۋماسى ەكەنىن دالەلدەۋى، ۇلت ازاتتىعىن اڭساعان «ماحامبەتتىڭ جەبەسىن» جازۋى، مۇستافا شوقايدى داتتاۋشىلاردان اراشالاپ، «ليتەراتۋرنايا گازەتانىڭ» ايقارما بەتىنە ماقالا بەرۋى، تاعى باسقا دا تولىپ جاتقان قالامگەرلىگىمەن ۇشتاسقان قايراتكەرلىك تۇلعاسى تۋرالى كونفەرەنتسيا بارىسىندا كەڭىنەن ايتىلدى.
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت كاكەن حامزين ءانۋار ءالىمجانوۆتى «ەلىمىزدەگى العاشقى جانە ازىرگە سوڭعى دا حالىقارالىق جۋرناليست، الەمدىك ادەبي-پۋبليتسيستيكالىق كەڭىستىكتە قازاقتىڭ نامىسىن جىرتقان ءىرى قايراتكەر» دەپ باعالادى. جانە تاعىلىمى مول مىنا ءبىر اڭگىمەنى تىلگە تيەك ەتتى: «انەكەڭ بىردە قازاقتىڭ ابزال ازاماتى بولاتحان تايجاننان قازاقستانعا تىڭ يگەرۋگە باراتىن كەڭەس وداعىنىڭ ازاماتتارىنا جاسالىناتىن كومەك تۋرالى قاۋلىدا «جەرگىلىكتى حالىقتان باسقالارعا» دەپ اتاپ كورسەتىلىپ، قازاق حالقىنىڭ جاردەمنەن شەتتەتىلگەنىن ەستيدى. بۇل تۋرالى ءالىمجانوۆ بۇكىلوداقتىق ادەبيەت ينستيتۋتى وتكىزگەن كەزدەسۋدە ارنايى سويلەپ، ودان كەيىن گازەتكە ماقالا شىعارىپ، قازاق حالقىنىڭ مۇددەسىن اشىق ايتىپ، باتىل جازادى. وسى ازاماتتىعى انەكەڭنىڭ لەنيندىك سىيلىققا ۇسىنىلعاندار تىزىمىنەن ءتۇسىپ قالۋىنا سەبەپ بولعان. بۇل جاعدايعا «اتتەگەن-اي» دەسكەندەرگە «مەن اتاق ءۇشىن ەمەس، ەلگە قىزمەت ەتۋ ءۇشىن ءومىر ءسۇرىپ ءجۇرمىن» دەگەن ەكەن.
ەلىمىزدەگى عانا ەمەس، دۇنيەجۇزىندەگى قوعام­دىق-ساياسي وقيعالاردا ءۇن قوسىپ، ازاماتتىق ۇستانىمىن ايقىن اڭعارتاتىن. قاي مىنبەدە دە، قاي لاۋازىمدا دا قازاقتىڭ جوعىن جوقتاپ، مۇڭىن مۇڭداعان، مۇحتار اۋەزوۆ قۋدالانعان شاقتا ماسكەۋگە اتتانۋىنا جاردەم بەرگەن، سەمەي پوليگونىن جابۋعا اتسالىسقان، قازاقستان جازۋشىلار وداعىن باسقارعان شاعىندا، ءتىپتى الماتىدا ازيا مەن افريكا ەلدەرى جازۋشىلارىنىڭ V كونفەرەنتسياسىن وتكىزگەن كسرو جوعارعى كەڭەسى رەسپۋبليكا كەڭەسىن باسقارعان شاقتا كەڭەس وداعىنىڭ ىدىراۋى تۋرالى قۇجاتقا قول قويعان دا ءان-اعاڭ ەدى.

ساعىنىش نامازشاموۆا
الماتى وبلىسى

«انا ءتىلى» گازەتى

0 پىكىر